Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód Skarb Państwa – Lasy Państwowe Nadleśnictwo K. w Ł. wnosił o uzgodnienie treści ksiąg wieczystych: (...) prowadzonej dla nieruchomości oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka (...) położonej w R., powiat P., (...) prowadzonej dla nieruchomości oznaczonej w ewidencji gruntów jako działki : 667/2, 667/3, 667/4 i 667/5 położonej w R., powiat P. poprzez wykreślenie z działów II wpisanych tam jako współwłaścicielki w/w nieruchomości J. H. i E. Z. oraz wpisanie w ich miejsce Skarbu Państwa - Lasów Państwowych Nadleśnictwa K. w Ł..

Powód wywodził, że z uwagi na treść art. 2 ust. 1 lit. b dekretu PKWN z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej nieruchomość ziemska będąca własnością A. Z. (1) o nazwie (...) lub (...) przeszła na własność Skarbu Państwa. Powód wskazał również, iż część nieruchomości będącej własnością A. Z. (1) stanowiąca las przeszła na własność Skarbu Państwa w oparciu o dekret PKWN z dnia 12 grudnia 1944 r. o przejęciu niektórych lasów na własność Skarbu Państwa (Dz. U. z dnia 27 grudnia 1944 r.)

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 18 sierpnia 2015r. Sąd Rejonowy w Pabianicach oddalił powództwo Skarbu Państwa – Lasów Państwowych Nadleśnictwa K. w Ł. przeciwko J. H., E. Z., M. S., E. S., J. S. (1), M. H., Ł. S. i K. H. o uzgodnienie treści ksiąg wieczystych: (...) i (...) z rzeczywistym stanem prawnym.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. Z. (1) w 1937 r. zakupił folwark w R. o powierzchni 50 ha 9838 m ² od J. S. (2) i A. S.. Zamieszkał tam z żoną J. Z. i dwójką dzieci córka: J. A. urodzoną w (...) r. oraz synem A. E. urodzonym w (...)r.

W dniu 16 stycznia 1942 r. A. Z. (1) został wpisany do działu (...) Niemieckiej Listy Narodowej „der D. V.” i w dniu 26 stycznia 1942 r. otrzymał dowód D. V. nr (...).

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 31 sierpnia 1948 r. żona A. J. Z. została skazana na 1 miesiąc aresztu, za to że w 1941 r. w P. będąc obywatelką polską zgłosiła swą przynależność do narodowości niemieckiej.

A. Z. (1) podczas drugiej wojny światowej ukrywał w swoim majątku w R. dwóch Polaków. A. Z. (1) nie korzystał z pracy robotników przymusowych podczas wojny.

A. Z. (1) zmarł 25 grudnia 1946 r. w Ł.. Decyzją Nr SO – III. (...).267.2012 z dnia 5 lutego 2013 r. Wojewoda (...) odmówił stwierdzenia utraty obywatelstwa polskiego do dnia zgonu przez A. Z. (1).

Nieruchomość tzw. (...) położona w R. objęta księgami wieczystymi (...), dla której wcześniej było prowadzone Repertorium Hipoteczne nr 168, w którym jako właściciel nieruchomości ujawniony był A. Z. (1) w dniu 13 września 1944 r. była nieruchomością ziemską, którą można było wykorzystać do produkcji rolnej w następujących powierzchniach : grunty orne 19,32 ha, łąki 4,36 ha, pastwiska 5,92 ha, słabe grunty orne 5 ha, pod zabudowaniami 1 ha, łącznie 35,60 ha. Część nieruchomości była nieruchomością leśną o powierzchni 6,55 ha. Nieużytki, drogi i rowy stanowiły łącznie 6,03 ha. Na cele gospodarki wodnej - rybołówstwo były przeznaczone stawy o powierzchni 2,82 ha. Według stanu na 13 września 1944 r. nieruchomość nie mogła być przeznaczona na inne cele niż produkcja rolna czy leśna. W strukturze użytków gruntowych las stanowił 12,84% całości. Nieużytki o powierzchni 4,63 ha można było przeznaczyć pod zalesienie.

Gospodarstwo (...) przejęło po wojnie w użytkowanie Nadleśnictwo Państwowe. Nadleśnictwo występowało do władz administracyjnych o przekazanie gospodarstwa na swoje cele. Działania te okazały się nieskuteczne. W dniu 12 grudnia 1947 r. podczas posiedzenia Powiatowej Komisji Ziemskiej, stwierdzono brak podstaw do wyłączenia gospodarstwa na cele Nadleśnictwa. Od decyzji tej złożył odwołanie do Urzędu Wojewódzkiego (...) w Ł. nadleśniczy K. D.. W kolejnych pismach z dnia 25 kwietnia 1949 r. i dnia 20 marca 1950 r. do Urzędu Wojewódzkiego w Ł. domagano się przekazania gospodarstwa po A. Z. (1) na cele Nadleśnictwa.

