Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 kwietnia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SSA Lucyna Guderska

Sędziowie: SSA Jolanta Wolska

SSA Beata Michalska ( spr. )

Protokolant: st. sekr. sąd. Patrycja Stasiak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 kwietnia 2017 r. w Ł.

sprawy R. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.

o emeryturę

na skutek apelacji R. K.

od wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim

z dnia 10 marca 2016 r. sygn. akt V U 419/15

oddala apelację.

Sygn. akt: III AUa 698/16

UZASADNIENIE

Ubezpieczony R. K. odwołał się w dniu 21 kwietnia 2015r. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T. z 3 kwietnia 2015r. odmawiającej przyznania mu emerytury w niższym wieku na podstawie art.184 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( j.t.: Dz.U. z 2016r., poz.887 ze zm.). Ubezpieczony wnosił o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie mu emerytury oraz uwzględnienie dodatkowych okresów pracy w szczególnych warunkach: od 7 marca 1980r. do 30 kwietnia 1981r. w (...) Usługowej Spółdzielni Pracy w O. na stanowisku spawacza, montera wodno-kanalizacyjnego i co; od 10 sierpnia 1981r. do 31 października 1982r. w Przedsiębiorstwie (...) w K. na stanowisku montera-spawacza; od 9 listopada 1982r. do 30 kwietnia 1985r.w Przedsiębiorstwie (...) w S. na stanowisku montera-spawacza-ślusarza; od 1 lutego 1986r. do 31 sierpnia 1988r. w Zespole Zakładów (...) w O. na stanowisku spawacza; w okresie od 1 lutego 1994r. do 31 grudnia 1998r. w (...) Spółce z o.o. w O. na stanowisku spawacza-ślusarza.

Organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania, ponieważ ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999r. na wymagane 15 lat udowodnił 4 lata, 11 miesięcy i 23 dni pracy w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim wyrokiem z 10 marca 2016r., w sprawie o sygn. akt VU 419/15, oddalił odwołanie.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w świetle następujących ustaleń faktycznych i prawnych:

R. K., ur. (...), złożył w dniu 17 marca 2015r. wniosek o emeryturę. Nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.Na dzień 1 stycznia 1999r. skarżący udowodnił staż pracy wynoszący 25 lat, 2 miesiące i 15 dni w tym 4 lata, 11 miesięcy i 23 dni w warunkach szczególnych przypadających: od 24 listopada 1973r. do 28 maja 1974r. w (...) S.A. w K. na stanowisku robotnika budowlanego wykonującego roboty wodno-kanalizacyjne oraz budowę rurociągów w głębokich wykopach; od 6 sierpnia 1985r. do 31 stycznia 1986r. i od 1 września 1988r. do 31 sierpnia 1992 r. w Zespole Zakładów (...) w O. na stanowisku spawacza.

Do stażu pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy okresów: od 7 marca 1980r. do 30 kwietnia 1981r. w (...) Usługowej Spółdzielni Pracy w O. ( 1 rok, 1 miesiąc i 25 dni) na stanowisku spawacza, montera wodno- kanalizacyjnego i c.o.; od 10 sierpnia 1981r. do 31 października 1982r. w Przedsiębiorstwie (...) w K. (1 rok, 2 miesiące, 22 dni) na stanowisku montera, montera-spawacza; od 9 listopada 1982r. do 30 kwietnia 1985 roku w Przedsiębiorstwie (...) w S. ( 2 lata, 5 miesięcy i 22 dni ) na stanowisku monter- spawacz-ślusarz - z uwagi na brak świadectw wykonywania pracy w warunkach szczególnych; od 1 lutego 1986r. do 31 sierpnia 1988 roku w Zespole Zakładów (...) w O. ( 2 lata i 7 miesięcy) na stanowisku spawacza, ponieważ na podstawie świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 22 kwietnia 2010r. w tym okresie nie wykonywał prac w warunkach szczególnych, a kserokopia świadectwa pracy w warunkach szczególnych z dnia 21 czerwca 1995r. wystawione przez (...) O. nie stanowi środka dowodowego; od 1 lutego 1994r. do 31 grudnia 1998r. w (...) Spółce z o.o. w O. ( 4 lata, 11 miesięcy) na stanowisku spawacza-ślusarza, ponieważ stanowisko to nie zostało wymienione w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. oraz w zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r.

Jak ustalił Sąd Okręgowy, wnioskodawca uzyskał uprawnienia spawacza gazowego w dniu 24 maja 1975 r. W okresie od 7 marca 1980r. do 30 kwietnia 1981r. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w Spółdzielni (...) w O. na stanowisku spawacza-montera wodno-kanalizacyjnego i co. Spółdzielnia świadczyła usługi ślusarskie i hydrauliczne na rzecz firm i osób prywatnych. Wnioskodawca pracował w brygadzie hydraulików, w której nie było podziału obowiązków. Brygada hydraulików zajmowała się zakładaniem wody, centralnego ogrzewania oraz urządzeń sanitarnych oraz usuwaniem awarii hydraulicznych. Zakładanie centralnego ogrzewania oraz wody odbywało się najczęściej w domach prywatnych. Brygada przed przystąpieniem do prac musiała przygotować i rozłożyć materiały, podkuć ściany pod ułożenie rur. Przy rozprowadzaniu wody i centralnego ogrzewania do obowiązków wnioskodawcy należało docięcie rur brzeszczotem i ich zespawanie, a następnie oczyszczenie spawu. Wnioskodawca wykonywał wszystkie prace przy zakładaniu wody i c.o., uczestniczył też w usuwaniu awarii hydraulicznych. W czasie, kiedy nie było zleceń brygada, w której pracował wnioskodawca, przygotowywała w materiały do wykonywania usług.

