Pełny tekst orzeczenia

  Sygn. akt VIII U 2393/14

Decyzją z dnia 29 kwietnia 2014 roku - nr (...) - Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. - stwierdził, że U. R. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu jako zleceniobiorca w okresach: od 03.01.2008 r. do 12.01.2008 r., od 01.02.2008 r. do 10.02.2008 r., od 01.03.2008 r. do 10.03.2008 r., od 15.03.2008 r. do 28.03.2008 r., od 14.04.2008 r. do 28.04.2008 r., od 15.05.2008 r. do 30.05.2008 r., od 16.06.2008 r. do 30.06.2008 r., od 15.07.2008 r. do 30.07.2008 r., od 04.08.2008 r. do 23.08.2008 r., od 06.10.2008 r. do 21.10.2008 r., od 03.11.2008 r. do 20.11.2008 r., od 02.12.2008 r. do 16.12.2008 r., od 14.01.2009 r. do 30.01.2009 r., od 05.02.2009 r. do 12.02.2009 r., od 15.02.2009 r. do 27.02.2009 r., od 05.03.2009 r. do 18.03.2009 r., od 04.04.2009 r. do 15.04.2009 r., od 08.06.2009 r. do 23.06.2009 r., od 01.07.2009 r. do 10.07.2009 r., od 03.08.2009 r. do 14.08.2009 r., od 07.09.2009 r. do 21.09.2009 r., od 23.09.2009 r. do 30.09.2009 r., od 01.10.2009 r. do 15.10.2009 r., od 02.11.2009 r. do 17.11.2009 r., od 04.12.2009 r. do 17.12.2009 r., od 21.01.2010 r. do 31.01.2010 r., od 15.02.2010 r. do 28.02.2010 r., 01.03.2010 r. do 16.03.2010 r., od 06.04.2010 r. do 20.04.2010 r., od 04.05.2010 r. do 20.05.2010 r., od 07.06.2010 r. do 21.06.2010 r., od 01.07.2010 r. do 14.07.2010 r., od 02.08.2010 r. do 14.08.2010 r., od 06.09.2010 r. do 16.09.2010 r., od 04.10.2010 r. do 22.10.2010 r., od 25.10.2010 r. do 29.10.2010 r., od 02.11.2010 r. do 15.11.2010 r., od 06.12.2010 r. do 20.12.2010 r., od 07.01.2011 r. do 28.01.2011 r., od 08.02.2011 r. do 25.02.2011 r. oraz od 01.03.2011 r. do 31.03.2011 r. u płatnika składek Towarzystwo (...) z siedzibą w Ł. oraz, że z wymienionego tytułu miesięczne podstawy wymiaru składek wynoszą:

1. na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne tj. emerytalne, rentowe i wypadkowe:

- za miesiące 01/2008 r. i 02/2008 r. - 1100,00 zł;

- za miesiąc 03/2008 r. - 2100,00 zł;

- za miesiące od 04/2008 r. do 08/2008 r. - 1500,00 zł;

- za miesiąc 10/2008 r. - 3000,00 zł;

- za miesiące 11/2008 r. i 12/2008 r. - 1500,00 zł;

- za miesiąc 01/2009 r. - 1500,00 zł;

- za miesiąc 02/2009 r. - 2800,00 zł;

- za miesiące od 03/2009 r. do 09/2009 r.- 1800,00 zł;

- za miesiąc 10/2009 r. - 2500,00 zł;

- za miesiące 11/2009 r. i 12/2009 r, - 1800,00 zł;

- za miesiące 01/2010 r. i 02/2010 r. - 1800,00 zł;

- za miesiąc 04/2010 r. - 1800,00 zł;

- za miesiąc 05/2010 r. - 3600,00 zł;

- za miesiące od 06/2010 r. do 09/2010 r. - 1800,00 zł;

- za miesiąc 10/2010 r. - 2800,00 zł;

- za miesiące 11/2010 r. i 12/2010 r. - 1800,00 zł;

- za miesiące od 01/2011 r. do 03/2011 r. - 1800,00 zł;

2. na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne:

- za miesiące 01/2008 r. i 02/2008 r. - 976,14 zł;

- za miesiąc 03/2008 r. - 1863,54 zł;

- za miesiące od 04/2008 r. do 08/2008 r. - 1331,10 zł;

- za miesiąc 10/2008 r. - 2662,20 zł;

- za miesiące 11/2008 r. i 12/2008 r. - 1331,10 zł;

- za miesiąc 01 /2009 r. - 1331,10 zł;

- za miesiąc 02/2009 r. - 2484,72 zł;

- za miesiące od 03/2009 r. do 09/2009 r.- 1597,32 zł;

- za miesiąc 10/2009 r. - 2218,50 zł;

- za miesiące 11/2009 r. i 12/2009 r. - 1597,32zł;

- za miesiące 01/2010 r. i 02/2010 r. - 1597,32zł;

- za miesiąc 04/2010 r. - 1597,32zł;

- za miesiąc 05/2010 r. - 3194,64zł;

- za miesiące od 06/2010 r. do 09/2010 r. - 1597,32zł;

- za miesiąc 10/2010 r. - 2484,72 zł;

- za miesiące 11/2010 r. i 12/2010 r. - 1597,32 zł;

