Ts 195/14
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:III AUa 606/12 III AUa 606/12 III AUa 606/12 SK 15/06 SK 29/12 SK 41/07 Ts 105/06 Ts 105/06 Ts 391/08 Ts 391/08 Ts 43/12 Ts 43/12 Ts 99/06 Ts 99/06 III UK 160/13 K 37/99 VI U 1289/12
Pełny tekst orzeczenia
264/3/B/2015
POSTANOWIENIE
z dnia 2 marca 2015 r.
Sygn. akt Ts 195/14
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Stanisław Biernat,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej R.G. w sprawie zgodności:
art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440, ze zm.) z art. 2, art. 7, art. 32, art. 64 ust. 2 i 3 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 21 lipca 2014 r. (data nadania) R.G. (dalej: skarżący) wystąpił o zbadanie zgodności art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440, ze zm.; dalej: ustawa o emeryturach i rentach z FUS) z art. 2, art. 7, art. 32, art. 64 ust. 2 i 3 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji.
Skargę konstytucyjną sformułowano w związku z następującą sprawą. Skarżący urodził się w 1946 r. W okresie od 27 września 1964 r. do 25 września 1985 r. pełnił zawodową służbę wojskową. Następnie od 1 września 1986 r. do 31 stycznia 2012 r. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w Narodowym Banku Polskim. Decyzją z 9 lipca 1986 r. Wojewódzki Sztab Wojskowy w Szczecinie przyznał skarżącemu prawo do emerytury wojskowej (przy wyliczaniu wysokości świadczenia uwzględniono służbę wojskową). Od 1 marca 2012 r. emerytura skarżącego wynosiła 2579,88 zł brutto.
Decyzją z 5 marca 2012 r. (znak: ENK/6/039034510) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Szczecinie (dalej: ZUS albo organ rentowy) przyznał skarżącemu prawo do emerytury od 1 stycznia 2012 r., tj. od miesiąca zgłoszenia wniosku. Jej wysokość obliczył zgodnie z art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Podstawę obliczenia stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego, z uwzględnieniem waloryzacji składki i kapitału początkowego, zewidencjonowane na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura skarżącego wyniosła 3253,99 zł. Wypłata świadczenia została zawieszona z powodu zbiegu prawa do więcej niż jednego świadczenia.
Kolejną decyzją z 5 marca 2012 r. (znak: ENK/6/039034510) ZUS, po rozpoznaniu wniosku skarżącego, przyznał mu prawo do emerytury od 1 stycznia 2012 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Tym razem przy ustalaniu podstawy wymiaru emerytury przyjęto przeciętną podstawę składek na ubezpieczenie społeczne z 10 lat kalendarzowych od 1992 r. do 2001 r. oraz uwzględniono okresy składkowe w wymiarze 25 lat 2 miesięcy i 23 dni i nieskładkowe w wymiarze miesiąca i 11 dni, w tym okres zatrudnienia w Narodowym Banku Polskim. Emerytura skarżącego wyniosła 2990,61 zł brutto. Organ rentowy nie podjął wypłaty emerytury, ponieważ – jak podał – jej wysokość jest mniej korzystna od wysokości emerytury ustalonej na zasadach określonych w art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.
Od powyższej decyzji z 5 marca 2012 r., skarżący złożył odwołanie, w którym wniósł o jej zmianę przez ponowne przeliczenie wysokości świadczenia z uwzględnieniem służby wojskowej. Sąd Okręgowy w Szczecinie – VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie w wyroku z 4 czerwca 2012 r. (sygn. akt VI U 1289/12). Oceniając możliwość doliczenia do stażu ubezpieczeniowego okres pełnienia służby wojskowej, sąd podkreślił, że okres ten można uznać za okres składkowy w przypadku żołnierzy, którzy nie nabyli prawa do emerytury wojskowej z tego tytułu. W przypadku skarżącego natomiast okres pełnionej przez niego służby wojskowej został już zaliczony do uprawnień do emerytury mundurowej, dlatego też nie mógł zostać doliczony do stażu ubezpieczeniowego w powszechnym systemie emerytalnym.
