Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 2 maja 2016 roku, na podstawie art. 83 ust. 1 art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 121, późn. zm.) w związku z art 58 § 2 i art. 83 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121) oraz art. 22 § 1 i art. 300 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r., poz. 1502), Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. stwierdził, że A. R. nie podlega od 26 października 2015 roku ubezpieczeniom społecznym, tj. ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowym, chorobowemu oraz wypadkowemu, jako pracownik u płatnika składek B. O.. W uzasadnieniu organ rentowy podniósł, iż wnioskodawczyni została zatrudniona na podstawie umowy o pracę na stanowisku zastępcy dyrektora, w pełnym wymiarze czasu pracy, od 26 października 2015 roku, z wynagrodzeniem w wysokości 3.500 zł brutto miesięcznie. ZUS zwrócił uwagę, że od lipca 2014 roku A. R. nie była zgłoszona do ubezpieczeń z jakiegokolwiek tytułu, natomiast bezpośrednio przed zgłoszeniem do ubezpieczeń przez płatnika B. O., zgłoszona była jako osoba bezrobotna. Umowa o pracę z dnia 26 października 2015 roku została zawarta przez strony od razu na czas nieokreślony, a wynagrodzenie zostało ustalone na wysokim poziomie w stosunku do drugiego pracownika zgłoszonego przez płatnika. Pracownik płatnika W. M. nie potwierdził, że A. R. pracowała u B. O.. Świadek wskazał, że sprawozdanie zostało sporządzone przez płatnika oraz, że nie były podpisywane listy obecności. Świadek A. L., przesłała do organu rentowego skan pisma zatytułowanego "sprawozdanie". Brak było jednak pod przesłanym pismem podpisu wskazanej osoby, w związku z tym wyjaśnienia te budziły wątpliwość co do ich autora. Opisane wyżej fakty, a przede wszystkim zeznania W. M., brak podpisu na wyjaśnieniach drugiego świadka, brak ochrony ubezpieczeniowej przed zgłoszeniem do ubezpieczeń przez wskazanego płatnika składek, zgłoszenie do ubezpieczeń na krótko przed powstaniem niezdolności do pracy, wskazują że ww. została zgłoszona do ubezpieczeń wyłącznie w celu uzyskania świadczeń, a nie faktycznego wykonywania zatrudnienia.

/ decyzja (...) akt ZUS/.

W dniu 6 czerwca 2016 roku wnioskodawczyni wniosła odwołanie od powyższej decyzji, żądając jej zmiany poprzez ustalenie, że od dnia 26 października 2015 roku podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu. Odwołująca wskazała, że jest pracownikiem prywatnego przedszkola (...). Została zawarta z nią umowa o pracę na czas nieokreślony, jednak w jej przekonaniu okoliczność ta nie może świadczyć o fikcyjności zatrudnienia. Wnioskodawczyni zwróciła uwagę - a co całkowicie pominął ZUS - że posiada szereg kwalifikacji, które predestynują ją do pracy w przedszkolu: wyższe wykształcenie i studia podyplomowe, pedagogiczne; kursu pierwszej pomocy przedmedycznej; szkolenia BHP i programu muzycznego dla dzieci. Skarżąca wskazała, że organ rentowy akcentuje wysokie wynagrodzenie w porównaniu do drugiego pracownika płatnika składek, a nie zauważa, że zostało jej powierzone stanowisko wicedyrektora, które to związane jest z większą odpowiedzialnością i oczywiście wyższym wynagrodzeniem, niż u standardowego pracownika. Nadto, odwołująca się posiada wyższe kwalifikacje zawodowe, prezencję i lepszą komunikatywność ze współpracownikami i klientami pracodawcy. Niewłaściwym jest porównywanie wynagrodzenia wnioskodawczyni z pracownikiem, który zatrudniony jest jedynie na część etatu (sprzątaczka i pomoc przedszkolna). Przedszkole (...) rozpoczęło swoją działalność we wrześniu 2015 roku, dlatego nikt przed wnioskodawczynią nie był zatrudniony na stanowisku wicedyrektora. Ponadto skarżąca wskazała, że organ pominął inne dowody potwierdzające fakt świadczenia pracy przez wnioskodawczynię tj.: miesięczne plany pracy dotyczące nauczania przedmiotu „Muzyką malowane", które to zajęcia wnioskodawczyni wykonywała osobiście; protokół z I posiedzenia Rady Pedagogicznej, które sporządziła odwołująca; sprawozdanie z jesiennego koncertu przedszkolaków prowadzone przez wnioskodawczynię oraz udziału w filmie promującym przedszkole, w którym występuje jako nauczyciel, prowadząc swoje autorskie zajęcia „Muzyką malowane". Oznacza to, że umowa o pracę zawarta przez odwołującą się z pracodawcą nie była pozorna, a jej skuteczne zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego uprawnia ją, zważając na niezdolność do pracy, do świadczenia macierzyńskiego. Jednocześnie odwołująca zwróciła uwagę, że organ rentowy oparł się na zeznaniach W. M., która dopuściła się bezprawnej próby uzyskania od pracodawczyni pieniędzy i świadczeń pracowniczych w zamian za powstrzymanie się od pomówienia pracodawczyni przed organem prowadzącym postępowanie. B. O. nie zgodziła się na bezprawne żądania W. M. oraz wycofała wniosek dowodowy z przesłuchania W. M., jednak organ prowadzący mimo tego odebrał od świadka zeznania w dniu 19 kwietnia 2015 roku. W. M. zeznając jako świadek złożyła nieprawdziwe zeznania pomawiając obydwie pokrzywdzone po czym porzuciła stanowisko pracy. Zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa w tej sprawie zostało złożone do organów śledczych.

