Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 maja 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SA Ewa Zalewska (spr.)

Sędziowie: SA Ewa Stefańska

SA Jacek Sadomski

Protokolant: st. sekr. sądowy Magdalena Męczkowska

po rozpoznaniu w dniu 24 maja 2016 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. Ś.

przeciwko Miastu (...) W.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 30 października 2014 r.

sygn. akt IV C 392/13

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od M. Ś. na rzecz Miasta (...) W. kwotę 1.800 zł (jeden tysiąc osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt VI ACa 623/15

UZASADNIENIE

Pozwem z 14 grudnia 2012r. powódka M. Ś. wniosła o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym przeciwko pozwanemu Miastu (...) W. - Dzielnicy (...) co do kwoty 144.500 zł z tytułu odszkodowania za szkodę, jakiej doznała w okresie od 1 marca 2004 do 30 listopada 2011r. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty z powodu niedostarczenia przez pozwanego lokalu socjalnego zamieszkującej w jej lokalu mieszkalnym rodzinie, mającej orzeczoną eksmisję i tym samym brakiem możliwości wynajęcia tego lokalu na wolnym rynku.

Powódka wniosła także od zasądzenie od pozwanego zwrotu kosztów procesu. Na poparcie swoich roszczeń powódka załączyła dokument pt. „Wycena wysokości stawki czynszu najmu lokali mieszkalnych położonych w W. przy ul. (...)” z dnia 25 listopada 2012 r. opracowaną przez rzeczoznawcę majątkowego W. M. (k.16).

Zarządzeniem z dnia 2 kwietnia 2013 r. (k. 53) stwierdzono brak podstaw wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym i przekazano do trybu zwykłego.

Pozwany w odpowiedzi na pozew (k.60) wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Uzasadniając swoje stanowisko procesowe pozwany w pierwszej kolejności podniósł zarzut przedawnienia. Podniósł, że roszczenie o zapłatę odszkodowania z tytułu nie dostarczenia lokalu socjalnego przedawnia się w okresie 3 lat, z uwagi na to, że jest to świadczenie okresowe na podstawie art. 18 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, który stanowi, że odszkodowanie płatne jest co miesiąc. Na poparcie powyższej argumentacji pozwany powołał się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2012 r. sygn. akt IV CSK 490/11. Ponadto pozwany wskazał, że powódka żąda zapłaty odszkodowania za okres, w którym nie była jeszcze właścicielką lokalu nr (...) w budynku przy ul. (...) , gdyż nabyła tę nieruchomość w dniu 17 maja 2005 r. (pozwem dochodzone było odszkodowanie za okres począwszy od 1 marca 2004 r. ). Pozwany wskazał także, że wysokość żądanego odszkodowania jest bardzo zawyżona, gdyż w okresie kiedy w lokalu zamieszkiwała rodzina, której dotyczył wyrok eksmisyjny lokal ten był w bardzo złym stanie technicznym, a załączona do pozwu ekspertyza techniczna oceniająca wysokość czynszu opiera się na fałszywych dla niniejszej sprawy założeniach, ponieważ dotyczy lokalu po wykonanym w nim remoncie w 2012 r. Tym samym zdaniem pozwanego powódka nie uzyskałaby stawki czynszu wskazanej w tej ekspertyzie za okres do dnia 1 grudnia 2011 r. Na okoliczność wykazania stanu technicznego lokalu pozwany wniósł o dopuszczenie dowodu z załączonej do odpowiedzi na pozew Ekspertyz technicznej Nr (...) z dnia 10 kwietnia 1996 r. wykonanej przez rzeczoznawcę budowlanego J. N. (k. 68).

Powódka po zapoznaniu się z odpowiedzią na pozew pismem procesowym z dnia 22 listopada 2013r. (k.107) dokonała ograniczenia swego roszczenia do kwoty 117.650 zł, obejmując nim okres od 17 maja 2005 r. tj. od dnia zakupu nieruchomości do dnia 30 listopada 2011 r.

