Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III PK 155/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 18 sierpnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Józef Iwulski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Dawid Miąsik
SSN Maciej Pacuda
w sprawie z powództwa M. S.
przeciwko Publicznej Szkole Podstawowej w W.
o odszkodowanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 18 sierpnia 2015 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w R.
z dnia 30 lipca 2014 r.,
oddala skargę kasacyjną i zasądza od strony pozwanej na
rzecz powódki tytułem zwrotu kosztów postępowania
kasacyjnego kwotę 120 (sto dwadzieścia) zł.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 12 marca 2014 r., Sąd Rejonowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w R. zasądził od pozwanej Publicznej Szkoły Podstawowej w W. na
2
rzecz powódki M. S. kwotę 12.476,40 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 12 marca
2014 r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za wadliwe odwołanie z funkcji
dyrektora szkoły, a ponadto orzekł o kosztach procesu.
Sąd pierwszej instancji ustalił, że powódka z dniem 1 września 1986 r.
została zatrudniona w Publicznej Szkole Podstawowej w M. W dniu 1 marca 2002 r.
uzyskała stopień awansu zawodowego nauczyciela dyplomowanego.
Zarządzeniem Wójta Gminy Z. z dnia 31 lipca 2007 r. powierzono powódce
stanowisko dyrektora Publicznej Szkoły Podstawowej w W. na okres 5-letni, od 1
września 2007 r. do 31 sierpnia 2012 r. W związku z tym powódka została
przeniesiona z Publicznej Szkoły Podstawowej w M. do Publicznej Szkoły
Podstawowej w W. na stanowisko nauczyciela nauczania początkowego i przyrody.
Z kolei zarządzeniem Wójta Gminy Z. z dnia 20 października 2010 r. powódka
została odwołana z funkcji dyrektora pozwanej szkoły ze skutkiem
natychmiastowym. W uzasadnieniu decyzji o odwołaniu powołano się na
nieprawidłowości w zakresie sposobu prowadzenia dokumentacji szkolnej
stwierdzone w trakcie kontroli przeprowadzonej w dniu 20 sierpnia 2010 r. Powódka
zaskarżyła do sądu administracyjnego zarządzenie wójta o odwołaniu jej z funkcji
dyrektora. Prawomocnym wyrokiem z dnia 19 marca 2013 r. Naczelny Sąd
Administracyjny stwierdził, że zaskarżone przez powódkę zarządzenie wójta
zostało wydane z naruszeniem prawa. Po zakończeniu urlopu dla poratowania
zdrowia (w październiku 2011 r.) powódka kontynuuje zatrudnienie w pozwanej
szkole na stanowisku nauczyciela przyrody w pełnym wymiarze czasu pracy.
Przy takich ustaleniach faktycznych Sąd pierwszej instancji uznał, że jest
związany prawomocnym wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego, z którego
wynika, że odwołanie powódki z funkcji dyrektora pozwanej szkoły było wadliwe
(wydane z naruszeniem prawa). Sąd Rejonowy zaznaczył, że pozwana szkoła nie
kwestionuje ponoszenia odpowiedzialności odszkodowawczej w następstwie
odwołania powódki z funkcji dyrektora, natomiast spór dotyczy wysokości
odszkodowania należnego powódce z tego tytułu. Powódka uważa, że przysługuje
jej odszkodowanie w wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia za pracę,
natomiast pozwana szkoła twierdzi, że sporne odszkodowanie należy się powódce
w wysokości 3-miesięcznego dodatku funkcyjnego. Powołując się w tym zakresie
3
na orzecznictwo Sądu Najwyższego (zwłaszcza na pogląd przyjęty w wyroku z dnia
19 maja 2009 r., II PK 288/08), Sąd Rejonowy rozstrzygnął spór na korzyść
powódki i na podstawie art. 471
k.p. w związku z art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 7
września 1991 r. o systemie oświaty (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 256,
poz. 2572 ze zm.) zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki odszkodowanie w
wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia za pracę. Sąd pierwszej instancji przyjął,
że odszkodowanie, o którym mowa w art. 471
k.p., nie jest powiązane z rzeczywistą
szkodą poniesioną przez pracownika i dlatego należy się niezależnie od tego, czy
szkoda faktycznie wystąpiła.