Postanowieniem z dnia 24 maja 2005 r. w sprawie I Ns 56/04 Sąd Rejonowy w Pabianicach na wniosek Skarbu Państwa –Lasów Państwowych Nadleśnictwa K. w Ł. stwierdził, że Skarb Państwa nabył przez zasiedzenie z dniem 31 grudnia 1977 r. własność nieruchomości oznaczonej w ewidencji gruntów obręb 20 numerami działek (...) o powierzchni 0,2400 ha, 667/3 o powierzchni 0,0511ha, 667/4 o powierzchni 0,4022 ha i 667/5 o powierzchni 0,1984 ha, położonej w R., gmina P., dla której nie ma urządzonej księgi wieczystej ani zbioru dokumentów. W oparciu o to postanowienie została założona księga wieczysta (...), w której w dziale II jako właściciela wpisano: Skarb Państwa – Lasy Państwowe Nadleśnictwo K. w Ł..

Postanowieniem z dnia 19 maja 2008 r. w sprawie sygn. akt I Ns 723/07 Sąd Rejonowy w Pabianicach na wniosek Skarbu Państwa –Lasów Państwowych Nadleśnictwa K. w Ł. stwierdził, że Skarb Państwa -Lasy Państwowe Nadleśnictwo K. w Ł. nabył przez zasiedzenie z dniem 2 października 1976 r. własność nieruchomości o powierzchni 62,8315 ha oznaczonej jako działka o numerze (...) na mapie uprawnionego geodety G. F. sporządzonej 16 sierpnia 2006 r. , położonej w obrębie 20 R. gmina P., która to nieruchomość nie ma urządzonej księgi wieczystej ani zbioru dokumentów .

W oparciu o to postanowienie została założona księga wieczysta (...), w której w dziale II jako właściciela wpisano: Skarb Państwa – w zarządzie Lasów Państwowych Nadleśnictwa K.

W dniu 10 września 2010 r. Sąd Rejonowy w Pabianicach Wydział Ksiąg Wieczystych z urzędu wszczął postępowanie zmierzające do ujawnienia w księdze wieczystej (...) podziału działki (...) na działki (...). Działka nr (...) o obszarze 50,0921 ha została odłączona z księgi wieczystej (...) i została dla niej założona księga wieczysta (...), w której jako współwłaścicielki po ½ części zostały wpisane J. H. córka A. i J. oraz E. Z. córka A. i A.. W księdze wieczystej (...) pozostała działka nr (...) o powierzchni 12,7394 ha, a jako właściciel nieruchomości jest wpisany Skarb Państwa – w zarządzie Lasów Państwowych Nadleśnictwa K. w Ł.

Postanowieniem z dnia 16 lutego 2010 r. w sprawie I Ns 1151/08 Sąd Rejonowy w Pabianicach ze skargi J. H. i E. Z. : 1 ) wznowił postępowanie w sprawie Ns 56/04 Sądu Rejonowego w Pabianicach w całości, 2 ) wznowił postępowanie w sprawie Ns 723/07 Sądu Rejonowego w Pabianicach w części dotyczącej powstałej z podziału działki numer (...) o jakiej mowa w tymże postanowieniu – działki nr (...) o powierzchni 50 hektarów 9 arów 21m ², 3 ) zmienił postanowienie Sądu Rejonowego w Pabianicach z dnia 24 maja 2005 r. wydane w sprawie Ns 56/04 w ten sposób, że złożony w tejże sprawie wniosek w całości oddalił, 4 ) zmienił postanowienie Sądu Rejonowego w Pabianicach z dnia 19 maja 2008 r. wydane w sprawie Ns 723/07 w ten sposób, że złożony w tej sprawie wniosek w części w której postępowanie zostało wznowione ( to jest w zakresie żądania stwierdzenia zasiedzenia działki numer (...) ) oddalił.

W uzasadnieniu postanowienia z dnia 16 lutego 2010 r. Sąd Rejonowy wskazał, że przedmiotowe nieruchomości przeszły na własność Skarbu Państwa z mocy Dekretu PKWN z 6 IX 1944r. z chwilą wejścia w życie tego aktu prawnego. W tej sytuacji Skarb Państwa jako właściciel nieruchomości nie mógł nabyć jej po raz drugi przez zasiedzenie.

Na wniosek następców prawnych – spadkobierców A. Z. (1) J. Z. tj. E. Z. i J. H. złożony w dniu 23 kwietnia 2010 r. w księdze wieczystej (...) w dziale II –w miejsce Skarbu Państwa – Lasów Państwowych Nadleśnictwa K. z siedzibą w Ł. zostały wpisane J. H. córka A. i J. oraz E. Z. córka A. i A. w udziałach po ½ części .