Na potrzeby wyliczenia dochodzonej kwoty powódka przyjęła kwotę 1.500 zł za miesiąc zwłoki, przy czym za miesiąc maj 2005r. - kwotę 650 zł, co łącznie dało kwotę 117.650 złotych (78 x 1500 zł i 650 zł za miesiąc maj 2005 roku). Jednocześnie powódka od żądanej kwoty domagała się zasądzenia odsetek od dnia wymagalności odszkodowania, tj. 1 grudnia 2011 r. (data wyprowadzenia się rodziny z lokalu) i zasądzenia skapitalizowanych odsetek wyliczonych na dzień wydania wyroku. Jednocześnie powódka wyraziła pogląd, że w jej ocenie zarzut przedawnienia nie jest trafny, powołując się na to, ze wyroki Sądu Najwyższego wiążą w danej sprawie, oraz na uchwałę Sądu Najwyższego z 18 kwietnia 1974 r, sygn. akt III CZP 20/74, z której wynika, że należność za korzystanie z lokalu przypadającego za okres po wygaśnięciu stosunku najmu nie stanowi świadczenia okresowego w rozumieniu art. 118 k.c. i wynagrodzenie to należy uznać za należność jednorazową za cały okres korzystania. Odnosząc się zaś do kwestii zawyżenia żądanego odszkodowania wskazała, że pozwana nie przedstawiła na tę okoliczność żadnego dowodu poza nieaktualną od prawie 20 lat ekspertyzą. Podniosła m. in., że odkąd budynek stał się jej własnością przeprowadza w nim nieustannie remonty, na który to cel był zaciągnięty duży kredyt.

Na rozprawie w dniu 26 listopada 2013 r. Sąd uwzględniając wniosek powódki postanowił dopuści dowód z opinii biegłego do spraw wyceny nieruchomości celem ustalenia wysokości stawki rynkowej czynszu najmu za lokal w okresie od 17 maja 2005 r. do 30 listopada 2011 r. w dwóch wariantach - pierwszy według aktualnego stanu lokalu i w drugim wariancie przy założeniu, że lokal w tym okresie był w złym stanie technicznym (k. 128). Opinia ta została sporządzona w dniu 28 grudnia 2013 r. i złożona do akt sprawy (k. 138). Z jej treści wynika, że czynsz za badany okres przed remontem wyniósłby 80.298 zł, a po remoncie 101.489 zł.

W piśmie z dnia 4 marca 2014 r. pozwana podniosła krytyczne uwagi do opinii biegłej sądowej. Ponadto podniosła także, że powódka powinna odliczyć od odszkodowania kwoty, jakie faktycznie uzyskała z wynajmu lokalu po opuszczeniu go przez wyeksmitowaną rodzinę (k. 188), a jeśli nie wynajmowała lokalu to znaczy, że nie nadawał się on do wynajmu.

Na rozprawie w dniu 21 października 2014 roku Sąd Okręgowy przesłuchał uzupełniająco biegłego oraz przeprowadził dowód z przesłuchania stron z ograniczeniem do przesłuchania powódki (k. 212) na okoliczność niepłacenia czynszu przez byłych najemców, okresu zajmowania przez nich lokalu i niedostarczenia lokalu socjalnego przez pozwanego i stanu lokalu po jego przejęciu. Powódka dokonała dalszej modyfikacji swego powództwa, wnosząc o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kwoty 101.489 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty, w pozostałym zakresie cofnęła powództwo.

Pozwany nie wyraził zgody na częściowe cofnięcie pozwu, podtrzymał zarzut przedawnienia roszczenia.

Wyrokiem z dnia 30 października 2014 roku Sąd Okręgowy w Warszawie w punkcie 1. sentencji zasądził od pozwanego Miasta (...) W. na rzecz powódki M. Ś. kwotę 26.842,88 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 26 lipca 2013r. do dnia zapłaty; w punkcie 2. sentencji w pozostałym zakresie powództwo oddalił; w punkcie 3. sentencji zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 580 zł tytułem zwrotu poniesionych wydatków; w punkcie 4. sentencji zniósł wzajemnie koszty zastępstwa procesowego między stronami; w punkcie 5. sentencji nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Okręgowego w W. tytułem uzupełnienia opłaty sądowej: od powódki kwotę 4.081 zł i od pozwanego kwotę 1.337 zł, dodatkowo od pozwanego kwotę 63, 94 zł tytułem poniesionych wydatków.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych:

