Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 lutego 2016 r.

Sąd Okręgowy w Elblągu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Teresa Zawistowska

Sędziowie: SO Dorota Zientara

SO Krzysztof Nowaczyński (spr.)

Protokolant: st. sekr. sąd. Danuta Gołębiewska

po rozpoznaniu w dniu 3 lutego 2016 r. w Elblągu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) we W.

przeciwko B. F.

o zapłatę kwoty 5.282,38 zł

sprawy z powództwa (...) we W.

przeciwko B. F.

o zapłatę kwoty 4.243,12 zł

sprawy z powództwa (...) we W.

przeciwko B. F.

o zapłatę kwoty 2.530,25 zł

sprawy z powództwa (...) we W.

przeciwko J. N.

o zapłatę kwoty 6.247,62 zł

sprawy z powództwa (...) we W.

przeciwko J. N.

o zapłatę kwoty 27.597,86 zł

sprawy z powództwa (...) we W.

przeciwko J. N.

o zapłatę kwoty 47.732,89 zł

oraz sprawy z powództwa (...) we W.

przeciwko R. F.

o zapłatę kwoty 6.062,87 zł

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Nowym Mieście Lubawskim – zaocznego w stosunku do J. N.

z dnia 9 lipca 2015 r. sygn. akt I C 83/15

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda (...) we W. na rzecz powódki B. F. kwotę 1.200 zł (jeden tysiąc dwieście złotych) i na rzecz powoda R. F. kwotę 600 zł (sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za drugą instancję.

Sygn. akt I Ca 514/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia (...) r., zaocznym wobec pozwanego J. N., Sąd Rejonowy w Nowym Mieście Lubawskim oddalił powództwa wniesione przez (...) we W. przeciwko B. F. o zapłatę kwot: 5.282,38 zł, 4.243,12 zł i 2.530,25 zł oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanej koszty procesu w kwotach odpowiednio: 1.234 zł, 635 zł i 634 zł, oddalił powództwo skierowane przeciwko pozwanemu R. F. o zapłatę kwoty 6.062,87 zł oraz zasądził od powoda na rzecz tego pozwanego kwotę 1.234 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, a nadto uwzględnił powództwa przeciwko J. N. o zapłatę kwot: 6.247,62 zł, 27.597,86 zł i 47.732,89 zł. Orzeczenie to było wynikiem następujących ustaleń i wniosków:

Wierzytelności dochodzone pozwem powód nabył w drodze cesji od pierwotnych wierzycieli. Sprawy połączono do wspólnego rozpoznania i prowadzono pod sygn. akt I C 83/15. Sąd a quo ustalił, że pozwany J. N. nie zajął stanowiska w sprawie, zaś pełnomocnik B. F. i R. F. wnosił o oddalenie powództwa w każdej z połączonych spraw. Zarzucał, że powód nie wykazał, iż nabył przedmiotowe wierzytelności, tym samym niemożliwym jest weryfikacja zasadności dochodzonego roszczenia. Zarzucał nadto brak legitymacji procesowej czynnej po stronie powoda, albowiem cesja w każdej ze spraw została zawarta pod warunkiem zawieszającym, a powód nie przedłożył dowodu zapłaty ceny. Przede wszystkim podniósł jednak zarzut przedawnienia roszczenia. Wskazywał, że we wszystkich sprawach pozwanych, których reprezentuje, umorzenie postępowania egzekucyjnego miało miejsce na podstawie 825 pkt 1 k.p.c., a zatem nie nastąpiła przerwa w biegu terminu przedawnienia i roszczenia te są przedawnione.

Sąd ustalił, że pozwana B. F. zawarła w dniu 29.07.2008 r. z pierwotnym wierzycielem (...) Bank SA we W. umowę kredytową numer (...). Dnia 01.07.2010 r. wystawiono przeciwko B. F. bankowy tytuł egzekucyjny wobec faktu niespłacenia zadłużenia, które stało się wymagalne. Postanowieniem Sądu Rejonowego w Nowym Mieście Lubawskim z dnia 13.10.2010 r., w sprawie (...), nadano bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzulę wykonalności i następnie wszczęto postępowanie egzekucyjne przed Komornikiem Sądowym przy Sądzie Rejonowym w Iławie M. M. w sprawie (...), które następnie postanowieniem z dnia 21.11.2013 r. na wniosek wierzyciela na podstawie art. 825 pkt. 1 k.p.c. umorzono. (...) Bank SA we W. dnia 23.09.2011 r. zmienił nazwę na (...) Bank (...) SA we W. i w ten sposób (...) Agricole stał się jego następcą prawnym. Umową cesji wierzytelności z dnia 27.09.2013 r. zawartą z (...) Bank (...) SA we W. nabył powyższą wierzytelność powód (...) we W..