/odwołanie k. 2-5/.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, wywodząc jak w uzasadnieniu decyzji.

/odpowiedź organu rentowego na odwołanie k. 6-7/.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. R. urodziła się (...). Posiada wykształcenie wyższe. Ukończyła Akademię (...) i K. B. w Ł. w 2012 roku i uzyskała tytuł magistra sztuki. Ponadto wcześniej na powyższej uczelni ukończyła Studium (...) w 2010 roku. W 2013 roku ukończyła szkolenie –Kurs pierwszej pomocy przedmedycznej. Natomiast 2014 roku na Uczelni Ł. w W. ukończyła Studia (...) w zakresie organizacji i zarządzania oświatą.

/dyplom ukończenia studiów magisterskich k. -52, świadectwo ukończenia studium pedagogicznego k. 52, zaświadczenie o ukończeniu szkolenia z zakresu pierwszej pomocy przedmedycznej k., 52, świadectwo ukończenia studiów podyplomowych – k. 52/

W okresie od dnia 1 października 2013 roku do dnia 30 czerwca 2014 roku wnioskodawczyni pracowała w (...) w W. jako nauczyciel stażysta – instruktor umuzykalnienia i akompaniamentem w wymiarze 12/18 od dnia 1 października 2013 roku do dnia 1 maja 2014 roku następnie w wymiarze 8/18 od dnia 2 maja 2014 roku do 30 czerwca 2014 roku.

/świadectwo pracy k. 48/

Płatnik składek B. O. prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą (...) B. O., Niepubliczne Przedszkole (...) w W. przy ul. (...) K, która to została zarejestrowana w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 1 września 2008 roku. Przedmiotem działalności są pozaszkolne formy edukacji artystycznej. Placówka Niepubliczne Przedszkole (...) została od dnia 14 września 2015 roku wpisana do ewidencji szkół i placówek niepublicznych prowadzonej przez m.st. W..

/wypis z CEiIDzG – k. 52, zaświadczenie nr 411/PN/15 z dnia 14 września 2015 roku k. 52. /

Wnioskodawczyni znała wcześniej zainteresowaną, poznały się 2013/2014 roku, gdy wspólnie pracowały w niepublicznym przedszkolu, jako instruktorki zajęć muzycznych. Wnioskodawczyni zna syna zainteresowanej, ale nigdy nie była z nim w związku. Syn zainteresowanej pracuje w Przedszkolu (...) jako instruktor zajęć sportowych. Wnioskodawczyni poznała syna zainteresowanej we wrześniu 2015 roku w przedszkolu.

/ zeznania wnioskodawczyni z dnia 6 października 2016 roku –01:18:49 – 01:20:28 w zw. z wyjaśnieniami 00:03:58 – 00:15:13; zeznania zainteresowanej dnia 6 października 2016 roku - 01:20:28 -01:20:43 w zw. z wyjaśnieniami 00:29:25- 00:46;20/.

Przedszkole zaczęło działać od 14 września 2015 roku. Zainteresowana dała ogłoszenie odnośnie pracownika, na stanowisko zastępcy dyrektora, bo sama nie posiadała studiów z zarządzania oświatą. Ogłoszenie dała na stronie internetowej gumtree.pl. (...) to ogłoszenie odpowiedziała wnioskodawczyni oraz parę innych osób. Wnioskodawczyni złożyła swoje CV, dołączyła dyplom ukończenia studiów organizacji i zarządzania w oświacie. Jako jedyna została zaproszona na rekrutację i poprowadziła zajęcia próbne. Zainteresowana zdecydowała się na wnioskodawczynią, bo znała ją wcześniej i wiedziała, że ma ona wysoką kulturę osobistą, kwalifikacje, ma doskonały kontakt z dziećmi oraz rodzicami.

