Pełny tekst orzeczenia

641/II/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 16 lipca 2009 r.
Sygn. akt Tw 6/09

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Teresa Liszcz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Związku Pracodawców Business Centre Club o zbadanie zgodności:
1) art. 8 ust. 1 i art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291, ze zm.) z art. 32 ust. 1 i 2 oraz zasadą równości wobec prawa wywodzoną z art. 2 i preambuły Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
2) art. 8 ust. 4 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291, ze zm.) z art. 217 w zw. z art. 84 i art. 2 Konstytucji;
3) art. 19 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291, ze zm.) z art. 67 ust. 1, art. 33 ust. 1 i 2, art. 32 ust. 1 i 2 oraz zasadą równości wobec prawa wywodzoną z art. 2 i preambuły Konstytucji;
4) art. 22 ust. 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291, ze zm.) z art. 33 ust. 1 i 2, art. 32 ust. 1 i 2 oraz zasadą równości wobec prawa wywodzoną z art. 2 i preambuły Konstytucji;
5) art. 86 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, ze zm.) z art. 32 ust. 1 i 2 w zw. z art. 2; art. 31 ust. 3, art. 84 oraz preambułą Konstytucji,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi.

UZASADNIENIE

W dniu 3 marca 2009 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Związku Pracodawców Business Centre Club (dalej: ZP BCC) o stwierdzenie, po pierwsze, że art. 8 ust. 1 i art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291, ze zm.; dalej: ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników) są niezgodne z art. 32 ust. 1 i 2 oraz zasadą równości wobec prawa wywodzoną z art. 2 i preambuły Konstytucji. Po drugie, o stwierdzenie, że art. 8 ust. 4 powołanej wyżej ustawy jest niezgodny z art. 217 w zw. z art. 84 i art. 2 Konstytucji. Po trzecie, o stwierdzenie, że art. 19 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 1 powołanej wyżej ustawy są niezgodne z art. 67 ust. 1, art. 33 ust. 1 i 2, art. 32 ust. 1 i 2 oraz zasadą równości wobec prawa wywodzoną z art. 2 i preambuły Konstytucji. Po czwarte, o stwierdzenie, że art. 22 ust. 3 powołanej wyżej ustawy jest niezgodny z art. 33 ust. 1 i 2, art. 32 ust. 1 i 2 oraz zasadą równości wobec prawa wywodzoną z art. 2 i preambuły Konstytucji. Po piąte, o stwierdzenie, że art. 86 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, ze zm.; dalej: ustawa o świadczeniach) jest niezgodny z art. 32 ust. 1 i 2 w zw. z art. 2; art. 31 ust. 3, art. 84 oraz preambułą Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wniosek przedstawiony przez ogólnokrajową władzę organizacji pracodawców podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. W postępowaniu tym Trybunał Konstytucyjny w składzie jednego sędziego bada, czy wniosek odpowiada wymogom formalnym (art. 32 ust. 1 i 2 ustawy o TK), czy nie jest oczywiście bezzasadny (art. 36 ust. 3 ustawy o TK), a w szczególności, czy pochodzi od uprawnionego podmiotu (art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji).

2. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji ogólnokrajowym władzom organizacji pracodawców przysługuje prawo inicjowania abstrakcyjnej kontroli norm. Na wnioskodawcy ciąży przy tym obowiązek wykazania, który z jego organów jest „ogólnokrajową władzą” uprawnioną do wystąpienia z wnioskiem. Podstawą wskazania takiej władzy są przepisy ustawy, a w przypadku, gdy ustawa nie reguluje tej kwestii – postanowienia statutu organizacji pracodawców.
Wola ogólnokrajowej władzy, zazwyczaj kolegialnej, znajduje wyraz w podejmowanych przez nią uchwałach. Tryb podjęcia uchwały regulują właściwe przepisy (np. statutu), a treść podjętej uchwały zostaje zapisana w protokole z posiedzenia takiej władzy. Zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, uchwała ogólnokrajowej władzy organizacji pracodawców w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego stanowi conditio sine qua non wszczęcia postępowania z wniosku tego podmiotu (por. postanowienia TK z: 7 października 2003 r., Tw 1/03, OTK ZU nr 4/B/2003, poz. 201; 28 września 2004 r., Tw 23/04, OTK ZU nr 5/B/2004, poz. 266; 23 listopada 2004 r., Tw 9/04, OTK ZU nr 2/B/2005, poz. 52; 21 listopada 2007 r. i 11 marca 2008 r., Tw 32/07, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 46 i poz. 47).
Dla ustalenia, że wniosek pochodzi od ogólnokrajowej władzy organizacji pracodawców, nie zaś od osoby fizycznej, która go sporządziła lub podpisała, potrzebny jest dowód, że został on wniesiony na podstawie uchwały uprawnionej władzy. Stąd wymagane jest dołączenie do wniosku uchwały tej władzy. Treść uchwały i treść wniosku powinna cechować minimalna zbieżność, która obejmuje dokładne wskazanie kwestionowanego przepisu danego aktu normatywnego, wyrażenie woli wyeliminowania tego przepisu z porządku prawnego oraz sformułowanie zarzutu niezgodności z przepisem aktu normatywnego o wyższej mocy prawnej, którym w przypadku ustawy może być Konstytucja lub ratyfikowana umowa międzynarodowa (por. postanowienie TK z 14 listopada 2007 r., Tw 38/07, OTK ZU nr 6/B/2007, poz. 262 i powołane tam orzeczenia).

