Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 stycznia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Lublinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 07 stycznia 2016 r. w Lublinie

sprawy S. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania S. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

z dnia 20 lutego 2015 roku, nr (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VII U 673/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 lutego 2015 roku, znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił S. B. prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 roku, poz. 1440 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U z 1983 r., Nr 8, poz. 43 ze zm.), z uwagi na to, że na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca nie udowodnił co najmniej 15 - letniego okresu pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zakład nie uwzględnił w stażu pracy w szczególnych warunkach okresów zatrudnienia wnioskodawcy:

- od dnia 15 marca 1979 roku do dnia 31 marca 1986 roku w wymiarze 7 lat i 17 dni w Przedsiębiorstwie (...) z uwagi na to, że w świadectwie pracy z dnia 12 lutego 2002 roku nie określono w sposób ścisły według wykazu A, działu VIII, poz. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku charakteru pracy oraz nie określono stanowiska pracy według zarządzenia resortowego – brak wykazu, działu, pozycji i punktu;

- od dnia 19 kwietnia 1991 roku do dnia 31 grudnia 1991 roku w wymiarze 8 miesięcy i 12 dni, z uwagi na to, że w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 18 listopada 2014 roku, wydanym przez Zespół (...) w W., powołano nieprawidłowe zarządzenie resortowe;

- od dnia 1 stycznia 1992 roku do dnia 31 grudnia 1995 roku – z wyłączeniem okresu niezdolności do pracy od dnia 30 lipca 1993 roku do dnia 19 sierpnia 1993 roku, w wymiarze 3 lat, 11 miesięcy i 11 dni, z uwagi na to, że w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 18 listopada 2014 roku, wydanym przez Zespół (...)w W. na okres zatrudnienia w Urzędzie Gminy w A., powołano nieprawidłowe zarządzenie resortowe oraz zostało wystawione przez przechowawcę dokumentów, który nie jest upoważniony do wystawiania świadectw pracy w szczególnych warunkach;

- od dnia 1 stycznia 1996 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku – z wyłączeniem okresu niezdolności do pracy od dnia 2 stycznia 1998 roku do dnia 14 stycznia 1998 roku, w wymiarze 2 lat, 11 miesięcy i 18 dni, z uwagi na to, że wskazane w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 11 lutego 2015 roku, stanowisko pracy – kierowca autobusu, nie zostało określone według wykazu, działu, pozycji i punktu przepisów resortowych. Nadto Zakład wskazał, że z informacji zawartych w piśmie z dnia 10 lutego 2015 roku wynika, że w ramach pełnego wymiaru czasu pracy wnioskodawca wykonywał również inne czynności, np. naprawy autobusu, konserwację, które w ocenie organu rentowego nie są zaliczane do prac w szczególnych warunkach na danym stanowisku pracy (decyzja – k. 59 – 60 akt rentowych).

W odwołaniu S. B. zaskarżył wskazaną decyzję w całości, podnosząc zarzut błędu w ustaleniach faktycznych polegającego na przyjęciu, że ubezpieczony nie spełnił wymogu 15 – letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Mając na uwadze podniesiony zarzut wnosił o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie prawa do emerytury od dnia złożenia wniosku, tj. od dnia(...)roku. W uzasadnieniu wnosił o uwzględnienie w stażu pracy w szczególnych warunkach wszystkich okresu zatrudnienia zakwestionowanych przez organ rentowy w zaskarżonej decyzji (odwołanie – k. 2 – 6 akt sądowych).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie podnosząc argumenty, które legły u podstaw zaskarżonej decyzji (odpowiedź na odwołanie – k. 8 – 9v. a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