Wyrokiem z dnia 30 lipca 2014 r., Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w R. oddalił apelację strony pozwanej od wyroku Sądu pierwszej
instancji i orzekł o kosztach postępowania odwoławczego. Sąd Okręgowy w pełni
podzielił ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji, przyjmując je za własne, jak
również podtrzymał argumentację prawną tego Sądu. Zdaniem Sądu Okręgowego,
odpowiednie stosowanie art. 45 § 2 i art. 471
k.p. do dyrektora szkoły wadliwie
odwołanego ze stanowiska nie może powodować zmniejszenia wysokości
odszkodowania, jakie ustawa gwarantuje pracownikowi. Zasądzenie w wyroku
Sądu pierwszej instancji na rzecz powódki odszkodowania w wysokości
trzymiesięcznego wynagrodzenia za pracę nie nastąpiło z naruszeniem limitu
określonego w art. 471
k.p. i dlatego jest zgodne z prawem. Tytułem uzupełnienia -
w związku z postawionym w apelacji zarzutem naruszenia art. 8 k.p. - Sąd
odwoławczy wywiódł, że domaganie się przez pracownika odszkodowania
przysługującego mu na podstawie obowiązujących przepisów prawa pracy nie
stanowi naruszenia zasad współżycia społecznego.
Od wyroku Sądu Okręgowego pozwana szkoła wniosła skargę kasacyjną, w
której zarzuciła błędną wykładnię art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty w
związku z art. 471
, art. 50 § 3 i 4 oraz art. 58 k.p. W uzasadnieniu podstawy
kasacyjnej skarżąca wywiodła w szczególności, że stosunek pracy dyrektora szkoły,
który jest nauczycielem, ma charakter dychotomiczny, co przemawia za tym, że
przepisy Kodeksu pracy mogą być do niego stosowane tylko odpowiednio, a nie
wprost. Skoro zaś ustawodawca w art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty
nie uregulował kwestii ewentualnego odszkodowania przysługującego odwołanemu
4
dyrektorowi szkoły, to nie jest uzasadnione bezpośrednie stosowanie przepisów
Kodeksu pracy o wypowiedzeniu zmieniającym. Odwołanie ze stanowiska
dyrektora szkoły oraz wypowiedzenie zmieniające są odrębnymi instytucjami prawa
i wywierają odmienne skutki w zakresie „zmiany i trwałości stosunku pracy”.
Zdaniem pozwanej, w rozpoznawanej sprawie „nie została zastosowana właściwie
metoda wykładni prawa”, bowiem Sąd Okręgowy dokonał błędnej wykładni
systemowej, przyjmując, że odszkodowanie należne pracownikowi „tylko” w
następstwie pozbawienia go przez pracodawcę pełnienia określonej funkcji, nie
powinno być ograniczone do wysokości wynagrodzenia, jakie pracownik
otrzymywał właśnie z tytułu pełnienia tej funkcji. W ocenie pozwanej szkoły,
uzasadnione jest odwołanie się do stanowiska zaprezentowanego w wyrokach
Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 1997 r., I PKN 138/97, oraz z dnia 14 listopada
1996 r., I PKN 17/96, „gdyż stanowisko to jest ze wszech miar logiczne, adekwatne
do występującej w sprawie sytuacji faktycznej i prawnej i możliwe do utrwalenia, w
okolicznościach, gdy każdy dyrektor szkoły jest powoływany wyłącznie na czas
określony i nie posiada statusu dyrektora szkoły zatrudnionego na czas
nieokreślony, jak to ma miejsce w przypadku nauczyciela mianowanego, czy
dyplomowanego”. Natomiast należy odrzucić - według strony pozwanej - przeciwny
pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w sprawie II PK 288/08, który stanowił
podstawę rozstrzygnięcia zawartego w zaskarżonym wyroku Sądu Okręgowego.