Następnie od 10 sierpnia 1981r. do 31 października 1982r. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w K. na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy. Początkowo pracował na stanowisku montera, a od 1 grudnia 1981r. powierzono mu stanowisko montera-spawacza i na tym stanowisku pracował do końca zatrudnienia. Był on oddelegowany do elektrociepłowni w Ł., gdzie pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako spawacz konstrukcji stalowych, rurociągów, przenośników. Zajmował się spawaniem elektrycznym i gazowym oraz cięciem palnikiem acetylotlenowym przy remontach pieców oraz spawaniem konstrukcji stalowych.

Wg Sądu Okręgowego, od 9 listopada 1982r. do 30 kwietnia 1985r. wnioskodawca był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w S. na stanowisku monter- spawacz- ślusarz. Przedsiębiorstwo świadczyło usługi na rzecz różnych zakładów w zakresie spawania konstrukcji metalowych i zbiorników. Wnioskodawca w spornym okresie był oddelegowany do pracy w Hucie (...) w P. i w pełnym wymiarze czasu pracy zajmował się spawaniem konstrukcji stalowych, które służyły do budowy wanny do wytopu szkła.

Wskazani wyżej pracodawcy nie wystawili wnioskodawcy świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

W dalszej kolejności wnioskodawca był zatrudniony od 6 sierpnia 1985r. do 31 sierpnia 1992r. w Zespole Zakładów (...) w O.. Początkowo do 31 stycznia 1986r. pracował na stanowisku spawacza elektrycznego i gazowego. Od 1 lutego 1986r. otrzymał angaż na stanowisko ślusarza z dodatkowymi czynnościami spawacza. Od 1 września 1988r. powierzono mu wyłącznie obowiązki spawacza, które pełnił do końca zatrudnienia. (...) S.A. z siedzibą w K., będąca następcą prawnym Zespołu Zakładów (...) w O., wystawiła wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, w którym wskazała, że w okresach od 6 sierpnia 1985r. do 31 stycznia 1986r. oraz od 1 września 1988r. do 31 sierpnia 1992r. w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym wymienione w wykazie A, dziale XIV, poz. 12 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. oraz wymienione w wykazie A, dziale XIV, poz. 12, pkt1 stanowiącego załącznik 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r.

Jak ustalił Sąd Okręgowy, od 14 września 1992r. do 9 listopada 1999r. wnioskodawca pracował w (...) Spółce z o.o. w O. na stanowisku spawacza-ślusarza, w tym od 1 lutego 1994r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy spawaniu konstrukcji stalowych przy rozbudowie Zakładów (...) w O.. Spółka wystawiła wnioskodawcy w dniu 11 grudnia 2012r. świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, w którym wskazała, że w okresie od 1 lutego 1994r. do 31 grudnia 1998r. stale i w pełnym wymiarze czasu prace wykonywał pracę w szczególnych warunkach z wykazu A, działu XIV, poz. 12, pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r., tj. prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomo-wodorowym.

