Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 lipca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 25 lipca 2014 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z odwołania (...) S.A. w P.

przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

o stwierdzenie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów

na skutek odwołania (...) S.A. w P. od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 20 lipca 2012 r. Nr (...) (...)

I.  uchyla decyzję

II.  zasądza od Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów na rzecz (...) S.A. w P. kwotę 360 zł ( trzysta sześćdziesiąt złotych ) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

SSR del. Danuta Brejtkopf

Sygn. akt XVII Ama 128/12

UZASADNIENIE

Decyzją (...) z dnia 20.07.2012 r. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów :



w pkt I decyzji na podstawie art. 27 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów , określoną w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 1 ww. ustawy, działania (...) SA. w P. polegającą ,na stosowaniu we wzorcach umownych o nazwach: „Regulamin świadczenia usług telekomunikacyjnych", „Regulamin świadczenia usług telekomunikacyjnych (wersja 2)", „Regulamin świadczenia usług telekomunikacyjnych (wersja 3)", „Regulamin świadczenia usług telekomunikacyjnych (wersja 4)", „Regulamin świadczenia usług mobilnych", postanowień wpisanych do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, o których mowa w art. 479 ⁴⁵ § 2 k.p.c. o treści:

1. „Ponowna aktywacja Usług następuje na wniosek Abonenta. Jeżeli zawieszenie świadczenia Usługi nastąpiło na podstawie ust. 1 pkt a-e, ponowna aktywacja następuje nie wcześniej, niż po ustaniu posłanek zawieszenia oraz uiszczeniu wszystkich wymagalnych należności wobec Dostawcy usług" (§ 21 ust. 6 Regulaminu świadczenia usług telekomunikacyjnych, § 21 ust. 6 Regulaminu świadczenia usług telekomunikacyjnych (wersja 2), § 21 ust. 6 Regulaminu świadczenia usług telekomunikacyjnych (wersja 3), § 21 ust. 6 Regulaminu świadczenia usług telekomunikacyjnych (wersja 4);

2.„P onowna aktywacja Usług telefonii mobilnej następuje nie wcześniej, niż po ustaniu przesłanek zawieszenia w szczególności uiszczeniu wszystkich należności wobec Dostawcy usług. Dostawca usług może uzależnić powtórną aktywację Usług telefonii mobilnej od pisemnego wniosku Abonenta" (§14 ust. 3 Regulaminu świadczenia usług mobilnych);

i stwierdził zaniechanie jej stosowania z dniem 16 stycznia 2012 roku;



w pkt II decyzji na podstawie art. 26 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów , określoną w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 1 ww. ustawy, działania (...) S.A. w P. polegające na stosowaniu we wzorcu umownym o nazwie:, „Regulamin świadczenia drogą bezprzewodową usług dostępu do sieci internet oraz usług głosowych" postanowień wpisanych do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, o których mowa w art. 479 ⁴⁵ § 2 k.p.c. o treści:

„Ponowna aktywacja Usług bezprzewodowych następuje nie wcześniej, niż po uiszczeniu przez Abonenta określonej w Cenniku opłaty za ponowną aktywację Usług bezprzewodowych oraz ustaniu przesłanek zawieszenia, w szczególności uiszczeniu wszystkich wymagalnych należności wobec Dostawcy usług"(§ 20 ust. 4 Regulamin świadczenia drogą bezprzewodową usług dostępu do sieci internet oraz usług głosowych);

i nakazał zaniechanie jej stosowania.



w pkt III decyzji na podstawie art. 106 ust. 1 pkt 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, w związku z naruszeniem zakazu, o którym mowa w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 1 ww. ustawy, nałożył na (...) S.A. z siedzibą w P.:

1. w zakresie opisanym w pkt I ppkt 1 sentencji decyzji karę pieniężną w wysokości 48.411 zł;

2. w zakresie opisanym w pkt I ppkt 2 sentencji decyzji karę pieniężną w wysokości 48.411 zł;

3. w zakresie opisanym w pkt II sentencji decyzji karę pieniężną w wysokości 62.243 zł.

