Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 650/14
POSTANOWIENIE
Dnia 26 czerwca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Anna Kozłowska (przewodniczący)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku Gminy Miasto R.
o założenie księgi wieczystej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 26 czerwca 2015 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy
od postanowienia Sądu Okręgowego w R.
z dnia 26 maja 2014 r.,
oddala skargę kasacyjną.
2
UZASADNIENIE
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy w R. oddalił apelację Gminy
Miasta R. od postanowienia Sądu Rejonowego w R., którym oddalony został
wniosek o założenie księgi wieczystej przez przyłączenie oznaczonej
nieruchomości do istniejącej księgi wieczystej.
Z dokonanych przez Sąd pierwszej instancji ustaleń, przyjętych za własne
przez Sąd Okręgowy wynika, że księga wieczysta nr […] prowadzona jest dla
nieruchomości będącej własnością wnioskodawcy, stanowiącej drogę publiczną.
Działka gruntu położona w R., oznaczona numerem 375/3, także stanowi drogę
publiczną i w rejestrze gruntów prowadzonym przez Prezydenta Miasta R.
wnioskodawca wpisany jest jako właściciel. Podstawą wpisu właściciela była
decyzja Prezydenta Miasta R. Nr 1/12 o zezwoleniu na realizację inwestycji
drogowej z dnia 10 stycznia 2012 r.
Działka nr 375/1 obejmowała działki o numerach 375/2, 375/3 i 375/4;
działka nr 375/3 została odłączona i przejęta dla urządzenia drogi publicznej.
Z wypisu z rejestru gruntów wynika, że działka nr 375/3 była wpisana do dawnej
księgi wieczystej […]. Z kolei na karcie A księgi dawnej […] gm. kat. T. brak wpisu
działek o numerach 375, czy 375/3. Wnioskodawca nie przedstawił dokumentów
wskazujących z jakich parcel gruntowych utworzona została działka nr 375/3,
niemożliwe było zatem ustalenie, czy dla nieruchomości prowadzona była księga
wieczysta. Decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stanowi
podstawę wpisu w księdze wieczystej prawa własności, z uwagi na pierwotny
charakter nabycia, ale nie zwalniała wnioskodawcy od wykazania historii
nieruchomości, co umożliwiłoby dokonanie wpisu, zgodnie z wymaganiami przepisu
§ 21 pkt 1 lit. i rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 sierpnia 2003 r. w
sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie informatycznym
(Dz.U .Nr 162, poz.1575 ze zm.). Wezwanie wnioskodawcy o przedłożenie
synchronizacji geodezyjnej dotyczącej działki nr 375, z której podziału powstała
działka nr 375/3, pozostało bez odpowiedzi.
Sąd Okręgowy stwierdził, że zakres kognicji sądu w postępowaniu
wieczystoksięgowym, stosownie do art. 6268
§ 2 k.p.c., jest ograniczony do badania
treści wniosku, treści i formy dołączonych do niego dokumentów oraz treści księgi
3
wieczystej. Niewypełnienie przez wnioskodawcę wskazanego wymagania
uniemożliwiło uwzględnienie wniosku.
Wnioskodawca w skardze kasacyjnej powołał podstawę przewidzianą w art.
3983
§ 1 pkt 2 k.p.c. Naruszenie § 22 w związku z § 19 ust. 4 rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 września 2001 r. w sprawie prowadzenia ksiąg
wieczystych i zbiorów dokumentów (Dz.U.Nr 102, poz. 1122 ze zm.) polegało na
błędnej ich wykładni, przyjmującej, że nie było wystarczające złożenie przez niego
oświadczenia, iż nieruchomość nie miała założonej księgi wieczystej, podczas gdy
Sąd był związany tym oświadczeniem. Nieprawidłowo przyjął Sąd Okręgowy, że
przepis § 21 pkt 1 lit. i rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 sierpnia
2003 r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie
informatycznym mógł być podstawą rozstrzygnięcia. Niezależnie od tego, że w tym
czasie obowiązywało już rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia
21 listopada 2013 r., regulujące tę kwestię w analogiczny sposób w § 22 pkt 1 lit. i,
przepis ten wskazuje jedynie sposób wypełnienia pola 1.4.1.9. księgi wieczystej, nie
dotyczy natomiast sytuacji braku księgi wieczystej nieruchomości przyłączanej,
wynikającego z oświadczenia wnioskodawcy. Wymaganie od wnioskodawcy
załączenia do wniosku dokumentów, których nie wymienia § 20 ust. 1 w związku
z § 22 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 września 2001 r.