- za miesiące od 01/2011 r. do 03/2011 r. - 1597,32 zł.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że przedmiot zawieranych przez płatnika z U. R. umów (rozliczanie środków z Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej) obejmuje w istocie elementy charakterystyczne dla umów o świadczenie usług. Mimo nazwania tych umów umowami o dzieło należy zatem stosować do nich przepisy Kodeksu cywilnego o zleceniu. ZUS ustalił przy tym, że w spornych okresach U. R. miała ustalone prawo do emerytury oraz nie posiadała innych tytułów do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalno - rentowych. Tymczasem płatnik nie zgłosił U. R. do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego od dnia oznaczonego w umowach jako dzień ich rozpoczęcia, a także nie dokonał jej wyrejestrowania z ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego od następnego dnia po wygaśnięciu umów. Z ustaleń ZUS wynika też, że płatnik składek nie obliczył i nie rozliczył za ubezpieczoną składek na ubezpieczenie społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

/decyzja - k. 2 - 4 akt ZUS/

Decyzją z dnia 4 lipca 2014 roku - nr (...) - Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. - stwierdził, że U. R. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu jako zleceniobiorca w okresie od 2 września 2008 roku do 30 września 2008 roku oraz od 4 maja 2009 roku do 29 maja 2009 roku u płatnika składek Towarzystwo (...) w Ł. oraz że ze wskazanego tytułu miesięczne podstawy wymiaru składek za wrzesień 2008 roku wynoszą 0,00 zł zarówno na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, tj. emerytalne, rentowe i wypadkowe jak i na ubezpieczenie zdrowotne. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że U. R. była zatrudniona u płatnika składek Towarzystwo (...) w Ł. w spornych okresach na podstawie umów o świadczenie usług, pomimo nazwania ich umowami dzieło. Wynika to z charakteru wykonywanych przez nią na rzecz płatnika czynności. Przedmiotem umów było rozliczenie środków z MOPS za wrzesień 2008 roku i maj 2009 roku. Do umów tych stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego o zleceniu. ZUS ustalił przy tym, ze w okresach tych U. R. miała ustalone prawo do emerytury oraz nie posiadała innych tytułów do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalno - rentowych. Tymczasem płatnik nie zgłosił U. R. do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego od dnia oznaczonego w umowach jako dzień ich rozpoczęcia, a także nie dokonał jej wyrejestrowania z ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego od następnego dnia po wygaśnięciu umów. Z ustaleń ZUS wynika też, że płatnik składek nie obliczył i nie rozliczył za ubezpieczoną składek na ubezpieczenie społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

/decyzja - k. 3 - 5 akt ZUS w załączonych aktach VIII U 2855/14/

Odwołania od ww. decyzji złożył płatnik składek - Towarzystwo (...), wnosząc o zmianę zaskarżonych decyzji poprzez ustalenie, że U. R. nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym,
tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu jako zleceniobiorca w spornych okresach. Płatnik wskazał, że ubezpieczona w ramach umów o dzieło wykonywała następujące czynności: rozliczała środki z Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Ł., rozliczała środki z kolonii, turnusów rehabilitacyjnych, środków do Wydziału (...) Urzędu miasta Ł. oraz do Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, przygotowywała kalkulacje do wniosków na paczki świąteczne.

/odwołania - k. 2 - 4 i 1 - 3 załączonych akt VIII U 2855/14/

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie, argumentując jak w treści zaskarżonych decyzji.

/odpowiedzi na odwołania - k. 71 - 72 i k. 5 - 6 załączonych akt VIII U 2855/14/

Postanowieniem z dnia 25 czerwca 2015 roku wydanym w sprawie o sygn. akt VIII U 2855/14 Sąd połączył sprawę o sygn. VIII U 2855/14 ze sprawą o sygn. 2393/14 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

/postanowienie - k. 19 załączonych akt VIII U 2855/14/

Pismem procesowym z dnia 9 grudnia 2015 roku pełnomocnik płatnika poparł odwołanie oraz wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa według norm przepisanych, a w razie oddalenie odwołań o zasądzenie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu Towarzystwu (...), oświadczając, że koszty te nie zostały zapłacone w całości ani w części.

/pismo procesowe - k. 155 - 157/

W toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska w sprawie. Na rozprawie w dniu 9 maja 2017 roku pełnomocnik płatnika poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie kosztów postępowania. Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania. Zainteresowana U. R. przyłączyła się do stanowiska organu rentowego.

/stanowiska stron - e-protokół z dnia 9 maja 2017 roku - 00:01:19 - 00:02:32 - płyta - k. 199/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Towarzystwo (...) jest stowarzyszeniem, którego działalność statutowa obejmuje m. in. prowadzenie i organizację placówek opiekuńczo - wychowawczych oraz organizację wypoczynku dla dzieci
i młodzieży.