Od dokonanego wpisu w księdze wieczystej (...) apelację złożył Skarb Państwa – Lasy Państwowe Nadleśnictwo K. w Ł. , która postanowieniem z dnia 13 grudnia 2010 r. została oddalona przez Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie III Ca 1395/10 .

Nieruchomość objęta księgą wieczystą (...) składa się z działek o numerach (...) o łącznej powierzchni 0,8917 ha.

W dniu 7 stycznia 2011 r. została zawarta umowa sprzedaży między: J. H. jako sprzedającą i M. S., E. S., J. S. (1) jako kupującymi. J. H. jako współwłaścicielka w ½ części nieruchomości objętej księgą wieczystą (...) sprzedała M. i E. małżonkom S. udział wynoszący 1/100 części w tej nieruchomości za cenę 5350 zł , zaś J. S. (1) udział wynoszący 4/100 w tej nieruchomości za cenę 21400 zł.

W dniu 19 kwietnia 2011 r. została zawarta umowa sprzedaży między: E. B., Ł. S., J. H., M. S., E. S., J. S. (1). E. B. jako współwłaścicielka w ½ części nieruchomości objętej księgą wieczystą (...) sprzedała Ł. S. udział wynoszący 5/100 za cenę 15000 zł.

W dniu 21 kwietnia 2011 r. wpłynął do Sądu Rejonowego w Pabianicach wniosek Skarbu Państwa – Lasów Państwowych Nadleśnictwa K. w Ł. o wpisanie ostrzeżenia w księdze wieczystej (...) zgodnie z treścią postanowienia Sądu Rejonowego w Pabianicach z dnia 6 kwietnia 2011 r. w sprawie I C 107/11 o udzieleniu zabezpieczenia. Sąd dokonał wpisu ostrzeżenia zgodnie z wnioskiem.

W dniu 7 stycznia 2011 r. między J. H. a M. S. i E. S. została zawarta przedwstępna umowa sprzedaży mocą, której J. H. jako współwłaścicielka w ½ części nieruchomości objętej księgą wieczystą (...) składającą się z działki nr (...) o powierzchni 50ha 9 arów i 21m ², zobowiązała się sprzedać udział wynoszący 5/100 za cenę w kwocie 250460,50 zł M. i E. małżonkom S.. Strony postanowiły, że przyrzeczona umowa sprzedaży zostanie zawarta najpóźniej do 31 grudnia 2012 r. pod warunkiem prawomocnego zakończenia postępowania o wpis prawa własności lub współwłasności na rzecz strony sprzedającej do księgi wieczystej (...) . W wykonaniu umowy przedwstępnej z dnia 7 stycznia 2011 r. została w dniu 14 marca 2011 r. zawarta warunkowa umowa sprzedaży zgodnie, z którą J. H. sprzedała udział wynoszący 1/100 za cenę w kwocie 50.092,10 zł M. i E. małżonkom S.. J. H. sprzedała udział wynoszący 4/100 w opisanej powyżej nieruchomości za cenę w kwocie 200.368,40 zł J. S. (1). Sprzedaże powyższe dokonane zostały pod warunkiem, że Agencja Nieruchomości Rolnych nie skorzysta z prawa pierwokupu przysługującego jej stosownie do ar. 3 ust. 4 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego. W dniu 19 kwietnia 2011 r. został zawarta umowa przeniesienia własności udziałów w nieruchomości objętej księgą wieczystą (...), między J. H. a M. i E. małżonkami S. oraz J. S. (1), którą to umową strony wykonały warunkową umowę sprzedaży zawartą w dniu 14 marca 2011 r., ponieważ Agencja Nieruchomości Rolnych nie skorzystała z prawa pierwokupu. W dniu 19 kwietnia 2011 r. została zawarta umowa darowizny między J. H. a M. H., Ł. S., K. H.. J. H. darowała synowi M. H. i wnukom Ł. S. i K. H. udziały wynoszące po 15/100 w nieruchomości objętej księgą wieczystą (...) oraz w nieruchomości objętej księgą wieczystą (...) . Obdarowani darowiznę przyjęli. W dniu 21 kwietnia 2011r. wpłynął do Sądu Rejonowego w Pabianicach wniosek Skarbu Państwa – Lasów Państwowych Nadleśnictwa K. w Ł. o wpisanie ostrzeżenia w księdze wieczystej (...) zgodnie z treścią postanowienia Sądu Rejonowego w Pabianicach z dnia 9 marca 2011 r. w sprawie I C 99/11 o udzieleniu zabezpieczenia. Sąd dokonał wpisu zgodnie z wnioskiem.Sąd Rejonowy jako podstawę prawną powództw przyjął art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (dalej k.w.h.) ( Dz. U. 2013, poz. 707 t.j.), zgodnie z którym w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym osoba, której prawo nie jest wpisane lub jest wpisane błędnie albo jest dotknięte wpisem nieistniejącego obciążenia lub ograniczenia, może żądać usunięcia niezgodności.