w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych i zbiorów dokumentów, stanowi
o naruszeniu tych uregulowań, zwłaszcza wobec niewyjaśnienia celu żądania
złożenia synchronizacji oraz braku podstaw do uznania, że doprowadzi ona do
ustalenia istnienia księgi, jak też nieuwzględnienia oświadczenia złożonego przez
wnioskodawcę. Skarżący domagał się uchylenia zaskarżonego postanowienia
i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania oraz stwierdzenia, że oczywiście
naruszało ono prawo.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przepis art. 21 u.k.w.h. określa materialnoprawne skutki połączenia kilku
nieruchomości w księdze wieczystej, w wyniku którego powstaje jedna
nieruchomość w znaczeniu prawnym. Dochodzi do tego przez przeniesienie
nieruchomości mających odrębne księgi wieczyste do jednej z nich oraz zamknięcie
i złożenie do archiwum pozostałych ksiąg wieczystych (§ 17 ust. 1 i 3
4
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 września 2001 r. w sprawie
prowadzenia ksiąg wieczystych i zbiorów dokumentów – Dz.U. Nr 102, poz. 1122
ze zm., dalej: „rozporządzenie z 2001 r.”). W następstwie połączenia w jednej
księdze wieczystej odrębnych, graniczących ze sobą nieruchomości, tracą one
swoją samoistność, a powstaje nowa nieruchomość gruntowa w rozumieniu art. 46
§ 1 k.c. Znajduje to potwierdzenie także w art. 22 ust. 1 u.k.w.h., w którym jest
mowa o nieruchomości utworzonej przez połączenie (por. postanowienia Sądu
Najwyższego: z dnia 30 października 2003 r., IV CK 114/02, OSNC 2004, nr 12,
poz. 201; z dnia 23 stycznia 2013 r., I CSK 258/12, OSNC 2013, nr 7-8, poz. 95
oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2012 r., IV CSK 278/11, OSNC
2013, nr 3, poz. 35). Dotyczy to także przyłączenia nieruchomości do księgi
wieczystej prowadzonej dla innej nieruchomości i łączy się z koniecznością
dokonania odpowiednich wpisów tak w księdze wieczystej, do której nieruchomość
ma być przyłączona, jak i w księdze wieczystej, z której nastąpiło jej odłączenie.
Zgodnie z art. 24 ust. 1 u.k.w.h., dla każdej nieruchomości prowadzi się odrębną
księgę wieczystą, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
Niedopuszczalne byłoby prowadzenie dwóch ksiąg wieczystych dla jednej
nieruchomości (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 1994 r.,
III CRN 28/94, niepubl.).
Wniosek o założenie dla odłączonej nieruchomości, także w drodze podziału
nieruchomości, księgi wieczystej przez przyłączenie jej do księgi już istniejącej,
prowadzonej dla innej nieruchomości (§ 36 ust. 2 rozporządzenia z 2001 r.),
powinien spełniać wymagania przewidziane w § 19 i 20 w związku z § 22
rozporządzenia z 2001 r. oraz w §103 i § 104 w związku z § 106 rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 listopada 2013 r. w sprawie zakładania
i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie informatycznym (Dz.U 2013 r., poz.