/okoliczności bezsporne, a nadto: wydruk z KRS - k. 5 - 10/

(...) w Ł. - reprezentowane przez J. M. - prezesa zarządu oraz S. T. - sekretarz zarządu - zawarło z zainteresowaną U. R. 45 umów nazwanych umowami o dzieło: umowę nr (...) z dnia 03.01.2008 r. zawartą na okres od 03.01.2008 r. do 12.01.2008 r., przedmiotem której było rozliczenie roczne do MOPS-u (Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej); umowę nr (...) z dnia 01.02.2008 r. zawartą na okres od 01.02.2008 r. do 10.02.2008 r., przedmiotem której było rozliczenie środków MOPS-u za miesiąc 02/2008 r.; umowę nr (...) z dnia 01.03.2008 r. zawartą na okres od 01.03.2008 r. do 10.03.2008 r., przedmiotem której był bilans z załącznikami za 2007 r.; umowę nr (...) z dnia 03.03.2008 r. zawartą na okres od 15.03.2008 r. do 28.03.2008 r., przedmiotem której było rozliczenie środków do MOPS-u za miesiąc 03/2008r.; umowę nr (...) z dnia 04.04.2008 r. zawartą na okres od 14.04.2008 r. do 28.04.2008 r., przedmiotem której było rozliczenie środków do MOPS-u za miesiąc 04/2008r.; umowę nr (...) z dnia 05.05.2008 r. zawartą na okres od 15.05.2008 r. do 30.05.2008 r., przedmiotem której było rozliczenie środków do MOPS-u za miesiąc 05/2008 r.; umowę nr (...) z dnia 02.06.2008 r. zawartą na okres od 16.06.2008 r. do 30.06.2008 r., przedmiotem której było rozliczenie środków do MOPS-u za miesiąc 06/2008r.; umowę nr (...) z dnia 01.07.2008 r. zawartą na okres od 15.07.2008 r. do 30.07.2008 r., przedmiotem której było rozliczenie środków do MOPS-u za miesiąc 07/2008 r.; umowę nr (...) z dnia 04.08.2008 r. zawartą na okres od 04.08.2008 r. do 23.08.2008 r., przedmiotem której było rozliczenie środków do MOPS-u za miesiąc 08/2008 r. oraz rozliczenie środków własnych (kolonie, turnus rehabilitacyjny); umowę nr (...) z dnia 06.10.2008 r. zawartą na okres od 06.10.2008 r. do 21.10.2008 r., przedmiotem której było rozliczenie środków do MOPS-u za miesiąc 10/2008 r.; umowę z dnia 03.11.2008 r. zawartą na okres od 03.11.2008 r. do 20.11.2008 r., przedmiotem której było rozliczenie środków do MOPS-u za miesiąc 11/2008r.; umowę nr (...) z dnia 02.12.2008 r. zawartą na okres od 02.12.2008 r. do 16.12.2008 r., na której przedmiot umowy nie został wskazany; umowę nr (...) z dnia 14.01.2009 r. zawartą na okres od 14.01.2009 r. do 30.01.2009 r., przedmiotem której było rozliczenie środków do MOPS-u za miesiąc 01/2009 r.; umowę nr (...) z dnia 05.02.2009 r. zawartą na okres od 05.02.2009 r. do 12.02.2009 r., przedmiotem której było sporządzenie bilansu za 2008 r.; umowę nr (...) z dnia 15.02.2009 r. zawartą na okres od 15.02.2009 r. do 27.02.2009 r., przedmiotem której było rozliczenie środków do MOPS-u za miesiąc 02/2009 r.; umowę nr (...) z dnia 05.03.2009 r. zawartą na okres od 05.03.2009 r. do 18.03.2009 r., przedmiotem której było rozliczenie środków do MOPS-u i Wydziału (...) za miesiąc 03/2009 r.; umowę nr (...) z dnia 04.04.2009 r. zawartą na okres od 04.04.2009 r. do 15.04.2009 r., przedmiotem której było rozliczenie środków do MOPS-u za miesiąc 04/2009 r.; umowę nr (...) z dnia 08.06.2009 r. zawartą na okres od 08.06.2009 r. do 23.06.2009 r., przedmiotem której było rozliczenie środków do MOPS-u za miesiąc 06/2009 r.; umowę z dnia 01.07.2009 r. zawartą na okres od 01.07.2009 r. do 10.07.2009 r., przedmiotem której było rozliczenie środków do MOPS-u; umowę nr (...) z dnia 03.08.2009 r. zawartą na okres od 03.08.2009 r. do 14.08.2009 r., przedmiotem której było rozliczenie środków do MOPS-u i (...) i SW za miesiąc 08/2009 r.; umowę nr (...) z dnia 07.09.2009 r. zawartą na okres od 07.09.2009 r. do 21.09.2009 r., przedmiotem której było rozliczenie środków do MOPS-u i Kuratorium (...) za miesiąc 09/2009 r.; umowę nr (...) z dnia 23.09.2009 r. zawartą na okres od 23.09.2009 r, do 30.09.2009 r., przedmiotem której było rozliczenie akcji letnich (kolonie, turnusy rehabilitacyjne, półkolonie, spotkania integracyjne); umowę nr (...) z dnia 01.10.2009 r. zawartą na okres od 01.10.2009 r. do 15.10.2009 r., przedmiotem której było rozliczenie środków do MOPS-u za miesiąc 10/2009 r.; umowę nr (...) z dnia 02.11.2009 r. zawartą na okres od 02.11.2009 r. do 17.11.2009 r., przedmiotem której było rozliczenie środków do MOPS-u za miesiąc 11/2009 r.; umowę nr (...) z dnia 04.12.2009 r. zawartą na okres od 04.12.2009 r. do 17.12.2009 r., przedmiotem której było rozliczenie środków do MOPS-u za miesiąc 12/2009 r.; umowę nr (...) z dnia 20.01.2010 r. zawartą na okres od 21.01.2010 r. do 31.01.2010 r., na której przedmiot umowy nie został wskazany; umowę nr (...) z dnia 04.02.2010 r. zawartą na okres od 15.02.2010 r. do 28.02.2010 r., przedmiotem której było rozliczenie środków do MOPS-u za miesiąc 02/2010 r.; umowę nr (...) z dnia 01.03.2010 r. zawartą na okres od 01.03.2010 r. do 16.03.2010 r., przedmiotem której było rozliczenie środków do MOPS-u za miesiąc 03/2010 r.; umowę nr (...) z dnia 06.04.2010 r. zawartą na okres od 06.04.2010 r. do 20.04.2010 r., przedmiotem której było rozliczenie środków do MOPS-u za miesiąc 04/2010 r.; umowę nr (...) z dnia 04.05.2010 r. zawartą na okres od 04.05.2010 r. do 20.05.2010 r., przedmiotem której było rozliczenie środków do MOPS-u za miesiąc 05/2010 r.; umowę nr (...) zawartą na okres od 07.06.2010 r. do 21.06.2010 r., przedmiotem której było rozliczenie środków do MOPS-u za miesiąc 06/2010 r.; umowę nr (...) z dnia 01.07.2010 r. zawartą na okres od 01.07.2010 r. do 14.07.2010 r., przedmiotem której było rozliczenie środków do MOPS-u za miesiąc 07/2010 r.; umowę nr (...) z dnia 02.08.2010 r. zawartą na okres od 02.08.2010 r. do 14.08.2010 r., przedmiotem której było rozliczenie środków do MOPS-u za miesiąc 08/2010 r.; umowę nr (...) z dnia 06.09.2010 r. zawartą na okres od 06.09.2010 r. do 16.09.2010 r., przedmiotem której było rozliczenie środków do MOPS-u za miesiąc 09/2010 r.; umowę nr (...) z dnia 04.10.2010 r. zawartą na okres od 04.10.2010 r. do 22.10.2010 r., przedmiotem której było rozliczenie środków do MOPS-u za miesiąc 10/2010 r.; umowę nr (...) z dnia 25.10.2010 r. zawartą na okres od 25.10.2010 r. do 29.10.2010 r., przedmiotem której było przygotowanie kalkulacji do wniosków na paczki świąteczne oraz rozliczenie WF Ekologicznego (I transza); umowę nr (...) z dnia 02.11.2010 r. zawartą na okres od 02.11.2010 r. do 15.11.2010 r., przedmiotem której było rozliczenie środków do MOPS-u za miesiąc 11/2010 r.; umowę nr (...) z dnia 05.12.2010 r. zawartą na okres od 06.12.2010 r. do 20.12.2010 r., przedmiotem której było rozliczenie środków do MOPS-u za miesiąc 12/2010 r.; umowę nr (...) z dnia 03.01.2011 r. zawartą na okres od 07.01.2011 r. do 28.01.2011 r., przedmiotem której było rozliczenie środków do MOPS-u za miesiąc 01/2011 r.; umowę nr (...) z dnia 08.02.2011 r. zawartą na okres od 08.02.2011 r. do 25.02.2011 r., przedmiotem której było rozliczenie środków do MOPS-u za miesiąc 02/2011 r.; umowę nr (...)/a/l 1 z dnia 01.03.2011 r. zawartą na okres od 01.03.2011 r. do 31.03.2011 r., przedmiotem której było wykonanie sprawozdania III kwartału do MOPS oraz umowy: nr (...), której przedmiotem było rozliczenie środków MOPS - u za miesiąc 09/2008 i umowa nr (...), której przedmiotem było rozliczenie środków MOPS - u za miesiąc 05/2009 - na umowach tych nie został wskazany okres, na jaki zostały zawarte.