2.1. Na wstępie należy podkreślić, że Zarząd ZP BCC kilkakrotnie wszczynał postępowania w sprawie abstrakcyjnej kontroli norm. Trybunał Konstytucyjny, uzasadniając zarówno odmowę nadania dalszego biegu rozpatrywanym wnioskom, jak i nieuwzględnienie zażalenia, wyjaśniał, że kompetencję do reprezentowania osoby prawnej i prowadzenia jej spraw należy odróżnić od kompetencji do podjęcia uchwały o wystąpieniu do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem inicjującym abstrakcyjną kontrolę norm. Trybunał podkreślał, że podjęcie takiej uchwały stanowi „czynność o charakterze nadzwyczajnym”, która z tego powodu nie może być dokonana samodzielnie przez organ wykonawczy organizacji pracodawców w ramach prowadzenia jej bieżącej działalności (np. postanowienia z: 9 czerwca 2004 r. i 8 września 2004 r., Tw 33/03, OTK ZU nr 4/B/2004, poz. 227, s. 665 i poz. 228, s. 669-670; 9 czerwca 2004 r., Tw 2/04, OTK ZU nr 5/B/2004, poz. 258, s. 764-765).

2.2. Zgodnie ze stanowiskiem ZP BCC, Zarząd to „wykonawczy, prowadzący bieżące sprawy organ Związku (…) reprezentujący go na zewnątrz (…)”. Wnioskodawca wskazuje, „(…) iż umocowanie Zarządu do reprezentacji w przedmiocie wystąpienia z wnioskiem oparte było na decyzjach pozostałych władz Związku w postaci ich stosownych uchwał, upoważniających i zobowiązujących Zarząd do wystąpienia z wnioskiem w przedmiotowej sprawie”. W konsekwencji wnioskodawca dołączył do wniosku trzy uchwały organów ZP BCC: po pierwsze, uchwałę Loży Kanclerskiej ZP BCC nr 1/02/2009 z 18 lutego 2009 r.; po drugie, uchwałę Rady Organizatorów ZP BCC nr 1/02/2009 z 19 lutego 2009 r.; po trzecie, uchwałę Zarządu ZP BCC nr 1/02/2009 z 19 lutego 2009 r.
2.2.1. W myśl § 13 ust. 2 statutu ZP BCC, „Rada Organizatorów opiniuje i akceptuje na wniosek Zarządu ZP BCC lub Konwentu ZP BCC najważniejsze decyzje dotyczące ZP BCC”, zaś na podstawie § 13 ust. 5 „swoje uchwały i rezolucje Rada przedstawia Zarządowi ZP BCC jako zalecenia”. Powyższe uprawnienia Rady Organizatorów ZP BCC analizowane w świetle § 15 ust. 7 statutu, zgodnie z którym „Zarząd posiada kompetencje do podejmowania decyzji we wszystkich sprawach niezastrzeżonych do decyzji innych organów ZP BCC”, wskazują jednoznacznie, że bez umocowania w uchwale Rady Organizatorów ZP BCC, wnioskowanie przez Zarząd ZP BCC o przeprowadzenie abstrakcyjnej kontroli norm cechuje prawna nieskuteczność.
Na marginesie należy jednak odnotować, że o ile z treści uchwały Rady Organizatorów nr 1/02/2009 wynika bezsprzecznie, że została ona podjęta w oparciu o § 13 ust. 2 statutu, o tyle akta sprawy nie dostarczają dowodu w postaci wniosku Zarządu lub Konwentu ZP BCC, które inicjowałyby podjęcie uchwały. Jak bowiem wynika z ust. 1 w zw. z ust. 2 uchwały, Rada Organizatorów ZP BCC zwróciła się „do Zarządu ZP BCC o wystąpienie do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem (...) po zapoznaniu się (...) z »Raportem (...)«, stanowiskiem UE oraz stanowiskiem innych organizacji zawodowych i organizacji pracodawców, w tym również z podjętymi dotychczas inicjatywami Rzecznika Praw Obywatelskich oraz stanowiskiem przedsiębiorców (...)”.
2.2.2. Natomiast w uchwale Loży Kanclerskiej ZP BCC nr 1/02/2009 trudno upatrywać umocowanie Zarządu do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego, jeżeli zadania Loży Kanclerskiej ZP BCC, określone w § 17 statutu, polegają na koordynowaniu działalności terenowych jednostek organizacyjnych ZP BCC (ust. 1), w szczególności obejmując ustalanie i koordynowanie działań lobbingowych ZP BCC w terenie (ust. 3) oraz przekazywanie Zarządowi ZP BCC uwag i wniosków związanych z funkcjonowaniem terenowych jednostek organizacyjnych ZP BCC (ust. 4).