Powódka M. Ś. na mocy umowy sprzedaży z dnia 17 maja 2005 r. stała się współwłaścicielką budynku mieszkalnego położonego w W. przy ul. (...). / dowód k. 12-15, 91-94/. W lokalu o numerze (...) mieszczącym się tym w budynku, zamieszkiwali lokatorzy E. K., J. K. (1), J. K. (2) i R. K.. W dniu 28 kwietnia 1999r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy, Wydział (...) orzekł ich eksmisję jednocześnie przyznając E. K., J. K. (1) i R. K. prawo do lokalu socjalnego. Wyrok stał się prawomocny z dniem 20 maja 1999 r. / dowód k. 118, k. 119/. Do czasu nabycia przez powódkę budynku eksmisja nie została wykonana.

W dniu 20 maja 2005 r. powódka poinformowała lokatorów zamieszkujących w lokalu o nr (...) o zmianie właściciela nieruchomości oraz o przejęciu administracji budynku. Jednocześnie powódka wezwała do uregulowania zaległości do dnia 15 czerwca 2005 r. lub do natychmiastowego i bezwarunkowego opuszczenia lokalu. Powódka wskazała, iż do dnia 30 kwietnia 2005 r. zaległe opłaty za wspomniany lokal wynosiły 2283 zł. Jednocześnie powódka poinformowała E. K. o fakcie naliczania ustawowych odsetek za zwłokę w razie nieuregulowania płatności do dnia 15 czerwca 2005r. / dowód k. 122-123/. W dniu 06 lutego 2006 r. powódka wysłała E. K. powtórne zawiadomienie o zadłużeniu wraz z natychmiastowym wezwaniem do jego uregulowania. Na dzień wystosowania pisma zaległości za lokal o numerze (...) wynosiły 3475 zł. Jednocześnie powódka zaproponowała ugodę - rozłożenie zaległości na 10 rat wpłacanych do piętnastego dnia każdego miesiąca, / dowód k. 121/. Lokatorzy nie uregulowali zaległości i do czasu opuszczenia lokalu, które ostatecznie nastąpiło w dniu 30 listopada 2011 r. nie ponosili żadnych opłat. W związku z tym iż po przejęciu lokalu był on w stanie skrajnie zaniedbanym, powódka przeprowadziła generalny remont, wymieniła instalacje elektryczną, podzieliła lokal na dwa odrębne lokale z łazienkami i kuchniami wnękowymi. Obecnie wynajmuje je za kwoty po 900 zł miesięcznie za każdy z nich / dowód k. 211-212/.

W dniu 14 grudnia 2012 r. powódka wystąpiła z rzeczonym pozwem. Roszczenie odszkodowawcze oparła o fakt nieprzydzielenia przez pozwanego eksmitowanej rodzinie K. lokalu socjalnego, przyznanego im w wyroku orzekającym eksmisję. Zajmowanie przez rodzinę K. bez tytułu prawnego lokalu powódki spowodowało jej zdaniem szkodę, polegającą na braku możliwości wynajęcia stanowiącego jej własność lokalu na wolnym rynku.

Pozwane Miasto, nie uznając w żadnym zakresie powództwa, wniosło o jego oddalenie. W złożonej odpowiedzi na pozew, pozwany wskazał, iż roszczenie powódki uległo przedawnieniu, gdyż roszczenia o zapłatę odszkodowania z tytułu nie dostarczenia lokalu socjalnego przedawniają się w okresie trzech lat. Nadto pozwany podniósł, iż powódka żądała odszkodowania za okres, w którym nie była właścicielką lokalu nr (...) położonego przy ul. (...) w W., gdyż przedmiotową nieruchomość nabyła w dniu 17 maja 2005r. Pozwany zwrócił także uwagę na fakt, iż wysokość żądanego przez powódkę odszkodowania jest zawyżona ponieważ w okresie, kiedy w lokalu zamieszkiwali Państwo K. lokal był w złym stanie technicznym. Budynek, w którym mieści się wyżej wymieniony lokal nie posiadał instalacji CO, ciepłej wody oraz gazu, co zdaniem pozwanego, wskazuje na fakt wygórowanej kwoty odszkodowania / k. 60-65/.