Pozwana B. F. zawarła w dniu 22.11.2007 r. z pierwotnym wierzycielem (...) Bank SA we W. umowę nr (...) . Dnia 10.08.2010 r. wystawiono przeciwko B. F. bankowy tytuł egzekucyjny wobec faktu niespłacenia zadłużenia, które stało się wymagalne. Postanowieniem Sądu Rejonowego w Nowym Mieście Lubawskim z dnia 30.03.2011 r. w sprawie (...)nadano bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzulę wykonalności i następnie wszczęto postępowanie egzekucyjne przed Komornikiem Sądowym przy Sądzie Rejonowym w Iławie M. M. w sprawie (...), które następnie postanowieniem z dnia 21.11.2013 r. na wniosek wierzyciela na podstawie art. 825 pkt. 1 k.p.c. umorzono. (...) Bank SA we W. dnia 23.09.2011 r. zmienił nazwę na (...) Bank (...) SA we W. i w ten sposób (...) Agricole stał się jego następcą prawnym. Umową cesji wierzytelności z dnia 27.09.2013 r. zawartą z (...) Bank (...) SA we W. nabył powyższą wierzytelność powód (...) we W.

Pozwana B. F. zawarła w dniu 10.01.2008 r. z pierwotnym wierzycielem (...) Bank SA we W. umowę nr (...) . Dnia 10.08.2010 r. wystawiono przeciwko B. F. bankowy tytuł egzekucyjny wobec faktu niespłacenia zadłużenia, które stało się wymagalne. Postanowieniem Sądu Rejonowego w Nowym Mieście Lubawskim z dnia 16.03.2011 r. w sprawie (...)nadano bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzulę wykonalności i następnie wszczęto postępowanie egzekucyjne przed Komornikiem Sądowym przy Sądzie Rejonowym w Iławie M. M. w sprawie Km (...), które następnie postanowieniem z dnia 21.11.2013 r. na wniosek wierzyciela na podstawie art. 825 pkt. 1 k.p.c. umorzono. (...) Bank SA we W. dnia 23.09.2011 r. zmienił nazwę na (...) Bank (...) SA we W. i w ten sposób (...) Agricole stał się jego następcą prawnym. Umową cesji wierzytelności z dnia 27.09.2013 r. zawartą z (...) Bank (...) SA we W. nabył powyższą wierzytelność powód (...) we W.

Pozwany R. F. zawarł w dniu 30.06.2008 r. z pierwotnym wierzycielem (...) Bank SA we W. umowę pożyczki nr (...).

(...) Bank SA we W. dnia 23.09.2011 r. zmienił nazwę na (...) Bank (...) SA we W. i w ten sposób (...) Agricole stał się jego następcą prawnym. Dnia 16.09.2010 r. wystawiono przeciwko R. F. bankowy tytuł egzekucyjny wobec faktu niespłacenia zadłużenia, które stało się wymagalne. Postanowieniem Sądu Rejonowego w Nowym Mieście Lubawskim z dnia 30.03.2011 r. w sprawie (...) nadano bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzulę wykonalności i następnie wszczęto postępowanie egzekucyjne przed Komornikiem Sądowym przy Sądzie Rejonowym w Iławie M. M. w sprawie (...), które następnie postanowieniem z dnia 13.11.2013 r. na wniosek wierzyciela na podstawie art. 825 pkt. 1 k.p.c. umorzono. Umową cesji wierzytelności z dnia 27.09.2013 r. zawartą z (...) Bank (...) SA we W. nabył powyższą wierzytelność powód Prokura Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty we W..

Nadto Sąd a quo ustalił, że z tytułu cesji wierzytelności zawartych pomiędzy powodem a (...) Bank (...) SA we W. dnia 27.09.2013 r. dokonano zapłaty ceny 61.700.000 zł.

Sąd Rejonowy zważył, że w niniejszej sprawie połączono do wspólnego rozpoznania siedem oddzielnych spraw z powództwa tego samego powoda. W związku z powyższym, Sąd odrębnie orzekł o dochodzonym roszczeniu w każdej ze spraw oraz o kosztach procesu należnych w każdej z tych spraw, albowiem połączenie tych spraw do wspólnego rozpoznania nie odbiera im samodzielnego charakteru procesowego. Pozwany J. N. zachował się w sposób bierny. Nie stawił się na rozprawę, jak i nie przedłożył odpowiedzi na pozew. Zaistniały więc przesłanki do wydania wyroku zaocznego. Wobec pozwanego J. N. wytoczono trzy pozwy połączone w niniejszym postępowaniu. Sąd oceniał zebrany w tych sprawach materiał dowodowy i uznał, iż powództwo w każdej z połączonych spraw wobec J. N. okazało się być zasadne.