Sąd Rejonowy wskazał na przepisy art. 2 ust. 1 litera b dekretu (...) Komitetu (...) z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. z dnia 13 września 1944 r.) i art. 2 dekretu (...) Komitetu (...) z dnia 12 grudnia 1944 r. o przejęciu niektórych lasów na własność Skarbu Państwa (Dz. U. z dnia 27 grudnia 1944 r.) jako mogące stanowić podstawę uzyskania prawa własności przedmiotowych nieruchomości przez powoda. Za nie ulegające wątpliwości Sąd uznał, iż przejecie nieruchomości rolnych bądź lasów, o których mowa w wyżej powołanych przepisach dekretów PKWN następowało z mocy prawa w dniu wejścia w życie dekretu. Na gruncie tych przepisów Sąd Rejonowy uznał za istotne ustalenie czy nieruchomość będąca w dniu wejścia w życie dekretu o reformie rolnej własnością A. Z. (2) zalicza się do kategorii nieruchomości objętych dyspozycją art. 2 ust. 1 litera b dekretu (...) Komitetu (...) z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej, w szczególności czy A. Z. (2) możemy zaliczyć do „obywateli polskich narodowości niemieckiej” jak wskazuje powód, a nadto czy powód ma legitymację czynną do wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie, to jest czy można go traktować jako „osobę której prawo nie jest wpisane” zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o k.w.h.

Wedle Sądu Rejonowego przepisy ustawy z 28 września 1991 r. o Lasach (Dz.U.2014.1153 j.t. ) i ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz. U. 2015. 1014 j.t.), pozwalają na stwierdzenie, iż przyjecie stanowiska powoda , iż nieruchomość ziemska będąca w dniu 6 września 1944 r. własnością A. Z. (1), dla której obecnie są prowadzone księgi wieczyste (...), stała się własnością Skarbu Państwa z mocy art. 2 ust. 1 litera b dekretu (...) Komitetu (...) z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej, prowadzić musi do wniosku, iż nieruchomość ta weszła, zgodnie z art. 3 dekretu, w skład Państwowego Funduszu Ziemi, który w myśl art. 2 pkt 4 i art. 12 ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, wszedł do Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, wraz z lasami niewydzielonymi geodezyjnie z nieruchomości ( art. 1 w zw. z art. 2 ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa ). Prawo własności w stosunku do mienia, które weszło w skład (...) Skarbu Państwa, zgodnie z art. 5 powołanej ustawy wykonuje Agencja Nieruchomości Rolnych, co w połączeniu art. 4 ust 2 pkt 2 ustawy z 28 września 1991 r. o Lasach (Dz.U.2014.1153 j.t. ) oznacza, iż to Agencji Nieruchomości Rolnych jako osobie prawnej reprezentującej Skarb Państwa, a nie Lasom Państwowym Nadleśnictwu K. w Ł. przysługuje legitymacja czynna do wystąpienia z powództwem w niniejszej sprawie.

Sąd Rejonowy podniósł, że powód nie przedstawił żadnego dowodu, z którego wynikałoby, iż nieruchomość ziemska A. Z. (2), została przekazana Lasom Państwowym i wyłączona spod działania dekretu (...) Komitetu (...) z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej. Konstatacja ta skutkowała oddaleniem powództw w stosunku do wszystkich pozwanych z uwagi na brak legitymacji czynnej.

Zgodnie z art. 12 ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, mienie Skarbu Państwa, o którym mowa w art. 1 i 2, przejęte w trybie niniejszej ustawy tworzy Zasób Własności Rolnej Skarbu Państwa, zwany dalej (...).

Sąd Rejonowy z uwagi na oddalenie powództw ze względu na brak legitymacji czynnej powoda uznał za niecelowe ustalanie czy podpisanie przez A. Z. (1) Niemieckiej Listy Narodowej „der D. V.” spełnia przesłanki bycia obywatelem polskim narodowości niemieckiej zgodnie z art. 2 ust. 1 litera b dekretu (...) Komitetu (...) z dnia 6 września 1944 r.