Sąd Okręgowy wyjaśnił także, ze w związku z tym ostatnim zarzutem, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego do spraw wyceny ruchomości, celem ustalenia wysokości stawki rynkowej czynszu najmu za lokal od 17 maja 2005 roku do dnia 30 listopada 2011 roku w dwóch wariantach: pierwszy według aktualnego stanu tego lokalu i w drugim wariancie przy założeniu, za lokal w tym okresie był w złym stanie technicznym / dowód k. 127-128/. Sporządzająca opinię biegła sądowa M. M. oszacowała w podejściu porównawczym wysokość czynszu lokalu mieszkalnego nr (...) za okres od 17 maja 2005 roku do 30 listopada 2011 roku w stanie przed remontem na kwotę 80.298,37 zł, natomiast po remoncie na kwotę 101.489,01 zł. ( opinia k. 138-173, k,. 211-213).

Sąd Okręgowy uznał, że opinia ta nie została przez żadną ze stron skutecznie podważona.

Po dokonaniu powyższych ustaleń Sąd Okręgowy stwierdził, że powództwo było częściowo zasadne.

Sąd Okręgowy rozpoczął rozważania prawne od wskazania, że zgodnie z art. 18 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst jednolity Dz.U. 2014 .150) osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie, które odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Sąd Okręgowy wskazał przy tym, że w myśl §5 tegoż artykułu, jeżeli gmina nie dostarczyła lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego z mocy wyroku, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze do gminy, na podstawie art. 417 k.c.

Sąd Okręgowy zwrócił także uwagę, że stosownie do treści art. 442 k.c. roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulegają przedawnieniu z upływem trzech lat od dnia, w którym, poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Termin ten nie może być jednak dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

Mając na uwadze treść powołanych wyżej przepisów Sąd Okręgowy uznał jako częściowo słuszny podniesiony przez stronę pozwaną zarzut przedawnienia roszczenia. Zdaniem Sądu Okręgowego powódka od momentu nabycia nieruchomości przy ulicy (...) miała świadomość, że zamieszkiwanie rodziny K. w jej lokalu i niedostarczanie przez pozwane Miasto lokalu socjalnego dla tej rodziny, powoduje szkodę w jej majątku i że z upływem każdego miesiąca szkoda ta się powiększa. Sąd Okręgowy stwierdził, iż powódka w żaden sposób nie wykazała, ażeby przed wniesieniem pozwu wzywała pozwanego do zapłaty. Biorąc pod uwagę trzyletni termin przedawnienia, mający zastosowanie do roszczenia powódki, Sąd Okręgowy przyjął, że roszczenie obejmujące okres sprzed trzech lat, liczony od daty wniesienia pozwu, uległo przedawnieniu.

Sąd Okręgowy w konsekwencji stwierdził, że skoro powódka wystąpiła z rzeczonym pozwem w dniu 14 grudnia 2012r., to zasadne są jej roszczenia obejmujące: 11 miesięcy 2011 r., cały 2010r. i drugą połowę grudnia 2009r.

Sąd Okręgowy zasądził odszkodowanie za ten okres według wyliczonej przez biegłą M. wysokości czynszu dla lokalu po dokonanym remoncie, tj. kwotę 26.842,88 zł ( 12.888,48 zł za 2011r. + 7.030,08 zł za I połowę 2010r. + 6.391,68 zł za II połowę 2010r. i 532,64 zł za połowę grudnia 2009r - tabela 2 z k. 169). Sąd Okręgowy nie miał wątpliwości, że powódka nie wynajęłaby lokalu w stanie skrajnego zaniedbania, w jakim znajdował się w momencie opuszczenia go przez rodzinę K.. Dopiero przeprowadzony remont, który powódka wykonała zaraz po odzyskaniu lokalu umożliwił, zdaniem Sądu Okręgowego, jego wynajęcie.

Od zasądzonej kwoty, na podstawie art. 455 k.c., Sąd Okręgowy zasądził odsetki ustawowe, licząc je od 26 lipca 2013r. tj. z upływem 14 dnia od daty doręczenia pozwanemu odpisu pozwu (k. 126).