2.2.3. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że ogólnokrajową władzą ZP BCC uprawnioną do wnioskowania w sprawie abstrakcyjnej kontroli norm jest, w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji w zw. z § 13 ust. 2 statutu ZP BCC, Rada Organizatorów ZP BCC. W podjętej uchwale (wstęp) Rada Organizatorów ZP BCC wyraziła wolę wnioskowania „do Zarządu (...) o złożenie wniosku do Trybunału Konstytucyjnego (...)”, potwierdzając ją expressis verbis (w pkt 2 uchwały): „Rada Organizatorów (...) wnosi do Zarządu ZP BCC o wystąpienie do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem wskazanym powyżej w pkt 1” (pkt 1 wyznacza zakres zaskarżenia).
W tym stanie rzeczy trudno ustalić, dlaczego Zarząd ZP BCC podjął uchwałę nr 1/02/2009, w której rozstrzygnął (wstęp i pkt 1), że „działając na podstawie art. 191 Konstytucji RP i (...) § 12 i 15 statutu ZP BCC, niniejszym postanawia wystąpić z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności przepisów (...)”.
Trybunał jeszcze raz podkreśla, że Rada Organizatorów ZP BCC umocowała Zarząd ZP BCC jedynie do wystąpienia z wnioskiem, którego zakres (przedmiot i wzorce kontroli) określiła w podjętej przez siebie uchwale.

2.3. Skoro, zdaniem wnioskodawcy, „inne władze podjęły uchwały (…), umocowując Zarząd” do wystąpienia z wnioskiem, to Trybunał postanowić poddać analizie ich treść, konfrontując w szczególności wyznaczony przez nie zakres zaskarżenia z tym, który został określony w uchwale Zarządu ZP BCC i złożonym wniosku.
2.3.1. Przede wszystkim nie można podzielić poglądu wnioskodawcy, który twierdzi, że „treść uchwały Zarządu, jak i uchwał pozostałych organów i wniosku jest co do meritum tożsama”. W uchwale Rady Organizatorów (również irrelewantnej dla sprawy uchwale Loży Kanclerskiej) jako przedmiot kontroli wskazano art. 8 ust. 1 i 4, art. 17 ust. 1, art. 19 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 1 oraz art. 22 ust. 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, a także art. 86 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, zaś wzorcami kontroli uczyniono art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 i 2, art. 33 ust. 1 i 2, art. 67 ust. 1 i preambułę Konstytucji oraz art. 217 w zw. z art. 84 i art. 2 Konstytucji.
Nie ulega zatem wątpliwości, że uprawniona w niniejszej sprawie Rada Organizatorów ZP BCC domagała się zbadania zgodności wszystkich kwestionowanych przepisów ze wszystkimi wymienionymi wzorcami konstytucyjnymi.
2.3.2. Co oczywiste, Zarząd ZP BCC, po pierwsze, nie złożył wniosku, o którym mowa w uchwale Rady Organizatorów ZP BCC. Po drugie, w swojej uchwale zmodyfikował zakres zaskarżenia w ten sposób, że rozstrzygnął samodzielnie, o zbadanie zgodności których z kwestionowanych przepisów i z jakimi wzorcami kontroli wnosi, przez co zmienił w istocie zakres zaskarżenia określony w podjętej przez Radę Organizatorów ZP CC uchwale upoważniającej i zobowiązującej go do złożenia wniosku, przekraczając tym samym zakres umocowania. W konsekwencji, skonkretyzowanie zakresu zaskarżenia nastąpiło dopiero w uchwale Zarządu ZP BCC, na podstawie której sporządzono wniosek złożony do Trybunału.