Apelację od powyższego orzeczenia oddalił Sąd Apelacyjny w Szczecinie – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w wyroku z 13 grudnia 2012 r. (sygn. akt III AUa 606/12). Na to orzeczenie skarżący złożył skargę kasacyjną. Postanowieniem z 27 marca 2014 r. (sygn. akt III UK 160/13) Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. Postanowienie to doręczono skarżącemu 23 kwietnia 2014 r.
W skardze konstytucyjnej skarżący zakwestionował zgodność art. 5 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej i wywodzonymi z tej zasady – zasadą zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa oraz zasadą przyzwoitej legislacji (art. 2 Konstytucji). Zdaniem skarżącego zakwestionowany przepis narusza także zasadę praworządności (art. 7 Konstytucji), zasadę równości wobec prawa i zakaz dyskryminacji (art. 32 Konstytucji), prawo własności i innych praw majątkowych (art. 64 ust. 1 Konstytucji) oraz prawo do zabezpieczenia społecznego (art. 67 ust. 1 Konstytucji).
Zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS „[o]kresów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 i pkt 6 lit. a-e i g [w tym okresu czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim], nie uwzględnia się przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz obliczaniu ich wysokości, jeżeli z ich tytułu ustalono prawo do świadczeń pieniężnych określonych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym osób, o których mowa w art. 2 ust. 2”.
W przekonaniu skarżącego postanowienie Sądu Najwyższego oraz wyroki sądów pierwszej i drugiej instancji wydane na podstawie art. 5 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS naruszyły powyżej wskazane jego wolności i prawa konstytucyjne przez nieuwzględnienie – z powodu ustalonego prawa do emerytury wojskowej – przy ustalaniu wysokości świadczenia emerytalnego z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w stażu pracy okresu czynnej służby wojskowej. Zakwestionowana regulacja – przy jednoczesnym braku możliwości pobierania przez ubezpieczonego dwóch emerytur (wojskowej oraz z powszechnego systemu ubezpieczenia) – rażąco godzi w zasadę demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej oraz zasadę ochrony prawa własności i innych praw majątkowych przez naruszenie praw nabytych.
Zdaniem skarżącego obarczanie określonej grupy osób negatywnymi skutkami nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z FUS i wprowadzenia art. 5 ust. 2a – wyłączającego możliwość uwzględnienia czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim żołnierzy przy ustalaniu prawa do emerytury i renty z systemu powszechnego ubezpieczenia oraz przy obliczaniu jej wysokości, jeżeli z tego tytułu mają oni ustalone prawo do emerytury wojskowej – jest naruszeniem zasady przyzwoitej legislacji, zasady praworządności oraz zakazu dyskryminacji.
Skarżący podkreślił, że pozbawienie go na podstawie zakwestionowanego art. 5 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS prawa do emerytury „w wysokości adekwatnej do przepracowanego przez niego okresu, jak również do rodzaju wykonywanej pracy oraz wysokości składek wpłacanych przez niego na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych” narusza także prawo do zabezpieczenia społecznego (art. 67 ust. 1 Konstytucji).
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności i praw, którego rozpoznanie zostało uwarunkowane spełnieniem przesłanek wynikających bezpośrednio z art. 79 ust. 1 Konstytucji, a doprecyzowanych w przepisach ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK).
W myśl art. 46 ust. 1 ustawy o TK skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej w ciągu trzech miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Oznacza to, że uprzednio konieczne jest uzyskanie orzeczenia niepodlegającego zaskarżeniu za pomocą zwykłych środków zaskarżenia. W postępowaniu cywilnym jest nim prawomocny wyrok lub postanowienie. Konstytucja i ustawa o TK nie wymagają natomiast użycia środków nadzwyczajnych (np. kasacja w sprawach karnych, skarga o wznowienie postępowania, skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego rozstrzygnięcia czy wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji), których wniesienie jest uzależnione od spełnienia szczególnych wymagań. Przenosząc powyższe rozważania na płaszczyznę postępowania cywilnego, Trybunał Konstytucyjny przypomina, że skarga kasacyjna jest nadzwyczajnym, przysługującym w szczególnych sytuacjach, środkiem wzruszania prawomocnych orzeczeń. Uruchomienie kasacyjnych kompetencji Sądu Najwyższego pozostaje poza zakresem wymogu wyczerpania drogi prawnej. Jak wynika z dotychczasowego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, termin wniesienia skargi konstytucyjnej biegnie od daty doręczenia skarżącemu prawomocnego orzeczenia sądu drugiej instancji, niezależnie od tego, czy w sprawie może jeszcze zostać złożona skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego (zob. postanowienia TK z 16 maja 2007 r., Ts 99/06 i Ts 105/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 119 i 123 oraz 23 października 2009 r., Ts 391/08, OTK ZU nr 5/B/2010, poz. 342).