1411 ze zm., dalej: „rozporządzenie z 2013 r.”). Rozporządzenie z 2013 r.
wydane zostało w związku z wejściem w życie, z dniem 1 grudnia 2013 r., ustawy
z dnia 24 maja 2013 r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U.
z 2013 r., poz.941), zmieniającej również art. 251
u.k.w.h, zawierający
upoważnienie do wydania przepisów wykonawczych. Przepisy nim objęte weszły
w życie także z dniem 1 grudnia 2013 r. i miały zastosowanie w sprawie. Wniosek
5
złożony został w okresie obowiązywania rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 20 sierpnia 2003 r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych
w systemie informatycznym (jedn. tekst Dz.U. z 2013 r., poz. 695). Obydwa
rozporządzenia zawierają przepisy postępowania, a zatem wobec braku w wyżej
wymienionej ustawie przepisów intertemporalnych i uchylenia przepisu, który był
podstawą prawną do wydania rozporządzenia z dnia 20 sierpnia 2003 r.,
rozporządzenie z 2013 r. należało stosować z chwilą jego wejścia w życie, także
w sprawach wcześniej wszczętych. Z uwagi na to, że problematyka istotna do
oceny wniosku, uregulowana została tak samo w obu rozporządzeniach, nie miało
wpływu na treść postanowienia powołanie przez Sąd Okręgowy przepisów
wcześniej obowiązującego rozporządzenia.
Wymagania wniosku o założenie księgi wieczystej określone w § 19 ust. 1
rozporządzenia z 2001 r. i § 103 ust. 1 w związku z § 106 rozporządzenia z 2013 r.
obejmują: oznaczenie nieruchomości, miejsca jej położenia, obszaru oraz sposobu
korzystania z nieruchomości, wymienienie wszystkich uprawnionych, na których
rzecz własność ma być wpisana oraz wskazanie ich adresów, powołanie tytułu
własności nieruchomości, wyszczególnienie obciążeń nieruchomości albo
oświadczenia wnioskodawcy, że nie wie o takich obciążeniach. Jeżeli
nieruchomość była już wpisana do księgi wieczystej, a księga ta zaginęła lub uległa
zniszczeniu, we wniosku powinien być wpisany numer tej księgi (§ 19 ust. 2 i § 103
ust. 2). W sytuacji gdy nieruchomość nie miała urządzonej księgi wieczystej,
wniosek powinien zawierać odpowiednie oświadczenie w tej sprawie ( § 19 ust. 4
i § 103 ust.4). Zgodnie z § 20 ust. 1 i § 104 ust. 1 do wniosku powinny być
dołączone dokumenty stwierdzające nabycie własności nieruchomości określonej
we wniosku oraz dokumenty stanowiące podstawę oznaczenia nieruchomości.
Odpowiednie stosowanie do wniosku o założenie księgi wieczystej przez
przyłączenie nieruchomości do istniejącej już księgi wieczystej uregulowań § 19
i § 20 przewiduje § 22 rozporządzenia z 2001 r. Wynika z nich obowiązek
wskazania księgi wieczystej, do której nieruchomość będąca przedmiotem wniosku
była wpisana, nawet jeżeli księga ta zaginęła lub uległa zniszczeniu. Odnosi się to
także do dawnej księgi wieczystej. W takim przypadku uwzględnić należy przepisy
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 lipca 1986 r. w sprawie
6
prowadzenia ksiąg wieczystych założonych przed dniem 1 stycznia 1947 r. oraz
utraty mocy prawnej niektórych takich ksiąg ( Dz.U. Nr 28, poz. 141). Jeżeli bowiem
księga dawna utraciła moc prawną, to zakłada się nową księgę według przepisów
dotyczących zakładania ksiąg wieczystych dla nieruchomości, których księgi
zaginęły (§ 5 i § 7 rozporządzenia). Postępowanie w odniesieniu do pozostałych
ksiąg, określone zostało w § 1 do 4 tego rozporządzenia. Istnieje możliwość
zbadania pochodzenia wyodrębnionej nieruchomości, także przy uwzględnieniu
dokumentów dawnych ksiąg (§ 6 ust. 1 rozporządzenia). Złożenie odpowiedniego
oświadczenia przez wnioskodawcę przewidziane zostało jedynie dla sytuacji, gdy
nieruchomość nie miała urządzonej księgi wieczystej.