2.4. Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny przypomina, że zarówno organ (w niniejszej sprawie: Zarząd ZP BCC), który został upoważniony przez wnioskodawcę (w niniejszej sprawie: Rada Organizatorów ZP BCC) do złożenia wniosku, ale także każdy podmiot sporządzający lub podpisujący wniosek (ustanowiony pełnomocnik) zobowiązany jest do działania w granicach i zakresie udzielonego umocowania (pełnomocnictwa). Nie posiada zatem kompetencji do samodzielnego kształtowania ani przedmiotu, ani wzorców kontroli, gdyż wiąże go treść uchwały podmiotu legitymowanego do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego.
Należy ponadto zasygnalizować, że Zarząd ZP BCC (w podjętej przez siebie uchwale) do czynności polegającej na udzieleniu adwokatowi pełnomocnictwa upoważnił Prezesa Zarządu ZP BCC. Natomiast pełnomocnictwo zostało udzielone (podpisane) przez Prezesa ZP BCC, tj. organ, który – w świetle postanowień statutu – nie istnieje.

2.5. W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że rozpatrywany „wniosek”, oparty na – wykraczającej poza zakres umocowania – uchwale Zarządu ZP BCC, w zakresie, w jakim samoistnie precyzuje zakres zaskarżenia (odnosząc przedmiot do wybranych wzorców kontroli), pochodzi od podmiotu nieuprawnionego. Okoliczność powyższa, zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, stanowi podstawę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi ZP BCC.

3. Podmioty, o których mowa w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji, posiadają tzw. ograniczoną rzeczowo zdolność wnioskową, wymagającą wykazania, że kwestionowany akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem działania danego podmiotu. Zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, pojęcie „spraw objętych zakresem działania” użyte w art. 191 ust. 2 Konstytucji powinno być wykładane w sposób ścisły, a interpretacja rozszerzająca jest niedopuszczalna. Dlatego wnioskodawca jest zobowiązany wykazać, że zaskarżony przepis dotyczy bezpośrednio realizacji zadań wynikających z norm o charakterze konstytucyjnym, ustawowym, jak również statutowym w przypadku podmiotów prywatnych (por. postanowienie TK z 10 października 2003 r., Tw 11/03, OTK ZU nr 4/B/2003, poz. 203, s. 516-518 i powołane tam orzeczenia). Uprawnienie ogólnokrajowych władz organizacji pracodawców do złożenia wniosku w celu zainicjowania postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym ma więc charakter szczególny, immanentnie związany z jednym z atrybutów (zatrudnianiem pracowników), który cechuje działalność prowadzoną przez te podmioty.
Trybunał Konstytucyjny w powołanym wyżej orzeczeniu stwierdził, na podstawie art. 5 w zw. z art. 1 oraz art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawców (Dz. U. Nr 55, poz. 235, ze zm.; dalej: ustawa o organizacjach pracodawców), że podstawowym zadaniem organizacji pracodawców jest „reprezentowanie ich członków w perspektywie obowiązków i uprawnień pracodawcy”. W konsekwencji, prawo składania wniosków do Trybunału Konstytucyjnego dotyczy wyłącznie spraw odnoszących się do relacji pracodawca – pracownik. Uprawnienie to stanowi niejako odbicie uprawnień związków zawodowych, a wspólne wymienienie związków zawodowych i organizacji pracodawców w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji potwierdza jednoznacznie, że wolą ustrojodawcy było ograniczenie zdolności wnioskowej tych podmiotów do spraw z zakresu stosunku pracy.