Sąd Rejonowy wskazał także, że nawet gdyby przyjąć, iż powód posiada legitymację czynną do wystąpienia z powództwami wobec pozwanych, to powództwa podlegałyby oddaleniu w stosunku do wszystkich pozwanych wobec nieprzedstawienia żadnych dowodów, iż nieruchomość ziemska F. R. została przeznaczona na cele reformy rolnej lub przekazana powodowi w oparciu o którykolwiek z dekretów wywłaszczeniowych. Sąd Rejonowy zauważył, iż wobec F. R. i A. Z. (2) nie zastosowano jakiejkolwiek procedury przewidzianej w rozporządzeniach wykonawczych do dekretu (...) Komitetu (...) z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. z dnia 13 września 1944 r.) lub dekretu (...) Komitetu (...) z dnia 12 grudnia 1944 r. o przejęciu niektórych lasów na własność Skarbu Państwa. (Dz. U.R.P. Nr 15, poz. 82 ). Sąd Rejonowy za pozbawione znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy i sprzeczne w swojej treści z ustawą z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, uznał zaświadczenia wystawione przez Starostę (...) na wniosek powoda w dniach 2 listopada 2009 r. i 27 września 2011 r.

Zdaniem Sądu Rejonowego powództwa wobec pozwanych M. S., E. S. i J. S. (1), podlegałoby oddaleniu także dlatego, iż powód nie przedstawił żadnych dowodów na obalenie wobec tychże pozwanych rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych określonej w art. 5 ustawy o k.w.h. Sąd Rejonowy wskazał, że powód złożył wnioski o wpisanie ostrzeżeń w księgach wieczystych (...) o toczącym się postępowaniu o stwierdzenie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym, już po zawarciu umów sprzedaży udziałów w nieruchomości między J. H. i E. B. jako sprzedającymi, a M. S., E. S. i J. S. (1) jako kupującymi. Sąd Rejonowy odniósł się do poczynionych ustaleń faktycznych, z których to ma wynikać, iż powództwa wobec J. H. były w chwili zamknięcia rozprawy bezzasadne, ponieważ nie miały podstaw faktycznych, z uwagi na fakt, iż pozwana J. H. zbyła całe swoje udziały w nieruchomościach objętych księgami wieczystymi (...) na rzecz pozwanych : M. S., E. S. i J. S. (1) ( umowy sprzedaży: 7 stycznia 2011 r. ,14 marca 2011 r. i 19 kwietnia 2011 r. ), K. H., M. H., Ł. S. ( umowa darowizny z 19 kwietnia 2011 r. ), co stanowiło samoistną podstawę oddalenia powództwa wobec J. H..

Apelację od tego wyroku wniosła strona powodowa zarzucając:

- naruszenie przepisów postępowania, art. 233 § l k. p. c. poprzez brak wszechstronnej oceny dowodów, w szczególności pominięcie zeznań w charakterze świadka R. B., który przyznał, że nieruchomość objęta niniejszym postępowaniem pozostaje w zarządzie Lasów Państwowych od lat 40-tych ubiegłego wieku, oraz dowodów z dokumentowi, z których wynikało, że Lasy Państwowe występowały o przejęcie tej nieruchomości w trybie art. 15 dekretu PKWN z dnia 6 września l944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej,

- naruszenie przepisów prawa materialnego art. 3 i 4 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (t.j. Dz.U. 2014.1153) - poprzez bezzasadne przyjęcie, że nieruchomość objęta sporem pozostaje poza zarządem Lasów Państwowych, bowiem weszła do Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa utworzonego na podstawę przepisów ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (t.j. Dz. U. 2015.1014) art. l ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, poprzez nieuzasadnioną ocenę, że nieruchomość stanowiąca ^; las w rozumieniu ustawy c lasach, wchodzi w skład (...) Skarbu Państwa,

- nierozpoznanie przez Sąd istoty sprawy poprzez oddalenie powództwa z uwagi na brak legitymacji procesowej powoda bez uprzedniego rozstrzygnięcia, czy nieruchomość objęta sporem weszła do Państwowego Funduszu Ziemi, utworzonego z nieruchomości ziemskich zajętych na cele reformy rodnej.

W oparciu o te zarzuty powód wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja jest bezzasadna.

Uwzględniając, iż kontrola zastosowania norm materialnoprawnych może być odnoszona wyłącznie do niekwestionowanych ustaleń faktycznych w pierwszym rzędzie należy odnieść się do zarzutów natury procesowej, skoro wnioski w tym względzie wyznaczają kierunek dalszych rozważań. Apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Zaskarżone rozstrzygnięcie zostało wydane w wyniku prawidłowo ustalonego stanu faktycznego, które to ustalenia Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne, jak również w następstwie bezbłędnie zastosowanych przepisów prawa materialnego.

W pierwszej kolejności za całkowicie chybiony należało uznać podniesiony przez apelującą zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy prawa procesowego, to jest art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny przeprowadzonych w sprawie dowodów, dokonanej wybiórczo i wbrew zasadom logiki oraz doświadczenia życiowego.

W myśl art. 233 § 1 k.p.c. Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena dowodów polega na ich zbadaniu i podjęciu decyzji, czy została wykazana prawdziwość faktów, z których strony wywodzą skutki prawne. Celem Sądu jest tu dokonanie określonych ustaleń faktycznych, pozytywnych bądź negatywnych i ostateczne ustalenie stanu faktycznego stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia.