Z przepisu art. 26 ust. 1 u.k.w.h. wynika, że podstawą oznaczenia
nieruchomości w księdze wieczystej są dane katastru nieruchomości. Zaznaczenia
wymaga, że zgodnie z art. 25 ustawy z dnia 14 lutego 2003 r. o przenoszeniu treści
księgi wieczystej do struktury księgi wieczystej prowadzonej w systemie
informatycznym (Dz.U. Nr 42, poz. 363), do czasu przekształcenia ewidencji
gruntów i budynków w kataster nieruchomości przez użyte w tej ustawie oraz
w Kodeksie postępowania cywilnego i w ustawie o księgach wieczystych i hipotece
pojęcie „kataster nieruchomości”, rozumie się tę ewidencję. Analogiczne
uregulowanie zawarte zostało w art. 53 a ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo
geodezyjne i kartograficzne (jedn. tekst: Dz.U. z 2010 r. Nr 193, poz. 1287 ze zm.,
dalej: „u.p.g.k.”). Stosownie do postanowień § 28 ust. 1 i 3 rozporządzenia z 2001 r.,
dane dotyczące nieruchomości gruntowych wpisuje się w księdze wieczystej na
podstawie wyrysu z mapy ewidencyjnej oraz wypisu z rejestru gruntów lub innego
dokumentu sporządzonego na podstawie przepisów o ewidencji gruntów
i budynków, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej. Dokumenty te powinny
być zaopatrzone w klauzulę właściwego organu prowadzącego ewidencję gruntów
stwierdzającą, że przeznaczone są do dokonywania wpisów w księgach
wieczystych. W rozporządzeniu z 2013 r. przewidziane zostały uregulowania
określające sposób dokonywania wpisów w wyszczególnionych rubrykach i polach
księgi dotyczące oznaczenia nieruchomości (§ 21 i § 22). Wypływa stąd wniosek,
podyktowany poza tymi przepisami również art. 27 u.k.w.h. i art. 21 u.p.g.k., że
oznaczenie nieruchomości w dziale I księgi wieczystej powinno być zgodne
7
z danymi z ewidencji gruntów i budynków (por. postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 9 lipca 2004 r., II CK 6/04, niepubl.).
Określenie dokumentów przedstawiających dane zawarte w ewidencji
gruntów i budynków dokonane zostało w Prawie geodezyjnym i kartograficznym
(art. 24 ust. 3). Katalog dokumentów służących za podstawę wpisu w księdze
wieczystej objęty został § 52 ust. 7 rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego
i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków
(Dz.U. Nr 38, poz. 454 ze zm.). Wynika z niego, że dokumenty będące podstawą
wpisu powinny być opatrzone klauzulą stwierdzającą takie ich przeznaczenie.
Obecnie, po zmianach dokonanych rozporządzeniem Ministra Administracji
i Cyfryzacji z dnia 29 listopada 2013 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie
ewidencji gruntów i budynków (Dz.U. 2013 r., poz.1551), kwestia ta objęta została
§ 52 ust. 2, 4 i 7 rozporządzenia (jedn. tekst: Dz.U. 2015 r., poz. 542). Nie został
tam wymieniony wykaz synchronizacyjny, który nie stanowi zatem podstawy
oznaczenia nieruchomości w księdze wieczystej.
Podział nieruchomości niezależnie od ustaleń planu miejscowego,
a w przypadku braku planu, niezależnie od decyzji o warunkach zabudowy
i zagospodarowania terenu, może nastąpić w celu wydzielenia części
nieruchomości objętej decyzją o ustaleniu lokalizacji drogi publicznej (art. 95 pkt 6
u.g.n.). W art. 97 ust. 1 a u.g.n. uregulowane zostały wymagania wniosku o podział
nieruchomości. Obejmują one także wykaz zmian gruntowych (pkt 6) oraz wykaz
synchronizacyjny, jeżeli oznaczenie działek gruntu w katastrze nieruchomości jest
inne niż w księdze wieczystej (pkt 7). Stosownie do art. 97 ust. 1b u.g.n., jeżeli jest
wymagane wyrażenie opinii, o której mowa w art. 93 ust. 4 i 5, dotyczącej
zgodności podziału z miejscowym planem, a w jego braku, z warunkami
określonymi w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu lub
uzyskanie pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków, o którym mowa
w art. 96 ust. 1a, dokumenty wymienione w ust. 1a pkt 5-8 dołącza się do wniosku
o podział nieruchomości po uzyskaniu pozytywnej opinii lub pozwolenia.