/umowy - k. 8 - 9 akt ZUS w aktach VIII U 2855/14; umowy - k. 228- 311/

Do umów tych U. R. wystawiała płatnikowi rachunki.

/umowy wraz z rachunkami - k. 8 - 9 akt ZUS w aktach VIII U 2855/14; umowy - k. 228- 311/

Zainteresowana wykonywała swoje obowiązki w (...) Oddział (...) jako główna księgowa. W ramach swoich obowiązków sporządzała sprawozdania, rozliczenia środków z budżetu, plany finansowe. Sporządzała też listy płac i umowy, rozliczała czas pracy. Dokonywała rozliczeń z urzędami - ZUS i Urzędem Skarbowym. Podpisywała sprawozdania wysyłane do tych urzędów. W (...) nie było innych księgowych. Jej praca była kontrolowana przez dyrektora (...), radę nadzorczą i komisję rewizyjną.

/zeznania zainteresowanej - e-protokół z dnia 26 kwietnia 2016 roku - 00:06:54 - 00:12:28 - płyta - k.172; sprawozdania, rozliczenia, plany - k. 16 - 69; zeznania świadka S. T. - e-protokół z dnia 26 kwietnia 2016 roku - 00:15:48 - 00:39:31 - płyta - k.172; zeznania świadka J. M. - e-protokół z dnia 26 kwietnia 2016 roku - 00:43:36 - 00:49:54 - płyta - k.172; zeznania świadka A. J.- e-protokół z dnia 4 października 2016 roku - 00:03:52 - 00:14:22 - płyta - k. 183/

Zainteresowana sama sporządzała zawierane z nią umowy cywilnoprawne. Przedmiot umowy oraz kwotę wynagrodzenia wpisywała po uzgodnieniu z dyrektorem (...). Zawsze wykonywała te same obowiązki. Pracowała w godzinach pracy (...), tam też były przechowywane wszystkie dokumenty. U. R. otrzymywała faktury i inne dokumenty potrzebne do rozliczeń. Rozliczenia i plany sporządzała w ustalonych terminach. W razie błędów w rozliczeniach zainteresowana była proszona przez zarząd o ich poprawienie.