/ zeznania wnioskodawczyni z dnia 6 października 2016 roku –01:18:49 – 01:20:28 w zw. z wyjaśnieniami 00:03:58 – 00:15:13, zeznania zainteresowanej dnia 6 października 2016 roku - 01:20:28 -01:20:43 w zw. z wyjaśnieniami 00:29:25- 00:46;20/.

W dniu 26 października 2015 roku wnioskodawczyni została zatrudniona w Niepublicznym Przedszkolu (...) w W. przy ul. (...) K, na podstawie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony, w wymiarze całego etatu, na stanowisku zastępcy dyrektora z wynagrodzeniem 3500 złotych brutto miesięcznie. Dniem rozpoczęcia pracy był dzień 28 października 2015 roku.

/umowa o pracę k. 52/.

Wnioskodawczyni została zatrudniana na podstawie umowy na czas nieokreślony, ponieważ zainteresowana tylko taką formę zatrudnienia proponuje pracownikom od początku pracy bądź zatrudnia ich na podstawie umowy zlecenia.

/zeznania zainteresowanej dnia 6 października 2016 roku - 01:20:28 -01:20:43 w zw. z wyjaśnieniami 00:29:25- 00:46:20/

W momencie podjęcia zatrudnienia u zainteresowanej wnioskodawczyni nie wiedziała, że jestem w ciąży, dowiedziała się o tym fakcie na początku listopada, poprzez zrobienie testu. Zainteresowana dowiedziała się o ciąży wnioskodawczyni w listopadzie 2015 roku. Nie była to dla zainteresowanej komfortowa sytuacja, ponieważ przedszkole nie działało jeszcze w pełni, ale zatrudniając młodą osobę wiedziała o takim ryzyku.

/ zeznania wnioskodawczyni z dnia 6 października 2016 roku –01:18:49 – 01:20:28 w zw. z wyjaśnieniami 00:16:08 – 00:27:11, zeznania zainteresowanej dnia 6 października 2016 roku - 01:20:28 -01:20:43 w zw. z wyjaśnieniami 00:29:25- 00:46;20/.

Wnioskodawczyni rozpoczęła pracę od dnia 28 października 2015 roku. Chociaż faktycznie już w sierpniu 2015 roku wnioskodawczyni pomagała zainteresowanej w przygotowaniu Przedszkola do przyjęcia dzieci np. brała udział w zebraniu rodziców dotyczącego rekrutacji dzieci. Od września skarżąca była zaś już widywana codziennie przez rodziców przyprowadzających dzieci do przedszkola.

/ zeznania wnioskodawczyni z dnia 6 października 2016 roku –01:18:49 – 01:20:28 w zw. z wyjaśnieniami 00:16:08 – 00:27:11, zeznania św iadka K. N. z dnia 6 października 2016 roku 00:50:01- 00:57:30; zeznania świadka U. D. z dnia 6 października 2016 roku 00:57:30 -01:-3:06 oraz zeznania świadka A. C. z dnia 6 października 2016 roku 01:06:02- 01:12:57/

Zaświadczenie lekarskie z dnia 27 października 2015 roku stwierdza brak przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania przez wnioskodawczynię pracy na stanowisku zastępcy dyrektora przedszkola.

/orzeczenie lekarskie akta ZUS/.

A. R. odbyła szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy w dniu 26 października 2015 roku

/karta szkolenia wstępnego akt ZUS/,

Do obowiązków wnioskodawczyni miało należeć: organizowanie i realizowanie podstawowych funkcji przedszkola: dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej; sprawowanie opieki nad dziećmi oraz tworzenie im warunków do harmonijnego rozwoju psychofizycznego; pomoc nauczycielom w realizacji ich zadań i doskonaleniu zawodowym; zapewnienie dzieciom oraz pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy i nauki w czasie pobytu w przedszkolu jak również poza przedszkolem - nadzór nad spacerami, wycieczkami i innymi wyjściami związanymi z działalnością przedszkola, ścisła i efektywna współpraca z dyrektorem przedszkola w wykonywaniu powierzonych zadań; organizacja i planowanie dokumentacji godzin zastępczych; organizacja i planowanie urlopów wypoczynkowych pracowników przedszkola; gromadzenie informacji o pracy nauczyciela w celu dokonywania oceny; sprawowanie opieki nad nowo zatrudnionymi nauczycielami; współdziałanie w planowaniu i organizacji nadzoru pedagogicznego; sporządzanie sprawozdań o pracy przedszkola; opracowywanie wzorów dokumentów wewnętrznych do pracy dydaktyczno-wychowawczej i opiekuńczej; kontrola dokumentacji pracy dydaktyczno-wychowawczej i opiekuńczej nauczyciela przedszkola; współpraca z instytucjami i organizacjami działającymi w środowisku; przestrzeganie ustalonego czasu pracy i wykorzystywanie go w sposób efektywny; dbanie o dobro przedszkola i ochronę jego mienia; dbanie o dobry wizerunek przedszkola w środowisku; dbanie o estetykę i kulturę w miejscu pracy, przestrzeganie zasad współżycia społecznego; przestrzeganie tajemnicy służbowej.