Dokumenty te podlegają przyjęciu do państwowego zasobu geodezyjnego
i kartograficznego.
8
Określenie sposobu i trybu dokonywania podziałów nieruchomości
uregulowane zostało w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2004 r.
(Dz.U. Nr 268, poz. 2663, dalej: „rozporządzenie z 2004 r.”). Elementami mapy
z projektem podziału nieruchomości są także wykaz zmian gruntowych oraz wykaz
synchronizacyjny, w przypadku gdy w księdze wieczystej - lub w razie jej braku –
w innych dokumentach określających stan prawny nieruchomości, nieruchomość
podlegająca podziałowi posiada inne oznaczenia i inną powierzchnię niż
w katastrze nieruchomości (§ 9 ust. 1 pkt 11 i 12). Z § 9 ust. 2 tego rozporządzenia
wynika, że obydwa wymienione dokumenty mogą być sporządzone jako odrębne,
stanowiące załączniki do mapy z projektem podziału, która z kolei jest załącznikiem
do decyzji zatwierdzającej projekt podziału nieruchomości, o jakiej mowa w art. 96
ust. 1 u.g.n. Jeżeli wykaz zmian gruntowych i wykaz synchronizacyjny sporządzone
zostały w formie oddzielnych dokumentów, stanowią załączniki do tej decyzji.
Zgodnie z art. 97 ust. 1b pkt 5 do 8 u.g.n., protokół przyjęcia granic nieruchomości,
wykaz zmian gruntowych i wykaz synchronizacyjny, zamieszcza się w operacie
podziału nieruchomości, który stosownie do § 5 ust. 2 rozporządzenia Rady
Ministrów, podlega przyjęciu do państwowego zasobu geodezyjnego
i kartograficznego przed wydaniem decyzji zatwierdzającej podział nieruchomości.
Odnosi się to także do decyzji wskazanej w art. 11 d (pkt 3), 11f (pkt 5) i 12 ust. 1
ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania
i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (jedn. tekst : Dz.U. Z 2013 r., poz.
687 ze zm., dalej: „u.s.z.p.r.i.d.p.”).
Analiza tych uregulowań prowadzi do wniosku, że wykaz zmian gruntowych
i wykaz synchronizacyjny stanowią dokumenty źródłowe będące podstawą
dokonywania zmian w ewidencji gruntów, które pozwalają na ustalenie
pochodzenia nieruchomości utworzonej w drodze podziału innej nieruchomości (por.
uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 2015 r., III CSK
79/14, niepubl.). Nie należą zatem do innych dokumentów sporządzonych na
podstawie przepisów o ewidencji gruntów i budynków o jakich mowa w § 28 ust. 1
rozporządzenia z 2001 r.