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że ostatecznym orzeczeniem w rozpoznawanej sprawie jest wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 13 grudnia 2012 r., doręczony skarżącemu 23 stycznia 2013 r. Od daty doręczenia tego orzeczenia rozpoczął bieg trzymiesięczny termin złożenia skargi konstytucyjnej do Trybunału. W konsekwencji termin ten w analizowanej sprawie upłynął ostatecznie 23 kwietnia 2013 r. Nie ulega zatem wątpliwości to, że skoro rozpoznawana skarga konstytucyjna została wniesiona 21 lipca 2014 r., to tym samym trzymiesięczny termin – przewidziany w art. 46 ust. 1 ustawy o TK – został przekroczony. Okoliczność ta jest samodzielną przesłanką odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
Jedynie na marginesie zatem Trybunał wskazuje, że rozpoznawana skarga konstytucyjna nie spełnia również wymogu określenia i uprawdopodobnienia sposobu naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK). Prawidłowe wykonanie powyższego obowiązku musi przy tym polegać nie tylko na wskazaniu (numerycznym) przepisu Konstytucji, który ma być wzorcem kontroli unormowań kwestionowanych w skardze, ale przede wszystkim – na dokładnym określeniu, jakiej treści prawa podmiotowe przysługujące skarżącemu zostały przez te unormowania naruszone. Określeniu temu powinno towarzyszyć przytoczenie argumentów potwierdzających zarzuty stawiane przez skarżącego.
Rozpoznawana skarga konstytucyjna nie spełnia powyższego warunku. Przede wszystkim Trybunał zwraca uwagę na to, że art. 2, art. 7 oraz art. 32 Konstytucji nie mogą być przywoływane jako samodzielne wzorce kontroli dokonywanej w trybie skargi konstytucyjnej. Przepisy te nie są bowiem źródłem konstytucyjnych wolności ani praw.
W odniesieniu do pozostałych wzorców kontroli Trybunał przypomina, że zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą konstytucyjnym źródłem praw z zakresu zabezpieczenia społecznego jest art. 67 ust. 1 Konstytucji. Dlatego też wskazany przez skarżącego art. 64 Konstytucji, regulujący ochronę własności oraz innych praw majątkowych, nie może być uznany za adekwatny w rozpoznawanej skardze (zob. wyrok TK z 17 grudnia 2013 r., SK 29/12, OTK ZU nr 9/A/2013, poz. 138; postanowienia TK z 5 listopada 2012 r. oraz 13 marca 2013 r., Ts 43/12, OTK ZU nr 3/B/2013, poz. 205 i 206).