Mając przy tym na uwadze, że roszczenie, obejmujące okres od 17 maja 2005r. do 13 grudnia 2009r., uległo przedawnieniu, Sąd Okręgowy - wobec podniesionego przez stronę pozwaną zarzutu - powództwo w tym zakresie oddalił. Ponadto, Sąd Okręgowy oddalił powództwo również w zakresie kwoty 43.011 zł, co do której powódka cofnęła powództwo, a pozwany nie wyraził na to zgody.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., przyjmując za podstawę rozliczenia proporcję wygranej powódki w stosunku do pierwotnego żądania (26.842,88 : 144.500=0,185, tj. 18,5%). 

Powódka M. Ś. zaskarżyła ww. wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie w części, tj. w zakresie pkt 2., 3., 4. i 5.

Zaskarżonemu wyrokowi powódka zarzuciła:

- błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, przez uznanie, że każdy miesiąc braku wykonywania przez pozwanego obciążającego go obowiązku dostarczenia uprawnionym lokalu socjalnego powoduje odrębną szkodę, a tym samym przyjęcie okresowego charakteru roszczenia odszkodowawczego, wynikającego z art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy oraz o zmianie Kodeksu cywilnego w zw. z art. 417 k.c., co w konsekwencji doprowadziło do uznania części roszczenia za przedawnione;

- naruszenie art. 442 § 1 k.c. w zw. z art. 117 § 2 k.c. przez jego wadliwą wykładnię, prowadzącą do uznania, że roszczenie odszkodowawcze wobec gminy z tytułu nie dostarczenia uprawnionemu lokalu socjalnego ma charakter świadczenia okresowego i każdy kolejny miesięczny okres zaniechania ze strony pozwanego wywołuje szkodę i podlega odrębnemu trzyletniemu terminowi przedawnienia, gdy tymczasem odszkodowanie to ma charakter jednorodny, zaś miesięczna stawka rynkowego czynszu najmu ma charakter jedynie pomocniczy dla samego wyliczenia szkody, a samo zdarzenie. wywołujące szkodę. trwa aż do momentu, gdy stan takiego bezprawnego zaniechania ustaje, co wyklucza możliwość przyjęcia częściowego przedawnienia roszczenia odszkodowawczego w sprawie niniejszej;

- naruszenie art. 5 k.c. przez uwzględnienie zarzutu przedawnienia pomimo, że stanowi on nadużycie prawa podmiotowego i nie powinien korzystać z ochrony prawnej.

Z uwagi na powyższe powódka wniosła o zmianę ww. wyroku w zaskarżonej części, przez:

1.  zmianę pkt. 2 wyroku i zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki również kwoty 74.646,12 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 26 lipca 2013 r. do dnia zapłaty;

2.  zmianę pkt. 3 i 4 wyroku i zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania w pełnej wysokości, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych oraz

3.  zmianę pkt. 5 wyroku i nakazanie ściągnięcia na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w W. od pozwanego 5418 zł tytułem uzupełnienia opłaty sądowej oraz 63,94 zł tytułem poniesionych wydatków i nie obciążanie tymi kosztami powódki.

Pismem procesowym z dnia 20 lutego 2015r. powódka ograniczyła wartość przedmiotu zaskarżenia do kwoty 49.398 zł i zmodyfikowała wnioski apelacyjne, domagając się zmiany wyroku w zaskarżonej części przez zmianę pkt 2. wyroku i zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty 49.297,20 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 26 lipca 2013 r. do dnia zapłaty, a nadto zmianę pkt 3. i 4. wyroku i zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania przed Sądem pierwszej instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego w pełnej wysokości oraz zmianę pkt 5 wyroku we wskazany w apelacji sposób.

Powódka w rzeczonym piśmie wyjaśniła, iż ograniczenie powództwa do ww. kwoty wynika z ograniczenia czasokresu, za który domaga się odszkodowania. Kwota została wyliczona jako suma wartości stawek rynkowych czynszu po remoncie za okres: od stycznia do połowy grudnia 2009 r. - kwota 12.250,72 zł (miesięczna wartość czynszu 1.065,28 zł), za rok 2008 r. - kwota 19.666,20 zł (miesięczna stawka 1.638,85 zł), za rok 2007 - kwota 17. 481,00 zł (miesięczna stawka 1.456,75zł). Wyliczenia dokonano w oparciu o tabelę wysokości czynszów dla lokalu nr (...) przy ul. (...) za okres od 17.05.2005 r. do 30.11.2011 r., w stanie po remoncie (str.32 opinii biegłego sądowego M. M. z dnia 28 grudnia 2013 r.).