S. B., urodzony (...), w dniu (...) roku złożył wniosek o emeryturę. W jego treści zawarł oświadczenie o tym, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Na podstawie przedłożonych dokumentów organ rentowy uznał za udowodniony na dzień 1 stycznia 1999 roku łączny okres podlegania ubezpieczeniom w wymiarze 26 lat, 4 miesięcy i 25 dni, w tym 26 lat, 3 miesięcy i 21 dni okresów składkowych oraz 1 miesiąca i 4 dni okresów nieskładkowych. Zakład uwzględnił w stażu pracy w szczególnych warunkach okresy zatrudnienia ubezpieczonego od dnia 14 czerwca 1974 roku do dnia 24 października 1974 roku, od dnia 4 listopada 1976 roku do dnia 31 marca 1977 roku oraz od dnia 25 czerwca 1986 roku do dnia 28 grudnia 1990 roku w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Państwowej (...) w W. Oddziale w Ł. (następnie Przedsiębiorstwo Państwowej (...) w Ł.) w łącznym wymiarze 5 lat, 3 miesięcy i 12 dni (okoliczności bezsporne).

W okresie od dnia (...) roku S. B. odbywał zasadniczą służbę wojskową. Okres zatrudnienia w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Państwowej (...) w W. Oddziale w Ł. (następnie Przedsiębiorstwo Państwowej (...) w Ł.), bezpośrednio poprzedzający rozpoczęcie służby jak i następujący po jej zakończeniu, został uwzględniony przez organ rentowy w stażu pracy w szczególnych warunkach. Po zakończeniu służby wojskowej ubezpieczony powrócił do wykonywania pracy we wskazanym podmiocie z dniem 4 listopada 1976 roku.

Od dnia 15 października 1976 roku ubezpieczony posiada uprawnienie do kierowania pojazdami samochodowymi o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3500 kg.

Z dniem 15 marca 1979 roku ubezpieczony został zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w L. na podstawie umowy o pracę na 7 – dniowy okres próbny, z upływem którego umowa przekształciła się w zawartą na czas nieokreślony, w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy. Od początku zatrudnienia zajmował się rozwożeniem materiałów budowalnych na budowy, np. cegły, cementu oraz części do sprzętu ciężkiego, przy wykorzystaniu samochodu ciężarowego marki (...) o ciężarze całkowitym 6 ton. Z dniem 2 maja 1979 roku ubezpieczonemu zostały powierzone obowiązki kierowcy samochodu (...), na którym zamontowana była pompa S.. Z tym też dniem skarżący przejął do wykonania dodatkowe czynności, tj. wykonywanie w pełnym zakresie czynności operatora urządzeń zamontowanych na pojeździe. W związku z obsługą wskazanego samochodu przewoził beton a w ramach obsługi pompy wylewał beton, co trwało od pól do jednej godziny. Opisane czynności wykonywał około miesiąca. Natomiast z dniem 1 czerwca 1980 roku ubezpieczony przejął do wykonania czynności spedycyjne w ograniczonym zakresie na samochodzie marki (...), łącznie z przejęciem odpowiedzialności za konwojowanie przewożonych ładunków, na które składał się odbiór i zdanie ładunku, załatwienie formalności dokumentacyjnych oraz nadzór nad ładunkiem i rozładunkiem. Nie zajmował się jednak załadunkiem i wyładunkiem, czynności z tym związane wykonywali inni pracownicy, które trwały od jednej do półtorej godziny. W związku z tymi czynnościami ubezpieczony zajmował się sprawdzeniem stanu materiału z wydanymi dokumentami przewozowymi oraz nadzorem za i wyładunku w związku z odpowiedzialnością materialną. Za wykonanie tych dodatkowych czynności skarżącemu przysługiwało wynagrodzenie na warunkach określonych w umowie z dnia 1 czerwca 1980 roku. Wskazane świadczenie nie miało jednak charakteru dodatku stałego z uwagi na to, że nie każdy transport materiałów przewożony przez ubezpieczonego wymagał podjęcia opisanych czynności dodatkowych, np. cegły.

Wskazanymi samochodami przemieszczał się na trasie do P., Z., B., S., W., S., Z.. W posiadaniu zakładu pracy pozostawały również samochody o dopuszczalnym ciężarze całkowitym poniżej 3500 kg, np. N., którymi jednak ubezpieczony nie jeździł.