Ocena wiarygodności mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie wyraża istotę sądzenia w części obejmującej ustalenie faktów, ponieważ obejmuje rozstrzygnięcie o przeciwnych twierdzeniach stron na podstawie własnego przekonania sędziego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia ze świadkami, stronami, dokumentami i innymi środkami dowodowymi. Powinna odpowiadać regułom logicznego rozumowania wyrażającym formalne schematy powiązań między podstawami wnioskowania i wnioskami oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopień prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji.

Jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami, lub gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych to przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona.

W kontekście powyższych uwag należy stwierdzić, iż wbrew stanowisku skarżącej przeprowadzona przez Sąd pierwszej instancji ocena dowodów odpowiada zasadom powołanego wyżej przepisu ustawy, zaś wszechstronna analiza materiału dowodowego pozwoliła dokonać temuż Sądowi prawidłowych ustaleń co charakteru nieruchomości jak i jej losów po zakończeniu II wojny światowej. Podkreślenia wymaga, na co zwrócił uwagę Sąd Rejonowy, że okoliczności faktyczne nie były osią sporu w niniejszej sprawie. Dlatego też niezrozumiały jest ten zarzut. Sąd Rejonowy ustalił bowiem, że po wyzwoleniu w 1944r. i wyzuciu rodziny Z. z posiadania folwarku R. ostatecznie całą nieruchomość objęły w posiadanie Lasy Państwowe. Stan taki trwa do dnia dzisiejszego. Ustaleń tych nie podważają zeznania przywołanego w apelacji świadka R. B.. Świadek ten (k. 145- 146) nie wnosi nic ponad ustalenia Sądu Rejonowego, w szczególności dokonane w oparciu o dokumenty co do stanu nieruchomości na przestrzeni lat od lat 40 tych XX wieku. Przyznaje nadto, że nie odnaleziono żadnych dokumentów dotyczących przekazania nieruchomości Lasom Państwowym co zaowocowało wnioskiem o zasiedzenie.

Wbrew zarzutom apelującego Sąd Rejonowy ustalił także, iż Nadleśnictwo występowało do władz administracyjnych o przekazanie gospodarstwa na swoje cele. Inną rzeczą jest, że działania te, podejmowane w 1947r.,1949r. i 1950r. okazały się nieskuteczne. Przypomnieć bowiem trzeba, że Powiatowa Komisja Ziemska dniu 12 grudnia 1947 r. stwierdziła brak podstaw do wyłączenia gospodarstwa na cele Nadleśnictwa. Poza sporem jest także, że decyzja ta mimo podejmowanych prób, nie uległa zmianie i nieruchomość nie została przekazana Lasom Państwowym pod jakimkolwiek tytułem prawnym.

Okoliczność, że nieruchomość od zakończenia II wojny światowej była i jest w posiadaniu powoda jest bezsporna. Niespornym jest także, że nieruchomość została przez powoda w przeważającym stopniu zalesiona.

Przed odniesieniem się do podniesionych zarzutów o charakterze materialnoprawnym wskazać należy na podstawę prawną roszczenia.

Podstawę roszczenia stanowi art.10 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece z dnia 6 lipca 1982 r. tj. z dnia 5 kwietnia 2013 r. (Dz.U. z 2013 r. poz. 707) . Zgodnie z tym przepisem w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym osoba, której prawo nie jest wpisane może żądać usunięcia niezgodności.

Powód przed Sądem Rejonowym podnosił, że z datą wejścia w życie Dekretu (...) Komitetu (...) z dnia 6 września 1944 r. (Dz.U. Nr 3 z 1945 r. ), na podstawie art. 2 ust. 1 lit. b Dekretu, przedmiotowa nieruchomości stała się własnością Skarbu Państwa i w oparciu o zaświadczenie Starosty (...) z 2 listopada 2009r. (skorygowanego w dniu 27 września 2011 r.) winna być wpisana w księdze wieczystej jako własność Skarbu Państwa – Państwowego Gospodarstwa Leśnego - Lasy Państwowe – Nadleśnictwo K. w Ł..