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja podlegała oddaleniu.

Na wstępie należy zaznaczyć, że skarżąca w apelacji nie zarzuca Sądowi Okręgowemu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. i dokonania w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy błędnych ustaleń faktycznych wskazanych na stronach od 1 do 3 uzasadnienia zaskarżonego wyroku. W związku z tym należy przyjąć, że powyższe ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd a quo są trafne, wynikają w sposób logiczny z przedstawionego materiału dowodowego i są wystarczające dla dokonania oceny prawnej zaskarżonego wyroku. Sąd Apelacyjny owe ustalenia akceptuje i przyjmuje za podstawę własnych rozważań prawnych.

W zakresie zarzutów apelacji Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Niezasadny był zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, przez uznanie, że każdy miesiąc braku wykonywania przez pozwanego obciążającego go obowiązku dostarczenia uprawnionym lokalu socjalnego powoduje odrębną szkodę, a tym samym przyjęcie okresowego charakteru roszczenia odszkodowawczego, wynikającego z art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (dalej u.o.p.l.) w zw. z art. 417 k.c. Przede wszystkim faktycznie powyższy zarzut nie jest zarzutem dokonania błędu w ustaleniach faktycznych, lecz zarzutem błędnej wykładni art. 18 ust. 5 u.o.p.l. Powyższy zarzut nie jest trafny.

Przede wszystkim należy wskazać, że wbrew argumentacji skarżącej Sąd Okręgowy nie stwierdził w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, by roszczenie odszkodowawcze wynikające z art. 18 ust. 5 u.o.p.l. w zw. z art. 417 k.c. miało charakter okresowy i dlatego należy do niego stosować 3 letni termin przedawnienia, o jakim mowa w art. 118 k.c. Sąd I instancji wskazał, że uznaje roszczenie zgłoszone w pozwie za częściowo przedawnione z uwagi na to, że jest to roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym i w związku z tym ulega ono przedawnieniu z upływem trzech lat od dnia, w którym poszkodowana powódka dowiedziała się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Z powyższego wynika, że Sąd Okręgowy zastosował do oceny zarzutu przedawnienia przepis art. 442 ¹ § 1 k.c. (omyłkowo wskazany jako 442 k.c.), co należy uznać za słuszne.

W przepisach art. 18 u.o.p.l. mowa jest o odszkodowaniu. Jednak istota przewidzianego w art. 18 ust. 1–3 u.o.p.l. świadczenia osoby zajmującej lokal bez tytułu prawnego na rzecz właściciela lokalu, bliższa jest raczej świadczeniu z tytułu wynagrodzenia za korzystanie z cudzej rzeczy (lokalu), natomiast w odniesieniu do sytuacji unormowanej w art. 18 ust. 5 u.o.p.l. bez wątpliwości chodzi o roszczenie o naprawienie szkody – wyrządzonej czynem niedozwolonym określonym w art. 417 k.c. Stąd prawidłowo Sąd Okręgowy przyjął, że do roszczenia opartego na treści art. 417 k.c. jeśli chodzi o ocenę kwestii przedawnienia ma zastosowanie art. 442 ¹ k.c.