W świetle tak poczynionych ustaleń Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że odwołanie ubezpieczonego nie zasługuje na uwzględnienie. Czyniąc rozważania prawne, Sąd I instancji wskazał na art. 184 ust 1 i 2 oraz art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Podniósł nadto, że szczegółowe warunki uzyskania spornego świadczenia reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43 ze zm.). W ocenie Sądu I instancji, zasadnicze znaczenie na gruncie przedmiotowej sprawy przypisać należy przywołanym przepisom § 1, § 2 i § 4 w/w. rozporządzenia. Sąd Okręgowy zwrócił m.in. uwagę , że okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Przy czym brak takiego świadectwa nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Dokonując ustaleń w zakresie prac wykonywanych przez wnioskodawcę od 7 marca 1980r. do 30 kwietnia 1981r. w (...) Usługowej Spółdzielni Pracy w O., Sąd oparł się na zeznaniach świadków J. S. (1) i M. W. oraz ustalił, że wnioskodawca wykonywał w spornych okresach nie tylko prace wymienione w wykazie A, dziale XIV, pkt 12, przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomo- wowodorowym, stanowiącym załącznik do cyt. rozporządzenia, ale również inne prace, które nie mogą być kwalifikowane jako prace w warunkach szczególnych, tj. prace hydrauliczne. Z tych zeznań wynikało bowiem, że wnioskodawca pracował w brygadzie hydraulików, która zajmowała się zakładaniem wody, centralnego ogrzewania oraz urządzeń sanitarnych oraz usuwaniem awarii hydraulicznych, przeważnie u osób prywatnych i nie było podziału obowiązków. Sąd odmówił wiary w części zeznaniom J. K. oraz wnioskodawcy, którzy twierdzili, że do wyłącznych obowiązków wnioskodawcy należało tylko spawanie rur przy rozprowadzeniu wody i centralnego ogrzewania. Ze specyfiki zadań brygady hydraulicznej wynika, że skarżący nie mógł wykonywać prac spawalniczych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Nadto J. K. przyznał, że pomagał wnioskodawca mu w przecinaniu rur brzeszczotem. Z zeznań świadków wynika zatem, że do obowiązków wnioskodawcy należało nie tylko spawanie, ale też docinanie rur potrzebnych do rozprowadzania wody i centralnego ogrzewania, oczyszczanie spawu oraz wykonywanie prac pomocniczych tj. jak rozkładanie materiału. Spośród tych prac jedynie prace przy spawaniu elektrycznym, jako wymienione w dziale XIV, poz. 12, wykazu A, są pracami w szczególnych warunkach. Dlatego ponieważ wnioskodawca oprócz prac w warunkach szczególnych (spawalniczych), wykonywał także inne prace, które takiego charakteru nie miały, to nie można uznać że pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy ustalił, że prace w szczególnych warunkach przy spawaniu elektrycznym, wymienione w dziale XIV, poz. 12 wykazu A wnioskodawca wykonywał od 10 sierpnia 1981r. do 31 października 1982r. w Przedsiębiorstwie (...) w K.. Wprawdzie z dokumentów wynika, że w początkowym okresie do 31 listopada 1981r. wnioskodawca pracował na stanowisku montera, a dopiero od 1 grudnia 1981r. na stanowisku montera-spawacza, to jednak świadek K. S., który w spornym okresie pracował razem ze skarżącym potwierdził, że pomimo różnego nazewnictwa stanowisk pracy, wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy spawaniu konstrukcji stalowych, rurociągów, przenośników w elektrociepłowni w Ł., gdzie był oddelegowany do pracy.

Również od 9 listopada 1982r. do 30 kwietnia 1985r. w Przedsiębiorstwie (...) w S., jak wynika z dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych oraz zeznań świadków: M. J. i W. M., którzy pracowali z wnioskodawcą, wykonywał on prace w szczególnych warunkach przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym i gazowym stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Wprawdzie z umów o pracę z 9 listopada 1982r. i z 23 listopada 1982r. wynika, że z podjął pracę na stanowisku montera-spawacza-ślusarza, jednak zarówno wnioskodawca, jak też świadkowie wskazali, że w tym czasie był oddelegowany do pracy w Hucie (...) w P., gdzie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy zajmował się spawaniem konstrukcji stalowych, które służyły do budowy wanny do wytopu szkła.

Sąd I instancji odmówił natomiast zaliczenia skarżącemu do pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 1 lutego 1986r. do 31 sierpnia 1988r. w Zespole Zakładów (...) w O.. Sąd uznał za niewiarygodne zeznania świadków: A. D. i J. S. (2) oraz wnioskodawcy w zakresie, w którym twierdzili, że przez cały okres pracy w zakładzie do obowiązków wnioskodawcy należało tylko spawanie konstrukcji stalowych. Zeznania te pozostają w sprzeczności z dokumentami w postaci angażu z 22 lutego 1986r. (k. 22 akt osobowych), z którego wprost wynika, że R. K. od 1 lutego 1986r. pracował na stanowisku ślusarza, a tylko dodatkowo wykonywał czynnościami spawacza. Dokument ten wskazuje w ocenie Sądu I instancji, że podstawowymi czynnościami skarżącego w tym okresie były czynności ślusarskie, a tylko dodatkowo wykonywał prace spawalnicze. Takie wyłącznie spawalnicze prace skarżący wykonywał od 1 września 1988r. do końca zatrudnienia , co też potwierdził następca prawny Zespołu Zakładów (...) w (...) S.A. w K. w wystawionym świadectwie pracy w szczególnych warunkach z dnia 22 kwietnia 2010r. i okres ten został mu już zaliczony przez organ rentowy do szczególnego stażu pracy.

Z uwagi na sprzeczność zeznań świadków: A. D. i J. S. (2) oraz wnioskodawcy z dokumentacją osobową Sąd odmówił zaliczenia skarżącemu do prac w szczególnych warunkach także okresu zatrudnienia w (...) Spółka z o.o. w O. od 14 września 1992 roku do 31 stycznia 1994r. Ze świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 11 grudnia 2012 roku (k.23 akt emerytalnych) wystawionego przez pracodawcę wynika, że spawaniem konstrukcji stalowych wnioskodawca zajmował się stale i w pełnym wymiarze czasu pracy dopiero od 1 lutego 1994r. do końca zatrudnienia i ten okres podlega zaliczeniu do szczególnego stażu pracy. W okresie wcześniejszym od 14 września 1992r. do 31 stycznia 1994r., jak wynika z umowy o pracę z 14 września 1992r. oraz angażu z 1 października 1993r., skarżący pracował na stanowisku ślusarza-spawacza. Oznacza to, że do jego obowiązków oprócz prac spawalniczych, wykonywanych w warunkach szczególnych należały również prace ślusarskie, które takiego charakteru nie mają.