4. W świetle powyższych wyjaśnień, należy zatem zbadać, czy ZP BCC, kwestionując zgodność zaskarżonych przepisów, spełnia kryterium wyznaczone przez art. 191 ust. 2 Konstytucji, tzn. występuje o kontrolę aktów normatywnych, które dotyczą spraw objętych jego zakresem działania.

4.1. Pierwsza wątpliwość Trybunału wiąże się z kategorycznie sformułowanym stwierdzeniem, że „w przedmiotowej sprawie wnioskodawca spełnia kryteria przedmiotowe stawiane organizacji pracodawców. Jego członkami są pracodawcy będący osobami prawnymi, jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej, a także osobami fizycznymi, które zatrudniają pracowników lub takie osoby fizyczne, które wszakże nie zatrudniają pracowników, lecz same dla siebie są równocześnie pracodawcami i pracownikami (samozatrudnienie /.../)”.
Tymczasem, w myśl § 4 ust. 1 statutu wnioskodawcy, „ZP BCC jest związkiem pracodawców różnych dziedzin gospodarki, w tym będących osobami prawnymi, jak i jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej oraz osób fizycznych, jeżeli zatrudniają one pracowników”, zaś stosownie do § 8 ust. 1 pkt 4 statutu: „członkostwo ustaje wskutek (...) utraty statusu pracodawcy”. Postanowienia statutu ZP BCC są zatem zgodne z art. 2 ustawy o organizacjach pracodawców, który definiując termin „pracodawca”, odsyła do art. 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.; dalej: kodeks pracy). Literalna wykładania art. 3 kodeksu pracy wskazuje, że o nabyciu statusu pracodawcy przez osobę fizyczną decyduje fakt zatrudniania pracowników; tym samym statusu takiego nie kreuje samozatrudnienie.

4.2. Rozbieżność między statutem i stanowiskiem ZP BCC jest szczególnie istotna z punktu widzenia argumentacji przedstawionej w rozpatrywanym wniosku. ZP BCC, zarzucając zaskarżonym przepisom, notabene adresowanym do rolników, dyskryminację osób fizycznych osobiście prowadzących działalność gospodarczą, występuje bowiem w obronie interesów samozatrudnionych. W konsekwencji ZP BCC, inicjując postępowanie jako związek pracodawców, domaga się ochrony praw podmiotów, które, zgodnie z art. 3 kodeksu pracy, nie spełniają kryteriów koniecznych do uznania ich za pracodawcę, a na gruncie art. 2 ustawy o organizacjach pracodawców – także za członków wnioskodawcy.
4.2.1. Po pierwsze, zdaniem ZP BCC, art. 8 ust. 1 i art. 17 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników są niezgodne z zasadą równości i niedyskryminacji wobec prawa wyrażoną w art. 32 ust. 1 i 2 oraz wywodzoną z art. 2 i preambuły Konstytucji „w zakresie, w jakim wysokość składek na ubezpieczenie społeczne (wypadkowe, chorobowe, macierzyńskie oraz emerytalno-rentowe) jest jednakowa, niezależna od zakresu i rodzaju prowadzonej działalności rolniczej oraz źródeł i wysokości przychodów osiąganych przez rolników prowadzących działalność rolniczą, podlegających ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy, oraz jest przez to istotnie różna i dyskryminująca wobec obciążeń tymi składkami przedsiębiorców osobiście prowadzących działalność gospodarczą”.
W ocenie ZP BCC, skoro „charakter działalności wykonywanej przez rolnika zbliża go do przedsiębiorcy – osoby fizycznej prowadzącej osobiście działalność gospodarczą”, to „ustawodawca (…) odmiennie uregulował w kwestii wysokości składek sytuację podmiotów podobnych do siebie (rolników prowadzących gospodarstwa rolne i mikroprzedsiębiorców – osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą) (…). Mimo tego, że mali i mikroprzedsiębiorcy oraz rolnicy wykonują podobną działalność zawodową i działają w podobnych warunkach, tylko ci pierwsi podlegają pełnym obciążeniom związanym z utrzymaniem powszechnego systemu ubezpieczenia społecznego (…), odmienne potraktowanie rolników w systemie ubezpieczeń społecznych nie ma uzasadnienia”.
4.2.2. Po drugie, ZP BCC kwestionuje konstytucyjność art. 86 ust. 2 ustawy o świadczeniach, zarzucając mu niezgodność z art. 32 ust. 1 i 2 w zw. z art. 2; art. 31 ust. 3, art. 84 oraz preambułą Konstytucji „w takim zakresie, w jakim przewiduje finansowanie z budżetu państwa składek na ubezpieczenie zdrowotne rolników i domowników niezależnie od osiąganych przez nich przychodów z działalności prowadzonej na gruntach rolnych, uprzywilejowując rolników w stosunku do przedsiębiorców osobiście prowadzących przedsiębiorstwa, pomimo działalności w takich samych warunkach i relewantnych rynkach”.