/ zakres obowiązków k. 52/

Będąc zatrudnioną w Przedszkolu (...) prowadziła zajęcia tzw. „Muzyką malowane” jest to połączenie zajęć muzycznych i plastycznych. Przedmiotowe zajęcia odbywały się 2 razy w tygodniu. Przygotowała miesięczne plany pracy dotyczące nauczania przedmiotu „Muzyką malowane". Ponadto sporządzała plany zajęć, opiekowała się dziećmi, kontrolowała pracę nauczycielek. Przy czym jak rozpoczynała pracę była tylko jedna nauczycielka i bardzo mało dzieci tj. 2-3, natomiast jak odchodziła na zwolnienie to było ich około 8. Wnioskodawczyni także oprowadzała klientów np. z A. i Ukrainy po przedszkolu tłumacząc z języka angielskiego. Pomagała zainteresowanej przy sporządzaniu dokumentów, np. przy tworzeniu regulaminu przedszkola, sprawozdania z tego co się działo w przedszkolu, spisała protokół z pierwszego posiedzenia rady pedagogicznej, w którym brała udział skarżąca, zainteresowana, nauczycielka - A. L. oraz instruktor zajęć sportowych M. O.. Wnioskodawczyni również reklamowała placówkę na filmie promocyjnym. A. R. zorganizowała także akademię - jesienny koncert przedszkolaków, z którego sporządziła sprawozdanie.

/ zeznania wnioskodawczyni z dnia 6 października 2016 roku 01:18:49 – 01:20:28 w zw. z wyjaśnieniami 00:03:58 – 00:15:13 oraz 00:16:08 – 00:27:11, zeznania zainteresowanej dnia 6 października 2016 roku - 01:20:28 -01:20:43 w zw. z wyjaśnieniami 00:29:25- 00:46:20; protokół z pierwszego posiedzenia Rady Pedagogicznej z dnia 4 listopada 2015 roku –akta ZUS, regulamin i procedura przedszkola – akta ZUS, sprawozdanie z Jesiennego Koncertu w Przedszkolu Radosne Dzieciaki – akta ZUS, program „Muzyka malowane” – akta ZUS /.

Wnioskodawczyni przebywając od 8 stycznia 2016 roku na zwolnieniu lekarskim była jeszcze czasem widywana w Przedszkolu. Pojawiała się sama z własnej woli w miejscu pracy, jak dzieci nie były chore, bo chciała wiedzieć co się dzieje.

/ zeznania wnioskodawczyni z dnia 6 października 2016 roku 01:18:49 – 01:20:28; zeznania św iadka K. N. z dnia 6 października 2016 roku 00:50:01- 00:57:30; zeznania świadka U. D. z dnia 6 października 2016 roku 00:57:30 -01:-3:06 oraz zeznania świadka A. C. z dnia 6 października 2016 roku 01:06:02- 01:12:57/

Zainteresowana wypłacał wnioskodawczyni wynagrodzenie w wysokości 3500 zł,- płatne przelewem. A. R. podpisywała listy obecności.

/ zeznania zainteresowanej dnia 6 października 2016 roku - 01:20:28 -01:20:43 w zw. z wyjaśnieniami 00:29:25- 00:46:20; listy obecności październik 2015 roku – styczeń 2016 roku k. 52/.

Przed wnioskodawczynią nikt nie był zatrudniony na stanowisku zastępcy dyrektora, bo przedszkole funkcjonowało dopiero od września 2015 roku .

/ bezsporne/.

Bezpośrednio po zaprzestaniu świadczenia pracy przez A. R. płatnik, od stycznia 2016 roku, zatrudnił na miejsce wnioskodawczyni K. A. (1) na podstawie umowy zlecenia. Przy czym K. A. przejęła obowiązki wnioskodawczyni związane z opieką nad dziećmi, program muzyką malowane przejęła A. L., zaś zainteresowana sprawy formalne.

/ zeznania zainteresowanej dnia 6 października 2016 roku - 01:20:28 -01:20:43 w zw. z wyjaśnieniami 00:29:25- 00:46:20/.

Od 9 stycznia 2016 roku do 25 maja 2016 roku wystawiane były wnioskodawczyni zaświadczenia o niezdolności do pracy z powodu choroby przypadającej w okresie ciąży.