Skoro pozwana „odpowiada odszkodowawczo nie za swój błąd”, to wysokość
ewentualnego odszkodowania powinna uwzględniać hipotetyczną kwotę dodatku
funkcyjnego przysługującego nauczycielowi „do końca kontraktu”. Innymi słowy,
odszkodowanie w takim przypadku powinno - zdaniem pozwanej - co najwyżej
odpowiadać łącznej kwocie dodatku funkcyjnego, który przysługiwałby
nauczycielowi, gdyby nie doszło w ogóle do przedterminowego odwołania z funkcji
dyrektora. Według skarżącej, „oderwane od rzeczywistości” jest rozumienie
odszkodowania, o którym mowa w art. 471
k.p. jako świadczenia, które nie
pozostaje w związku z rzeczywistą szkodą poniesioną przez pracownika. Przy
takiej definicji odszkodowania grupa zawodowa nauczycieli mianowanych
(dyplomowanych) jest stawiana w sytuacji uprzywilejowanej w stosunku do innych
pracowników, bowiem wymienieni nauczyciele „mają pracę i zasądzone
5
odszkodowanie w maksymalnej wysokości”, podczas gdy pozostali pracownicy w
razie błędnego rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę na czas określony
(a tak należy traktować kontrakt dyrektora szkoły) mogą skorzystać wyłącznie z
roszczenia o zapłatę odszkodowania w wysokości wynagrodzenia nie wyższego niż
za 3 miesiące (art. 50 § 4 k.p.). Skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku
w całości i orzeczenie co do istoty sprawy przez zasądzenie na rzecz powódki
odszkodowania w wysokości 3-miesięcznego dodatku funkcyjnego, a ponadto o
zasądzenie na rzecz strony pozwanej zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego,
ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie Sądowi
Okręgowemu sprawy do ponownego rozpoznania.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną powódka wniosła o odmowę przyjęcia
skargi do rozpoznania z uwagi na brak przesłanek wymaganych w art. 3989
§ 1 pkt
1 i 2 k.p.c., zaś „z ostrożności procesowej” o oddalenie skargi i zasądzenie od
strony pozwanej na rzecz powódki zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Sąd Najwyższy wziął pod uwagę, co następuje:
Powołana w skardze kasacyjnej podstawa naruszenia prawa materialnego
(art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty w związku z art. 471
, art. 50 § 3 i 4
oraz art. 58 k.p.) jest nieusprawiedliwiona, choć pozwana trafnie zauważa, że
problem wysokości odszkodowania należnego dyrektorowi szkoły, wadliwie
odwołanemu na podstawie art. 38 ustawy o systemie oświaty, nie był jednolicie
rozstrzygany w dotychczasowym orzecznictwie. W tym przedmiocie zarysowały się
dwa zasadnicze stanowiska.
Według pierwszego, nauczycielowi pełniącemu funkcję dyrektora szkoły,
który został odwołany z tej funkcji z naruszeniem art. 38 ustawy o systemie oświaty,
przysługuje w stosunku do pracodawcy roszczenie o odszkodowanie w wysokości
wynagrodzenia należnego do końca okresu, na jaki miało trwać powierzenie funkcji
dyrektora, lecz nie więcej niż za trzy miesiące. Ze względu na to, że ustawa o
systemie oświaty nie reguluje zasad dochodzenia roszczeń pozostających w
związku z przedwczesnym odwołaniem z funkcji kierowniczej w placówce
oświatowej, to należy stosować odpowiednie przepisy Kodeksu pracy (art. 5 k.p.),
6
wśród których najbardziej zbliżony charakter mają unormowania dotyczące umowy
na czas określony zawarte w art. 50 § 3 i 4 k.p. Przepisy te nie mogą być jednak
stosowane wprost, bo dotyczą rozwiązania stosunku pracy (definitywnego),
podczas gdy odwołanie nauczyciela z funkcji dyrektora wiąże się z kontynuacją
zatrudnienia w ramach nauczycielskiego stosunku pracy (za wynagrodzeniem), tyle
że po odwołaniu nauczyciel już nie piastuje funkcji kierowniczej w szkole, w
związku z czym traci prawo do pobierania tylko jednego składnika wynagrodzenia
(dodatku funkcyjnego). Odpowiednie stosowanie art. 50 § 3 i 4 k.p. - w razie
odwołania ze stanowiska dyrektora z naruszeniem art. 38 ustawy o systemie
oświaty - oznacza, że odszkodowanie należne nauczycielowi musi być adekwatne
do sytuacji faktycznej, w jakiej znalazł się odwołany dyrektor. Z tej przyczyny
wysokość takiego odszkodowania musi być ograniczona do kwoty dodatku
funkcyjnego przysługującego z racji pełnienia funkcji dyrektora, lecz nie więcej niż
za 3 miesiące. U podstaw takiego stanowiska leży założenie, zgodnie z którym,
skoro w następstwie odwołania z funkcji dyrektora nauczyciel utracił „tylko” dodatek
funkcyjny, to odszkodowanie powinno być odniesione do utraty tego dodatku. To
zaś oznacza, że odwołanemu nauczycielowi nie przysługuje odszkodowanie w
wysokości „pełnego” wynagrodzenia za czas, do upływu którego miał pełnić funkcję
kierowniczą. Takie stanowisko Sąd Najwyższy zaprezentował w szczególności w
wyrokach z dnia 14 listopada 1996 r., I PKN 17/96 (LEX nr 1288097) i z dnia 9 maja
1997 r., I PKN 138/97 (OSNAPiUS 1998 nr 9, poz. 261) - przywołanych przez
stronę pozwaną w uzasadnieniu skargi - a także (pośrednio) w uzasadnieniu
wyroku z dnia 10 stycznia 2003 r., I PK 74/02 (OSNP 2004 nr 13, poz. 221) oraz w
wyroku z dnia 25 kwietnia 2014 r., II PK 195/13 (OSNP 2015 nr 7, poz. 93).