W rezultacie Sąd I instancji uznał, że wnioskodawca wykonywał prace w szczególnych warunkach w okresach:

- od 10 sierpnia 1981r. do 31 października 1982r. ( 1 rok 2 miesiące i 21 dni),

- od 9 listopada 1982r. do 30 kwietnia 1985r. ( 2 lata , 5 miesięcy i 21 dni);

- od 1 lutego 1994r. do 31 grudnia 1998r. ( 4 lata, 11 miesięcy);

Sąd nie zaliczył natomiast do prac w warunkach szczególnych pracy wnioskodawcy:

- od 7 marca 1980r. do 30 kwietnia 1981r. w (...) Usługowej Spółdzielni Pracy w O. na stanowisku spawacz- monter wodno-kanalizacyjny i co;

- od 1 lutego 1986r. do 31 sierpnia 1988r. w Zespole Zakładów (...) w O. na stanowisku ślusarza-spawacza;

- od 14 września 1992r. do 31 stycznia 1994r. w (...) Spółka z o.o. w O. na stanowisku spawacz-ślusarz.

Po zaliczeniu do stażu pracy w szczególnych warunkach uznanego przez organ rentowy w wymiarze 4 lat, 11 miesięcy i 21 dni, uwzględnionych przez Sąd I instancji okresów w łącznej wymiarze 8 lat 7 miesięcy i 12 dni, wnioskodawca udowodnił , że wykonywał pracę w szczególnych warunkach przez łączny czas 13 lat, 7 miesięcy 3 dni, a więc nie legitymuje się wymaganym 15-letnim stażem pracy i dlatego Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. odwołanie oddalił.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego złożył ubezpieczony, reprezentowany przez fachowego pełnomocnika, zaskarżając go w całości i zarzucając mu sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, polegającą na przyjęciu, że wnioskodawca nie udowodnił pracy w szczególnych warunkach w okresach wskazanych przeze niego w odwołaniu, podczas gdy prawidłowa ocena materiału dowodowego powinna prowadzić do uznania za udowodnione wszystkie okresy wskazane przez wnioskodawcę w odwołaniu, a w szczególności za udowodniony powinien zostać uznany okres pracy wnioskodawcy w szczególnych warunkach od 1 lutego 1986 r. do 31 sierpnia 1988 r. w Zespole Zakładów (...) w O. na stanowisku spawacza.

Apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie wnioskodawcy prawa do emerytury w niższym wieku oraz o dopuszczenie dowodów w postępowaniu apelacyjnym: kopii książki spawacza - dot. spawania elektrycznego; kopii książki spawacza - dot. spawania gazowego na okoliczność, że w dniu 22 sierpnia 1986 r. wnioskodawca zdał egzaminy kontrolne (kwalifikacyjne) i uzyskał znak spawacza 50/83; pisemnych zeznań świadka Z. P. i świadka M. M. - poświadczonych przez ZUS Inspektorat w O. oraz zeznań tych osób w charakterze świadków na okoliczność, że wnioskodawca przez cały okres zatrudnienia w (...) O. pracował w charakterze spawacza, a nie ślusarza.

W ocenie apelującego, zaskarżony wyrok jest niesłuszny i opiera się na błędnych ustaleniach faktycznych, sprzecznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego. Sąd I instancji oparł ustalenia faktyczne na arbitralnie wybranych dokumentach, którym dał wiarę , błędnie interpretując ich treść, zaś innych nie dostrzegł, a w każdym razie nie odniósł się do ich treści w żaden sposób. Sąd ten nie dał również wiary świadkom zgłoszonym przez wnioskodawcę z uwagi na sprzeczność z „dokumentacją osobową”. Wg uzasadnienia wyroku podstawowym dokumentem, z którego rzekomo wynika, że wnioskodawca od 1 lutego 1986r. pracował jako „ślusarz-spawacz” jest „angaż” z 22 lutego 1986 r. (k.22), który zdaniem Sądu powierza wnioskodawcy inne obowiązki. Tymczasem z treści tego dokumentu wynika jednoznacznie, że zmianie podlegało jedynie wynagrodzenie, a pozostałe warunki umowy pozostały bez zmian. To, że raz pod imieniem i nazwiskiem wnioskodawcy jest napisane „spawacz”, innym razem „spawacz-ślusarz”, a jeszcze innym „ślusarz z dodatk. czynn. spawacza (...) świadczy jedynie o niestaranności wypełniania druków, sporządzania pism i wniosków. Błędne określenie wykonywanej pracy nie powodowało przecież zmiany wykonywanej pracy. Zdaniem apelującego , z dokumentów osobowych wnioskodawcy z (...) O. wynika jednoznacznie, że od dnia zawarcia umowy o pracę w charakterze spawacza, umowa ta podlegała zmianom jedynie w zakresie wynagrodzenia. Z żadnego dokumentu nie wynika, że umowa o pracę wnioskodawcy uległa zmianom w innym zakresie. Jeśli chodzi o „angaż” z dnia 28 lutego 1986 r. to jeśli przyjąć, że „ślusarz z dod. czynn. spawacza (...) oznacza faktycznie wykonywaną przez wnioskodawcę pracę, to była to praca wykonywana na dzień 1 lutego 1986 r. A to oznacza, że zmiana musiała nastąpić wcześniej. Ponieważ nigdzie wcześniej nie ma śladu tej zmiany umowy, to oznacza, że wpis „ślusarz z dod. czynn. spawacza (...) w angażu z 28 lutego 1986 r. jest tylko błędnym określeniem aktualnie wykonywanej przez pracownika pracy. Za taką interpretacją „angażu” z dnia 28 lutego 1986 r. przemawia również treść wniosku z 28 lutego 1986 r„ z którego brzmienia jednoznacznie wynika, że przełożony wnosi o zmianę wynagrodzenia przez przeszeregowanie, natomiast stanowisko ma być bez zmian. Podobnie zaświadczenie z dnia 18 lutego 1986 r„ z którego wynika, że przynajmniej na tę datę wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku spawacza (...). Wszystkie powołane wyżej dokumenty znajdują się w aktach osobowych (...) O., załączonych do akt niniejszej sprawy, nie są ponumerowane, jak to przyjął Sąd pierwszej instancji, bowiem każdy z dokumentów w tych aktach ma numer „22”. A więc nie tylko angaż jest na k. 22, ale wszystkie inne dokumenty, o których wyżej - również.