/zeznania zainteresowanej - e-protokół z dnia 26 kwietnia 2016 roku - 00:12:28 - 00:15:48 - płyta - k.172; zeznania świadka S. T. - e-protokół z dnia 26 kwietnia 2016 roku - 00:15:48 - 00:43:36 - płyta - k.172; zeznania świadka A. J.- e-protokół z dnia 4 października 2016 roku - 00:14:22 - 00:29:52 - płyta - k. 183/

Podstawowym zadaniem U. R. było prawidłowe rozliczanie poszczególnych zadań podejmowanych przez (...). Zainteresowana miała doświadczenie w prowadzeniu księgowości stowarzyszeń.

zeznania świadka A. J.- e-protokół z dnia 4 października 2016 roku - 00:19:27 - 00:23:56 - płyta - k. 183/

Przeciwko U. R. wszczęte zostało postępowanie egzekucyjne. Komornik dokonał zajęcia otrzymywanego przez z nią w (...) wynagrodzenia. Zainteresowana zażądała wtedy od płatnika zawarcia z nią umowy o pracę z minimalnym wynagrodzeniem. Płatnik nie zgodził się. Strony zakończyły wówczas współpracę.

/zajęcie - k. 159; zeznania świadka S. T. - e-protokół z dnia 26 kwietnia 2016 roku - 00:15:48 - 00:27:41 - płyta - k.172; zeznania świadka J. M. - e-protokół z dnia 26 kwietnia 2016 roku - 00:43:36 - 00:52:32 - płyta - k.172; zeznania świadka A. J.- e-protokół z dnia 4 października 2016 roku - 00:03:52 - 00:14:22 - płyta - k. 183/

Pracownicy pedagogiczni w (...) byli zatrudniani na podstawie umów cywilnoprawnych. Umowę o pracę w spornych okresach mieli zawarte S. T. oraz A. J.. Ze względów ekonomicznych Towarzystwo nie zatrudniało nikogo innego na podstawie umowy o pracę.

/zeznania świadka S. T. - e-protokół z dnia 26 kwietnia 2016 roku - 00:15:48 - 00:27:41; 00:55:23 - 00:56:45 - płyta - k.172; zeznania świadka J. M. - e-protokół z dnia 26 kwietnia 2016 roku - 00:43:36 - 00:49:54 - płyta - k.172; zeznania świadka A. J.- e-protokół z dnia 4 października 2016 roku - 00:14:22 - 00:19:27 - płyta - k. 183/

Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów oraz zeznań zainteresowanej i świadków - osób wchodzących w skład organów Towarzystwa (...) - S. T., J. M., A. J..

Na tej podstawie Sąd ustalił zakres zadań wykonywanych przez U. R.
w spornych okresach na podstawie kolejnych umów cywilnoprawnych.

Złożone zeznania były spójne i pozwoliły na bezsporne ustalenia, że zainteresowana w (...) prowadziła pełną księgowość stowarzyszenia i dokonywała rozliczeń z podmiotami takimi jak: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Ł., Urząd Skarbowy oraz ZUS. Rozliczenia te dotyczyły m. in. podejmowanych przez stowarzyszenie zadań statutowych finansowanych z środków budżetowych.

Zgromadzonemu w sprawie materiałowi dowodowemu nie można było odmówić wiarygodności. Ich wartości dowodowej nie kwestionował również organ rentowy. Sporna była bowiem w istocie ocena prawna charakteru umów cywilnoprawnych zawieranych przez płatnika (...) z zainteresowaną U. R.. ZUS twierdził bowiem, że umowy te są umowami o świadczenie usług, w związku z czym zainteresowana podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu jako zleceniobiorca płatnika.

Sąd na podstawie całokształtu zgromadzonego materiału dowodowego uznał, że nazwa zawartych w spornych okresach z zainteresowaną umów cywilnoprawnych nie odpowiada rzeczywistemu charakterowi stosunku prawnego łączącego ich strony. Podnieść należy ,iż wnioskodawca przyznał w procesie ,iż z przyczyn oszczędnościowych zawierał umowy o dzieło, gdyż wiązało się to z mniejszymi kosztami dla Towarzystwa natomiast w spornym okresie czasu nie zatrudniono nikogo na podstawie umowy o pracę

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania wniesione od zaskarżonych decyzji nie są zasadne i jako takie podlegają oddaleniu.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 i art. 12 ust. 1 w zw. z art. 13 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych ( t. j. Dz. U. z 2016 roku,
poz. 963 ze zm.) obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Osoby te podlegają obowiązkowo wymienionym ubezpieczeniom od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia umowy.

W myśl art. 9 ust. 4a ustawy systemowej osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenie mające ustalone prawo do emerytury lub renty podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli równocześnie nie pozostają w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 2c i 4b.

W świetle art. 18. ust. 1 cytowanej ustawy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3
i pkt 18a stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, ust. 4 pkt 5 i ust. 12. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców ustala się zgodnie z ust. 1, jeżeli w umowie agencyjnej lub umowie zlecenia albo w innej umowie o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo,
w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie (ust. 3).

Stosownie do treści art. 20 ust. l ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe
i wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe,
z zastrzeżeniem ust. 2 i ust. 3.

Na podstawie zaś art. 66 ust. 1 pkt. 1e Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z dnia 27 sierpnia 2004 r. (t. j. Dz. U. z 2016 roku, poz. 1793) obowiązującej od dnia 1 października 2004 r. osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego.

Zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych.