Punktem wyjścia drugiego z prezentowanych w orzecznictwie stanowisk w
zakresie analizowanej problematyki jest założenie, zgodnie z którym, chociaż
odwołanie ze stanowiska dyrektora szkoły na podstawie art. 38 ustawy o systemie
oświaty, nie jest wypowiedzeniem warunków pracy lub płacy (wypowiedzeniem
zmieniającym), to jednak jest to czynność prawna w wysokim stopniu zbliżona do
wypowiedzenia zmieniającego i z tej przyczyny nauczycielowi odwołanemu z funkcji
kierowniczej w szkole (między innymi dyrektora) przysługuje roszczenie o
odszkodowanie na podstawie odpowiednio stosowanych przepisów Kodeksu pracy
7
o roszczeniach pracownika w razie niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o
pracę przez pracodawcę (uchwały Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 1993 r., I PZP
71/92, OSNCP 1993 nr 9, poz. 144; z dnia 5 maja 1993 r., I PZP 15/93, OSNCP
1993 nr 12, poz. 217; OSP 1994 nr 6, poz. 120, z glosą A. Dubowik i z dnia 10 maja
1996 r., I PZP 34/95, PiZS 1996 nr 7, s. 70, LEX nr 1330773 oraz uzasadnienie
wyroków Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 1997 r., I PKN 88/97, OSNAPiUS
1998 nr 1, poz. 10; OSP 1998 nr 6, poz. 118, z glosą A. Dubowik i z dnia 9 grudnia
2003 r., I PK 103/03, OSNP 2004 nr 21, poz. 371).
W kwestii wysokości odszkodowania przysługującego odwołanemu
dyrektorowi szkoły Sąd Najwyższy wypowiedział się bezpośrednio również w
wyroku z dnia 19 maja 2009 r., II PK 288/08 (OSNP 2011 nr 1-2, poz. 8; OSP 2011
nr 7-8, poz. 87, z glosą W. Jędrychowskiej-Jaros), wskazując, że „odpowiednie
stosowanie art. 45 § 2 k.p. i art. 471
k.p. do dyrektora szkoły odwołanego na
podstawie art. 38 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Y) nie
uzasadnia ograniczenia ustawowego odszkodowania do wysokości
trzymiesięcznego dodatku funkcyjnego”. W uzasadnieniu tego wyroku Sąd
Najwyższy wskazał, że odszkodowania, o których mowa w art. 471
, art. 50 § 3 i 4 i
art. 58 k.p., nie są powiązane z rzeczywistą szkodą zaistniałą po stronie
pracownika i przysługują niezależnie od jej wystąpienia. Chociaż odwołanie
nauczyciela mianowanego ze stanowiska dyrektora szkoły nie jest tożsame z
wypowiedzeniem zmieniającym (art. 42 § 1 k.p.), to jednak w sferze faktycznej
odnosi podobny skutek, bo stanowi jednostronną zmianę warunków pracy,
niekorzystną dla pracownika. Taka zmiana dotyczy treści stosunku pracy
nauczyciela pełniącego dotychczas funkcję dyrektora szkoły, jako że pozbawia go
tej funkcji i uprawnień przysługujących organowi zarządzającemu szkołą oraz w
istotny sposób uszczupla należne mu wynagrodzenie za pracę, pozbawiając go
dodatku funkcyjnego (por. też wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2013 r.,
II PK 284/12, LEX nr 1555489). Z kolei wypowiedzenie zmieniające nie musi
prowadzić do rozwiązania stosunku pracy, bo jeśli pracownik przyjmie nowe
warunki zatrudnienia (nie odmówi przyjęcia warunków zaproponowanych mu w
wypowiedzeniu zmieniającym), to stosunek pracy - po upływie okresu
wypowiedzenia - będzie kontynuowany, tyle że na nowych, zmienionych
8