Po przyjeździe do zajezdni ubezpieczony miał obowiązek między innymi uzupełnić paliwo do pełnego zbiornika, wykonać obsługę codzienną pojazdu w ramach której sprawdzał stan techniczny oraz zgłaszał wykryte usterki do kontrolera technicznego. Do obowiązków skarżącego należało również sprawdzenie stanu technicznego przyczepy przed wyjazdem i po zjeździe do zajezdni oraz wykonanie obsługi codziennej przy tych przyczepach. Nie zajmował się jednak wykonywaniem prac związanych z naprawą samochodów, które były przeprowadzane przez pracowników komórki zakładu pracy wykonujących pracę w tym zakresie.

Stosunek pracy ubezpieczonego ustała w wyniku rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem dokonanym przez pracodawcę ze skutkiem na dzień 31 marca 1986 roku.

Z dniem 19 kwietnia 1991 roku ubezpieczony został zatrudniony w Gminnym Zespole (...) w A. na podstawie umowy o pracę zawartej na czas usprawiedliwionej nieobecności w pracy pracownika w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy. Z dniem 1 października 1991 roku powierzono ubezpieczonemu obowiązki kierowcy autobusu przy szkole podstawowej w W.. Pracę na rzecz Gminnego Zespołu (...) w A. świadczył do dnia 31 grudnia 1991 roku. Natomiast z dniem 1 stycznia 1992 roku rozpoczął świadczyć pracę na rzecz Urzędu Gminy w A. na podstawie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy autobusu z przydziałem do szkoły podstawowej w W.. Począwszy od dnia 1 stycznia 1995 roku pracodawcą ubezpieczonego stał się Zespół (...)w W.. Świadcząc pracę na rzecz wszystkich wskazanych podmiotów skarżący podlegał bezpośrednio dyrektorowi szkoły i był zobowiązany do świadczenia pracy przez 8 godzin dziennie, z tym jednakże zastrzeżeniem, że wymiar godzin pracy związanej z przewożeniem dzieci autobusem był uzależniony od tygodniowego planu lekcyjnego. W okresie letnim skarżący był zobowiązany do rozpoczęcia pracy od godzinie 7.00, a w okresie zimowym o godzinie 6.30 i do dowozu dzieci do szkoły i ze szkoły autobusem w którym było 39 miejsc siedzących i 12 miejsc stojących. Pierwszy kurs rozpoczynał o godzinie 6.50 przywożąc do szkoły dzieci z S. na godzinę 7.15, 20. Następny kurs odbywał do F. i przywoził dzieci do szkoły na godzinę 7.40. Kolejny kurs miał miejsce do miejscowości L. a przywóz dzieci do szkoły następował o godzinie 7.55. Po trzecim kursie następowała chwila przerwy po której ubezpieczony odbywał kolejny kurs przez miejscowości F., N., Ż., H., który kończył przywiezieniem dzieci do szkoły na godzinę 9.00 jednego dnia, a kolejnego na godzinę 10.00. Po tym kursie również następowała przerwa w świadczeniu pracy w charakterze kierowcy, w czasie której skarżący w razie potrzeby zajmował się uprzątaniem podłogi autobusu w ramach wykonania zobowiązania do dbałości o powierzony autobus. Innych czynności w jej trakcie nie wykonywał. Wskazana przerwa trwała w zależności od rozkładu zajęć szkolnych od godziny 9.00 lub 10.00 do 11.40. Kolejny kurs po przerwie był związany z odwozem dzieci do domów i rozpoczynał się o godzinie 11.40 i przebiegał przez miejscowości L., H., Ż., N., F.. Wracał z niego na godzinę 12.30. Kolejny kurs z tym związany rozpoczynał o godzinie 12.34 i wracał do szkoły na godzinę 13.25, 13.30. Od tej godziny następowała przerwa w świadczeniu pracy w charakterze kierowcy, w czasie której skarżący w razie potrzeby zajmował się uprzątaniem podłogi autobusu w ramach wykonania zobowiązania do dbałości o powierzony autobus. Innych czynności w jej trakcie nie wykonywał. Trzeci i ostatni kurs w ciągu dnia pracy rozpoczynał się o godzinie 14.20 a kończył o godzinie 15.15. Od tej godziny ubezpieczony kończył pracę. W ciągu dnia pracy ubezpieczony łącznie przejeżdżał od 100 do 120 kilometrów.