W tej sytuacji oraz wobec tego, że zgodnie z przepisem art. 18 ust. 1 u.o.p.l. osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie, które ma charakter okresowy, trafnie Sąd Okręgowy uznał, że powódka co miesiąc ponosiła szkodę i co miesiąc, począwszy od maja 2005 r., dowiadywała się o tej szkodzie nie otrzymując należnego czynszu od lokatorów zajmujących lokal bez tytułu prawnego. Nie zostało także zakwestionowane w apelacji ustalenie Sądu, że powódka od początku wiedziała o ty, że podmiotem odpowiedzialnym za dochodzoną szkodę jest pozwana gmina. O tym, że określone w art. 18 ust. 1 ustawy roszczenia odszkodowawcze mają charakter okresowy przekonuje treść tego przepisu, gdyż ustawodawca wyraźne przesądził o kwalifikacji prawnej tego świadczenia jako odszkodowania oraz o jego okresowym charakterze, polegającym na obowiązku comiesięcznego uiszczania czynszu. Potwierdza to ugruntowane już orzecznictwo Sądu Najwyższego (por. wyrok SN z 7 marca 2014 r., sygn. akt IV CNP 33/13, LEX nr 1438649). Powoływane zaś przez skarżącą orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 1974 r.( sygn. akt III CZP 20/74, OSNCP Nr 12, poz. 208) dotyczy innej sytuacji tj. żądania wynagrodzenia za korzystanie z cudzej rzeczy jako jednorazowego odszkodowania opartego na innych przepisach prawa niż art. 18 ust. 1 u.o.p.l. (tj. na art. 224 i 225 k.c.).

W konsekwencji nie był trafny zarzut naruszenie art. 442 ¹ § 1 k.c. w zw. z art. 117 § 2 k.c. przez jego wadliwą wykładnię. Odpowiedzialność z art. 417 k.c. jest to odpowiedzialność deliktowa, a zgodnie z art. 442 ¹ § 1 k.c. roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia. Trafnie zatem Sąd Okręgowy przyjął, że termin przedawnienia roszczeń odszkodowawczych należy liczyć zgodnie z art. 442 ¹ § 1 k.c. od końca każdego miesiąca, począwszy od maja 2005 r., albowiem tego dnia powódka dowiadywała się o szkodzie w postaci braku opłat za dany miesiąc i osobie zobowiązanej do naprawienia szkody, czyli pozwanym, który nie dostarczał lokalu socjalnego, czego w apelacji skarżąca nie kwestionuje.

Sąd Apelacyjny nie znalazł także podstaw do uwzględnienia zarzutu naruszenia art. 5 k.c.

Powódka w przedmiotowej sprawie wystąpiła z roszczeniem majątkowym. Zasadą prawa cywilnego jest, że roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu w terminach wskazanych przepisami prawa cywilnego i uprawnieniem zobowiązanego jest podniesienie zarzutu przedawnienia (art. 117 k.c.). Podniesienie zatem zarzutu przedawnienia co do zasady nie stanowi więc nadużycia prawa. Klauzula generalna ujęta w tym przepisie ma na celu zapobieganiu stosowania prawa w sposób schematyczny, prowadzący do skutków niemoralnych lub rozmijających się z celem, dla którego dane prawo zostało ustanowione. Może być uznane za takie nadużycie zatem jedynie zupełnie wyjątkowo i jego stosowanie powinno być ograniczane do szczególnie drastycznych przypadków nadużycia prawa (tak postanowienie SN z 4 marca 2016 r., sygn. akt I CSK 750/15), gdy np. indywidualna ocena okoliczności w rozstrzyganej sprawie wskazuje, że opóźnienie w dochodzeniu przedmiotowego roszczenia jest spowodowane szczególnymi przesłankami uzasadniającymi to opóźnienie. Zdaniem Sądu Apelacyjnego w przedmiotowej sprawie skarżąca nie wykazała, że powołanie się przez pozwanego na przedawnienie zgłoszonych części roszczeń może być uznane za nadużycie prawa podmiotowego w rozumieniu art. 5 k.c. Skarżąca nie wskazała na żadne okoliczności usprawiedliwiające opóźnienie w dochodzeniu roszczeń. Powódka co najmniej od maja 2005 r. wiedziała o istnieniu wyroku eksmisyjnego oraz o tym, że osoby zajmujące lokal nie uiszczają czynszu (dowód: zawiadomienie z dnia 20 maja 2005 r. k. 122). Natomiast z pozwem wystąpiła dopiero w grudniu 2012 r. nie wskazując na żadnym etapie postępowania sądowego okoliczności, które to opóźnienie by usprawiedliwiały.

W tym miejscu należy wskazać, że ugruntowane jest w doktrynie pogląd, z którego wynika, że uwzględnienie zarzutu przedawnienia może być uznane za naruszające art. 5 k.c. tylko wówczas, gdy przekroczenie terminu nie jest nadmierne (por. System Praw Prywatnego, t. I pod red. Marka Safjana, Wydawnictwo C.H. BECK Warszawa 2007, str. 808, teza 240), z czym nie mamy do czynnienia w przedmiotowej sprawie.