Natomiast Sąd w punktach 1, 3, 5, 7 wyroku oddalił powództwa co do pozwanych B. F. i R. F. ze względu na skutecznie podniesiony przez pozwanych zarzut przedawnienia roszczenia. Stwierdził przy tym, iż pełnomocnik pozwanych na ostatniej rozprawie wobec uzupełnienia przez powoda w toku procesu dokumentacji dotyczącej pozwanych wnosił o oddalenie powództwa wyłącznie w oparciu o zarzut przedawnienia. W tym zakresie Sąd zważył, że zgodnie z art. 118 k.c. roszczenia o świadczenia okresowe oraz dla roszczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej przedawniają się z upływem 3 lat od momentu kiedy roszczenie stało się wymagalne. Bieg terminu przedawnienia może być również przerwany zgodnie z treścią art. 123 k.c. przez każdą czynność przed sądem powziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. W niniejszych sprawach nie doszło jednak do przerwania biegu przedawnienia wobec pozwanych B. F. i R. F.. Pozwana B. F. zawierała w każdej z połączonych spraw umowy z bankiem, który następnie wystawiał przeciwko niej, wobec niepłacenia należności, bankowe tytuły egzekucyjne zaopatrzone w klauzule wykonalności nadane przez Sąd. Bankowe tytuły egzekucyjne wystawiono przeciwko B. F. dnia 01.07.2010 r.,10.08.2010 r., 10.08.2010 r. i w tej dacie najpóźniej roszczenia były już wymagalne, zaś klauzule wykonalności Sąd Rejonowy w Nowym Mieście Lubawskim nadawał kolejno wyżej wymienionym bankowym tytułom egzekucyjnym dnia 13.10.2010 r., 30.03.2011 r. , 16.03.2011 r. Podobna sytuacja ma miejsce w stosunku do pozwanego R. F.. Wobec niego bankowy tytuł egzekucyjny wystawiono 16.09.2010 r., zaś klauzulę wykonalności nadano dnia 30.03.2011 r.

Zgodnie z zasadami wyrażonymi w doktrynie i orzecznictwie złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu przerywa bieg przedawnienia. Przedawnienie może biec zatem na nowo od momentu kiedy postępowanie o nadanie klauzuli wykonalności zostanie zakończone, a za zakończenie postępowania uznaje się w tym przypadku moment (datę) nadania klauzuli wykonalności, gdyż postanowienie w tym przedmiocie jest skuteczne z momentem jego wydania. Nadto co do zasady przyjmuje się, iż wszczęcie postępowania egzekucyjnego również powoduje przerwę biegu terminu przedawnienia i biegnie on na nowo. Jednakże nie jest tak w sytuacji, kiedy postępowanie egzekucyjne zostało umorzone na podstawie art. 825 pkt 1 k.p.c. na wniosek wierzyciela – banku, który prowadzi postępowania na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego klauzulą wykonalności. Wówczas to do takiej sytuacji ma zastosowanie odpowiednio art. 203 § 2 zdanie pierwsze k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. - dotyczący cofnięcia pozwu. Żądanie umorzenia postępowania egzekucyjnego przez wierzyciela zawiera bowiem w sobie oświadczenie o cofnięciu wniosku egzekucyjnego, a to z kolei niweczy przerwę przedawnienia spowodowaną jego wszczęciem i nie ma znaczenia fakt, iż wniosek taki złożono, gdyż nabywca wierzytelności nie mógł kontynuować egzekucji, albowiem nie można było mu nadać klauzuli wykonalności na bankowy tytuł egzekucyjny, gdyż nie był bankiem. Zatem bieg terminu przedawnienia w stosunku do pozwanych R. F. i B. F. w każdej ze spaw należy liczyć od momentu nadania klauzuli wykonalności bankowym tytułom egzekucyjnym, tj. od dnia 13.10.2010 r., 30.03.2011 r. i 16.03.2011 r. w stosunku do B. F., zaś w stosunku do R. F. od dnia 30.03.2011 r., a nie od momentu umorzenia postępowań egzekucyjnych, pozwy zaś zostały wniesione wobec pozwanych po upływie 3 letniego okresu przedawnienia - w 2015 r.