Definicja legalna ewidencji gruntów i budynków zawarta została w art. 2 pkt 8
u.p.g.k., który stanowi, że przez ewidencję gruntów i budynków rozumie się
9
jednolity dla kraju, systematycznie aktualizowany zbiór informacji o gruntach,
budynkach i lokalach, ich właścicielach oraz o innych osobach fizycznych lub
prawnych władających tymi gruntami, budynkami i lokalami. Z art. 20 ust. 1 i 2
u.p.g.k. wynika, że ewidencja gruntów i budynków obejmuje informacje dotyczące:
gruntów (ich położenia, granic, powierzchni, rodzajów użytków gruntowych oraz ich
klas gleboznawczych, oznaczenia ksiąg wieczystych lub zbiorów dokumentów,
jeżeli zostały założone dla nieruchomości, w skład której wchodzą grunty),
budynków (ich położenia, przeznaczenia, funkcji użytkowych i ogólnych danych
technicznych) oraz lokali (ich położenia, funkcji użytkowych oraz powierzchni
użytkowej), jak też wskazanie właściciela, miejsce jego zamieszkania lub siedziby,
wartość gruntu lub budynku. Zgodnie z art. 24 ust. 1u.p.g.k., informacje, o których
mowa w art. 20 ust. 1 i 2 u.p.g.k., zawiera operat ewidencyjny, który składa się
z: bazy danych, o której mowa w art. 4 ust. 1a pkt 2, zbioru dokumentów
uzasadniających wpisy do bazy danych, podlegających aktualizacji. Informacje te
są udostępniane przez starostę, stosownie do z ust. 3. Uszczegółowienia danych
dotyczących gruntów, budynków i ich właścicieli dokonano w rozporządzeniu
Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa w sprawie ewidencji gruntów
i budynków z dnia 29 marca 2001 r.
W orzecznictwie sądowoadministracyjnym przyjmowane jest, że ewidencja
gruntów jest zbiorem informacji, a rejestr ewidencji gruntów stanowi wyłącznie
odzwierciedlenie danych wynikających z przedłożonych organowi dokumentów
i stąd też ma on charakter deklaratoryjny, a nie konstytutywny (por. wyroki
Naczelnego Sądu Administracyjnego : z dnia 14 listopada 2007 r., I OSK 1488/06;
z dnia 28 lipca 2009 r., I OSK 1044/08; z dnia 4 stycznia 2011 r., I OSK 389/10,
niepublikowane). Ustawa nie łączy z wpisem do ewidencji jakiegokolwiek skutku
materialnoprawnego. Oznacza to, że wpis w rejestrze ewidencyjnym jest wiążący
do czasu wykazania dokumentem, że ujawnione dane nie zostały zarejestrowane,
są niezgodne z rzeczywistym stanem, nie znajdują potwierdzenia w złożonych
dokumentach albo uległy zmianie, na którą wskazuje przedkładany dokument.
Nie ma podstaw do podzielenia stanowiska skarżącego, że informacja zawarta
w wypisie z ewidencji gruntów dotycząca prowadzenia dla nieruchomości
określonej księgi wieczystej nie jest wiążąca, a bardziej miarodajne powinno być
10
złożone przez niego oświadczenie, chociaż wypis ten opatrzony został klauzulą
stwierdzającą przeznaczenie do dokonania wpisu w księdze wieczystej. Z uwagi na
sprzeczność przedłożonego wypisu z ewidencji gruntów ze złożonym
oświadczeniem wnioskodawcy oraz nieodnalezienie nieruchomości, która została
podzielona, na karcie A dawnej księgi, zaistniała wątpliwość dotycząca tego, czy ta
nieruchomość, w tym i wyodrębniona z niej działka, była objęta księgą wieczystą.
Wiąże się to również z niedopuszczalnością doprowadzenia do objęcia wydzielonej
nieruchomości dwiema księgami wieczystymi. Wnioskodawca nie przedstawił
dokumentów ani nie wskazał na dokumenty, czy też inne materiały, które mogłyby
być podstawą wyjaśnienia tych wątpliwości.