warunkach. Jednak akceptacja nowych warunków pracy i płacy przez pracownika
nie wyklucza możliwości dochodzenia przez niego od pracodawcy roszczenia
odszkodowawczego, którego źródłem jest wadliwie dokonane wypowiedzenie
zmieniające. Ponadto należy zwrócić uwagę, że w judykaturze nie ma wątpliwości,
że wysokość odszkodowania z tytułu wadliwego wypowiedzenia zmieniającego, nie
jest odnoszona do różnicy zarobków sprzed i po wypowiedzeniu (por. w tym
względzie uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 1990 r., III PZP 19/90,
OSNCP 1991 nr 5-6, poz. 62). Odwołując się do poglądu Trybunału
Konstytucyjnego przedstawionego w wyroku z dnia 27 listopada 2007 r., SK 18/05,
(OTK-A 2007 nr 10, poz. 128), Sąd Najwyższy podkreślił, że takie odszkodowanie
jest roszczeniem majątkowym sui generis, u podstaw którego leży również funkcja
socjalna i represyjna, co sprzeciwia się zmniejszeniu jego wysokości do kwoty
odpowiadającej różnicy między wynagrodzeniem należnym pracownikowi przed
wypowiedzeniem zmieniającym i przysługującym mu po zmianie warunków
zatrudnienia dokonanej tym wypowiedzeniem. W podsumowaniu wywodów w
sprawie II PK 288/08, Sąd Najwyższy stwierdził, że bezprawność odwołania
nauczyciela ze stanowiska dyrektora szkoły, wynikająca z braku uzasadnionych
podstaw lub naruszenia przepisów prawa, powinna wywoływać skutek podobny, jak
bezprawność działania pracodawcy przy wypowiedzeniu zmieniającym, bowiem są
to rodzajowo podobne uchybienia prawom pracownika i z tej przyczyny
odpowiednie stosowanie art. 45 § 2 i art. 471
k.p. do odwołanego dyrektora szkoły
nie może powodować zmniejszenia wysokości odszkodowania ustawowego do
kwoty utraconego dodatku funkcyjnego.
Powyższy pogląd zyskał pełną akceptację w najnowszym orzecznictwie
Sądu Najwyższego. W tym względzie należy przywołać wyrok Sądu Najwyższego z
dnia 7 maja 2015 r., III PK 130/14 (dotąd niepublikowany), w którym stwierdzono,
że nauczycielowi odwołanemu ze stanowiska kierowniczego w szkole niezgodnie z
warunkami określonymi w art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty,
przysługuje odszkodowanie w wysokości nie niższej od wynagrodzenia za okres
wypowiedzenia, a nie w wysokości utraconego za taki okres dodatku funkcyjnego
(art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty w związku z art. 5, art. 42 § 1 i
art. 471
k.p.). Sąd Najwyższy w składzie orzekającym w pełni podziela to
9
stanowisko i wspierającą je argumentację, nie widząc przy tym dostatecznych
powodów, dla których należałoby przyjąć odmienną wykładnię przepisów, od
zaprezentowanej w powołanych uchwałach z dnia 3 lutego 1993 r., I PZP 71/92;
z dnia 5 maja 1993 r., I PZP 15/93 i z dnia 10 maja 1996 r., I PZP 34/95 oraz w
najnowszym orzecznictwie. Za odstąpieniem od tego poglądu nie przemawiają
argumenty przywołane przez stronę pozwaną w uzasadnieniu skargi, bowiem
zostały one dostatecznie rozważone i wyjaśnione w przedstawionym orzecznictwie i
piśmiennictwie (por. w szczególności P. Prusinowski: Sytuacja prawna dyrektora
szkoły - wybrane zagadnienia, Monitor Prawniczy 2012 nr 7, s. 354).