Obowiązkiem płatnika składek – z mocy art. 46 ust. 1 i art. 47 ust. 1 ustawy
o systemie ubezpieczeń społecznych – jest obliczanie, rozliczanie i opłacanie należnych składek za każdy miesiąc kalendarzowy oraz przesyłanie w wyznaczonym terminie deklaracji rozliczeniowej, imiennych raportów miesięcznych oraz opłacanie składek za dany miesiąc.

W rozpoznawanej sprawie spór dotyczył kwalifikacji prawnej umów nazwanych „umowami o dzieło”, jakie Towarzystwo (...) zawierało z U. R. na wykonanie określonych w nich czynności księgowych w okresach od 03.01.2008 r. do 12.01.2008 r., od 01.02.2008 r. do 10.02.2008 r., od 01.03.2008 r. do 10.03.2008 r., od 15.03.2008 r. do 28.03.2008 r., od 14.04.2008 r. do 28.04.2008 r., od 15.05.2008 r. do 30.05.2008 r., od 16.06.2008 r. do 30.06.2008 r., od 15.07.2008 r. do 30.07.2008 r., od 04.08.2008 r. do 23.08.2008 r., od 02.09.2008 r. do 30.09.2008 r., od 06.10.2008 r. do 21.10.2008 r., od 03.11.2008 r. do 20.11.2008 r., od 02.12.2008 r. do 16.12.2008 r., od 14.01.2009 r. do 30.01.2009 r., od 05.02.2009 r. do 12.02.2009 r., od 15.02.2009 r. do 27.02.2009 r., od 05.03.2009 r. do 18.03.2009 r., od 04.04.2009 r. do 15.04.2009 r., od 04.05.2009 roku do 29.05.2009 r., od 08.06.2009 r. do 23.06.2009 r., od 01.07.2009 r. do 10.07.2009 r., od 03.08.2009 r. do 14.08.2009 r., od 07.09.2009 r. do 21.09.2009 r., od 23.09.2009 r. do 30.09.2009 r., od 01.10.2009 r. do 15.10.2009 r., od 02.11.2009 r. do 17.11.2009 r., od 04.12.2009 r. do 17.12.2009 r., od 21.01.2010 r. do 31.01.2010 r., od 15.02.2010 r. do 28.02.2010 r., 01.03.2010 r. do 16.03.2010 r., od 06.04.2010 r. do 20:04.2010 r., od 04.05.2010 r. do 20.05.2010 r., od 07.06.2010 r. do 21.06.2010 r., od 01.07.2010 r. do 14.07.2010 r., od 02.08.2010 r. do 14.08.2010 r., od 06.09.2010 r. do 16.09.2010 r., od 04.10.2010 r. do 22.10.2010 r., od 25.10.2010 r. do 29.10.2010 r., od 02.11.2010 r. do 15.11.2010 r., od 06.12.2010 r. do 20.12.2010 r., od 07.01.2011 r. do 28.01.2011 r., od 08.02.2011 r. do 25.02.2011 r. oraz od 01.03.2011 r. do 31.03.2011 r. Kwestią sporną było, czy strony istotnie zawarły umowę
o dzieło nierodzącą obowiązku ubezpieczenia społecznego, czy też zawarły umowę o świadczenie usług, która stanowi tytuł do ww. obowiązkowych ubezpieczeń społecznych.

Na wstępie wskazać należy, że umowa zlecenia i umowa o dzieło to podstawowe kontrakty usługowe, konkurencyjne w stosunku do umowy o pracę.

Pamiętać należy, że ocena charakteru umowy zależy nie od jej nazwy, ale od rzeczywistej treści oraz celu i zgodnego zamiaru stron (art. 65 § 2 k.c.) (tak też SN w wyroku
z dnia 25 listopada 2010 roku, w sprawie o sygn. akt I CSK 703/09, LEX nr 724984; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 25 czerwca 2013 r. sygn. III AUa 13/13, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2013 r. sygn. III CSK 216/12).

Prawidłowe ustalenie, czy dana umowa jest umową o dzieło czy też umową o świadczenie usług, wymaga określenia na podstawie jej treści istoty obowiązków umownych, jakie jedna ze stron przyjmuje do wykonania.

Zgodnie z art. 627 k.c. przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Przedmiotem tej umowy jest zatem zobowiązanie do wykonania określonego dzieła, a umowa ta jest umową rezultatu.

Z kolei art. 734 § 1 k.c. stanowi, że przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Przedmiotem tej umowy jest dokonanie określonej czynności faktycznej, która nie musi prowadzić do osiągnięcia indywidualnie oznaczonego rezultatu. Chodzi tu zatem o umowy zobowiązujące do dokonania jednej lub wielu czynności faktycznych (także stałego ich dokonywania). Jest to w przeciwieństwie do umowy o dzieło umowa starannego działania.

W myśl art. 738 § 1 k.c. przyjmujący zlecenie może powierzyć wykonanie zlecenia osobie trzeciej tylko wtedy, gdy to wynika z umowy lub ze zwyczaju albo gdy jest do tego zmuszony przez okoliczności. W wypadku takim obowiązany jest zawiadomić niezwłocznie dającego zlecenie o osobie i o miejscu zamieszkania swego zastępcy, a w razie zawiadomienia odpowiedzialny jest tylko za brak należytej staranności w wyborze zastępcy.

Do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu (art. 750 k.c.).

Nie ulega wątpliwości, że przepisy o zleceniu nie mają zastosowania do czynności będących przedmiotem umowy o dzieło, bowiem wykonanie dzieła, zgodnie
z prezentowanym w doktrynie poglądem, nie mieści się w pojęciu usługi w rozumieniu art.750 k.c.