Decyzja Prezydenta Miasta R. z dnia 10 stycznia 2012 r. o zezwoleniu na
realizację inwestycji drogowej, zgodnie z art. 12 ust. 1 u.s.z.p.r.i.d.p., zatwierdza
podział nieruchomości. Z art. 12 ust. 3 wyżej wymienionej ustawy wynika, że
decyzja stanowi podstawę wpisu w księdze wieczystej i w ewidencji gruntów, a
przedłożony wypis z niego wskazuje na objęcie nieruchomości księgą wieczystą i
oznaczony został wymaganą klauzulą. Jeżeli w postępowaniu dotyczącym
podziału nieruchomości, także w ramach tej ustawy (art. 11d ust. 1 pkt 3), nie
doszło do ustalenia pochodzenia nieruchomości i złożenia do ewidencji gruntów
dokumentów wskazujących na to, czy była ona objęta księgą wieczystą, to nie ma
podstaw do przyjęcia, że księga nie była założona, w sytuacji gdy z wypisu z
rejestru gruntów wynika objęcie jej dawną księgą. Niezasadne byłoby poprzestanie
na złożonym oświadczeniu. Zbadanie dokumentów źródłowych, które były
podstawą danych objętych ewidencją powinno doprowadzić do wyjaśnienia
wskazanej wątpliwości. Do takich dokumentów należy zaliczyć wykaz
synchronizacyjny. Podważenie znaczenia tego dokumentu dla stwierdzenia tej
istotnej okoliczności nie zostało poparte żadnymi argumentami. Nie doszło do
naruszenia zaskarżonym postanowieniem § 22 w związku z § 19 ust. 4
rozporządzenia z 2001 r.
Uregulowania § 19 ust. 2 i 4 w związku z § 22 rozporządzenia z 2001 r.
stanowią wymagania formalne wniosku, które zostały przez wnioskodawcę
dopełnione. Nie chodzi jednak o brak dokumentu stanowiącego podstawę wpisu,
ale o przeszkodę do uwzględnienia wniosku wynikającą z treści danych objętych
11
wypisem z ewidencji gruntów co do kwestii objęcia nieruchomości księgą wieczystą,
oświadczenia wnioskodawcy oraz braku wpisu nieruchomości na karcie A dawnej
księgi […]. Miało to istotne znaczenie dla wyeliminowania ewentualności istnienia
dwóch ksiąg wieczystych. Temu celowi służy także wpis wskazany w § 22 pkt 1 lit.
h rozporządzenia z 2013 r. dotyczący księgi wieczystej, z której nieruchomość
została odłączona albo wpis objęcia jej księgą zaginioną, zniszczoną, dawną lub
zbiorem dokumentów, co wskazywać mogłoby na to, że nie doszło do urządzenia
nowej księgi, po zbadaniu, że nie zostały podjęte czynności przewidziane w
rozporządzeniu z 1986 r. (§ 22 pkt 1 lit. i rozporządzenia z 2001 r.). Nie zasługiwał
na podzielenie zarzut skarżącego, że zostało na niego nałożone wymaganie
złożenia dokumentów, których nie wymienia § 20 ust. 1 rozporządzenia z 2001 r.,
dotyczący wymagań wniosku o założenie księgi wieczystej.
Zakres kognicji sądu w postępowaniu wieczystoksięgowym oznaczony został
w art. 6268
§ 2 k.p.c., zgodnie z którym, sąd rozpoznając wniosek o wpis, bada
jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do niego dokumentów oraz treść księgi
wieczystej. Sąd pierwszej, jak i drugiej instancji nie może wykroczyć poza te
dokumenty; sąd odwoławczy bada jedynie, czy w świetle dokumentów załączonych
do wniosku wpis bądź jego odmowa przez sąd pierwszej instancji była uzasadniona
(por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 16 listopada 2011 r., II CSK 538/10;
z dnia 10 października 2013 r., III CSK 10/13; z dnia 31 stycznia 2014 r., II CSK
225/13; z dnia 30 stycznia 2015 r., III CSK 145/14, niepublikowane). Nie zostało
przewidziane prowadzenie przez sąd postępowania dowodowego z urzędu,
oczekiwanie zatem przez wnioskodawcę na ustalanie przez sąd kwestii objęcia
nieruchomości księgą wieczystą było pozbawione podstawy prawnej.
Przedstawienie dokumentów wyjaśniających powstałe wątpliwości obciążało
wnioskodawcę.
Z powyższych względów skarga podlegała oddaleniu na podstawie art. 39814
w związku z art. 13 § 2 k.p.c., pomimo częściowo błędnego uzasadnienia
zaskarżonego postanowienia.