Apelujący uzasadnił wniosek o dopuszczenie dowodów z kopii książeczek spawacza tym , że wnioskodawca nie złożył ich w postępowaniu przed Sądem I instancji przez roztargnienie. Jeśli chodzi o zeznania świadków, to wnioskodawcy udało się dotrzeć do tych osób dopiero po wydaniu wyroku przez Sąd I instancji.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego nie zasługiwała na uwzględnienie. Rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji jest prawidłowe i znajduje oparcie zarówno w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, jak i obowiązujących przepisach prawa. Sąd Okręgowy w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie dowodowe, dokonał wszechstronnej analizy zebranych dowodów, nie naruszając zasady swobodnej ich oceny i w oparciu o zasadnie przyjęty stan faktyczny sprawy prawidłowo zastosował konkretnie przywołane przepisy prawa materialnego.

Istota sporu na gruncie przedmiotowej sprawy sprowadza się do rozstrzygnięcia, czy wnioskodawca legitymuje się 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych liczonym na dzień 1 stycznia 1999 r. Spełnienie przez ubezpieczonego pozostałych warunków określonych w art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t.: Dz.U. z 2016r., poz.887 ze zm.) jest na etapie apelacji bezsporne. Zgodnie z treścią art. 184 cyt. wyżej ustawy, ubezpieczonemu urodzonemu po dniu 31 grudnia 1948r., przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy, tj. po ukończeniu 60 lat, jeżeli w dniu wejścia w życia ustawy – na dzień 1 stycznia 1999r. osiągnął okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymagany w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) – 15 lat oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy, to jest 25 lat.

W świetle zarzutów apelacji spór został zasadniczo zawężony do oceny, czy okres zatrudnienia ubezpieczonego od 1 lutego 1986r. do 31 sierpnia 1988r. w Zespole Zakładów (...) w O. podlega zaliczeniu w poczet stażu pracy w warunkach szczególnych. Mając bowiem na uwadze niesporne ustalenia Sądu Okręgowego odnośnie tego , że wnioskodawca udowodnił okres 13 lat, 7 miesięcy i 3 dni okresów pracy w warunkach szczególnych, uwzględnienie dodatkowo ww. okresu w wymiarze 2 lat i 7 miesięcy przesądziłoby o nabyciu przez apelującego prawa do emerytury. Co do pozostałych okresów nieuwzględnionych przez Sąd I instancji apelujący nie zgłaszał zastrzeżeń . Dlatego tylko dla porządku warto wskazać, że odnośnie zatrudnienia wnioskodawcy od 7 marca 1980r. do 30 kwietnia 1981r. w (...) Usługowej Spółdzielni Pracy w O. Sąd Okręgowy w oparciu o świadectwo pracy i zeznania dwóch świadków ustalił, że wnioskodawca wykonywał nie tylko prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, wymienione w stanowiącym załącznik do cyt. wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. wykazie A, dziale XIV, pkt 12, ale również inne prace niekwalifikowane jako prace w warunkach szczególnych, tj. prace hydrauliczne. Sąd odmówił zaliczenia skarżącemu do prac w szczególnych warunkach także okresu zatrudnienia w (...) Spółce z o.o. w O. od 14 września 1992r. do 31 stycznia 1994r. , gdyż ze świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych wystawionego 11 grudnia 2012r. przez pracodawcę wynika, że wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy spawanie konstrukcji stalowych od 1 lutego 1994r. do końca zatrudnienia i ten okres zaliczono do szczególnego stażu pracy. Natomiast od 14 września 1992r. do 31 stycznia 1994r., w myśl umowy o pracę z 14 września 1992r. oraz angażu z 1 października 1993r., skarżący pracował na stanowisku ślusarza-spawacza. Tym samym do jego obowiązków, oprócz prac spawalniczych, należały również prace ślusarskie nieobjęte wykazem prac w szczególnych warunkach.