/bezsporne/.

W trakcie ciąży wnioskodawczyni pozostawała pod opieką lekarską dr I. R.. A. R. odbywała wizyty lekarskie w dniach: 2 listopada 2015 roku, 19 listopada 2015 roku, 5 stycznia 2016 roku, 12 stycznia 2016 roku, 2 lutego 2016 roku, 1 marca 2016 roku i 29 marca 2016 roku.

/ karta ciąży k. 43-44/.

W dniu 26 maja 2016 roku A. R. urodziła dziecko.

/karta informacyjna pobytu w szpitalu k.49/.

Wnioskodawczyni od dnia 26 maja 2016 roku korzysta z urlopu macierzyńskiego.

/ bezsporne /

Po zakończeniu urlopu macierzyńskiego tj. po dniu 25 maja 2017 roku zamierza wrócić do pracy w Przedszkolu (...) .

/ zeznania wnioskodawczyni z dnia 6 października 2016 roku 01:18:49 – 01:20:28 w zw. z wyjaśnieniami 00:16:08 – 00:27:11/.

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał w oparciu o dokumenty zawarte w aktach organu rentowego i załączone do akt sprawy, zeznania wnioskodawczyni, zainteresowanej oraz świadków. Oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd dał wiarę zeznaniom wnioskodawczyni A. R. i zainteresowanej B. O., że zawarta pomiędzy nimi w dniu 26 października 2015 roku umowa o pracę, faktycznie przez strony umowy była realizowana. W ocenie Sądu zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie potwierdził słuszności stanowiska organu rentowego, natomiast wykazał w sposób jednoznaczny, iż A. R. pracę w dniu 28 października 2015 roku podjęła i faktycznie przez dwa miesiące, do czasu powstania niezdolności do pracy, wykonywała. Na miejsce zaś wnioskodawczyni zainteresowana zatrudniła nowego pracownika. Zeznania stron Sąd uznał za wiarygodne, gdyż są zgodne, spójne, logicznie tłumaczą potrzebę zatrudnienia skarżącej i znajdują oparcie w materiale dowodowym z dokumentów. Na wiarę zasługiwały także zeznania świadków tj. K. N., U. D. i A. C., którzy to potwierdzili, iż widywali codziennie wnioskodawczynię w pracy oraz, że zajmowała się dziećmi i prowadziła zajęcia „Muzyka malowane.”

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawczyni zasługuje, na tle zgromadzonego materiału dowodowego, na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 6 ust 1 pkt.1 i 13 ust 1 pkt.1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz. U. 2015 r. poz. 121), obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym - podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami w okresie od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Stosownie zaś do treści art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity Dz. U. 2014 r. poz. 159), osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

Natomiast, jak stanowi art. 4 w ust 1 i 2 ustawy zasiłkowej, ubezpieczony podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

O uznaniu stosunku łączącego dwie strony za stosunek pracy rozstrzygają przepisy prawa pracy.

Według art. 22 § 1 kp przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowany jest pogląd, że podleganie pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu jest uwarunkowane nie tyle samym faktem zawarcia umowy o pracę i opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ale legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy. Sam bowiem fakt, że oświadczenia stron umowy o pracę zawierają określone w art. 22 kp formalne elementy umowy o pracę nie oznacza, że umowa taka jest ważna. Jeżeli bowiem strony umowy o pracę przy składaniu oświadczeń woli mają świadomość tego, że osoba określona w umowie o pracę jako pracownik pracy świadczyć nie będzie, a osoba wskazana jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, i do podjęcia i wykonywania pracy nie doszło a jedynym celem umowy było umożliwienie skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego, to umowę taką uważa się za zawartą dla pozoru - art. 83 § 1 kc. Umowa taka nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi /por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 2008 r. sygn. II UK 148/07, niepubl.; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 r. sygn. II UK 321/04, opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2006, Nr 11-12, poz. 190, str. 503; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2001 r. sygn. II UKN 244/00, opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2002, Nr 20, poz. 496; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2010 r. sygn. II UK 204/09, LEX nr 590241/.