W okresie ferii letnich i zimowych ubezpieczony woził dzieci na obozy. Regułą jednak była okoliczność wykorzystywania przez skarżącego w tych okresach urlopu wypoczynkowego. Natomiast w sytuacji nie wykorzystywania urlopu bądź nie przewożenia dzieci na obozy ubezpieczony odstawiał autobus do naprawy. W jej trakcie, co trwało do dwóch tygodni, skarżący nie wykonywał żadnych prac. Natomiast po zakończeniu napraw w okresie ferii szkolnych ubezpieczony sporadycznie mył autobus w ramach wykonania zobowiązania do dbałości o powierzony autobus.

Opisane obowiązki ubezpieczony wykonywał do dnia 31 grudnia 1998 roku.

(kopia książeczki wojskowej – k. 31 – 35 akt kapitałowych; umowy o pracę – k. 6, 10, pismo dotyczące przydziału służbowego – k. 7, aneks do umowy o pracę – k. 8, zakresy czynności – k. 19, 28 część B akt osobowych – k. 23 a.s; kopia prawa jazdy, umowa o pracę, zakres czynności, pismo dotyczące kierowania samochodem marki (...), umowa dotycząca dodatkowych czynności, pismo dotyczące powierzenia obowiązków kierowcy samochodu (...), umowa dotycząca czynności spedycyjnych, świadectwo pracy - akta osobowe – k. 26 a.s.; zeznania S. B. – k. 37v. – 38, 39, 47 – 48 a.s.; zeznania świadka J. K. – k. 38v. a.s.; zeznania świadka E. S. – k. 38v. – 39 a.s.)

Przystępując do oceny dowodów osobowych należy stwierdzić, że przesłuchani w sprawie świadkowie to osoby obce dla ubezpieczonego. Świadek J. K. pracował w Przedsiębiorstwie (...) w L. w okresie od 1977 roku do 1994 roku jako kierowca, a pod koniec zatrudnienia jako spawacz. Na stanowisku kierowcy wykonywał czynności tożsame czynnością ubezpieczonego. Świadek E. S. pracowała w Zespole (...) w W. od 1990 roku do 1996 roku na stanowisku referenta administracyjnego. Okoliczności te w ocenie Sądu Okręgowego pozwalają na przyjęcie wniosku, iż świadkowie posiadają niezbędne wiadomości dotyczące charakteru i warunków wykonywanej przez ubezpieczonego pracy w okresach objętych sporem. Ich zeznania są logiczne oraz korelują z zeznaniami ubezpieczonego, wobec czego Sąd uznał je za wiarygodne. Nadto należy wskazać, że organ rentowy nie podniósł okoliczności, które mogłyby godzić w wiarygodność ich zeznań.

Powyższa ocena dotyczy również zeznań samego ubezpieczonego, skoro były one zgodne z wiarygodnymi zeznaniami świadków. Ubezpieczony wyczerpująco opisał swoje obowiązki. Brak jest jakichkolwiek przesłanek do kwestionowania jego zeznań.

Stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił również w oparciu o powołane dowody z dokumentów. Ich autentyczność w toku procesu nie była kwestionowana przez strony. Ich forma oraz treść nie wzbudziła ponadto wątpliwości co do ich autentyczności z urzędu, wobec czego zostały one uznane za wiarygodne w całości i jako takie stanowiły pełnowartościowe źródło informacji o okolicznościach faktycznych w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie S. B. nie jest zasadne i nie zasługuje na uwzględnienie.