Powód powoływał się na zaświadczenie z dnia 2 listopada 2009 r. gdzie Starosta (...) wykonując zadania z zakresu administracji rządowej stwierdził, że nieruchomość ziemska o nazwie (...) o obszarze 50 ha 9838 m ² , należąca do A. Z. (1), przeszła na własność Skarbu Państwa – Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe – Nadleśnictwo K. w Ł. na podstawie art. 2 ust. 1 lit. b Dekretu (...) Komitetu (...) z dnia 6 września 1944 r. ( Dz.U. Nr 3 z 1945 r. ). Zaświadczenie to, w toku procesu, zostało zastąpione kolejnym z dnia 27 września 2011 r. gdzie Starosta (...) stwierdził, że nieruchomość ziemska o nazwie (...) o obszarze 50 ha 9838 m ², należąca do A. Z. (1), przeznaczona jest na cele reformy rolnej na podstawie art. 2 ust. 1 lit. b Dekretu (...) Komitetu (...) z dnia 6 września 1944 r. ( Dz. U. Nr 3 z 1945 r. ) i przeszła na własność Skarbu Państwa – Lasów Państwowych, obecnie Nadleśnictwo K. w Ł.. Zmiana dotyczyła wskazania celu na jaki przeznaczono przejętą nieruchomość, „na cele reformy rolnej”.

Zaświadczenie stosownie do dyspozycji art. 1ust. 1 dekretu z dnia 8 sierpnia 1946 r. o wpisywaniu w księgach hipotecznych (gruntowych) prawa własności nieruchomości przejętych na cele reformy rolnej (Dz.U. R. P. Nr 39, poz. 233) stanowiło tytuł prawny do wpisania na rzecz Skarbu Państwa w księdze (obecnie) wieczystej prawa własności nieruchomości ziemskiej wymienionej m.in. w art. 2 ust. 1 lit. b. dekretu (...) Komitetu (...) o przeprowadzeniu reformy rolnej z dnia 6 września 1944 r. (Dz.U. Nr 4, poz. 17) tj. z dnia 18 stycznia 1945 r. (Dz.U. Nr 3, poz. 13) (dalej powoływanego jako dekret PKWN). Interpretacja ta znajduje pełną aprobatę w orzecznictwie Sądu Najwyższego ( por. III CZP 49/94, wyrok z 25 III 1999r., III RN 165/98, OSNCP 2000/3/90), V CSK 322/07, V CSK 602/10).

Zaświadczenie nie miało charakteru decyzji administracyjnej, było oświadczeniem wiedzy, co upoważnia do stwierdzenia, że podlega weryfikacji w postępowaniu sądowym ( tak SN w wyroku z 24 VIII 2011r., sygn. akt IV CSK 602/10- Lex nr 1111024, II CSK 4/13, III RN 165/98, I OSK (...)).

Na marginesie zauważyć należy, że do nieruchomości „nieniemieckich” orzekanie czy dana nieruchomość podpada pod działanie przepisów art. 2 ust.1 lit.e należało w myśl §5 rozp. Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z 1 III 1945r. (Dz.U. 1945.10.51) do trybu administracyjnego (por. III RN 165/98, II CK 653/04, IV CSK 602/10, III CZP 21/11).

W treści zaświadczenia odwołano się do art. 2 ust. 1 lit. b. dekretu PKWN stanowiącego, że na cele reformy rolnej przeznaczone będą (m.in.) nieruchomości ziemskie będące własnością obywateli polskich narodowości niemieckiej.

(...) te stawały się własnością Państwa z datą wejścia w życie dekretu PKWN – ex lege, niezależnie od swojego obszaru, norm obszarowych (por. wyrok SN z 13 XII 2007r., I CSK 310/07, Lex nr 603742).

Dekret PKWN miał skutki ustawy, dokonane na jego podstawie zmiany stosunków własnościowych zachowują moc po zmianach w Polsce po 1989r. w nowych warunkach społeczno-ekonomicznych. Pogląd ten jest powszechnie przyjmowany w orzecznictwie sądowym.

Dla oceny zasadności zaświadczenia należałoby ustalić zaistnienie przesłanek z przepisów w nim wskazanych. Po pierwsze czy przejmowana nieruchomość była nieruchomością ziemską a po drugie czy była własnością obywateli polskich narodowości niemieckiej. Dekret PKWN nie zwierał definicji nieruchomości ziemskiej. Powszechnie przyjmuje się w orzecznictwie jak i doktrynie, że w rozumieniu przepisów o reformie rolnej nieruchomość ziemska to nieruchomość mająca charakter rolny( grunty rolne, łąki, pastwiska, nieużytki charakterze rolnym) (por. uchwała TK z 19 IX 1990r., W 3/89, OTK 1990,nr 1, poz, 26;wyrok SN z 20 IX 2013r., II CSK 4/13, Lex nr 1383039; wyrok SN z 5 XI 2002r. ,III CKN 273/01, Lex 77039; wyrok NSA I OSK 619/08).

Przyjmując hipotetycznie, że przedmiotowa nieruchomość była własnością obywateli polskich narodowości niemieckiej ( art. 2 ust. 1 lit. b. dekretu PKWN) to i tak powództwo nie mogłoby być uwzględnione z uwagi na podniesiony trafnie przez Sąd Rejonowy brak legitymacji czynnej.