Za uwzględnieniem wniosku powódki nie przemawia także jej sytuacja bytowa. Trzeba podnieść w tym miejscu, że wprawdzie powódka składała w sprawie dwukrotnie wnioski o zwolnienie od kosztów sądowych, jednakże ostatecznie po otrzymaniu wezwania z sądu zobowiązującego powódkę do uzupełnienia oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku i dochodach i źródłach utrzymania poprzez złożenie kopii zeznań podatkowych, udokumentowania wysokości otrzymywanej emerytury, złożenie oświadczenia o ilości posiadanych rachunków bankowych oraz załączenia wyciągów z wszystkich posiadanych samodzielnie lub wspólnie z inną osobą rachunków bankowych z potwierdzeniem sald i historią operacji za okres ostatnich 6 miesięcy (zarz. k. 39 i k. 246), powódka każdorazowo powyższego zarządzenia nie wykonywała, lecz uiszczała opłatę sądową, nie podtrzymując tym samym wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych. Powyższe zachowanie powódki poddaje w wątpliwość fakt znajdowania się przez nią w rzeczywistej bardzo ciężkiej sytuacji finansowej, a w każdym razie powódka nie wykazała, jaka jest jej faktyczna sytuacja majątkowa. Nie bez znaczenia jest też to, że choć zgodnie z orzecznictwem współwłaściciel lokalu może dochodzić sam odszkodowania na podstawie art. 18 ust. 5 cyt. ustawy (por. wyrok SN z 3.12.2014 r., sygn. akt III CZP 92/14, OSNC 2015/10/113), to bezspornym jest, iż powódka nabyła nieruchomość przy ul. (...) z drugą bliską osobą (synem), którego sytuacja majątkowa nie jest w ogóle znana. Zatem nie sposób przyjąć, że zostało w sprawie wykazane by za zastosowaniem art. 5 k.c. przemawiały szczególne okoliczności, w tym sytuacja bytowa powódki, a w każdym razie powódka nie zdołała udowodnić faktów, z których można wnosić o naruszeniu przez jej przeciwnika reguł wskazanych w art. 5 k.c., do czego była zobowiązana zgodnie z ogólną zasadą rozkładu ciężaru dowodu wynikającą z art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c.

Z akt sprawy nie wynika także by pozwana jako strona zobowiązana do spełnienia świadczenia podejmowała jakiekolwiek działania mające na celu opóźnienie przez powódkę wniesienia sprawy do sądu. Zatem na opóźnione wystąpienie z pozwem nie miała wpływu postawa pozwanej jako dłużnika.

Trzeba też podkreślić, że nie mogłaby stanowić przyczyny usprawiedliwiającej to zaniechanie okoliczność, że powódka nie wiedziała (choć tego też nie twierdziła), iż służy jej roszczenie o odszkodowanie oparte na treści art. 18 ust. 5 u.o.p.l. wobec pozwanej gminy. Nieznajomość prawa nie może bowiem przemawiać na korzyść strony, dochodzącej swych praw przed sądem. Brak jest zatem podstaw, by przyjąć jakiekolwiek usprawiedliwione, nadzwyczajne przeszkody w zgłoszeniu części dochodzonych roszczeń przed upływem terminu przedawnienia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 26 lutego 2014 r., sygn. akt I ACa 1119/13).

W tym stanie rzeczy oraz wobec faktu, że ugruntowane jest orzecznictwo z którego wynika, że ocena nadużycia prawa przy podniesieniu zarzutu przedawnienia powinna być dokonywana w oparciu o obiektywne kryteria, zarzut naruszenia art. 5 k.c. nie mógł odnieść skutku.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny oddalił apelację powódki na podstawie art. 385 k.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego tj. o obowiązku powódki zapłaty pozwanemu kwoty 1.800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego orzeczono w oparciu o treść art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 5 i § 12 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490 j.t. ze zm.) biorąc pod uwagę, że ostatecznie wartość przedmiotu zaskarżenia wynosiła 49.398 zł.