Do okoliczności spornej w rozpoznawanej sprawie, biorąc pod uwagę treść zaskarżonej decyzji oraz odwołania należy możliwość zakwalifikowania okresu zatrudnienia ubezpieczonego w Przedsiębiorstwie (...) w L. od dnia 15 marca 1979 roku do dnia 31 marca 1986 roku oraz w Gminnym Zespole (...) w A., Urzędzie Gminy w A. oraz w Zespole (...)w W. od dnia 19 kwietnia 1991 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku, w łącznym wymiarze 14 lat i 9 miesięcy, jako pracy w szczególnych warunkach, celem ustalenia czy legitymuje się on 15 – letnim okresem tak kwalifikowanej pracy. Okoliczność objęta sporem, mając na uwadze treść składanych przez ubezpieczonego zeznań, jest możliwość zakwalifikowania do okresu pracy w szczególnych warunkach okresu odbywanej przez skarżącego zasadniczej służby wojskowej od dnia 26 października 1974 roku do dnia 4 października 1976 roku, w wymiarze 1 roku, 11 miesięcy i 9 dni.

Zgodnie z art. 24 ust. 1 b pkt 20 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2015 roku, poz. 748) – zwanej dalej ustawą emerytalną, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego, wynoszącego dla mężczyzn urodzonych po dniu 30 września 1953 roku co najmniej 67. Ubezpieczony nie ukończył wyżej wymienionego wieku, zatem nie spełnia warunków niezbędnych do ustalenia mu prawa do emerytury w oparciu o powołany przepis.

Natomiast w myśl art. 46 w związku z art. 32 ustawy emerytalnej ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku, a przed dniem 1 stycznia 1969 roku będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku niższym niż wskazany, jeżeli nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego i warunki do uzyskania emerytury określone w tych przepisach spełnią do dnia 31 grudnia 2008 roku. Przy czym wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie, których wymienionym osobom przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Według § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) – zwanego w dalszej części rozporządzeniem Rady Ministrów, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. S. B. do dnia 31 grudnia 2008 roku nie osiągnął wymaganego przez cytowany przepis wieku emerytalnego 60 lat.

Jednakże zgodnie z przepisem art. 184 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej, mężczyznom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat oraz okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat. Emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Przepis art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej stanowi, że za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie, których osobom wymienionym w ust. 2 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych (art. 32 ust. 4 ustawy).

Zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Według § 3 rozporządzenia Rady Ministrów okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudnienia", uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia.

Natomiast § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Jednocześnie § 1 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów stanowi, że właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B.

Sumując powyższe, aby nabyć prawo do emerytury S. B. musiał spełnić łącznie następujące przesłanki:

1)  osiągnąć obniżony do 60 lat wiek emerytalny;

2)  nie przystąpić do otwartego funduszu emerytalnego;

3)  na dzień i stycznia 1999 roku udowodnić:

a)  co najmniej 15 - letni okres wykonywania prac w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze oraz

b)  staż pracy w wymiarze co najmniej 25 lat.

Bezspornym jest, że ubezpieczony w dniu wydania zaskarżonej decyzji ukończył wymagane 60 lat, na dzień 1 stycznia 1999 roku legitymuje się 25 - letnim stażem pracy oraz że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Przechodząc do oceny, czy ubezpieczony spełnia warunek legitymowania się co najmniej 15 – letnim stażem pracy w warunkach szczególnych należy wskazać, że skarżący występując do organu rentowego o przyznanie świadczenia emerytalnego przedłożył na okoliczność wykonywania prac w szczególnych warunkach w okresach objętych sporem świadectwa wykonywania prac w takich warunkach, w stosunku do których Zakład podniósł zarzuty natury formalnej. Niewątpliwie przedłożone przez ubezpieczonego i zakwestionowane przez organ rentowy dokumenty nie odpowiadają wymaganiom stawianym ich treści przez obowiązujące przepis. Jednakże podnoszone przez Zakład okoliczności nie mają zasadniczego znaczenia dla rozpoznania odwołania i dokonania oceny jego zasadności. W ocenie Sądu Okręgowego sytuacja niesprostania przez złożone dokumenty wymaganiom formalnym nie może bowiem dyskwalifikować możliwości ubezpieczonego ubiegania się o przedmiotowe świadczenie. Należy mieć na uwadze, że brak wystawienia wskazanego dokumentu nie stanowi wystarczającej podstawy do przyjęcia, że pracownik nie wykonywał pracy w takich warunkach. Obowiązek sporządzenia dokumentacji w tym zakresie obciąża pracodawcę, w związku z czym wyciąganie wobec pracownika jakichkolwiek negatywnych konsekwencji braku jej sporządzenia byłoby dla niego nazbyt krzywdzące. Należy mieć na uwadze fakt, że w postępowaniu sądowym nie znajdują zastosowania ograniczenia w zakresie dopuszczalnych źródeł dowodowych, ustanowione na potrzeby postępowania przed Zakładem, a wynikających z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe (Dz. U. z 2011 roku, Nr 237, poz. 1412). Zasadniczym bowiem celem postępowania sądowego jest rozstrzygnięcie sprawy po dostatecznym, wszechstronnym wyjaśnieniu jej okoliczności spornych. Ułatwia to art. 473 k.p.c., który wprost stanowi, iż w postępowaniu przed sądem w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i przesłuchania stron.