O tym zatem czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. /por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 6 lutego 2013 r. sygn. III AUa 804/12, LEX nr 1312046/.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego znajduje także potwierdzenie stanowisko, że korzystanie ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego na skutek podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu samo w sobie nie może być określone jako sprzeczne z prawem lub mające na celu obejście prawa. Skorzystanie z ochrony gwarantowanej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym jest bowiem legalnym celem zawierania umów o pracę /por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2006 r. sygn. I UK 186/05, LEX nr 272575, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2006 r. sygn. III UK 150/05, LEX nr 272551/. Jednocześnie w uzasadnieniu do wyroku z dnia 18 października 2005 r., wydanym w sprawie sygn. II UK 43/05, Sąd Najwyższy stwierdził, że zawarcie umowy o pracę w ustalonych w tej sprawie okolicznościach (to jest: świadomość ciąży, poprzednie wykonywanie tych samych obowiązków bez wynagrodzenia i objęcie ubezpieczeniem z tytułu prowadzonej działalności, krótkotrwałość "zatrudnienia", jak również ustalenie stosunkowo wysokiego wynagrodzenia za pracę), można uznać za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Fakt, że cel zawarcia umowy o pracę w postaci osiągnięcia świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie jest sprzeczny z ustawą, nie może jednak oznaczać akceptacji dla nagannych i nieobojętnych społecznie zachowań korzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych, przy zawieraniu umów o pracę na stosunkowo krótki okres przed zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienie do świadczenia z ubezpieczenia społecznego (np. urodzeniem dziecka) i ustaleniu wysokiego wynagrodzenia w celu uzyskania przez osobę ubezpieczoną naliczonych od takiej podstawy świadczeń z ubezpieczenia społecznego /opubl. OSNP 2006/15-16/251, OSP 2007/6/74/.

Także Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 14 maja 2014 r., w sprawie III AUa 1254/13 stwierdził, iż „zawierając umowę o pracę strony kierują się różnymi motywami indywidualnymi, które należy odróżnić od typowego celu tej czynności prawnej. W szczególności trudno uznać, że dążenie kobiety ciężarnej do uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego jest sprzeczne z prawem. Samo zawarcie umowy o pracę w okresie ciąży, nawet gdyby głównym motywem było uzyskanie zasiłku macierzyńskiego, nie jest naganne, ani tym bardziej sprzeczne z prawem. Przeciwnie, jest to zachowanie rozsądne i uzasadnione zarówno z osobistego, jak i społecznego punktu widzenia. Między innymi dlatego kobietom ciężarnym przysługuje ochrona przed odmową zatrudnienia z powodu ciąży, a odmowa nawiązania stosunku pracy, podyktowana taką przyczyną, jest traktowana jako dyskryminacja ze względu na płeć. Tym samym uzyskanie ochrony gwarantowanej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym jest legalnym celem zawierania umów o pracę. Może ono być nawet głównym motywem wyboru świadczenia pracy w ramach stosunku pracy, zamiast wykonywania pracy na innych podstawach prawnych.”( LEX nr 1477215) .

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika
w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

Na postawie art. 300 k.p. w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru.

Podkreślenia w tym miejscu wymaga, na co Sąd Najwyższy wielokrotnie zwracał uwagę, iż nie skutkuje w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego tylko taka umowa o pracę, która nie wiąże się z wykonywaniem tej umowy, a zgłoszenie do ubezpieczenia następuje tylko pod pozorem istnienia tytułu ubezpieczenia w postaci zatrudnienia. Chodzi tu zatem o "fikcyjne" zawarcie umowy, gdzie następuje zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego jako pracownika osoby, która w rzeczywistości pracy nie świadczyła (wyrok Sądu Najwyższego z 16 marca 1999 r. II UKN 512/98, opubl: OSNAPiUS rok 2000, Nr. 9, poz. 36; wyrok Sądu Najwyższego z 28 lutego 2001 r. II UKN 244/00, opubl: OSNAPiUS rok 2002, Nr. 20, poz. 496; wyrok Sądu Najwyższego z 17 grudnia 1996 r. II UKN 32/96, opubl: OSNAPiUS rok 1997, Nr. 15, poz. 275; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2005 r. II UK 141/04, opubl: OSNAPiUS rok 2005, Nr. 15, poz. 235, str. 712).

Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują, łącznie, następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z 14 marca 2001 roku (sygn. akt III UKN 258/00, opubl. OSNAP 2002/21/527), nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 kc w związku z art. 300 kp).

O czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane jako obejście prawa. W sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa (wyrok SN z dnia 2 lipca 2008 roku, sygn. akt II UK 334/07, opubl. L.).

Sąd Okręgowy w Łodzi podziela również pogląd Sądu Najwyższego (wyrok
z dnia 25 stycznia 2005 roku, II UK 141/04, OSNP 2005/15/235), w którym stwierdza się, iż stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 300 kp).

Podkreślić należy, iż stan ciąży sam w sobie nie stanowi przesłanki wyłączającej możliwość zawarcia umowy o pracę, a nawet odmowa zatrudnienia z tej przyczyny mogłaby podlegać ocenie z punktu widzenia przepisów o dyskryminacji. Samo zawarcie umowy o pracę z kobietą w ciąży nie może być kwalifikowane jako społecznie naganne nawet w sytuacji gdy jej zachowanie obliczone było na uzyskanie w niedługim czasie świadczeń z ubezpieczenia społecznego przy faktycznym jednakże wykonywaniu obowiązków pracowniczych /por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 18 czerwca 2013 r. sygn III AUa 1302/12, LEX nr 1327481, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 sierpnia 2006 r. sygn. I UK 61/06, LEX nr 1001285/.