Odnosząc się kluczowego z punktu widzenia nabycia prawa do żądanego świadczenia zatrudnienia, warto przypomnieć, że wnioskodawca pracował w (...) od 6 sierpnia 1985r. do 31 sierpnia 1992r. Wbrew twierdzeniom apelującego, nie sposób uznać, że dokonane przez Sąd Okręgowy istotne ustalenia faktyczne odnośnie charakteru zatrudnienia wymienionego od 1 lutego 1986r. do 31 sierpnia 1988r. pozostają w sprzeczności ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, w tym z dowodami z dokumentów znajdującymi się w oryginalnych aktach osobowych wnioskodawcy. Dla skuteczności zarzutu obrazy przepisu art. 233 § 1 k.p.c. konieczne jest wykazanie rażącego naruszenia dyrektyw oceny dowodów wskazanych w przywołanym przepisie, czyli wykazania, że ocena sądu jest rażąco sprzeczna z zasadami logicznego rozumowania czy doświadczenia życiowego i dlaczego (patrz bliżej także - SN wyrok z 10 czerwca 1999 r., II UKN 685/98 - legalis). Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Wyłącznie w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub, gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej, albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona.

Aby dokonać prawidłowej oceny wszystkich zgromadzonych w sprawie dowodów, w tym osobowych i nieosobowych źródeł dowodowych, i na ich podstawie ustalić stan faktyczny, w pierwszej kolejności trzeba podkreślić, że prawo do emerytury w niższym wieku stanowi przywilej i jako takie jest odstępstwem od zasady powszechnego wieku emerytalnego. W związku z tym strona nie można poprzestać na jego uprawdopodobnieniu, lecz musi udowodnić przesłanki przyznania prawa w sposób bezsporny, a temu służą przede wszystkim dokumenty i dopiero wówczas, gdy są one niedostępne lub niekompletne, możliwym i uzasadnionym jest dokonywanie ustaleń na podstawie innych dowodów, w tym zeznań wskazywanych przez wnioskodawcę świadków. Orzecznictwo wskazuje, że same zeznania świadków, gdy nie znajdują potwierdzenia w dokumentach pracowniczych, nie stanowią miarodajnego dowodu pracy w szczególnych warunkach. Tym bardziej nie jest dopuszczalne oparcie się wyłącznie na zeznaniach świadków, w sytuacji gdy z dokumentów wynikają okoliczności przeciwne (por. Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 6 sierpnia 2014r., III AUa 466/14, LEX nr 1496008; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 22 maja 2013 r., III AUa 952/12, LEX nr 1327500; wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 20 września 2012 r., III AUa 374/12, LEX nr 1223476; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 17 stycznia 2012 r., III AUa 1482/11, LEX nr 1110006; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 22 lutego 2012 r., III AUa 1734/11, LEX 1129735, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 16 października 2013r., III AUa 211/13).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, trzeba uznać, że Sąd Okręgowy przy ustalaniu charakteru spornego zatrudnienia prawidłowo przyznał prymat dowodom z oryginalnych dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych zwłaszcza ze względu na znaczny upływ czasu i dokonał ich oceny, nie przekraczając opisanej wyżej zasady swobodnej oceny dowodów. Należy w tym miejscu przypomnieć , że świadectwo pracy czy świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, a także inne dokumenty wystawione przez pracodawcę, nie są dokumentami urzędowymi w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., tylko dokumentami prywatnymi , które stanowią dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (art. 245 k.p.c.). Dokumenty takie podlegają kontroli zarówno co do prawdziwości podanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej.