Z tych też względów powództwa w stosunku do R. F. i B. F. oddalono, orzekając o kosztach procesu, na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku, w części oddalającej powództwa wobec B. F. i R. F. oraz rozstrzygającej w tej części o kosztach procesu, wniósł powód (...) we W., domagając się jego zmiany i uwzględnienia żądań w całości oraz zasądzenia od pozwanych na jego rzecz kosztów procesu za obie instancje. Zarzucił naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 203 § 2 k.p.c. w zw. z art. 825 pkt 1 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c. przez jego błędną wykładnię i oczywiście niewłaściwe zastosowanie wyrażające się w uznaniu, iż wniosek pierwotnego wierzyciela o umorzenie egzekucji niweczy skutek złożonego wniosku o wszczęcie tej egzekucji w postaci przerwania i zawieszenia biegu terminu przedawnienia do czasu jego zakończenia oraz błąd w ustaleniach faktycznych polegający na wadliwym przyjęciu, że bieg terminu przedawnienia roszczenia upłynął przed wytoczeniem powództwa.

W uzasadnieniu wskazywano, że skutkiem umowy przelewu wierzytelności jest wyłącznie zmiana podmiotu uprawnionego, zaś sytuacja dłużnika nie ulega zmianie. W konsekwencji przysługuje mu zarzut przedawnienia na takich samych warunkach, jakie przysługiwałyby mu wobec banku, z którym wiązała go umowa kredytowa. Oczywistym powinno być, że tak czynność wystąpienia z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności, jak i czynność złożenia wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przerywają bieg terminu przedawnienia, skoro zmierzają bezpośrednio do zaspokojenia roszczenia. W ocenie skarżącego sytuacji tej nie zmienia umorzenie postępowania egzekucyjnego, wobec cofnięcia wniosku przez wierzyciela, gdyż przepisy o procesie należy stosować jedynie odpowiednio. Umorzenie postepowania egzekucyjnego, zgodnie z art. 826 k.p.c., powoduje jedynie uchylenie dokonanych czynności egzekucyjnych i nie pozbawia wierzyciela możności ponownego wszczęcia egzekucji. Przepisu art. 203 § 2 k.p.c., który stanowi wyjątek od zasady ogólnej, nie można więc stosować wprost. Ponadto w przypadku cofnięcia pozwu możemy mówić jedynie o skutkach procesowych tej czynności, zaś w sytuacji cofnięcia wniosku egzekucyjnego może przecież dojść do zaspokojenia części roszczenia. Dlatego też umorzenie postępowania egzekucyjnego nie prowadziło do zniweczenia skutku w postaci przerwy biegu przedawnienia wynikającej ze złożenia wniosku o wszczęcie egzekucji przez pierwotnego wierzyciela.

Powodowie B. F. i R. F. domagali się oddalenia apelacji jako niezasadnej i zasądzenia od powoda kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja powoda podlegała oddaleniu. Sąd pierwszej instancji poczynił w sprawie trafne, w istocie niekwestionowane, ustalenia faktyczne i na ich podstawie zasadnie uznał, że zgłoszone przeciwko pozwanym B. F. i R. F. roszczenia uległy przedawnieniu, co musiało prowadzić do oddalenia w tej części powództw. Dlatego też Sąd drugiej instancji popiera poczynione ustalenia i wnioski i przyjmuje je za własne, bez potrzeby procesowej ponownego ich przedstawiania w niniejszych rozważaniach.