W odróżnieniu od umowy zlecenia, umowa o dzieło wymaga, aby starania przyjmującego zamówienie doprowadziły w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu. Tymczasem umowa zlecenia takiego rezultatu - jako koniecznego do osiągnięcia - nie akcentuje. Elementem wyróżniającym dla umowy zlecenia nie jest zatem wynik, lecz starania podejmowane w celu osiągnięcia tego wyniku ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 21 grudnia 1993 r. sygn. III AUr 357/93, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych rok 1994, Nr 6, poz. 49, str. 63; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie
z 26 stycznia 2006 r. sygn. III AUa 1700/05, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych rok 2008, Nr 3, poz. 5, str. 55; wyrok Sądu Najwyższego z 13 marca 1967 r. sygn. I CR 500/66; opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna, Pracy i (...) rok 1968, Nr 1, poz. 5).

Dokonując kwalifikacji konkretnej umowy należy w pierwszej kolejności badać, czy świadczenie będące przedmiotem zobowiązania ma cechy dzieła. Dzieło stanowi zawsze zjawisko przyszłe, jest czymś, co w chwili zawarcia umowy nie istnieje, lecz ma dopiero powstać w jakiejś określonej przyszłości. Rezultat, na jaki umawiają się strony, musi być z góry określony i może przyjmować zarówno postać materialną jak i niematerialną. Cechą konstytutywną umowy o dzieło jest, aby rezultat ten był obiektywnie osiągalny
i w konkretnych warunkach pewny.

W umowie o dzieło chodzi zawsze o osiągnięcie umówionego rezultatu, niezależnie od rodzaju i intensywności świadczonej w tym celu pracy i staranności. Tymczasem umowa
o świadczenie usług jest umową starannego działania, jej celem jest wykonywanie określonych czynności, które nie muszą zmierzać do osiągnięcia rezultatu.

Kolejną cechą umowy o dzieło jest brak stosunku zależności lub podporządkowania pomiędzy zamawiającym a przyjmującym zamówienie. Sposób wykonania dzieła pozostawiony jest w zasadzie swobodnemu uznaniu przyjmującego zamówienie. Ważne jest, aby dzieło miało przymioty ustalone w umowie lub wynikające z charakteru danego dzieła. Przyjmujący zamówienie nie ma także, co do zasady, obowiązku osobistego wykonania dzieła, chyba że wynika to z umowy lub charakteru dzieła (np. dzieło artystyczne). Ryzyko nieosiągnięcia rezultatu zawsze obciąża przyjmującego zamówienie. Przy czym odpowiedzialność przyjmującego zamówienie w wypadku nieosiągnięcia celu umowy jest odpowiedzialnością za nieosiągnięcie określonego rezultatu, a nie za brak należytej staranności.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, przyznać należy rację organowi rentowemu, że sporne umowy nie stanowią umów o dzieło, a rzeczywistą wolą stron nie było ukształtowanie stosunku prawnego w sposób charakterystyczny dla takiej umowy.

Wskazać należy bowiem, że zgodny zamiar strony tych umów obejmował niewątpliwie czynności polegające na wykonywaniu typowych usług księgowych. Zainteresowana dostawała od płatnika dokumenty takie jak: faktury i rachunki, na podstawie których dokonywała rozliczeń z określonymi podmiotami, tworzyła raporty i sprawozdania z wykorzystania środków publicznych i innych. Rozliczenia te dotyczyły statutowych zadań płatnika, wynikały z jego regularnej działalności. Zainteresowana musiała więc także rozliczać składki z ZUS oraz zobowiązania podatkowe z Urzędem Skarbowym. Sporządzała też listy płac i umowy, rozliczała czas pracy. Niezależnie od wpisywanego przedmiotu umowy jej praca zawsze polegała na tym samym i obejmowała całą księgowość stowarzyszenia, nie ograniczała się na pewno tylko do poszczególnych rozliczeń - takich jak np. rozliczenie środków z MOPS.

Podkreślić należy w tym miejscu, że istotą umowy o dzieło jest osiągnięcie określonego, zindywidualizowanego rezultatu, który może mieć postać materialną
i niematerialną. Z pewnością zawierane z zainteresowaną umowy cywilnoprawne nie określały precyzyjnie jej rezultatu. Strony nie umawiały się na z góry określony zindywidualizowany rezultat, pewny i obiektywnie osiągalny. W większości umowy w sposób ogólny wskazywały jedynie na dokonanie rozliczeń z MOPS. Ponadto, jak już wcześniej wskazano, wpisywany przedmiot umowy nie obejmował wszystkich podejmowanych przez zainteresowaną regularnie na rzecz płatnika czynności.

Przedmiot umowy nie został zatem zindywidualizowany na etapie zawierania umowy i nie był możliwy do jednoznacznego zweryfikowania jego wykonania, co nie odpowiada definicji dzieła na gruncie art. 627 k.c. Brak możliwości sprecyzowania, czym jest dzieło, uniemożliwia też jego weryfikację pod względem istnienia wad (art. 637 k.c.).

Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 stycznia 2017 roku ( sygn. akt III UK 53/16) przy umowie zlecenia zlecający również zmierza do osiągnięcia określonego celu, jednak elementem istotnym jest tutaj sama czynność i jej dokonanie. Istotą umowy o dzieło jest stworzenie dzieła, które w chwili zawierania umowy jeszcze nie istnieje. Tymczasem zawarte z zainteresowaną umowy zobowiązują do udziału w powtarzalnych czynnościach. Zainteresowana na przestrzeni lat wykonywała przecież w istocie takie same czynności księgowe, zgodnie ze swoim wcześniejszym doświadczeniem w rozliczaniu stowarzyszeń. Były to zatem umowy starannego działania, a określony w nich cel rozpatrywać można jedynie na gruncie przepisów o zleceniu.