4.3. Stanowisko powyższe zmierza do wykazania, że rolników i osoby fizyczne osobiście prowadzące działalność gospodarczą łączy cecha relewantna, którą wnioskodawca utożsamia z jednakową „sytuacją dochodową”, wyznaczoną podobieństwem prowadzonej działalności gospodarczej. Wnioskodawca, kwestionując wysokość składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i zdrowotne opłacanych przez samozatrudnionych w porównaniu z wysokością składek wnoszonych przez rolników, twierdzi, że „tak rażącego odstępstwa od zasady równego traktowania i niedyskryminacji (nieuprawnionego uprzywilejowania) nie uzasadnia ani charakter pracy rolników, ani też osiągany przez nich dochód”.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, jeżeli ZP BCC występuje w obronie interesów samozatrudnionych, domagając się zrównania ich statusu ze statusem rolników w zakresie ubezpieczeń społecznych i świadczeń opieki zdrowotnej, to – w istocie – optuje za rozszerzeniem adresatów zaskarżonych przepisów (art. 8 ust. 1 i art. 17 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz art. 86 ust. 2 ustawy o świadczeniach) o nową kategorię podmiotów – osoby fizyczne samodzielnie prowadzące działalność gospodarczą. Oznacza to, że wnioskodawca źródła niekonstytucyjności zaskarżonych przepisów upatruje w zaniechaniu ustawodawczym, tzn. w braku regulacji, która jego zdaniem, byłaby pożądana.
Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie wyjaśniał w swych orzeczeniach, że realizując funkcję hierarchicznej kontroli norm, nie posiada kompetencji do orzekania o niekonstytucyjności zaniechań prawodawcy (por. wyrok z 6 marca 2001 r., K 30/00, OTK ZU nr 2/2001, poz. 34).
Okoliczność ta, ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia, stanowi, zgodnie art. 39 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, podstawę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi w zakresie zbadania zgodności art. 8 ust. 1 oraz 17 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników z zasadą równości i niedyskryminacji wobec prawa wyrażoną w art. 32 ust. 1 i 2 oraz wywodzoną z art. 2 i preambuły Konstytucji, a także art. 86 ust. 2 ustawy o świadczeniach z art. 32 ust. 1 i 2 w zw. z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 84 oraz preambułą Konstytucji.

4.4. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że wystąpienie z wnioskiem w sprawie abstrakcyjnej kontroli norm nie stanowi szczególnego środka ochrony interesów gospodarczych organizacji pracodawców, choć interesy te są w naturalny sposób związane z funkcjonowaniem przedsiębiorców zrzeszonych w takiej organizacji (por. postanowienie pełnego składu TK z 28 stycznia 2004 r., Tw 74/02, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 2 oraz postanowienie TK z 10 września 2007 r., Tw 27/07, OTK ZU nr 5/B/2007, poz. 196 i powołane tam orzeczenia).
Mając powyższe na względzie, Trybunał Konstytucyjna stwierdza, że argumentacja ZP BCC, zgodnie z którą „przepisy objęte wnioskiem (…) są immanentnie związane z kreowaniem warunków prowadzenia (…) działalności gospodarczej (…)” oraz „(...) naruszają interesy gospodarcze jego członków (…)”, nie zasługuje na uwzględnienie.

5. Wnioskodawca kwestionuje zgodność art. 8 ust. 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników w brzmieniu: „Prezes Kasy ogłasza w Dzienniku (...) "Monitor Polski" ustaloną przez Radę Rolników wysokości składki na jeden kwartał lub kilka kolejnych kwartałów (...)” z art. 217 w zw. art. 84 i art. 2 Konstytucji. ZP BCC zarzuca, że przepis ten „w zakresie, w jakim upoważnia Radę (...) Rolników do nieograniczonego ustawą ustalenia wysokości składki, narusza konstytucyjną zasadę wyłączności ustawy w sprawach określonych wprost w art. 217 Konstytucji”.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że adresatem art. 8 ust. 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników nie jest ani ZP BCC, ani żaden z jego członków. Jest zatem oczywiste, że wnioskodawca, występując o kontrolę tego przepisu, działa w celu ochrony interesu ogólnospołecznego, abstrahując od ograniczeń, które w przypadku legitymacji organizacji pracodawców, wyznacza art. 191 ust. 2 Konstytucji. Rozpatrywany wniosek ZP BCC „konsumuje” zatem cechy wniosku, który mogą złożyć jedynie podmioty legitymowane generalnie, wymienione w art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji.