Powyższe oznacza, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 r., sygn. III UZP 6/84; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 r., sygn. III UZP 48/84wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 r., sygn. II UKN 186/97; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 29 stycznia 2013 r., sygn. III AUa 808/12). Z przedstawionym poglądem i wynikającymi z niego wnioskami Sąd Okręgowy w pełni się zgadza.

Mając na uwadze pozostającą poza sporem ocenę charakteru prawnego okresu zatrudnienia ubezpieczonego od dnia 14 czerwca 1974 roku do dnia 24 października 1974 roku, od dnia 4 listopada 1976 roku do dnia 31 marca 1977 roku w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Państwowej (...) w W. Oddziale w Ł. (następnie Przedsiębiorstwo Państwowej (...) w Ł.), Sąd Okręgowy znalazł podstawy do uwzględnienia przy ustalaniu stażu pracy w warunkach szczególnych okresu pełnienia przez skarżącego służby wojskowej od dnia 26 października 1974 roku do dnia 4 października 1976 roku, w wymiarze 1 roku, 11 miesięcy i 9 dni, przypadającej w trakcie zatrudnienia we wskazanym podmiocie. Zgodnie bowiem z wypracowanym w orzecznictwie poglądem, który Sąd Okręgowy w pełni podziela, zachowanie statusu pracownika zatrudnionego w szczególnych warunkach w rozumieniu § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów w okresie pełnienia służby wojskowej, co skutkuje dopuszczalnością zaliczenia czasu tej służby do stażu uprawniającego do wcześniejszej emerytury, następuje wyłącznie w sytuacji gdy pracownik zatrudniony był w szczególnych warunkach przed jej rozpoczęciem, bez względu na to czy po zakończeniu tej służby powraca do tego zatrudnienia jednak w przepisanym terminie (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 4 grudnia 2013 roku, II UK 217/13; z dnia 25 lutego 2010 roku, II UK 215/09; z dnia 9 marca 2010 roku, I UK 333/09; z dnia 17 maja 2012 roku, I UK 399/11; z dnia 24 maja 2012 roku, II UK 265/11 oraz wyroki Sądów Apelacyjnych w Krakowie z dnia 23 kwietnia 2013 roku, III AUa 1412/12 i w Gdańsku z dnia 15 października 2013 roku, III AUa 213/13). Jak wynika z poczynionych ustaleń ubezpieczony przed dniem 26 października 1974 roku wykonywał pracę w warunkach szczególnych a po zakończeniu służby z dniem 4 listopada 1976 roku powrócił do wykonywania pracy w warunkach szczególnych, czyli z zachowaniem terminu przewidzianego przez prawo. Mając na uwadze powyższe poglądy i poczynione ustalenia wskazane zaliczenie było w pełni uzasadnione. Nie podlega natomiast zaliczeniu do stażu pracy w warunkach szczególnych okres od dnia(...)roku, tj. po dniu zakończenia służby w wojsku do dnia poprzedzającego dzień podjęcia pracy po tym zakończeniu.