Przechodząc zatem do zarzutu naruszenia art. 67 ust. 1 Konstytucji, Trybunał Konstytucyjny zauważa, że skarżący, poza ogólnym jego sformułowaniem, nie przedstawił argumentacji uprawdopodabniającej naruszenie prawa do zabezpieczenia społecznego. W dotychczasowym orzecznictwie Trybunał wielokrotnie wypowiadał się na temat braku w polskim systemie ubezpieczenia społecznego zasady bezwzględnej wzajemności składki i prawa do świadczenia emerytalnego, zwłaszcza w przypadku osób objętych systemem tzw. zdefiniowanego świadczenia (zob. wyroki TK z: 30 maja 2000 r., K 37/99, OTK ZU nr 4/2000, poz. 112; 11 grudnia 2006 r., SK 15/06, OTK ZU nr 11/A/2006, poz. 170 oraz 27 stycznia 2010 r., SK 41/07, OTK ZU nr 1/A/2010, poz. 5). Trybunał konsekwentnie wskazywał także, że „służby mundurowe oraz wojsko stanowią grupy uprzywilejowane w systemie ubezpieczeń społecznych. Spełnienie warunków do uzyskania świadczenia emerytalnego bądź rentowego następuje bowiem szybciej niż w systemie ubezpieczeń społecznych z FUS (…). Odprowadzanie regularnych składek na ubezpieczenie społeczne przez [osoby posiadające uprawnienia emerytalne w ramach systemu emerytur służb mundurowych/wojska i podejmujące zatrudnienie w sektorze cywilnym] należy postrzegać jako element wkładu w funkcjonowanie systemu ubezpieczeń społecznych, a więc element solidarności społecznej” (wyrok TK z 27 stycznia 2010 r., SK 41/07).
Zarzuty postawione w rozpoznawanej skardze dotyczą sposobu ustalania wysokości emerytury z tzw. powszechnego systemu ubezpieczenia społecznego i nieuwzględnienia jako okresu składkowego okresu czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim żołnierzy, jeżeli z tego tytułu mają oni ustalone prawo do emerytury wojskowej. Skarżący przez wiele lat pobierał tzw. emeryturę mundurową, będąc równocześnie zatrudniony w sektorze cywilnym. Trudno zatem zasadnie twierdzić, że opłacane przez niego składki na ubezpieczenie społeczne nie miały odzwierciedlenia w uzyskiwanym świadczeniu emerytalnorentowym. Mając na względzie powyżej wskazane orzecznictwo Trybunału i przedstawione w nim stanowisko dotyczące istoty prawa do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego, należy więc uznać, że sformułowane przez skarżącego zarzuty nie uprawdopodabniają naruszenia prawa do zabezpieczenia społecznego.
Trybunał stwierdza zatem, że w rozpoznawanej skardze konstytucyjnej skarżący nie określił naruszenia konstytucyjnych wolności i praw, w sposób, który spełniałby wymogi wynikające z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, co przesądza o konieczności odmowy nadania jej dalszego biegu.
W związku z powyższym należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
5
POSTANOWIENIE
z dnia 2 marca 2015 r.
Sygn. akt Ts 195/14
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Stanisław Biernat,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej R.G. w sprawie zgodności:
art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440, ze zm.) z art. 2, art. 7, art. 32, art. 64 ust. 2 i 3 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 21 lipca 2014 r. (data nadania) R.G. (dalej: skarżący) wystąpił o zbadanie zgodności art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440, ze zm.; dalej: ustawa o emeryturach i rentach z FUS) z art. 2, art. 7, art. 32, art. 64 ust. 2 i 3 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji.
Skargę konstytucyjną sformułowano w związku z następującą sprawą. Skarżący urodził się w 1946 r. W okresie od 27 września 1964 r. do 25 września 1985 r. pełnił zawodową służbę wojskową. Następnie od 1 września 1986 r. do 31 stycznia 2012 r. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w Narodowym Banku Polskim. Decyzją z 9 lipca 1986 r. Wojewódzki Sztab Wojskowy w Szczecinie przyznał skarżącemu prawo do emerytury wojskowej (przy wyliczaniu wysokości świadczenia uwzględniono służbę wojskową). Od 1 marca 2012 r. emerytura skarżącego wynosiła 2579,88 zł brutto.
Decyzją z 5 marca 2012 r. (znak: ENK/6/039034510) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Szczecinie (dalej: ZUS albo organ rentowy) przyznał skarżącemu prawo do emerytury od 1 stycznia 2012 r., tj. od miesiąca zgłoszenia wniosku. Jej wysokość obliczył zgodnie z art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Podstawę obliczenia stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego, z uwzględnieniem waloryzacji składki i kapitału początkowego, zewidencjonowane na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura skarżącego wyniosła 3253,99 zł. Wypłata świadczenia została zawieszona z powodu zbiegu prawa do więcej niż jednego świadczenia.