Jak wynika z akt osobowych, wnioskodawca pracował w (...) od 6 sierpnia 1985r. do 31 sierpnia 1992r. Z umowy o pracę z 2 sierpnia 1985r. wynika , że został zatrudniony na stanowisku spawacza elektrycznego i gazowego w warunkach szczególnych na 14-dniowy okres próbny, a następnie na czas nieokreślony. W dniu 24 lipca 1985r. wydano wnioskodawcy kartę BHP na stanowisko spawacza. Przy czym kwestionariusz osobowy z 25 lipca 1985r. zawiera zapis, że z zawodu jest ślusarzem, a wykonywał zawód ślusarza-spawacza. Co istotne, z kolejnego kwestionariusza osobowego ( znajdującego się w tych samych aktach osobowych) , który w rubryce „przebieg pracy zawodowej” obejmuje również sporne zatrudnienie od 6 sierpnia 1985r. w (...), jako zajmowane stanowisko wpisane jest „ślusarz-spawacz”. Sąd Okręgowy prawidłowo zwrócił uwagę , że następnie w dniu 22 lutego 1986r. wnioskodawca otrzymał angaż z dniem 1 lutego 1986r. na stanowisko „ślusarza z dodatkowymi czynnościami spawacza”. Z tym angażem koresponduje kolejny dokument wydany później – 28 lutego 1986r. tj. wniosek o zmianę wynagrodzenia – przeszeregowanie bez zmiany stanowiska , gdyż to stanowisko zmieniono wcześniejszym angażem z 22 lutego 1986r. Wniosek z 28 lutego 1986r. również zawiera informację , że wnioskodawca zatrudniony jest obecnie na stanowisku „ślusarz-spawacz”. Zasadnicza polemika apelującego odnosi się do interpretacji zapisów w tych dokumentach. Zdaniem apelującego, angaż z 22 lutego 1986r. nie zawiera zapisu o zmianie stanowiska tylko wyłącznie wynagrodzenia. Również dokument z 28 lutego 1986r. nie odnosi się do zmiany stanowiska, a takiego dokumentu nie ma w całych aktach osobowych. Wbrew twierdzeniom apelującego, Sąd Okręgowy dokonując oceny całościowej wszystkich dokumentów znajdujących się w aktach osobowych wnioskodawcy, a nie tylko pojedynczego angażu, nie przekroczył granic swobodnej oceny dowodów. Aby prawidłowo zinterpretować oryginalne dokumenty pracownicze, będące podstawą kluczowych ustaleń faktycznych, warto prześledzić wszystkie kolejne angaże, albowiem po ww. angażu z 22 lutego 1986r., na którym skupiła się cała uwaga apelującego, pracodawca w dniu 21 marca 1987r. ( a więc rok później) wystawił kolejny angaż od 1 stycznia 1987r. również na stanowisku „ślusarz z dodatkowymi czynnościami spawacza”. Następnie kolejny angaż z 3 maja 1988r. wskazuje stanowisko „ślusarz-spawacz” od 1 maja 1988r. , a z 10 maja 1988r. odnosi się tylko do przyznania z dniem 6 sierpnia 1988r. dodatku stażowego i w ogóle nie zawiera określenia stanowiska. Natomiast angaż z 6 września 1988r. i kolejne począwszy od 1 września 1988r. odnoszą się do stanowiska spawacza. Trudno w tej sytuacji zakładać , jak chce apelujący , że zmiany w angażach co do konkretnych i jednoznacznych zapisów odnośnie zajmowanego stanowiska pracy , w tym „spawacz”; „ślusarz-spawacz” i „ślusarz z dodatkowymi czynnościami spawacza”, były wynikiem błędów w zapisach czy bałaganu w dokumentach pracodawcy. Nie ma bowiem na to żadnych dowodów. Tym bardziej ,że chronologia tych angaży jednoznacznie wskazuje, w jakim okresie stanowiska ulegały zmianie. Powołane przez apelującego zaświadczenie z 18 lutego 1986r., potwierdzające zdanie egzaminu po szkoleniu podstawowym z zakresu BHP, które zawiera informację , że wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku spawacza, zostało wydane najwcześniej. Angaż odnoszący się do stanowiska „ślusarza z dodatkowymi czynnościami spawacza” wydano z datą późniejszą – 22 lutego 1986r., a wniosek o zmianę wynagrodzenia – 28 lutego 1986r. Ponieważ zatem zarówno na datę szkolenia z zakresu BHP ( które niewątpliwie musiało się odbyć przed wystawieniem zaświadczenia), jak i na datę wystawienia zaświadczenia nie został jeszcze wystawiony angaż wskazujący inne stanowisko pracy wnioskodawcy, tłumaczy to w sposób logiczny zapis w dokumencie z 18 lutego 1986r. odnośnie zajmowanego stanowiska . Analizując natomiast samą treść angaży , nie można wywodzić , jak domaga się apelujący, że brak jest w aktach osobowych dokumentu potwierdzającego zmianę stanowiska pracy. Takimi dokumentami bowiem standardowo były angaże i to one co do zasady wskazywały, jakie stanowisko zajmował pracownik i w jakim okresie. Fakt, że były to dokumenty wypełniane na gotowych drukach, niezawierających precyzyjnych informacji, nie pozbawia ich waloru wiarygodności w sytuacji, gdy nie jest kwestionowana autentyczność dokumentów , a ich treść nie jest sprzeczna z innymi dowodami.