W uzasadnieniu decyzji pozwany podniósł, iż w związku z zawiadomieniem konsumenta wszczęto postępowanie wyjaśniające w sprawie działań (...) S.A. z siedzibą w P. na rynku świadczenia usług telekomunikacyjnych na terenie województwa (...). Postępowanie wyjaśniające miało na celu ustalenie, czy nastąpiło naruszenie przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów uzasadniające wszczęcie postępowania w sprawie zakazu stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. W toku postępowania wyjaśniającego uzyskano materiały reklamowe, regulaminy oraz wzorce umowne stosowane przez Spółkę, zwracając szczególną uwagę na wykrycie ewentualnych nieprawidłowości w zakresie najbardziej powszechnych usług telekomunikacyjnych.

Prezes UOKiK, po przeanalizowaniu materiałów uzyskanych w postępowaniu wyjaśniającym ustalił, iż w Regulaminie świadczenia usług telekomunikacyjnych, Regulaminie świadczenia usług telekomunikacyjnych (wersja 2), Regulaminie świadczenia usług telekomunikacyjnych (wersja 3), Regulaminie świadczenia usług telekomunikacyjnych (wersja 4), Regulaminie świadczenia usług mobilnych, Regulaminie świadczenia drogą bezprzewodową usług dostępu do sieci internet oraz usług głosowych, znajdują się postanowienia tożsame z wpisanymi do rejestru postanowień wzorców umów uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art. 479 ⁴⁵ § 2 k.p.c.

Prezes UOKiK podniósł, iż do stwierdzenia praktyki, o której mowa w art. 24 ust. 2 pkt 1 ww. ustawy konieczne jest wykazanie, iż przedsiębiorca stosuje we wzorcu umownym postanowienia, które zostały wpisane do prowadzonego przez Prezesa Urzędu rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, o którym stanowi art. 479 ⁴⁵ Kodeksu postępowania cywilnego.

Nie jest konieczna literalna identyczność klauzuli wpisanej do rejestru i klauzuli z nią porównywanej. Niedozwolone będą takie postanowienia umów, które mieszczą się w hipotezie klauzuli wpisanej do rejestru, a której treść zostanie ustalona w oparciu o dokonaną jej wykładnię.

Zdaniem pozwanego postanowienia o treści:

1. „Ponowna aktywacja Usług następuje na wniosek Abonenta. jeżeli zawieszenie świadczenia Usługi nastąpiło na podstawie ust. 1 pkt a)-e), ponowna aktywacja następuje nie wcześniej, niż po ustaniu przesłanek zawieszenia oraz uiszczeniu wszystkich wymagalnych należności wobec Dostawcy usług" (§ 21 ust. 6 Regulaminu świadczenia usług telekomunikacyjnych (wszystkie 4 wersje),,

2.  „Ponowna aktywacja Usług telefonii mobilnej następuje nie wcześniej, niż po ustaniu przesłanek zwieszenia w szczególności uiszczeniu wszystkich należności wobec Dostawcy usług. Dostawca usług może uzależnić powtórną aktywację Usług telefonii mobilnej od pisemnego wniosku Abonenta" (§14 ust. 3 Regulaminu świadczenia usług mobilnych),

3.  „Ponowna aktywacja Usług bezprzewodowych następuje nie wcześniej, niż P° niszczeniu przez Abonenta określonej w Cenniku opłaty z ^a ponowną aktywacji Usług bezprzewodowych oraz ustaniu przesłanek Zawieszenia, w szczególności uiszczeniu wszystkich wymagalnych należności wobec Dostawcy usług" (§ 20 ust. 4 Regulaminu świadczenia drogą bezprzewodową usług dostępu do sieci internet oraz usług głosowych

są tożsame co do celu i skutku z klauzulami wpisanymi do rejestru klauzul niedozwolonych pod numerami (...) i (...).