Kolejną decyzją z 5 marca 2012 r. (znak: ENK/6/039034510) ZUS, po rozpoznaniu wniosku skarżącego, przyznał mu prawo do emerytury od 1 stycznia 2012 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Tym razem przy ustalaniu podstawy wymiaru emerytury przyjęto przeciętną podstawę składek na ubezpieczenie społeczne z 10 lat kalendarzowych od 1992 r. do 2001 r. oraz uwzględniono okresy składkowe w wymiarze 25 lat 2 miesięcy i 23 dni i nieskładkowe w wymiarze miesiąca i 11 dni, w tym okres zatrudnienia w Narodowym Banku Polskim. Emerytura skarżącego wyniosła 2990,61 zł brutto. Organ rentowy nie podjął wypłaty emerytury, ponieważ – jak podał – jej wysokość jest mniej korzystna od wysokości emerytury ustalonej na zasadach określonych w art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.
Od powyższej decyzji z 5 marca 2012 r., skarżący złożył odwołanie, w którym wniósł o jej zmianę przez ponowne przeliczenie wysokości świadczenia z uwzględnieniem służby wojskowej. Sąd Okręgowy w Szczecinie – VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie w wyroku z 4 czerwca 2012 r. (sygn. akt VI U 1289/12). Oceniając możliwość doliczenia do stażu ubezpieczeniowego okres pełnienia służby wojskowej, sąd podkreślił, że okres ten można uznać za okres składkowy w przypadku żołnierzy, którzy nie nabyli prawa do emerytury wojskowej z tego tytułu. W przypadku skarżącego natomiast okres pełnionej przez niego służby wojskowej został już zaliczony do uprawnień do emerytury mundurowej, dlatego też nie mógł zostać doliczony do stażu ubezpieczeniowego w powszechnym systemie emerytalnym.
Apelację od powyższego orzeczenia oddalił Sąd Apelacyjny w Szczecinie – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w wyroku z 13 grudnia 2012 r. (sygn. akt III AUa 606/12). Na to orzeczenie skarżący złożył skargę kasacyjną. Postanowieniem z 27 marca 2014 r. (sygn. akt III UK 160/13) Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. Postanowienie to doręczono skarżącemu 23 kwietnia 2014 r.
W skardze konstytucyjnej skarżący zakwestionował zgodność art. 5 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej i wywodzonymi z tej zasady – zasadą zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa oraz zasadą przyzwoitej legislacji (art. 2 Konstytucji). Zdaniem skarżącego zakwestionowany przepis narusza także zasadę praworządności (art. 7 Konstytucji), zasadę równości wobec prawa i zakaz dyskryminacji (art. 32 Konstytucji), prawo własności i innych praw majątkowych (art. 64 ust. 1 Konstytucji) oraz prawo do zabezpieczenia społecznego (art. 67 ust. 1 Konstytucji).
Zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS „[o]kresów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 i pkt 6 lit. a-e i g [w tym okresu czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim], nie uwzględnia się przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz obliczaniu ich wysokości, jeżeli z ich tytułu ustalono prawo do świadczeń pieniężnych określonych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym osób, o których mowa w art. 2 ust. 2”.
W przekonaniu skarżącego postanowienie Sądu Najwyższego oraz wyroki sądów pierwszej i drugiej instancji wydane na podstawie art. 5 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS naruszyły powyżej wskazane jego wolności i prawa konstytucyjne przez nieuwzględnienie – z powodu ustalonego prawa do emerytury wojskowej – przy ustalaniu wysokości świadczenia emerytalnego z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w stażu pracy okresu czynnej służby wojskowej. Zakwestionowana regulacja – przy jednoczesnym braku możliwości pobierania przez ubezpieczonego dwóch emerytur (wojskowej oraz z powszechnego systemu ubezpieczenia) – rażąco godzi w zasadę demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej oraz zasadę ochrony prawa własności i innych praw majątkowych przez naruszenie praw nabytych.