Zgodnie z art. 123 § 1 pkt 1 k.c. bieg terminu przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia roszczenia. Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo (art. 124 § 1 k.c.). Niewątpliwie czynnością przerywającą bieg przedawnienia w powyższym rozumieniu jest wniosek wierzyciela o nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności ( por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 2004r., III CZP 101/03, OSNC 2005/4/58). Taką czynnością zmierzającą bezpośrednio do zaspokojenia roszczenia jest również, co do zasady, wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Jednak jak trafnie wskazał Sąd pierwszej instancji w orzecznictwie sądowym pojawił się pogląd, że umorzenie postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela – banku (tak jak miało to miejsce w przedmiotowej sprawie), prowadzącego egzekucję na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności, niweczy skutki przerwy biegu przedawnienia spowodowanej złożeniem wniosku o wszczęcie egzekucji ( por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2015r., III CZP 103/14, LEX nr 1643191). Taki trafny pogląd uzasadnia się twierdzeniem, że umorzenie postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela (art. 825 pkt 1 k.p.c.) oznacza rezygnację z poszukiwania ochrony prawnej, która wobec zbycia wierzytelności, już pierwotnemu wierzycielowi nie przysługuje. Wobec tego tworzy się taki stan jaki w postępowaniu rozpoznawczym łączy się ze skutecznym cofnięciem pozwu – cofnięty wniosek nie wywołuje skutków prawnych jakie ustawa wiąże z jego wniesieniem, zgodnie z art. 203 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. ( takie też stanowisko potwierdza uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 1988r., III CZP 24/88, OSNC 1989/9/138). Odpowiednie stosowanie w egzekucji uregulowań procesu nie jest przecież wyłączone i właśnie w tej sytuacji mamy do czynienia z taką sytuacją, zaś skarżący nie dostrzega, że wskutek przelewu wierzytelności pierwotny wierzyciel utracił możliwość egzekwowania należności stwierdzonej tytułem wykonawczym i właśnie dlatego mamy do czynienia z sytuacją analogiczną jak w sytuacji cofnięcia pozwu. Tym samym skutecznie cofnięty, po zbyciu wierzytelności, wniosek egzekucyjny nie wywołuje skutków jakie ustawa wiąże z jego wniesieniem, tj. nie powoduje przerwy biegu przedawnienia.

Dalej trzeba wyjaśnić, że do przerwania biegu przedawnienia nie wystarczy identyczność wierzytelności, niezbędna jest identyczność osób, na rzecz których/przeciwko którym dana czynność, obiektywnie zdolna do przerwania przedawnienia, została dokonana. Tak więc po umorzeniu postępowania egzekucyjnego przedawnienie rozpoczęłoby bieg na nowo, jednak w tych samych granicach podmiotowych (wynikających z tytułu wykonawczego), co wynika z istoty przedawnienia. Brak więc podstaw do twierdzenia, że skutek rozpoczęcia biegu przedawnienia na nowo po umorzeniu postępowania egzekucyjnego może odnosić się do sytuacji gdy uprawnionym do wszczęcia ponownej egzekucji jest już inny, niż wymieniony w pierwotnym tytule wykonawczym, wierzyciel ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2014r., II CSK 196/14, LEX nr 1622306). Taka teza orzeczenia została postawiona w tożsamym stanie faktycznym, gdy w toku egzekucji doszło do cesji wierzytelności na inny podmiot, umorzenia w związku z tym egzekucji na podstawie art. 825 pkt 1 k.p.c. i potwierdzenia, że w takiej sytuacji wniosek o wszczęcie egzekucji, złożony przez pierwotnego wierzyciela, nie prowadził do przerwania biegu przedawnienia. Wyjaśniono trafnie, że „… z racji takiego następstwa prawnego prawo stwierdzone w tytule egzekucyjnym na rzecz dotychczasowego wierzyciela wygasa wskutek przejścia na inny podmiot, a tym samym wygasa uprawnienie do prowadzenia postępowania egzekucyjnego przez pierwotny podmiot; …skutki jakie wiązały się z prowadzeniem postępowania egzekucyjnego odnoszą się do występujących w tym postępowaniu podmiotów i tytułu wykonawczego, na podstawie którego egzekucja była prowadzona;…brak jest podstaw do twierdzenia, iż przerwa biegu przedawnienia trwa do zakończenia postępowania egzekucyjnego z korzyścią dla cesjonariusza, a więc podmiotu pozostającego poza tym postępowaniem; w takiej sytuacji przyjąć należy upadek przerwy biegu przedawnienia spowodowanej wnioskiem o wszczęcie egzekucji”.

Sąd Okręgowy w pełni podziela powyższy pogląd, który dodatkowo uzasadnia trafność stanowiska o przedawnieniu roszczeń powoda. Przerwany przez wniosek o nadanie klauzuli wykonalności bieg 3-letniego terminu przedawnienia rozpoczął się ponownie z datą wydania postanowienia o nadaniu bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności i zakończył się, jak trafnie ustalił Sąd I instancji, przed wniesieniem pozwów w dniu 4 maja 2015 r.

Z przedstawionych względów apelację powoda, jako niezasadną, oddalono na podstawie art. 385 k.p.c. O kosztach procesu za drugą instancję postanowiono na mocy art. 98 i 99 k.p.c., zasądzając na rzecz pozwanej B. F. kwotę 1.200 zł (koszty zastępstwa prawnego w każdej z połączonych spraw – 600 zł + 300zł +300 zł), zaś na rzecz pozwanego R. F. kwotę 600 zł (koszty zastępstwa prawnego).