Prezes Urzędu uznał za zasadne skorzystanie z przysługującego mu na mocy przepisów ustawy uprawnienia do nałożenia kary pieniężnej w sytuacji stosowania przez przedsiębiorcę praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, przede wszystkim mając na uwadze charakter stosowanych przez Spółkę praktyk polegających na stosowaniu postanowień uznanych uprzednio za niedozwolone. W ocenie Prezesa Urzędu, nałożenie na Przedsiębiorcę kary pieniężnej spełni zarówno funkcje represyjną, jak i prewencyjną.

Pozwany, za zasadne uznał nałożenie trzech kar pieniężnych odrębnie za każde ze stosowanych postanowień. Z treści regulaminów wynika bowiem, że postanowienia są identyczne co do celów i skutków, jednakże dotyczą odrębnych regulaminów mających zastosowanie do odrębnych, choć pokrewnych usług.

Ustalając wymiar kary pieniężnej Prezes Urzędu w pierwszej kolejności dokonał oceny wagi stwierdzonych naruszeń przepisów ustawy, wynikiem których jest określona kwota bazowa. W dalszej kolejności Prezes Urzędu rozważył, czy w sprawie występują okoliczności obciążające i łagodzące oraz jaki powinny mieć wpływ na wysokość kary.

W prowadzonym postępowaniu Przedsiębiorcy przypisano stosowanie niedozwolonych postanowień umownych. Choć stosowanych przez Przedsiębiorcę klauzul nie można zakwalifikować jako szczególnie dotkliwych dla konsumentów, a ponadto dotyczą głównie nierzetelnych abonentów, którzy nie dokonują zapłaty za świadczone usługi w terminie, to jednak należy zwrócić uwagę, że Przedsiębiorca wykorzystując przewagę kontraktową naruszał w ten sposób interesy ekonomiczne konsumentów, obciążając ich opłata rodzącą skutki kary umownej za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, co należy uznać za sprzeczne z dobrymi obyczajami, a tym samym uzasadniające zastosowanie środka w postaci kary pieniężnej.

Odwołanie od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów złożyła (...) S.A. z siedzibą w P., zaskarżając w całości decyzję i wnosząc o :

I. zmianę Decyzji w ten sposób, iż umorzone zostanie postępowanie w sprawie stosowania przez Spółkę praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, względnie uchylenie Decyzji;

II. w przypadku nieuwzględnienia przez Sąd wniosku Spółki wskazanego w pkt. I powyżej - zmianę Decyzji poprzez usunięcie z niej pkt. I oraz pkt III. ppkt. 1 i 2 oraz obniżenie wymiaru kary pieniężnej określonej w pkt. III ppkt 3;

III.  w przypadku nieuwzględnienia przez Sąd wniosków Spółki wskazanych w pkt. I i II powyżej - zmianę Decyzji poprzez uchylenie albo obniżenie wymiaru nałożonych przez Prezesa UOKIK kar pieniężnych określonych w pkt. III ppkt. 1, 2 i 3 decyzji.

Powód zarzucił decyzji :

1.naruszenie art. 24 ust. 1 i 2 pkt 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów, Dz. U. z 2007r. Nr 50, poz. 333 z późn. zm. poprzez bezzasadne przyjęcie, iż Spółka stosowała (pkt I Decyzji) lub stosuje (pkt II Decyzji) praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów polegającą na stosowaniu postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone mimo że:

a)  postanowienia wzorców umownych (regulaminów) wskazane w pkt. I Decyzji istotnie odbiegają od postanowień nr (...) oraz (...) wpisanych do Rejestru, w szczególności nie wspominają o konieczności wniesienia dodatkowej opłaty za ponowną aktywację, która to opłata stanowi najistotniejszy element postanowień nr (...) oraz (...) wpisanych do Rejestru;

b)  postanowienia wzorców umownych (regulaminów) wskazane w pkt. I i II Decyzji nie są -uwzględniając prawdopodobny kontekst, w jakim postanowienia nr (...) oraz (...) zostały umieszczone w Rejestrze - tożsame z postanowieniami nr (...) oraz (...) wpisanymi do Rejestru, w szczególności w odniesieniu do przypadków wznowienia świadczenia usług zawieszonych wskutek innych okoliczności niż zaległości abonenta;