Zdaniem skarżącego obarczanie określonej grupy osób negatywnymi skutkami nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z FUS i wprowadzenia art. 5 ust. 2a – wyłączającego możliwość uwzględnienia czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim żołnierzy przy ustalaniu prawa do emerytury i renty z systemu powszechnego ubezpieczenia oraz przy obliczaniu jej wysokości, jeżeli z tego tytułu mają oni ustalone prawo do emerytury wojskowej – jest naruszeniem zasady przyzwoitej legislacji, zasady praworządności oraz zakazu dyskryminacji.
Skarżący podkreślił, że pozbawienie go na podstawie zakwestionowanego art. 5 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS prawa do emerytury „w wysokości adekwatnej do przepracowanego przez niego okresu, jak również do rodzaju wykonywanej pracy oraz wysokości składek wpłacanych przez niego na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych” narusza także prawo do zabezpieczenia społecznego (art. 67 ust. 1 Konstytucji).
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności i praw, którego rozpoznanie zostało uwarunkowane spełnieniem przesłanek wynikających bezpośrednio z art. 79 ust. 1 Konstytucji, a doprecyzowanych w przepisach ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK).
W myśl art. 46 ust. 1 ustawy o TK skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej w ciągu trzech miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Oznacza to, że uprzednio konieczne jest uzyskanie orzeczenia niepodlegającego zaskarżeniu za pomocą zwykłych środków zaskarżenia. W postępowaniu cywilnym jest nim prawomocny wyrok lub postanowienie. Konstytucja i ustawa o TK nie wymagają natomiast użycia środków nadzwyczajnych (np. kasacja w sprawach karnych, skarga o wznowienie postępowania, skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego rozstrzygnięcia czy wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji), których wniesienie jest uzależnione od spełnienia szczególnych wymagań. Przenosząc powyższe rozważania na płaszczyznę postępowania cywilnego, Trybunał Konstytucyjny przypomina, że skarga kasacyjna jest nadzwyczajnym, przysługującym w szczególnych sytuacjach, środkiem wzruszania prawomocnych orzeczeń. Uruchomienie kasacyjnych kompetencji Sądu Najwyższego pozostaje poza zakresem wymogu wyczerpania drogi prawnej. Jak wynika z dotychczasowego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, termin wniesienia skargi konstytucyjnej biegnie od daty doręczenia skarżącemu prawomocnego orzeczenia sądu drugiej instancji, niezależnie od tego, czy w sprawie może jeszcze zostać złożona skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego (zob. postanowienia TK z 16 maja 2007 r., Ts 99/06 i Ts 105/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 119 i 123 oraz 23 października 2009 r., Ts 391/08, OTK ZU nr 5/B/2010, poz. 342).
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że ostatecznym orzeczeniem w rozpoznawanej sprawie jest wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 13 grudnia 2012 r., doręczony skarżącemu 23 stycznia 2013 r. Od daty doręczenia tego orzeczenia rozpoczął bieg trzymiesięczny termin złożenia skargi konstytucyjnej do Trybunału. W konsekwencji termin ten w analizowanej sprawie upłynął ostatecznie 23 kwietnia 2013 r. Nie ulega zatem wątpliwości to, że skoro rozpoznawana skarga konstytucyjna została wniesiona 21 lipca 2014 r., to tym samym trzymiesięczny termin – przewidziany w art. 46 ust. 1 ustawy o TK – został przekroczony. Okoliczność ta jest samodzielną przesłanką odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
Jedynie na marginesie zatem Trybunał wskazuje, że rozpoznawana skarga konstytucyjna nie spełnia również wymogu określenia i uprawdopodobnienia sposobu naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK). Prawidłowe wykonanie powyższego obowiązku musi przy tym polegać nie tylko na wskazaniu (numerycznym) przepisu Konstytucji, który ma być wzorcem kontroli unormowań kwestionowanych w skardze, ale przede wszystkim – na dokładnym określeniu, jakiej treści prawa podmiotowe przysługujące skarżącemu zostały przez te unormowania naruszone. Określeniu temu powinno towarzyszyć przytoczenie argumentów potwierdzających zarzuty stawiane przez skarżącego.