Z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika, że w niniejszej sprawie strony zawarły umowę o pracę, która stanowiła stosowną podstawę do zastosowania w/w regulacji i przyjęcia, iż wnioskodawczyni uzyskała prawo do świadczeń określonych w ustawie zasiłkowej. Jednakże, ważność tej umowy została przez organ rentowy niesłusznie zakwestionowana. Niewątpliwie bowiem umowa o pracę z dnia 26 października 2015 roku nie została zawarta dla pozoru, jest ważna i nie ma do niej zastosowania przepis art. 83 k.c.

Po pierwsze podkreślić należy, iż zawarcie przedmiotowej umowy o pracę nie miało na celu obejścia przepisów ustawy, gdyż osiągnięcie wskazanych przez organ rentowy celów jest zgodne z ustawą. Nawiązanie stosunku pracy powoduje konsekwencje prawne nie tylko w sferze prawa pracy, ale i w innych dziedzinach prawa. Jednym z takich skutków jest prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego na wypadek ziszczenia się określonych w ustawie warunków. Skutek ten, po ich spełnieniu, powstaje z mocy prawa. Nie można zatem wiązać zawarcia umowy o pracę, choćby zmierzała wyłącznie do uzyskania świadczeń ubezpieczeniowych, z zamiarem obejścia prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; zdanie odrębne do wyroku Sądu Najwyższego z 14 lipca 2005 r. II UK 278/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 116). Cel w postaci objęcia ubezpieczeniem społecznym i uzyskania z niego świadczeń nie jest bowiem sprzeczny z ustawą ani nie zmierza do jej obejścia, a przeciwnie - co zostało już wcześniej powiedziane - jest konsekwencją uzyskania statusu pracownika.

Tytułem do ubezpieczenia, z którym przepisy prawa ubezpieczeń społecznych łączą podleganie ubezpieczeniu i prawo do świadczeń, jest zatrudnienie jako wykonywanie pracy w ramach stosunku pracy. Nie jest istotne przy tym, czy strony miały realny zamiar zobowiązania się – przez pracownika do wykonywania pracy, a pracodawcy do przyjmowania tego świadczenia i dawania wynagrodzenia, lecz to, czy zamiar taki został w rzeczywistości zrealizowany.

W świetle poczynionych w rozpoznawanej sprawie ustaleń faktycznych nie można mówić o pozorności oświadczeń woli w zawarciu umowy o pracę z A. R.. Celem działania stron było bowiem świadczenie pracy i uzyskiwanie wynagrodzenia, a także (ale nie jedynie ) osiągnięcie innych korzyści, które prawo wiąże z istnieniem stosunku pracy, jak na przykład uzyskanie ochrony ubezpieczeniowej z tytułu macierzyństwa, choroby czy wypadku, ale również stażu emerytalnego.

Głównym celem zawarcia umowy o pracę jest nawiązanie stosunku pracy, a jedynie rezultatem i pośrednim celem zatrudnienia jest uzyskanie wskazanych korzyści.

Podkreślić przy tym trzeba, że zarówno przepisy prawa pracy, prawa ubezpieczeń społecznych, jak i przepisy ustrojowe pozwalają kształtować elementy stosunku pracy zgodnie z wolą stron.

W toku postępowania niewątpliwie dowiedziono, że wnioskodawczyni podjęła pracę i faktycznie ją świadczyła na rzecz B. O.. Wnioskodawczyni rozpoczęła pracę w dniu 28 października 2015 roku w Przedszkolu (...). Prowadziła zajęcia tzw. „Muzyką malowane”. Przedmiotowe zajęcia odbywały się 2 razy w tygodniu. Przygotowała miesięczne plany pracy dotyczące nauczania przedmiotu „Muzyką malowane". Ponadto sporządzała plany zajęć, opiekowała się dziećmi, kontrolowała pracę nauczycielek. Przy czym jak rozpoczynała pracę była tylko jedna nauczycielka i bardzo mało dzieci tj. 2-3, natomiast jak odchodziła na zwolnienie to było ich około 8. Wnioskodawczyni także oprowadzała klientów np. z A. i Ukrainy po przedszkolu tłumacząc z języka angielskiego. Pomagała zainteresowanej przy sporządzaniu dokumentów, np. przy tworzeniu regulaminu przedszkola, sprawozdania z tego co się działo w przedszkolu, spisała protokół z pierwszego posiedzenia rady pedagogicznej, na którym oprócz niej uczestniczyli, zainteresowana, nauczycielka - A. L. oraz M. O. – instruktor zajęć sportowych. Wnioskodawczyni również reklamowałam placówkę na filmie promocyjnym. A. R. zorganizowała także akademię - jesienny koncert przedszkolaków, z którego sporządziła sprawozdanie.