2.w konsekwencji naruszeń, o których mowa w pkt. 1, bezzasadne zastosowanie art. 27 ust. 1 i 2 Ustawy w zakresie pkt I Decyzji, art. 26 ust. 1 Ustawy w zakresie pkt II Decyzji oraz art. 106 ust. 1 pkt 4 Ustawy, mimo że praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów nie miały miejsca.

Na wypadek nieuwzględnienia wskazanych wyżej zarzutów, powód zarzucił decyzji ponadto:

3.  naruszenie art. 106 ust. 1 pkt 4 Ustawy, art. 111 Ustawy oraz art. 7 i art. 77 § 1 Kpa w zw. z art. 83 Ustawy poprzez brak wszechstronnego wyjaśnienia oraz nieuwzględnienie wszystkich wymienionych w art. 111 Ustawy przesłanek wymiaru kary a w konsekwencji nałożenie na Spółkę nadmiernie dolegliwej kary pieniężnej, nieadekwatnej do jej zakładanego celu;

4.  naruszenie art. 8 Kpa w zw. z art. 106 ust. 1 pkt 4 i art. 111 Ustawy poprzez nałożenie na Spółkę kary niezgodnej z opublikowanymi przez Prezesa UOKiK „Wyjaśnieniami w sprawie ustalania wysokości kar pieniężnych za stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów".

Zdaniem powoda, Prezes UOKIK, w toku prowadzonego postępowania zakończonego Decyzją, nie wykazał wystarczająco i jednoznacznie, iż postanowienia zawarte we wzorcach umownych stosowanych przez Spółkę są tożsame z treścią wpisanych do Rejestru niedozwolonych klauzul o nr (...) oraz (...) zatem iż są to działania bezprawne.

Kwestionowane postanowienia różnią się znacząco pod względem treści, celu i kontekstu od wpisanych do Rejestru.

Klauzule, wpisane do Rejestru pod numerem (...) oraz (...), stanowią wyłącznie o konieczności uiszczenia dodatkowej opłaty w przypadku ponownego podłączenia abonenta, który zalega z płatnościami. Natomiast postanowienie stosowane przez (...) nie nakładają same w sobie obowiązku uiszczenia opłaty. Podstawa do naliczenia takiej opłaty znajduje się we właściwym cenniku, zatem opłatę taką uiszcza każdy abonent, w tym osoba, która składa wniosek o ponowną aktywację usług, po tym jak zawieszono świadczenie usług na jej wyraźną prośbę. Nadto, postanowienie stosowane przez (...) uniezależnia obowiązek uiszczenia opłaty za ponowną aktywację od przyczyny zawieszenia świadczenia usług.

Postanowienia stosowane przez (...) powinny podlegać odrębnej sądowej ocenie pod względem ich tożsamości z klauzulami wpisanymi do Rejestru pod numerem (...) oraz (...) w zależności od celu i kontekstu. Pogląd Prezesa UOKiK mógłby być uzasadniony jedynie w odniesieniu do sytuacji, w której opłata pobierana jest od abonentów w przypadku ponownej aktywacji usług następującej po ich zawieszeniu na skutek opóźnienia w uiszczeniu opłat. Natomiast ta sama opłata pobierana za aktywację usług po ich zawieszeniu w innych przypadkach, nie kształtuje praw i obowiązków abonenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i nie narusza rażąco jego interesów, zatem może być pobierana.

W ocenie Spółki nie została spełniona niezbędna przesłanka bezprawności, która umożliwiałaby uznanie, iż działania Spółki stanowią praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, w rozumieniu art. 24 ust. 1 i 2 Ustawy. Skoro, zdaniem Spółki, (...) nie dopuściła się stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów w rozumieniu art. 24 ust. 1 Ustawy - nie istnieje również podstawa prawna umożliwiająca wydanie decyzji, o których mowa w art. 27 ust. 1 i 2 Ustawy i art. 26 ust. 1 Ustawy, jak również wymierzenie Spółce kary pieniężnej, wskazanej w pkt. III Decyzji.