Z poczynionych ustaleń wynika, że ubezpieczony w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w L. od dnia 15 marca 1979 roku do dnia 31 marca 1986 roku, tj. przez 7 lat i 17 dni wykonywała stale i w pełnym wymiarze czasu pracę w warunkach szczególnych, wykonując czynności odpowiadające rodzajowi pracy opisanemu w wykazie A, Dział VIII, „W transporcie i łączności”, „Transport”, poz. 2 „Prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów”, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów.

Sąd Okręgowy nie znalazł natomiast podstaw do zaliczenia do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia ubezpieczonego w Gminnym Zespole (...) w A., Urzędzie Gminy w A. oraz w Zespole (...) w W. od dnia 19 kwietnia 1991 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku. Dokonując wskazanej oceny charakteru prawnego powołanego okresu Sąd orzekający miał na uwadze wykładnię przepisu § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów. Zgodnie z jego treścią okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy. Z powołanego przepisu wynika, że dla oceny, czy pracownik wykonywał pracę w szczególnych warunkach istotnego znaczenia nabiera ustalenie okoliczności czy praca w szczególnych warunkach była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Przepis ten jednocześnie nie definiuje pojęcia stałości pracy w tych warunkach.

Konieczne jest zatem odwołanie się w tym względzie do wypracowanego w orzecznictwie poglądu, który Sąd Okręgowy w pełni podziela. Zgodnie z nim warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku, pracuje stale tj. ciągle (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 5 lutego 2013 roku, sygn. akt III AUa 1308/12; wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 20 września 2012 roku, sygn. akt III AUa 380/12; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 18 września 2012 roku, sygn. akt III AUa 480/12; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 9 lutego 2012 roku, sygn. akt III AUa 1682/11; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 16 lutego 2012 roku, sygn. akt III AUa 1797/11).

Przenosząc powyższe wskazania na grunt rozpoznawanej sprawy Sąd uwzględnił poczynione ustalenia z których wynika, że we wskazanym okresie zatrudnienia ubezpieczony był zobowiązany do świadczenia pracy przez 8 godzin dziennie, z tym jednakże zastrzeżeniem, że wymiar godzin pracy związanej z przewożeniem dzieci autobusem był uzależniony od tygodniowego planu lekcyjnego. Nadto jak ustalono w okresie letnim skarżący był zobowiązany do rozpoczęcia pracy od godzinie 7.00, a w okresie zimowym o godzinie 6.30 i do dowozu dzieci do szkoły i ze szkoły autobusem w którym było 39 miejsc siedzących i 12 miejsc stojących. Pierwszy kurs rozpoczynał o godzinie 6.50, przywożąc do szkoły dzieci z S. na godzinę 7.15, 20, następny do F., przewożąc dzieci do szkoły na godzinę 7.40, kolejny do miejscowości L., przewożąc dzieci do szkoły godzinę 7.55. Po trzecim kursie następowała chwila przerwy po której ubezpieczony odbywał kolejny kurs przez miejscowości F., N., Ż., H., który kończył przywiezieniem dzieci do szkoły na godzinę 9.00 jednego dnia, a kolejnego na godzinę 10.00. Co istotne jak ustalono po tym kursie również następowała przerwa w świadczeniu pracy w charakterze kierowcy, w czasie której skarżący w razie potrzeby zajmował się uprzątaniem podłogi autobusu w ramach wykonania zobowiązania do dbałości o powierzony autobus. Innych czynności w jej trakcie nie wykonywał. Wskazana przerwa trwała w zależności od rozkładu zajęć szkolnych od godziny 9.00 lub 10.00 do 11.40, tj. dwie godziny i 40 minut bądź godzinę i 40 minut. Kolejny kurs po przerwie był związany z odwozem dzieci do domów i rozpoczynał się o godzinie 11.40 i przebiegał przez miejscowości L., H., Ż., N., F.. Jak ustalono ubezpieczony wracał z niego na godzinę 12.30. Kolejny kurs z tym związany rozpoczynał o godzinie 12.34 i wracał do szkoły na godzinę 13.25, 13.30. Od tej godziny następowała przerwa w świadczeniu pracy w charakterze kierowcy, w czasie której skarżący w razie potrzeby zajmował się uprzątaniem podłogi autobusu w ramach wykonania zobowiązania do dbałości o powierzony autobus. Innych czynności w jej trakcie nie wykonywał. Trzeci i ostatni kurs w ciągu dnia pracy rozpoczynał się o godzinie 14.20 a kończył o godzinie 15.15. Od tej godziny ubezpieczony kończył pracę. Wynika z tego, że czas trwania przerwy w pracy od zakończenia kursu od godzinie 13.30 do rozpoczęcia kolejnego o godzinie 14.20 wynosił 50 minut. Natomiast łączny czas przerw w ciągu dnia pracy w ciągu których ubezpieczony nie wykonywał pracy związanej z kierowaniem autobusem w związku z przewożeniem dzieci ze i do szkoły wynosił o zależności od dnia trzy i pół godziny bądź dwie i pół godziny. Nadto ustalono, że w ciągu dnia pracy ubezpieczony łącznie przejeżdżał od 100 do 120 kilometrów, co w pośredni sposób potwierdza rzeczywisty i efektywny czas pracy skarżącego jako kierowcy autobus w wymiarze czterech i pół bądź pięciu i pół godziny.