Potrzeba zatrudnienia wnioskodawczyni, jako osoby posiadającej wysokie kwalifikacje niezbędne do prowadzenia działalności przez zainteresowaną tj. ukończenie studiów podyplomowych w zakresie organizacji i zarządzania oświatą, została wiarygodnie uzasadniona. Z materiału dowodowego wynika bowiem, iż wnioskodawczyni ukończyła Akademię (...) i K. B. w Ł. w 2012 roku i uzyskała tytuł magistra sztuki. Ponadto wcześniej na powyższej uczelni ukończyła Studium (...) w 2010 roku. W 2013 roku ukończyła szkolenie –Kurs pierwszej pomocy przedmedycznej. Natomiast 2014 roku na Uczelni Ł. w W. ukończyła Studia (...) w zakresie organizacji i zarządzania oświatą. Ponadto zainteresowana znała wcześniej wnioskodawczynię i wiedziała, że jest osobą o wysokiej kulturze osobistej, posiada wysokie kwalifikacje oraz ma doskonały kontakt z dziećmi oraz rodzicami. W związku z tym pracę zaproponowała wnioskodawczyni, pomimo zgłoszenia się kilku kandydatów na stanowisko wicedyrektora. Ponadto z akt sprawy wynika, że podpisując umowę o pracę strony nie wiedziały, że wnioskodawczyni jest w ciąży.

Codzienne świadczenie pracy przez odwołującą się potwierdzili również wszyscy zeznający świadkowie, którzy byli rodzicami dzieci uczęszczających do przedszkola. Jak zgodnie wskazali regularnie widywali wnioskodawczynię w przedszkolu, wiedzieli, że prowadziła zajęcia muzyczne, zajmowała się dziećmi , niejednokrotnie z nią rozmawiali.

Podkreślić należy, iż organ rentowy nie przedstawił żadnych dowodów świadczących o tym, że umowa nie była faktycznie realizowana przez strony lub z przyczyn zdrowotnych leżących po stronie ubezpieczonej nie mogła być realizowana. Tymczasem w przypadku decyzji wyłączającej z ubezpieczeń społecznych to na organie rentowych ciąży ciężar dowodu w rozumieniu art. 6 kc.

Reasumując, w sprawie ustalono, że A. R. pracę w dniu 28 października 2015 roku podjęła i faktycznie powierzone jej obowiązki pracownicze - do czasu powstania niezdolności do pracy na skutek choroby - wykonywała, zaś zainteresowany pracodawca świadczenie to przyjmował płacąc umówione wynagrodzenie, w tym także obciążające go wynagrodzenie za okres niezdolności do pracy. W postępowaniu wykazano realną potrzebę zatrudnienia wnioskodawczyni jako pracownika, jak również iż stan zdrowia w dacie podejmowania pracy umożliwiał jej realizację obowiązków pracowniczych. Ustalono także, że pracodawca dopełnił formalności związanych ze zgłoszeniem wnioskodawczyni do ubezpieczeń społecznych. Zgłoszenie dokonane zostało w obowiązującym terminie.

Powyższe okoliczności pozwalają na ustalenie, że strony umowy z dnia 26 października 2015 roku łączył rzeczywisty stosunek pracy. W przypadku wnioskodawczyni zostały spełnione wszystkie konstytutywne cechy stosunku pracy wymienione w art. 22 k.p. Nie można również uznać za zasadny zarzut organu rentowego zbyt wysokich zarobków skarżącej, gdyż (jak słusznie podkreśliła w odwołaniu) pełniła ona funkcję wice-dyrektora, która nie jest porównywalna do pozostałych zatrudnionych w przedszkolu pracowników. Nadto należy zauważyć, iż skarżąca pracę świadczyła w W., gdzie stawki wynagrodzeń są zdecydowanie wyższe od stawek obowiązujących. W tej sytuacji, kiedy umowa o pracę była rzeczywiście realizowana, nie można było przyjąć pozorności jej zwarcia. Wykonywanie praw i obowiązków pracowniczych na podstawie przedmiotowej umowy o pracę rodziło w konsekwencji dla odwołującej się tytuł do ubezpieczeń pracowniczych.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zaskarżoną decyzję ZUS II Oddział w W. z dnia 2 maja 2016 roku zmienił i stwierdził, że A. R. jako pracownik płatnika składek B. O., podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 26 października 2015 roku.

E.W.