Pozwany wniósł o oddalenie odwołania w całości.

Sąd Okręgowy w Warszawie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił i zważył co następuje :

Bezsporne jest, iż pozwany stosował w obrocie z konsumentami wskazane decyzją postanowienia wzorców umownych.

Sąd podziela pogląd wyrażony w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12.02.2014 r.(sygn. akt III SK 18/13), iż nie jest możliwe traktowanie jako praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów w rozumieniu art. 24 ust. 2 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, zachowania innego przedsiębiorcy, polegającego na stosowaniu postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone i nakładanie z tego tytułu kar pieniężnych. Jak wykazał Sąd Najwyższy z utrwalonego obecnie orzecznictwa Sądu Najwyższego w przedmiocie skutków wyroku wydanego w postępowaniu w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone, zakończonego wpisem konkretnego postanowienia do rejestru niedozwolonych postanowień umownych, wynika, iż ani wyrok Sądu Okręgowego - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, ani wpis postanowienia do rejestru nie wiąże w sprawach dotyczących innego przedsiębiorcy, nawet jeżeli kwestionowane w takim postępowaniu postanowienia wzorca umowy mają tożsame brzmienie, co postanowienia uznane wcześniej za niedozwolone i wpisane do rejestru (wyroki Sądu Najwyższego z 20 września 2013 r., II CSK 708/12; z 23 października 2013 r., IV CSK 142/13; postanowienie Sądu Najwyższego z 16 września 2011 r., I CSK 676/10; uchwały Sądu Najwyższego z 7 października 2008 r., III CZP 80/08, OSNC 2009 Nr 9, poz. 118; z 13 stycznia 2011 r., III CZP 119/10, OSNC 2011 nr 9, poz. 95).

Wyrok uwzględniający powództwo o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone obejmuje swymi skutkami tylko pozwanego przedsiębiorcę oraz inne podmioty, którym przysługiwałaby legitymacja czynna do wytoczenia powództwa w sprawie o uznanie tego postanowienia w tym konkretnym wzorcu umowy za niedozwolone, a zatem tylko konsumentów związanych postanowieniami tego wzorca.

W wyroku Sądu Najwyższego z 12 kwietnia 2011 r., III SK 44/10, uwzględniając stanowisko Sądu Najwyższego przyjęte w uchwałach z 7 października 2008 r., III CZP 80/08 oraz z 13 stycznia 2011 r., III CZP 119/10, doprecyzowano wyrażony w uzasadnieniu uchwały III SZP 3/06 pogląd, zgodnie z którym praktyką naruszającą zbiorowe interesy konsumentów może być dalsze stosowanie postanowienia, którego treść jest identyczna z treścią postanowienia, które zostało wpisane do rejestru, tylko przez tego samego przedsiębiorcę, który uczestniczył w postępowaniu zakończonym wpisem do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone. Wskazano jednocześnie, że z uwagi na zasady ustalania niedozwolonego charakteru postanowienia wzorca umowy nie jest możliwe traktowanie, jako praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów w rozumieniu art. 24 ust. 2 pkt 1 uokik zachowania innego przedsiębiorcy, polegającego na stosowaniu postanowień wpisanych do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone i nakładanie kar pieniężnych z tego tytułu.

Bezsporne jest, iż postępowanie w sprawie niniejszej nie toczyło się z udziałem przedsiębiorcy, który uczestniczył w postępowaniu zakończonym wpisem do rejestru klauzul niedozwolonych, tym samym decyzję w sprawie niniejszej uznać należy za wydaną bez podstawy prawnej.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji( art. 479 ^31a § 3 kpc).

O kosztach orzeczono stosownie do art. 98 i 99 kpc.