Analiza rzeczywistej treści oraz celu i zgodnego zamiaru stron spornych umów zawieranych z zainteresowaną przez płatnika prowadzi do ustalenia, że umowy te były umowami o świadczenie usług, do których odpowiednie zastosowanie mają przepisy o zleceniu (art. 750 k.c.). Treścią zobowiązania zainteresowanej nie był określony konkretny wynik odpowiadający pewnym z góry ustalonym warunkom, który podlegałby ocenie, lecz wykonywanie określonych czynności, których rezultat zależał od okoliczności niezależnych od samej zainteresowanej. U. R. podejmując wciąż te same czynności, nie mogła jednak przewidzieć, jakie uzyska wyniki. Czynności te nie wymagały od zainteresowanej szczególnych umiejętności, ale wiedzy na temat prowadzenia księgowości i znajomości określonych przepisów. Nie były to działania niepowtarzalne, standardowe, ani tym bardziej twórcze.

Otrzymywane przez U. R. wynagrodzenie nie było uzależnione od rezultatu konkretnej określonej w umowie pracy, ale w istocie od staranności w podejmowaniu przez nią regularnie tych samych czynności księgowych. W ocenie Sądu świadczenia zainteresowanej dotyczyły zobowiązania do starannego działania i nie miały cech oryginalnego i indywidualnego świadczenia.

Zainteresowana nie była przy tym samodzielna w wykonywaniu swojej pracy. Była kontrolowana i nadzorowana przez osoby wchodzące w skład organów stowarzyszenia, które w imieniu płatnika powierzały jej potrzebne dokumenty, weryfikowały prawidłowość
i terminowość podejmowanych czynności.

Na marginesie dodać w tym miejscu należy, że treść decyzji, od której wniesiono odwołanie wyznacza przedmiot i zakres rozpoznania oraz orzeczenia sądu ( por. orzeczenie SN z dnia 13 maja 1999 r., sygn. akt II UZ 52/99, OSN 2000, Nr 15, poz. 601; orzeczenie SN z dnia 23 listopada 1999 r., sygn. akt II UKN 204/99, OSN 2001, Nr 5, poz. 169). Tożsame stanowisko zajął Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 7 kwietnia 2011 roku ( I UK 357/10, LEX nr 863946) wskazując, że sąd nie może wykroczyć poza przedmiot postępowania wyznaczony w pierwszym rzędzie przez przedmiot zaskarżonej decyzji,
a następnie przez zakres odwołania od niej ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 września 2010 r. III UK 15/10 LEX nr 667499). W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot rozpoznania sprawy sądowej wyznacza decyzja organu rentowego, od której wniesiono odwołanie (art. 477 ⁹ k.p.c., art. 477 ¹⁴ k.p.c.) - tak orzeczono w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2010 r. II UZ 49/09 LEX nr 583831). W wyroku z dnia 23 kwietnia 2010 r. ( II UK 309/09, LEX nr 604210) Sąd Najwyższy przypomniał, że zgodnie z systemem orzekania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, w postępowaniu wywołanym odwołaniem do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych sąd rozstrzyga
o prawidłowości zaskarżonej decyzji (art. 477 ¹⁴ § 2 i art. 477 ^14a k.p.c.) w granicach jej treści
i przedmiotu. Przedmiotem niniejszego postępowania nie mogło być więc ustalenie istnienia stosunku pracy. Organ rentowy w zaskarżonych decyzjach kwestionował bowiem jedynie charakter zawartych umów cywilnoprawnych. Sąd nie rozważał zatem, czy stosunek prawny łączący zainteresowaną z płatnikiem wypełniał definicję stosunku pracy (art. 22 k.p.), czego domagała się zainteresowana. Roszczenia takie znaleźć mogą swoją ochronę w ramach odrębnego powództwa.

W świetle poczynionych ustaleń uznać należy, że charakter podejmowanych przez zainteresowaną czynności zdecydowanie odpowiada treści umowy o świadczenie usług, nie realizując jednocześnie żadnych elementów umowy o dzieło. W tym stanie rzeczy zainteresowana podlega w spornych okresach obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu jako zleceniobiorca płatnika składek Towarzystwo (...) z siedzibą w Ł..

Mając powyższe na względzie Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołania od decyzji ZUS z dnia 29 kwietnia 2014 roku - nr (...) oraz z dnia 4 lipca 2014 roku - nr (...), orzekając jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej Towarzystwu (...) z urzędu Sąd orzekł na podstawie § 11 ust. 2 w zw. z § 15 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu ( t. j. Dz. U. 2013, poz. 490) podwyższając tak ustaloną kwotę (60,00 zł) zgodnie z § 2 ust. 3 powołanego Rozporządzenia o stawkę podatku od towarów i usług przewidzianą dla tego rodzaju czynności w przepisach o podatku od towarów i usług, obowiązującą w dniu orzekania o tych opłatach, tj. o 23 %, czyli o 13,80 zł.

Sąd przyznał zatem i nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa - kasy Sądu Okręgowego w Łodzi radcy prawnemu Ł. P. kwotę 73,80 zł tytułem wynagrodzenia za nieopłaconą pomoc prawną udzieloną płatnikowi z urzędu.