Rozpoznawana skarga konstytucyjna nie spełnia powyższego warunku. Przede wszystkim Trybunał zwraca uwagę na to, że art. 2, art. 7 oraz art. 32 Konstytucji nie mogą być przywoływane jako samodzielne wzorce kontroli dokonywanej w trybie skargi konstytucyjnej. Przepisy te nie są bowiem źródłem konstytucyjnych wolności ani praw.
W odniesieniu do pozostałych wzorców kontroli Trybunał przypomina, że zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą konstytucyjnym źródłem praw z zakresu zabezpieczenia społecznego jest art. 67 ust. 1 Konstytucji. Dlatego też wskazany przez skarżącego art. 64 Konstytucji, regulujący ochronę własności oraz innych praw majątkowych, nie może być uznany za adekwatny w rozpoznawanej skardze (zob. wyrok TK z 17 grudnia 2013 r., SK 29/12, OTK ZU nr 9/A/2013, poz. 138; postanowienia TK z 5 listopada 2012 r. oraz 13 marca 2013 r., Ts 43/12, OTK ZU nr 3/B/2013, poz. 205 i 206).
Przechodząc zatem do zarzutu naruszenia art. 67 ust. 1 Konstytucji, Trybunał Konstytucyjny zauważa, że skarżący, poza ogólnym jego sformułowaniem, nie przedstawił argumentacji uprawdopodabniającej naruszenie prawa do zabezpieczenia społecznego. W dotychczasowym orzecznictwie Trybunał wielokrotnie wypowiadał się na temat braku w polskim systemie ubezpieczenia społecznego zasady bezwzględnej wzajemności składki i prawa do świadczenia emerytalnego, zwłaszcza w przypadku osób objętych systemem tzw. zdefiniowanego świadczenia (zob. wyroki TK z: 30 maja 2000 r., K 37/99, OTK ZU nr 4/2000, poz. 112; 11 grudnia 2006 r., SK 15/06, OTK ZU nr 11/A/2006, poz. 170 oraz 27 stycznia 2010 r., SK 41/07, OTK ZU nr 1/A/2010, poz. 5). Trybunał konsekwentnie wskazywał także, że „służby mundurowe oraz wojsko stanowią grupy uprzywilejowane w systemie ubezpieczeń społecznych. Spełnienie warunków do uzyskania świadczenia emerytalnego bądź rentowego następuje bowiem szybciej niż w systemie ubezpieczeń społecznych z FUS (…). Odprowadzanie regularnych składek na ubezpieczenie społeczne przez [osoby posiadające uprawnienia emerytalne w ramach systemu emerytur służb mundurowych/wojska i podejmujące zatrudnienie w sektorze cywilnym] należy postrzegać jako element wkładu w funkcjonowanie systemu ubezpieczeń społecznych, a więc element solidarności społecznej” (wyrok TK z 27 stycznia 2010 r., SK 41/07).
Zarzuty postawione w rozpoznawanej skardze dotyczą sposobu ustalania wysokości emerytury z tzw. powszechnego systemu ubezpieczenia społecznego i nieuwzględnienia jako okresu składkowego okresu czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim żołnierzy, jeżeli z tego tytułu mają oni ustalone prawo do emerytury wojskowej. Skarżący przez wiele lat pobierał tzw. emeryturę mundurową, będąc równocześnie zatrudniony w sektorze cywilnym. Trudno zatem zasadnie twierdzić, że opłacane przez niego składki na ubezpieczenie społeczne nie miały odzwierciedlenia w uzyskiwanym świadczeniu emerytalnorentowym. Mając na względzie powyżej wskazane orzecznictwo Trybunału i przedstawione w nim stanowisko dotyczące istoty prawa do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego, należy więc uznać, że sformułowane przez skarżącego zarzuty nie uprawdopodabniają naruszenia prawa do zabezpieczenia społecznego.
Trybunał stwierdza zatem, że w rozpoznawanej skardze konstytucyjnej skarżący nie określił naruszenia konstytucyjnych wolności i praw, w sposób, który spełniałby wymogi wynikające z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, co przesądza o konieczności odmowy nadania jej dalszego biegu.
W związku z powyższym należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
5