Podzielić należy w całości ocenę i argumentację Sądu Rejonowego w tym zakresie, w szczególności co do przedstawienia ewolucji uregulowań prawnych w zakresie podmiotowego i przedmiotowego władania nieruchomościami Skarbu Państwa – zwłaszcza gruntami rolnymi i lasami. Sąd Rejonowy w oparciu o niekwestionowane opinie biegłych przyjął, że w dniu 13 września 1944 r. przedmiotowa nieruchomość była nieruchomością ziemską, którą można było wykorzystać do produkcji rolnej. Wskazać należy, że udział lasu wówczas był stosunkowo niewielki i nie przesądzał o jej charakterze a zwłaszcza nie pozbawiał jej cech rolniczych. Nieruchomość stanowiła zorganizowaną kompleksową dużą nieruchomość – folwark – z polami, łąkami, stawami, lasami i nieużytkami.

Podnieść należy, że na traktowanie przedmiotowej nieruchomości jako ziemskiej, rolnej w rozumieniu przepisów o reformie rolnej zarówno przez organy administracji państwowej jak i samego powoda świadczą dokumenty z lat 40- ych i 1950r. W szczególności przesądza o tym decyzja Powiatowej Komisji Ziemskiej z dnia 12 grudnia 1947 r. stwierdzająca brak podstaw do wyłączenia gospodarstwa na cele Nadleśnictwa. Podkreślić należy, że powód nie uzyskał pozytywnej dla siebie decyzji nawet co do gruntu wówczas zalesionego. Przedmiotowa nieruchomość nigdy nie była w żadnej części uznawana za las w rozumieniu dekretu (...) Komitetu (...) z dnia 12 grudnia 1944 r. o przejęciu niektórych lasów na własność Skarbu Państwa (Dz. U. z dnia 27 grudnia 1944 r.). Wskazać należy, że dekret ten odnosił się do lasów i gruntów leśnych wraz ze związanymi z nimi gospodarczo gruntami nieleśnymi oraz innymi nieruchomościami i ruchomościami. Przedmiotowa nieruchomość charakteryzowała się odmiennymi proporcjami uprawowymi i gospodarczymi. Stanowiła grunty rolne ze związanymi z nimi gruntami leśnymi.

Jeżeli nieruchomość przeszłaby z mocy Dekretu PKWN na własność Państwa ( z uwagi na cechę jej właścicieli) to musiałaby wejść w skład Państwowego Funduszu Ziemi, który następnie w myśl art. 2 pkt 4 i art. 12 ustawy z dnia 19 października 1991 roku o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz. U. Nr 107, póz. 464), wszedł do Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. To wyłączałoby ę nieruchomość spod władztwa lasów państwowych. Zgodnie bowiem z art. 4 ustawy z 28 września 1991 r. o Lasach ( Dz.U.2014.1153 j.t. ) lasami stanowiącymi własność Skarbu Państwa zarządza Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe, z wyjątkiem wchodzących w skład (...) Skarbu Państwa. Przepisy ustawy o lasach wprost stanowią, że nie regulują gospodarowania lasami wchodzących w skład (...) Skarbu Państwa.

Dlatego też zarzuty naruszenia przepisów prawa materialnego art. 3 i 4 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach art. l ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (t.j. Dz.U. 2014.1153) - poprzez przyjęcie, że nieruchomość pozostaje poza zarządem Lasów Państwowych a wchodzi w skład (...) Skarbu Państwa są bezzasadne.

Skoro prawo własności w stosunku do mienia, które wchodzi w skład (...) Skarbu Państwa wykonuje Agencja Nieruchomości Rolnych, to właśnie tej Agencji przysługiwałaby legitymacja do wystąpienia z powództwem w tej sprawie nie zaś Lasom Państwowym jako statio fisci Skarbu Państwa. Agencja stosownie do treści art. 3 ust. 1 i 5 powołanej ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa jest państwową osobą prawną , wykonuje we własnym imieniu prawa i obowiązki związane z mieniem Skarbu Państwa w stosunku do osób trzecich, jak również we własnym imieniu wykonuje związane z tymi składnikami obowiązki publicznoprawne. Prowadzi samodzielną, a więc niezależną od budżetu Państwa, gospodarkę finansową. Uwaga ta czyniona jest w kontekście niemożności w tym postępowaniu sądowym podjęcia decyzji o ustaleniu właściwej reprezentacji Skarbu Państwa.

Dlatego też nie ostał się ostatni zarzut apelacji co do oddalenia powództwa z braku legitymacji czynnej.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy z mocy art. 385 k.p.c. oddalił apelację. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 §1 k.p.c., art.99 k.p.c. w zw. z art. 391 §1 k.p.c., stosownie do zasady odpowiedzialności za wynik postępowania.