Odnosząc powyższe rozważania do okoliczności faktycznych ustalonych w
sprawie, należy jednak uściślić, że do sytuacji faktycznej i prawnej powódki ma
zastosowanie - w drodze analogii - art. 58 w związku z art. 59 k.p., a nie art. 471
(w związku z art. 45 § 1 k.p.) i art. 50 k.p. Wynika to bowiem z uwzględnienia, że
powódce powierzono pełnienie funkcji dyrektora szkoły na czas określony (5 lat), z
której to funkcji (stanowiska) została przedterminowo odwołana ze skutkiem
natychmiastowym (bez zachowania okresu wypowiedzenia). Taki przypadek jest
zatem zbliżony do sytuacji, w której dochodzi do rozwiązania przez pracodawcę z
pracownikiem umowy o pracę bez wypowiedzenia. Gdy zaś rozwiązaniu w tym
trybie ulega umowa terminowa, to wówczas granice odszkodowania, jakie
przysługuje pracownikowi z tego tytułu, wyznacza art. 58 zdanie drugie w związku z
art. 59 k.p. Oznacza to, że nauczycielowi odwołanemu bez wypowiedzenia ze
stanowiska dyrektora szkoły powierzonego na czas określony, z naruszeniem
art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty, przysługuje na podstawie
stosowanego odpowiednio art. 58 zdanie drugie w związku z art. 59 k.p.
odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pracę za czas, do którego
powierzenie stanowiska miało trwać, nie więcej niż za 3 miesiące, a nie
odszkodowanie w wysokości utraconych składników wynagrodzenia (dodatku
funkcyjnego) za taki okres.
Sąd Okręgowy (podobnie jak wcześniej Sąd Rejonowy) uznał art. 471
, art. 50
§ 3 i 4 oraz art. 58 k.p. za podstawę prawną rozstrzygnięcia. O ile odwołanie się do
art. 58 k.p. jest trafne, o tyle przytoczenie art. 471
i art. 50 § 3 i 4 k.p. jest
nieprawidłowe, gdyż przepisy te określają wysokość odszkodowania
10
przysługującego pracownikowi w razie nieuzasadnionego lub niezgodnego z
prawem wypowiedzenia umowy o pracę, odpowiednio na czas nieokreślony lub na
czas określony (co zgodnie z ramowym statutem szkoły na podstawie art. 37 ust. 1
ustawy o systemie oświaty mogłoby dotyczyć stanowiska wicedyrektora lub innych
stanowisk kierowniczych - tak powołana uchwała z dnia 5 maja 1993 r., I PZP 15/93
- lub - raczej teoretycznie - odwołania ze stanowiska kierowniczego wskutek
złożenia przez nauczyciela rezygnacji - art. 38 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o systemie
oświaty). Powódka została przez organ prowadzący szkołę odwołana z funkcji
dyrektora szkoły na podstawie art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty, czyli
bez wypowiedzenia (a stanowisko dyrektora szkoły powierzono jej na czas
określony, co zawsze dotyczy tego stanowiska - art. 36a ust. 13 i 14 ustawy o
systemie oświaty). Do takiego stanu faktycznego i jego kwalifikacji prawnej nie
należało stosować (w drodze analogii) art. 471
i art. 50 § 3 i 4 k.p., lecz art. 58
zdanie drugie w związku z art. 59 k.p. (por. powołana uchwała Sądu Najwyższego z
dnia 10 maja 1996 r., I PZP 34/95). Zgodnie z tymi przepisami, w razie rozwiązania
przez pracodawcę umowy o pracę, zawartej na czas określony, z naruszeniem
przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę bez wypowiedzenia, pracownikowi
przysługuje wyłącznie odszkodowanie, jeżeli upłynął już termin, do którego umowa
miała trwać, lub gdy przywrócenie do pracy byłoby niewskazane ze względu na
krótki okres, jaki pozostał do upływu tego terminu. Odszkodowanie to przysługuje w
wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej
jednak niż za 3 miesiące. Oznacza to, że rozstrzygnięcie w zaskarżonym wyroku
jest trafne (odpowiada prawu, mimo częściowo błędnego uzasadnienia).
Z tych względów Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną na podstawie art.
39814
k.p.c. i orzekł o kosztach postępowania kasacyjnego na mocy art. 98 § 1
k.p.c. i § 13 ust. 4 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28
września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez
Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu
(jednolity tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 461 ze zm.).
kc
11