Nadto ustalono, że w okresie ferii letnich i zimowych ubezpieczony woził dzieci na obozy, jednakże regułą była okoliczność wykorzystywania przez skarżącego w tych okresach urlopu wypoczynkowego. Natomiast w sytuacji nie wykorzystywania urlopu bądź nie przewożenia dzieci na obozy ubezpieczony odstawiał autobus do naprawy. W jej trakcie, co trwało do dwóch tygodni, skarżący nie wykonywał żadnych prac. Natomiast po zakończeniu napraw w okresie ferii szkolnych ubezpieczony sporadycznie mył autobus w ramach wykonania zobowiązania do dbałości o powierzony autobus.

Mając na uwadze powyższe ustalenia nie sposób było przyjąć, że ubezpieczony spełnił warunek świadczenia pracy w szczególnych warunkach jako kierowca autobusu w pełnym wymiarze czasu pracy, tj. przez 8 godzin dziennie. Taki bowiem wymiar obowiązywał skarżącego na zajmowanym stanowisku.

Jak wynika z poczynionych ustaleń S. B. pomimo, że legitymuje się ogólnym stażem pracy wynoszącym ponad 25 lat, ukończył 60 lat życia i nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, to jednak nie spełnia warunku legitymowania się co najmniej 15 – letnim stażem pracy w warunkach szczególnych. Jak bowiem ustalono w tych warunkach skarżący świadczył pracę w wymiarze 14 lat i 9 miesięcy. Tym samym ubezpieczony nie spełnia łącznie wszystkich przesłanek do ustalenia mu prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach na podstawie przepisu art. 184 ustawy emerytalnej. Zatem w sytuacji ustalenia, że S. B. nie legitymuje się okresem pracy w warunkach szczególnych wynoszącym co najmniej 15 lat, nieuprawnionym byłoby przyznanie mu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. W tym miejscu zważyć należy, że przepisy prawa ubezpieczeń społecznych mają charakter norm bezwzględnie obowiązujących, co w konsekwencji oznacza, że określona w ustawie o emeryturach i rentach instytucja wcześniejszej emerytury musi podlegać ścisłej wykładni (wyrok Sąd Najwyższego z dnia 6 marca 2007 roku, sygn. I UK 287/06) oraz że o uprawnieniu do wcześniejszej emerytury decyduje łączne ścisłe spełnienie wszystkich warunków określonych w art. 184 w związku z art. 32 ustawy emerytalnej, a nie przekonanie pracownika, że praca była wykonywana w szczególnym charakterze lub warunkach (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2010 roku, II UK 140/10 oraz z dnia 14 grudnia 2009 roku, I UK 218/09).

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy oddalił odwołanie i na mocy wyżej wskazanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.