W rezultacie dowody z oryginalnych dokumentów pracowniczych w postaci trzech kolejnych angaży, wniosku o zmianę wynagrodzenia konsekwentnie wskazują na zmianę stanowiska pracy w okresie od 1 lutego 1986r. do 31 sierpnia 1988r. Przy czym porównanie wszystkich angaży pozwala jednoznacznie twierdzić, że wnioskodawca w trakcie zatrudnienia w (...) przez okres 1 roku i 7 miesięcy miał zmienione stanowisko pracy i wykonywał obowiązki ślusarza – spawacza, albo jak to szerzej ujął pracodawca: ślusarza z dodatkowymi czynnościami spawacza. Wiarygodność świadków , ze względu przede wszystkim na znaczny upływ czasu oraz treść oryginalnych dokumentów pracowniczych, musi być ograniczona. Treść dokumentacji w takiej sytuacji winna mieć zasadnicze znaczenie przy ustalaniu stanu faktycznego zwłaszcza, że zeznania świadków dotyczą okresu sprzed 30 lat i odnoszą się do opisu zakresu czynności pracowniczych wnioskodawcy na przestrzeni szeregu lat. Stąd trudno przyznać co do poszczególnych okresów prymat zeznaniom świadków w sytuacji , gdy pozostają w sprzeczności z zapisami czynionymi na bieżąco w latach 80-tych w dokumentacji osobowej przez odpowiedzialnego za sprawy kadrowe pracownika zakładu. Odnosząc się do zeznań świadków – współpracowników wnioskodawcy warto zwrócić uwagę na jeszcze jeden aspekt sprawy. Obaj świadkowie A. D. i J. S. (2), którzy zeznali ,że pracowali wspólnie z wnioskodawcą zarówno w (...) w O., jak i następnie w (...) spółce z o.o. w O., podali , że wnioskodawca w obu tych zakładach wykonywał ten sam rodzaj pracy i była to tylko praca przy spawaniu. Wyjaśnili przy tym ,że spółka powstała z wydziału (...) i kontynuowała taką samą działalność, a oni wszyscy wykonywali w obu zakładach takie same obowiązki jako spawacze. Zeznania te pozostają jednak w sprzeczności nie tylko z aktami osobowymi z okresu zatrudnienia w (...), ale również z dokumentacją (...) spółki z o.o. w O.. W dniu 14 września 1992r. zawarto z wnioskodawcą umowę o pracę na stanowisku ślusarz-spawacz i z kolejnych angaży oraz świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach wynika , że pracę na tym stanowisku wykonywał co najmniej do 31 stycznia 1994r.

A zatem, mając na uwadze treść niekwestionowanych i oryginalnych dowodów z dokumentów , Sąd Okręgowy ostatecznie prawidłowo ocenił, że nie ma w sprawie wystarczających dowodów, aby ustalić, iż wnioskodawca w całym okresie zatrudnienia w (...) wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy niezmiennie obowiązki na jednym stanowisku spawacza, a tylko w takim przypadku byłaby możliwość zaliczenia takiego okresu w oparciu o § 2 cyt. rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. do stażu pracy w warunkach szczególnych. Przeprowadzona przez Sąd I instancji analiza oryginalnej dokumentacji pracowniczej mieści się w granicach swobodnej oceny dowodów i nie pozwala poczynić w oparciu o zeznania świadków ustaleń odmiennych od treści tych dokumentów co do tego, że w spornym okresie od 1 lutego 1986r. do 31 sierpnia 1988r. wnioskodawca nie wykonywał pracy na stanowisku ślusarza z dodatkowymi czynnościami spawacza, tylko stale i w pełnym wymiarze czasu pracował jako spawacz, wykonując prace ujęte w wykazie prac w szczególnych warunkach – wykazie A, dziale XIV, pod poz.12 stanowiącym załącznik do cyt. rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r.

Nie wnoszą nic istotnego do sprawy załączone do apelacji kopie dokumentów: książki spawacza - dot. spawania elektrycznego; książki spawacza - dot. spawania gazowego na okoliczność, że w dniu 22 sierpnia 1986 r. wnioskodawca zdał egzaminy kontrolne (kwalifikacyjne) i uzyskał znak spawacza 50/83. W sprawie nie ma bowiem sporu, wynika to wprost z ustaleń Sądu I instancji, że wnioskodawca posiada uprawnienia spawalnicze od 1975r. oraz wykonywał prace spawalnicze w całym okresie zatrudnienia w (...) w O.. Spór dotyczył wyłącznie tego , czy w ww. okresie prace te były wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Natomiast wniosek o przesłuchanie dodatkowych świadków na te same okoliczności należało pominąć, jako spóźniony. Apelujący, wbrew treści art.381 k.p.c., nie wykazał, aby potrzeba powołania kolejnych świadków na te same okoliczności wyniknęła po wydaniu wyroku przez Sąd I instancji. Uregulowanie zawarte w art. 381 k.p.c. jest wyrazem dążenia do koncentracji materiału dowodowego przed sądem I instancji. Stąd okoliczność, że stronie „udało się dotrzeć” do świadków dopiero po wydaniu zaskarżonego wyroku nie uzasadnia uwzględnienia wniosku dowodowego w trybie powołanego art. 381 k.p.c. w sytuacji, gdy od daty odwołania do sądu do daty wyrokowania upłynął blisko rok czasu.

Mając na uwadze powyższe rozważania, w rezultacie wnioskodawca nie legitymuje się wymaganym ustawą 15-letnim stażem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Z tych względów nie mógł nabyć prawa do emerytury na podstawie art.184 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w związku z art.32 tej ustawy. W konsekwencji zaskarżony wyrok Sądu I instancji, a także poprzedzająca go decyzja organu rentowego odpowiadają prawu, a apelacja wnioskodawcy, jako pozbawiona uzasadnionych podstaw, podlegała oddaleniu na podstawie art.385 k.p.c.