6. Wnioskodawca kwestionuje zgodność art. 19 ust. 1 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników brzmieniu: „emerytura rolnicza przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny; wiek emerytalny kobiety wynosi 60 lat, a mężczyzny 65 lat” oraz art. 19 ust. 2 pkt 1 tejże ustawy w brzmieniu: „emerytura rolnicza przysługuje także ubezpieczonemu rolnikowi, który spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek 55 lat, jeśli jest kobietą, albo 60 lat, jeśli jest mężczyzną”, a także art. 22 ust. 3 tejże ustawy w brzmieniu: „osobom pobierającym renty rolnicze z tytułu niezdolności do pracy, które osiągnęły wiek 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn, przyznaje się z urzędu emeryturę rolniczą w wysokości nie niższej od dotychczas pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy, jeżeli osoba ta spełnia warunki określone w art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy”. ZP BCC zarzuca, że przepisy te są niezgodne „z zasadą niedyskryminacji ze względu na płeć ujętą w art. 33 ust. 1 i 2 oraz zasadą równości wobec prawa wynikającą z art. 32 ust. 1 i 2 oraz wywodzoną z art. 2 oraz preambuły Konstytucji – w zakresie, w jakim przewidują różny wiek przechodzenia na emeryturę kobiet i mężczyzn, bez względu na okoliczności mogące różnicować sytuacje kobiet i mężczyzn, w szczególności bez względu na okoliczności faktyczne dotyczące konkretnych kobiet i mężczyzn mogących wynikać z biologicznych lub społecznych uwarunkowań”, a ponadto art. 19 ust. 1 pkt 1 i art. 19 ust. 2 pkt 1 tejże ustawy są niezgodne z zasadą gwarancji zabezpieczenia socjalnego dla obywateli wynikającą z art. 67 ust. 1 Konstytucji.
Wskazany we wniosku przedmiot wraz z powołanymi wzorcami kontroli pozwalają stwierdzić, że ZP BCC występuje w obronie interesu dwu grup rolników, pozbawionych – jego zdaniem – „gwarancji zabezpieczenia socjalnego dla obywateli” na równych zasadach. Pierwszą tworzą rolnicy płci męskiej, „którzy winni pracować 5 lat dłużej niż kobiety, aby uzyskać uprawnienie do otrzymania świadczenia z emerytury rolniczej” (także emerytury rolniczej), co dyskryminuje mężczyznrolników w stosunku do kobietrolników. Do drugiej zaś należą kobietyrolnicy, „które przechodząc na emeryturę rolniczą 5 lat wcześniej niż mężczyźni, otrzymują niższe świadczenie w wysokości emerytury podstawowej, która jednakże nie gwarantuje realizacji prawa do zabezpieczenia społecznego wynikającego z art. 67 Konstytucji”, co dyskryminuje kobiety-rolników w stosunku do mężczyzn-rolników.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że ZP BCC, wnioskując o zbadanie zgodności art. 19 ust. 1 pkt 1, art. 19 ust. 2 pkt 1 i art. 22 ust. 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników z powołanymi wyżej wzorcami kontroli, działa w celu ochrony interesu ogólnospołecznego (respektowania zasady równości kobiet i mężczyzn, będących rolnikami, w aspekcie prawa do zabezpieczenia społecznego), abstrahując od ograniczeń, które w przypadku legitymacji organizacji pracodawców, wyznacza art. 191 ust. 2 Konstytucji. Rozpatrywany wniosek ZP BCC „konsumuje” zatem cechy wniosku, który mogą złożyć jedynie podmioty legitymowane generalnie, wymienione w art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji.

Biorąc wszystkie powyższe okoliczności pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że rozstrzygają one o niedopuszczalności wydania orzeczenia w sprawach objętych wnioskiem ZP BCC. Okoliczność ta stanowi, zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, podstawę odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu.