Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 17 września 2014 roku skierowanym przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł., Stowarzyszenie (...) działając na rzecz P. B. wniosło o zasądzenie od pozwanego na rzecz P. B. łącznej kwoty 81.000 zł tytułem należności za niewypłacone pracownikowi ryczałty za noclegi w okresie od dnia 1 września 2011 roku do dnia 6 maja 2014 roku wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie wyliczonymi w następujący sposób:

- od kwoty 2.500 zł – od dnia 15 października 2011 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 2.500 zł – od dnia 15 listopada 2011 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 2.500 zł – od dnia 15 grudnia 2011 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 2.500 zł – od dnia 15 stycznia 2012 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 2.500 zł – od dnia 15 lutego 2012 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 2.500 zł – od dnia 15 marca 2012 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 2.500 zł – od dnia 15 kwietnia 2012 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 2.500 zł – od dnia 15 maja 2012 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 2.500 zł – od dnia 15 czerwca 2012 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 2.500 zł – od dnia 15 lipca 2012 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 2.500 zł – od dnia 15 sierpnia 2012 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 2.500 zł – od dnia 15 września 2012 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 2.500 zł – od dnia 15 października 2012 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 2.500 zł – od dnia 15 listopada 2012 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 2.500 zł – od dnia 15 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 2.500 zł – od dnia 15 stycznia 2013 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 2.500 zł – od dnia 15 lutego 2013 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 2.500 zł – od dnia 15 marca 2013 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 2.500 zł – od dnia 15 kwietnia 2013 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 2.500 zł – od dnia 15 maja 2013 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 2.500 zł – od dnia 15 czerwca 2013 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 2.500 zł – od dnia 15 lipca 2013 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 2.500 zł – od dnia 15 sierpnia 2013 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 2.500 zł – od dnia 15 września 2013 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 2.500 zł – od dnia 15 października 2013 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 2.500 zł – od dnia 15 listopada 2013 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 2.500 zł – od dnia 15 grudnia 2013 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 2.500 zł – od dnia 15 stycznia 2014 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 2.500 zł – od dnia 15 lutego 2014 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 2.500 zł – od dnia 15 marca 2014 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 2.500 zł – od dnia 15 kwietnia 2014 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 2.500 zł – od dnia 15 maja 2014 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 1.000 zł – od dnia 15 czerwca 2014 roku do dnia zapłaty.

Ponadto powodowe Stowarzyszenie wniosło o zasądzenie od pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu strona podniosła, iż w okresie spornym P. B. pozostawał w zatrudnieniu u strony pozwanej na stanowisku kierowcy w transporcie międzynarodowym w pełnym wymiarze czasu pracy, wykonywał zadania służbowe poza siedzibą pozwanego - poza granicami kraju i nie otrzymał z tego tytułu ryczałtu za noclegi.

(pozew – k 2-12)

Odpowiadając na pozew pismem z dnia 20 sierpnia 2014 roku strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazała, iż powód nie udowodnił zasadności i wysokości dochodzonych roszczeń. Podniosła, że P. B. zawarł z pozwaną umowę o pracę, wykonywał ją i nie wnosił żadnych zastrzeżeń do realizacji jej postanowień, a ryczałt za koszty noclegu był mu wypłacany. Podała, że P. B. nigdy nie przedstawił rozliczenia wyjazdów służbowych uwzględniających ryczałty za nocleg, a nadto zdecydował się spać w przystosowanej do tego celu kabinie, toteż nie może żądać od pozwanej ryczałtów za nocleg.

(odpowiedź na pozew – k. 52-57)

Na rozprawie z dnia 27 marca 2015 roku pełnomocnik Stowarzyszenia poparł powództwo, P. B. wstąpił do sprawy w charakterze powoda i poparł powództwo. Pełnomocnik pozwanego wniósł o oddalenie powództwa.

(stanowiska 00:03:12-00:04:04, 00:04:27-00:06:58, 00:34:19-00:37:30 - płyta CD k. 296)

Pismem z dnia 21 stycznia 2016 roku strona powodowa zmodyfikowała powództwo wskazując, iż wnosi o zasądzenie od pozwanej na rzecz P. B. kwoty 105.813,54 zł tytułem należności za niewypłacone pracownikowi ryczałty za noclegi w okresie od dnia 1 września 2011 roku do dnia 6 maja 2014 roku wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie wyliczonymi w następujący sposób:

- od kwoty 3.819,19 zł od dnia 16 października 2011 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 6.473,77 zł od dnia 24 grudnia 2011 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 2.281.33 zł od dnia 18 lutego 2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 5.519,99 zł od dnia 20 maja 2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 7.734,18 zł od dnia 29 lipca 2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 6.282,16 zł od dnia 18 października 2012 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 7.596,81 zł od dnia 2 stycznia 2013 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 5.803,79 zł od dnia 9 marca 2013 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 7.371,41 zł od dnia 28 kwietnia 2013 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 6.225,88 zł od dnia 6 czerwca 2013 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 6.327,62 zł od dnia 19 lipca 2013 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 9.051,66 zł od dnia 27 września 2013 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 6.580,92 zł od dnia 15 listopada 2013 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 7.487,77 zł od dnia 4 stycznia 2014 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 8.527,35 zł od dnia 9 marca 2014 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 8.729,72 zł od dnia 4 maja 2014 roku do dnia zapłaty.

W pozostałym zakresie powód podtrzymał w całości wszystkie twierdzenia, wnioski
i żądania pozwu.

(pismo – k. 336-342)

Na rozprawie z dnia 5 kwietnia 2016 roku pełnomocnicy stron podtrzymali stanowiska. Dodatkowo strona pozwana podniosła zarzut przedawnienia należności za lata 2011-2012 i zakwestionowała sposób wyliczenia należności dokonanych przez pełnomocnika powoda w piśmie dnia 15 stycznia 2016 roku zarówno co do ilości noclegów w poszczególnych państwach, jak i co do wysokości należności.

(stanowiska 00:02:36-00:03:04, 00:03:36 - 00:06:27 – płyta CD k. 370)

Pismem z dnia 18 stycznia 2017 roku strona powodowa zgłosiła obok roszczenia głównego dwa roszczenia alternatywne w ten sposób, że:

1. w przypadku uznania przez Sąd, iż pozwany wypłacał powodowi dietę w wysokości 23 zł (od 1 marca 2013 r. 30 zł), natomiast pozostała kwota z wypłacanego powodowi świadczenia stanowiła wypłacany powodowi ryczałt za nocleg, wnosi ewentualnie o zasądzenie od pozwanej na rzecz P. B. kwoty 99.779,59 zł tytułem brakujących należności z tytułu diet w okresie od dnia 1 września 2011 roku do dnia 6 maja 2014 roku wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie wyliczonymi w następujący sposób:

- od kwoty 4.461 zł od dnia 16 października 2011 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 7.420,99 zł od dnia 24 grudnia 2011 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 2.887,20 zł od dnia 18 lutego 2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 6.979,67 zł od dnia 20 maja 2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 9.427,18 zł od dnia 29 lipca 2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 7.601,04 zł od dnia 18 października 2012 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 9.134,32 zł od dnia 2 stycznia 2013 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 6.744,92 zł od dnia 9 marca 2013 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 5.317,72 zł od dnia 28 kwietnia 2013 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 4.600,07 zł od dnia 6 czerwca 2013 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 4.753,61 zł od dnia 19 lipca 2013 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 6.813,35 zł od dnia 27 września 2013 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 5.089,72 zł od dnia 15 listopada 2013 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 5.736,36 zł od dnia 4 stycznia 2014 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 6.328,31 zł od dnia 9 marca 2014 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 6.484,12 zł od dnia 4 maja 2014 roku do dnia zapłaty;

2. zaś w przypadku uznania przez Sąd, iż powodowi, począwszy od dnia 8 listopada 2012 roku, wypłacany był ryczałt za nocleg w wysokości 10 euro za dobę, wydzielony z poprzednio obowiązującej stawki diety, wnosi ewentualnie o zasądzenie od pozwanej na rzecz P. B. kwoty 18.347,13 zł tytułem brakujących należności z tytułu diet w okresie od dnia 8 listopada 2012 roku do dnia 6 maja 2014 roku wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie wyliczonymi w następujący sposób:

- od kwoty 2.657,33 zł od dnia 2 stycznia 2013 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 1.956,48 zł od dnia 9 marca 2013 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 1.621,93 zł od dnia 28 kwietnia 2013 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 1.397,52 zł od dnia 6 czerwca 2013 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 1.443,40 zł od dnia 19 lipca 2013 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 2.070,84 zł od dnia 27 września 2013 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 1.549,93 zł od dnia 15 listopada 2013 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 1.749,09 zł od dnia 4 stycznia 2014 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 1.927,08 zł od dnia 9 marca 2014 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 1.973,53 zł od dnia 4 maja 2014 roku do dnia zapłaty.

W pozostałym zakresie powód podtrzymał w całości wszystkie twierdzenia, wnioski
i żądania pozwu.

(pismo – k. 426-434)

W piśmie z dnia 19 stycznia 2017 roku pozwana podniosła, iż w okresie objętym niniejszym pozwem wypłaciła powodowi tytułem ryczałtów za nocleg kwoty (których nie określiła) przyjmując stawkę ryczałtu w wysokości 10 euro i 15 euro za dobę, która to kwota wynika z regulaminu wynagradzania i zawiera się w kwocie 45 euro uwidocznionej w rozliczeniach kosztów zagranicznej podróży służbowej. (pismo – k. 443-446)

Sąd Okręg owy ustalił następujący stan faktyczny:

P. B. był pracownikiem (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł., zatrudnionym na podstawie umowy o pracę od dnia 20 maja 2009 roku do dnia 6 maja 2014 roku w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku kierowcy ciągnika siodłowego powyżej 12 T. Stosunek pracy ustał w wyniku rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron – art. 30 § 1 pkt. 1 k.p.

(świadectwo pracy - k. 36-37 oraz cz. C akt osobowych załączonych do odpowiedzi na pozew)

W dniu 20 maja 2009 roku strony zawarły umowę na okres próbny od dnia 20 maja 2009 roku do dnia 19 sierpnia 2009 roku, ustalając że stawka zasadnicza wynosić będzie 2.075 zł, ryczałt za godziny nadliczbowe 381 zł, natomiast ryczał za godziny nocne - 79 zł. Ustalono, że wynagrodzenie po dokonaniu potrąceń zaliczek na podatek dochodowy i składek na ubezpieczenie społeczne będzie płatne w PLN włącznie z dietami z tytułu podróży służbowej poza terenem kraju w wysokości określonej zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia Ministra Pracy Polityki Socjalnej z dnia 8 maja 2005 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania oraz wysokości należności przysługujących pracownikowi z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, gdzie wykonywana jest podróż służbowa. Wskazano, że wynagrodzenie jest płatne miesięcznie nie później niż do dnia 10-go każdego miesiąca kalendarzowego, następującego po miesiącu, za który wynagrodzenie przysługuje. , zaś wypłata wszelkich innych świadczeń ponad wymienione wynagrodzenie jest dobrowolna i zależy wyłącznie od uznania pracodawcy. (umowa z dnia 20 maja 2009 roku - k. 41-43 oraz k. 1 cz. B akt osobowych załączonych do odpowiedzi na pozew)

W dniu 20 sierpnia 2009 roku strony zawarły umowę o pracę na czas nieokreślony od dnia 20 sierpnia 2009 roku, wskazując, że stawka zasadnicza wynagrodzenia za pracę wynosić będzie 2.075 zł, ryczał za godziny nadliczbowe 381 zł, natomiast ryczał za godziny nocne - 79 zł. (umowa z dnia 20 sierpnia 2009 roku - k. 38-40 oraz k. 21 cz. B akt osobowych załączonych do odpowiedzi na pozew)

W dniu 1 sierpnia 2011 roku strony podpisały aneks do umowy o pracę zmieniając pkt 5 a umowy wskazując, iż stawka zasadnicza wynosi 2.075 zł, w tym ryczałt za godziny nadliczbowe 525 zł oraz ryczał za godziny nocne 150 zł. (aneks k. 48 oraz k. 22 cz. B akt osobowych załączonych do odpowiedzi na pozew)

W dniu 2 stycznia 2012 roku strony ustaliły, iż stawka zasadnicza wynagrodzenia powoda wynosić będzie 2.075 zł, w tym ryczałt za godziny nadliczbowe 425 zł oraz ryczał za godziny nocne 150 zł. (aneks k. 47 oraz k. 23 cz. B akt osobowych załączonych do odpowiedzi na pozew)

Aneksem do umowy o pracę z dnia 31 października 2012 roku strony ustaliły, że wynagrodzenie zasadnicze powoda wynosić będzie 1.500 zł, ryczałt za godziny nadliczbowe 300 zł, natomiast ryczał za godziny nocne - 150 zł, a ryczałt za czas dyżuru – 125 zł. (aneks k 44 oraz k. 30 cz. B akt osobowych załączonych do odpowiedzi na pozew)

W dniu 2 stycznia 2013 roku strony podpisały aneks do umowy o pracę zmieniając pkt 5 a umowy wskazując, iż od dnia 1 stycznia 2013 roku wynagrodzenie zasadnicze wynosi 1.600 zł, ryczałt za godziny nadliczbowe 200 zł, natomiast ryczałt za godziny nocne 150 zł. Ryczałt za czas dyżuru wyniósł 125 zł. (aneks z dnia 2 stycznia 2013 roku – k. 46 oraz k. 31 cz. B akt osobowych załączonych do odpowiedzi na pozew)

W dniach 19 marca 2012 roku i 11 października 2012 roku P. B. podpisał oświadczenie o zapoznaniu się z informacjami pracowniczymi, w których pracodawca wskazał, iż przed wyjazdem należy pobrać stałą zaliczkę na wyjazd, a zaliczka stała służy tylko i wyłącznie do opłacenia wydatków firmowych takich jak: parkingi, mandaty wystawione z winy firmy. (przydatne informacje – k. 24, 28 cz. B akt osobowych załączonych do odpowiedzi na pozew)

Stała zaliczka była w wysokości 200 euro i 150 zł. (bezsporne, a nadto wniosek o potrącenie zaliczki za kwiecień 2014 rok - cz. C akt osobowych załączonych do odpowiedzi na pozew)

P. B. podpisał oświadczenie, iż zapoznał się z regulaminem pracy i regulaminem wynagradzania obowiązującymi w zakładzie. (oświadczenie - k. 7 cz. B akt osobowych załączonych do odpowiedzi na pozew)

Pismem z dnia 22 kwietnia 2014 roku strony rozwiązały umowę o pracę z dnia 20 maja 2009 roku za porozumieniem stron z dniem 30 kwietnia 2014 roku. (rozwiązanie umowy o pracę – cz. C akt osobowych załączonych do odpowiedzi na pozew)

W okresie zatrudnienia, podczas podróży służbowych P. B. nocował w kabinie samochodu, którym jeździł. Nigdy nie zwracał się do pracodawcy z żądaniem pokrycia kosztów noclegów. (bezsporne)

Od dnia 21 marca 2008 roku w pozwanej spółce obowiązywał regulamin wynagradzania, w myśl którego wynagrodzenie kierowców mogło składać się
z wynagrodzenia zasadniczego, ryczałtu za pracę w porze nocnej, ryczałtu za pracę w nadgodzinach, premii uznaniowej, nagrody.

Zgodnie z postanowieniami regulaminu w rozdziale IV „Wypłacanie innych świadczeń” w § 7 pkt 1 wskazano, że pracownikom z tytułu podróży służbowej przysługują diety w wysokości i na zasadach określonych w przepisach ogólnie obowiązujących z wyjątkiem kierowców. Kierowcom przysługują diety w zryczałtowanej wysokości. (pkt 2). Wysokość oraz zasady naliczania ryczałtu określonego w pkt. 2 dla kierowców każdorazowo określał Prezes lub osoba upoważniona w formie zarządzenia. Ryczałt za dobę podróży na obszarze kraju oraz poza granicami nie mógł być niższy niż dieta z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju określona dla pracownika zatrudnionego w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej (pkt 3).

Kierowca przed wyjazdem w trasę otrzymywał zaliczkę przysługującej mu diety w zryczałtowanej wysokości na pokrycie niezbędnych kosztów wyżywienia i innych drobnych wydatków (pkt 4).

W § 10 regulaminu wskazano, że w sprawach nieuregulowanych mają zastosowanie przepisy powszechnie obowiązujące.

(regulamin wynagradzania k. 140-144)

Od dnia 21 marca 2008 roku w zakładzie pracy strony pozwanej ryczałt za dobę podróży na obszarze kraju oraz poza granicami nie może być niższy niż dieta
z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju, określona dla pracownika zatrudnionego w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej. Zryczałtowana dieta wynosiła 40 euro za każdy dzień pobytu w podróży służbowej poza granicami kraju oraz 25 euro w podróży służbowej na terenie kraju. (zarządzenie nr 1 do Regulaminu Wynagradzania – k. 146, załącznik nr 1 do Regulaminu Wynagradzania – k. 145)

Regulamin wynagradzania obowiązujący od 21 marca 2008 r. nie przewidywał ryczałtów za noclegi . (regulamin wynagradzania k. 140-144)

Od dnia 8 listopada 2012 roku w powyższym regulaminie wprowadzono § 7 pkt 4, zgodnie z którym kierowcom przysługiwać miał zwrot kosztów noclegów w zryczałtowanej wysokości. Wysokość oraz zasady naliczania ryczałtu określonego w pkt. 4 dla kierowców każdorazowo określać miał Prezes lub osoba upoważniona w formie zarządzenia. Ryczałt za nocleg w podróży na obszarze kraju oraz poza granicami nie mógł być niższy niż ryczałt za nocleg na podstawie przepisów o kosztach podróży służbowej pracownika na obszarze kraju, zatrudnionego w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej (pkt 3)”. (regulamin wynagradzania k. 61-65)

W związku ze zmianą regulaminu od dnia 8 listopada 2012 roku zryczałtowana dieta miała wynosić 30 euro za każdy dzień pobytu w podróży służbowej poza granicami kraju oraz 15 euro w podróży służbowej na terenie kraju. Natomiast zryczałtowany koszt noclegu za każdy nocleg zarówno poza granicami kraju jak i na terenie kraju wynosić miał po 10 euro.

(zarządzenie nr 7 do Regulaminu Wynagradzania – k. 66.)

P. B. nie wyrażał zgody na zmianę warunków płacy w zakresie wysokości diet i ryczałtów za noclegi. Nie została też mu wypowiedziana w tym zakresie umowa o pracę. (bezsporne)

Ilość noclegów powoda w zagranicznych podróżach służbowych (niekwestionowana) i łączna kwota ryczałtu za noclegi kształtowały się następująco:

1.  od 1 września do 1 października 2011 roku: ilość noclegów (Francja, Niemcy, W., Belgia, Austria, Czechy, Wielka Brytania) - 30, wysokość ryczałtu wynosi 3.948,57 zł (na dzień złożenia rachunku), 3.797,79 zł (na dzień wskazany przez powoda),

2.  od 17 października do 9 grudnia 2011 roku: ilość noclegów (Francja, Niemcy, W., Belgia, Austria, Wielka Brytania, Polska) - 53, wysokość ryczałtu wynosi 6.464,21 zł (na dzień złożenia rachunku), 6.473,77 (na dzień wskazany przez powoda),

3.  od 8 stycznia do 3 lutego 2012 roku: ilość noclegów (Francja, Niemcy, W., Austria)– 20, wysokość ryczałtu wynosi 2.403,19 zł (na dzień złożenia rachunku), 2.281,33 zł (na dzień wskazany przez powoda),

4.  od 19 marca do 5 maja 2012 roku: ilość noclegów (Francja, Niemcy, W., Belgia, Austria, Czechy, Polska) – 47, wysokość ryczałtu wynosi 5.569,22 zł (na dzień złożenia rachunku), 5.519,99 zł (na dzień wskazany przez powoda),

5.  od 9 maja do 14 lipca 2012 roku: ilość noclegów (Francja, Niemcy, W., Belgia, Austria, Słowacja, Hiszpania, Polska) – 66, wysokość ryczałtu wynosi 8.146,50 zł (na dzień złożenia rachunku), 7.665,03 zł (na dzień wskazany przez powoda),

6.  od 8 sierpnia do 3 października 2012 roku: ilość noclegów (Francja, Niemcy, W., Belgia, Austria, Szwajcaria, Wielka Brytania, Holandia, Polska) – 56, wysokość ryczałtu wynosi 6.799,52 zł (na dzień złożenia rachunku), 6.282,16 zł (na dzień wskazany przez powoda),

7.  od 11 października do 18 grudnia 2012 roku: ilość noclegów (Francja, Niemcy, W., Belgia, Szwajcaria, Austria, Czechy, Holandia, Polska) – 67, wysokość ryczałtu wynosi 8.192,81 zł (na dzień złożenia rachunku), 7.562,31 zł (na dzień wskazany przez powoda),

8.  od 3 stycznia do 22 lutego 2013 roku: ilość noclegów (Francja, Niemcy, W., Belgia, Austria, Holandia, Wielka Brytania, Polska) – 50, wysokość ryczałtu wynosi 6.184,20 zł (na dzień złożenia rachunku), 5.803,79 zł (na dzień wskazany przez powoda),

9.  od 4 marca do 13 kwietnia 2013 roku: ilość noclegów (Francja, W., Słowacja, Belgia, Słowenia, Wielka Brytania) – 39, wysokość ryczałtu wynosi 8.806,51zł (na dzień złożenia rachunku), 8.199,76 zł (na dzień wskazany przez powoda),

10.  od 18 kwietnia do 22 maja 2013 roku: ilość noclegów (Francja, W., Belgia, Austria, Polska, Wielka Brytania) – 34, wysokość ryczałtu wynosi 4.623,45 zł (na dzień złożenia rachunku), 4.383,69 zł (na dzień wskazany przez powoda),

11.  od 31 maja do 4 lipca 2013 roku: ilość noclegów (Francja, W., Austria) – 34, wysokość ryczałtu wynosi 6.569,38 zł (na dzień złożenia rachunku), 6.327,62 zł (na dzień wskazany przez powoda),

12.  od 23 lipca do 12 września 2013 roku: ilość noclegów (Francja, Niemcy, W., Belgia, Austria, Polska) – 51, wysokość ryczałtu wynosi 9.436,10 zł (na dzień złożenia rachunku), 9.051,66 zł (na dzień wskazany przez powoda),

13.  od 24 września do 31 października 2013 roku: ilość noclegów (Francja, Niemcy, W., Austria, Holandia, Polska) – 38, wysokość ryczałtu wynosi 6.969,18 zł (na dzień złożenia rachunku), 6.625,92 zł (na dzień wskazany przez powoda),

14.  od 8 listopada do 20 grudnia 2013 roku: ilość noclegów (Francja, Niemcy, W., Belgia, Austria, L., Polska) – 43, wysokość ryczałtu wynosi 7.969,69 zł (na dzień złożenia rachunku), 7.532,77 zł (na dzień wskazany przez powoda),

15.  od 7 stycznia do 22 lutego 2014 roku: ilość noclegów (Francja, Niemcy, W., Belgia, Austria, Wielka Brytania) – 46, wysokość ryczałtu wynosi 9.044,98 zł (na dzień złożenia rachunku), 8.527,35 zł (na dzień wskazany przez powoda),

16.  od 3 marca do 19 kwietnia 2014 roku: ilość noclegów (Francja, W., Polska) – 47, wysokość ryczałtu wynosi 8.703,18 zł (na dzień złożenia rachunku), 8.297,86 zł (na dzień wskazany przez powoda).

Łączna suma ryczałtów za nocleg wynosi 109.830,69 zł (na dzień złożenia rachunku), 104.332,79 zł (na dzień wskazany przez powoda).

(opinia biegłego ds. odczytywania danych tachograficznych k. 377-388 odw ., opinia biegłego z zakresu ekonomiki przedsiębiorstw, zatrudnienia i płac – k. 404– 419, opinia uzupełniająca –k. 462-467)

Na rozliczeniach kosztów zagranicznej podróży służbowej do września 2013 roku wskazywana była stawka diety i liczba dni, zaś od września 2013 roku - stawka diety i ryczałtu za nocleg. (rozliczenia – k. 103-134)

Wynagrodzenie zasadnicze powoda liczone według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy wynosi 2.075 zł. (zaświadczenie – k. 99)

Powyższych ustaleń Sąd dokonał na podstawie powołanych dokumentów.

Ustalenia wskazujące na czas delegacji służbowych oraz dotyczące wysokości ryczałtu należnego za sporne okresy Sąd oparł na podstawie opinii biegłego ds. odczytywania danych tachograficznych, która nie była przez strony kwestionowana oraz biegłego z zakresu ekonomiki przedsiębiorstw, zatrudnienia i płac, która - po jej uzupełnieniu - ostatecznie także nie była przez strony kwestionowana.

Sąd uznał opinie biegłych za wiarygodne, jasne, zupełne oraz niesprzeczne wewnętrznie, a poczynione wyliczenia korespondują z powszechnie obowiązującymi przepisami normującymi wysokość limitu ryczałtu za nocleg.

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny materiału dowodowego i zważył, co następuje :

Powództwo w zasadniczej części podlegało uwzględnieniu.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 listopada 2016 r. wydanym w sprawie o sygn.. akt K 11/15, (opublikowanym w Dz.U. z 2016 roku, poz.2206) przepis art.21a ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1155, ze zm.) w związku z art.77 ⁵ § 2, 3 i 5 k.p. w związku z § 16 ust. 1, 2 i 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz.U.167) oraz w zw. z § 9 ust. 1, 2 i 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U.236.1991, ze zm.) - w zakresie, w jakim znajdują zastosowanie do kierowców wykonujących przewozy w transporcie międzynarodowym, zostały uznane za niezgodne z art.2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Stwierdzenie niezgodności wskazanego przepisu z Konstytucją nie oznacza jednak – w ocenie Sądu rozpoznającego przedmiotową sprawę - że w stosunku do pracownika będącego kierowcą w transporcie międzynarodowym nie stosuje się powszechnie obowiązujących przepisów dotyczących należności przysługujących im z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju.

Nadal bowiem obowiązuje przepis art.2 pkt 8 powołanej ustawy o czasie pracy kierowców, który definiuje pojęcie podróży służbowej jako każde zadanie służbowe polegające na wykonywaniu, na polecenie pracodawcy:

a) przewozu drogowego poza miejscowość, o której mowa w pkt 4 lit. a, lub

b) wyjazdu poza miejscowość, o której mowa w pkt 4 lit. a, w celu wykonania przewozu drogowego.

Nie ma zatem podstaw do traktowania kierowców w transporcie międzynarodowym gorzej niż innych pracowników odbywających podróże służbowe. Stwierdzenie niezgodności z Konstytucją przepisu art.21a cytowanej ustawy powoduje tylko, że przepis ten nie może być bezpośrednią podstawą roszczeń kierowców o ryczałty za noclegi, stosowaną kaskadowo poprzez przepis art. 77 ⁵ § 2, 3 i 5 k.p. w związku z przepisami rozporządzeń wykonawczych.

W ocenie Sądu rozpoznającego przedmiotową sprawę w tej sytuacji należy stosować wprost do tej grupy zawodowej przepisy Kodeksu pracy, jako przepisy ogólne mające odniesienie do wszystkich pracowników, w stosunku do których nie unormowano w sposób szczególny zasad wypłaty należności z tytułu podróży służbowych.

Przeciwne rozumienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego, w braku takich szczególnych przepisów, stawiałoby kierowców w sytuacji gorszej niż innych pracowników odbywających podróże służbowe.

Sięgnąć więc – w ocenie Sądu - należy w tym przypadku wprost do przepisu art.77 ⁵ § 1, 3, 4 i 5 k.p., zgodnie z którym pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy lub poza stałym miejscem pracy przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową.

Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, wysokość oraz warunki ustalania należności przysługujących pracownikowi, zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju.

Rozporządzenie powinno w szczególności określać wysokość diet, z uwzględnieniem czasu trwania podróży, a w przypadku podróży poza granicami kraju - walutę, w jakiej będzie ustalana dieta i limit na nocleg w poszczególnych państwach, a także warunki zwrotu kosztów przejazdów, noclegów i innych wydatków.

Warunki wypłacania należności z tytułu podróży służbowej pracownikowi zatrudnionemu u innego pracodawcy niż wymieniony w § 2 określa się w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu wynagradzania.

Postanowienia układu zbiorowego pracy, regulaminu wynagradzania lub umowy o pracę nie mogą ustalać diety za dobę podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju w wysokości niższej niż dieta z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju określona dla pracownika, o którym mowa w § 2.

W przypadku, gdy układ zbiorowy pracy, regulamin wynagradzania lub umowa o pracę nie zawiera postanowień, o których mowa w § 3, pracownikowi przysługują należności na pokrycie kosztów podróży służbowej odpowiednio według przepisów, o których mowa w § 2 – a więc w zależności od rodzaju odbywanej podróży – w kraju lub poza granicami kraju.

Oznacza to, że przepisy wykonawcze – także w stosunku do kierowców - ustalają minimalny standard wszystkich świadczeń z tytułu podróży służbowych (diet, zwrotu kosztów przejazdu, noclegów i innych wydatków), które w układzie zbiorowym pracy, regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę mogą być uregulowane korzystniej dla pracownika. W razie braku takich regulacji lub uregulowania mniej korzystnego dla pracownika, zastosowane będą miały przepisy wykonawcze. (tak SN w uzasadnieniu do wyroku z dnia 4 września 2014 r. I PK 7/14, Lex nr 1515145)

Uznać zatem należy, że kierowcy – pracownikowi przysługuje zwrot kosztów noclegu według zasad ustalonych w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 77 ⁵ § 2 k.p., chyba, że korzystniejsze dla niego zasady zostały ustalone w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę. (tak SN w uzasadnieniu do w uchwały SN z dnia 12 czerwca 2014 r, II PZP 1/14, OSNP).

Ustalenia Sądu dokonane w przedmiotowej sprawie wykazały, że umowa o pracę zawarta pomiędzy P. B. a stroną pozwaną nie przewidywała w swej treści jako składnika wynagrodzenia ryczałtu za noclegi.

Materiał dowodowy zgromadzony w niniejszej sprawie wykazał także, że w dacie zatrudnienia P. B. u pozwanej obowiązywał regulamin wynagradzania z 21 marca 2008 roku, w którym brak było uregulowań dotyczących ryczałtów za noclegi. Przewidywał on bowiem, iż wynagrodzenie kierowców mogło składać się z wynagrodzenia zasadniczego, ryczałtu za pracę w porze nocnej, ryczałtu za pracę w nadgodzinach, premii uznaniowej, nagrody.

Kwestie należności z tytułu podróży służbowych uregulowano w § 7 pkt 2-5 tego regulaminu, zgodnie z którym kierowcom przysługiwały jedynie diety w zryczałtowanej wysokości, których wysokość oraz zasady naliczania każdorazowo określał Prezes lub osoba upoważniona w formie zarządzenia. Regulamin zawierał również zapis, iż ryczałt za dobę podróży na obszarze kraju oraz poza granicami nie mógł być niższy niż dieta z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju określona dla pracownika zatrudnionego w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej (pkt 3).

Przepis § 10 regulaminu przewidywał z kolei, że w sprawach nieuregulowanych zastosowanie mają przepisy powszechnie obowiązujące.

Uznać zatem należy, że brak unormowania w regulaminie z 21 marca 2008 roku ryczałtów za noclegi spowodował, że w stosunku do powoda w tym zakresie stosować należało powszechnie obowiązujące przepisy.

Ustalenia Sądu dokonane w rozpoznawanej sprawie wykazały bowiem, że P. B. był zatrudniony u pozwanej jako kierowca ciągnika siodłowego powyżej 12 T w transporcie międzynarodowym, że w spornym okresie od dnia od dnia 1 września 2011 roku do dnia 6 maja 2014 roku odbywał liczne podróże zagraniczne, za które otrzymywał jedynie dietę w ujednoliconej wysokości: w okresie do marca 2012 roku - 40 euro za każdy dzień delegacji, w okresie od marca 2012 roku w wysokości - 45 euro za każdy dzień delegacji. Powyższa kwota diety wynikała z załącznika nr 1 do obowiązującego u pozwanego regulaminu wynagradzania.

W sprawie ustalone także zostało, że P. B. w całym spornym okresie nie otrzymywał ryczałtów za noclegi, które spędzał w kabinie samochodu ciężarowego wyposażonej odpowiednio w miejsce do spania.

Materiał dowodowy zgromadzony w niniejszej sprawie nie wykazał jednak, by w umowie o pracę powoda czy w innym akcie obowiązującym u pozwanej przewidziany został dla P. B. jakikolwiek ryczałt za nocleg.

Powyższego ustalenia Sąd dokonał na podstawie dokumentacji zawartej w aktach osobowych powoda, załączonej do akt sprawy, w szczególności – na podstawie kolejnych umów o pracę i aneksów zawieranych przez strony.

Także na rozliczeniach zagranicznej podróży służbowej – do sierpnia 2013 roku pracodawca nie dokonywał rozróżnienia na kwotę diety i ryczałtu za nocleg. W okresie spornym do marca 2012 roku P. B. otrzymywał dietę w wysokości 40 euro, następnie w wysokości 45 euro, którą traktował jako stawkę diety.

Warunki wynagradzania powoda P. B. wynikały z umowy o pracę zawartej w dniu 20 maja 2009 roku, a następnie 20 sierpnia 2009 roku oraz aneksów do tych umów wprowadzających zmiany tylko w zakresie innych niż diety składnikach wynagrodzenia.

Złożone zaś przez pozwaną rozliczenia podróży służbowych powoda do końca sierpnia 2013 roku nie zawierają pozycji „ryczałt za noclegi” a jedynie pozycję „diety”.

Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia pozostaje ewentualna zmiana regulaminu wynagradzania od dnia 1 września 2013 roku, zgodnie z którą pozwana miała obniżyć powodowi wysokość wypłacanej diety na konto wprowadzonego w tym regulaminie ryczałtu za nocleg w kwocie 10 Euro.

Po pierwsze – w sprawie brak jest dowodu zapoznania powoda z tym regulaminem, bowiem - jak wynika z jego akt osobowych (śledząc podpisane oświadczenia bez daty – k 6-10 części B akt osobowych, wszyte do akt chronologicznie, a zakończone oświadczeniem na k 11 tych akt z datą 20.05.2009) - po raz ostatni zapoznał się on z tym aktem w dniu zawierania umowy o pracę – 20 maja 2009 roku, a zatem przed wspomnianą zmianą zasad rozliczania podróży służbowych i wprowadzenia ryczałtów za noclegi.

Po wtóre - zmiana ta, przewidująca dla powoda mniej korzystne warunki płacy (obniżenie diety o 10 Euro) winna być dla swej skuteczności dokonana w drodze porozumienia zmieniającego te warunki bądź w drodze wypowiedzenia zmieniającego. Czynności te jednak – jak wynika z akt osobowych powoda – nie miały miejsca, a zatem ustalenia wcześniej poczynione między stronami tylko w zakresie wysokości diety obowiązywały do końca okresu zatrudnienia powoda w pozwanej spółce, nie wpływając na wysokość ryczałtu za noclegi, przewidzianych dla powoda przez cały okres zatrudnienia na podstawie powszechnie obowiązujących przepisów.

Stanowisko pozwanej, że pod pozycją „diety” zostały rozliczone ryczałty za noclegi jest nieprzekonujące i niekonsekwentne, bowiem początkowo podnosiła ona, że ryczałt za nocleg się nie należy z uwagi na zapewnienie bezpłatnego noclegu w przystosowanej kabinie, a później, że wypłata ryczałtu za noclegi następowała w ramach korzystnie określonej diety.

Wskazać w tym miejscu należy, że ani w umowie o pracę ani w innym dokumencie, w formie oświadczenia pracownika nie jest wskazane, że diety stanowią również ekwiwalent wydatków na noclegi, a definicja diety wynika z treści rozporządzeń, które wymieniają osobno diety oraz zwrot kosztów przejazdów, dojazdów i noclegów. Nie ma więc podstaw prawnych, aby w aktach niższego rzędu ten podział nie został zachowany. (podobnie SA we Wrocławiu w wyroku z dnia 15 marca 2012 r, III APa 8/11, LEX nr 1238707)

Samo podpisywanie przez powoda od września 2013 roku rozliczenia kosztów zagranicznej podróży służbowej, w których wskazano na podział dotychczas wypłacanej diety i określenie ryczałtu za nocleg w kwocie 10 Euro nie oznaczało uzyskania przez pozwanego zgody na obniżenie wysokości diety poprzez zaliecznei na jej poczet kwoty ryczałtu za noclegi i to poprzez fakty dokonane, polegające na akceptacji przez pracownika nowych zasad wypłaty świadczeń.

Z tego względu w sprawie niniejszej uznać należy, iż powód nie otrzymywał ryczałtu za noclegi, należnego mu w stawce wynikającej z powszechnie obowiązujących przepisów.

W sprawie niniejszej przepisy wewnętrzne obowiązujące w okresie spornym
do dnia 8 listopada 2012 roku u pracodawcy w ogóle nie przewidywały ryczałtów za noclegi. Dopiero od dnia 8 listopada 2012 roku wprowadził tego rodzaju ryczałty, jednak zmiana ta – z przyczyn wyżej podniesionych – nie ma znaczenia w przedmiotowej sprawie.

Powołanie się zaś przez pozwaną na powszechnie stosowaną praktykę nocowania przez kierowców w kabinie pojazdu, w celu zaoszczędzenia dla siebie niejako drugiej pensji nie pozostaje w sprzeczności z przepisami powołanymi wyżej wskazanym rozporządzeniem (wyrok SN z dnia 10 września 2013 roku, sygn. akt. I PK 71/13, LEX nr 1427710).

W ocenie Sądu roszczenia P. B. należało rozpatrywać na gruncie rozporządzenia dotyczącego odbywania podróży służbowej poza granicami kraju, w świetle art.18 § 2 kp i art. 9 § 2 kp.

W okresie spornym obowiązywało rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U. Nr 236 poz. 1991 ze zm.) oraz rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U. z 2013 r. poz. 167)

Zgodnie z § 9 ust. 1,2 i 4 rozporządzenia z dnia 19 grudnia 2002 r. oraz § 16 ust. 1, 2 i 4 za nocleg przysługiwał pracownikowi zwrot kosztów w wysokości stwierdzonej rachunkiem hotelowym, w granicach ustalonego na ten cel limitu określonego w załączniku do właściwego rozporządzenia. W razie nieprzedłożenia rachunku za nocleg, pracownikowi przysługuje ryczałt w wysokości 25% limitu, o którym mowa w ust. 1. Ryczałt ten nie przysługiwał za czas przejazdu. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosował się, jeżeli pracodawca lub strona zagraniczna zapewniała pracownikowi bezpłatny nocleg.

Kwestię dobowych odpoczynków reguluje natomiast art. 14 ust. 1 ustawy
z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (Dz. U. z 2012 r., poz. 1155), zgodnie z którym w każdej dobie kierowcy przysługuje prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Dobowy odpoczynek, z wyłączeniem odpoczynku kierowców o których mowa w rozdziale 4a, może być wykorzystany w pojeździe, jeżeli pojazd znajduje się na postoju i jest wyposażony w miejsce do spania.

Powołany przepis jest zgodny z art. 8 ust. 2 i 8 Rozporządzenia (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85, który stanowi, że w każdym 24 godzinnym okresie po upływie poprzedniego dziennego okresu odpoczynku lub tygodniowego okresu odpoczynku kierowca musi wykorzystać kolejny dzienny okres odpoczynku. Jeżeli kierowca dokona takiego wyboru, dzienne okresy odpoczynku i skrócone tygodniowe okresy odpoczynku poza bazą można wykorzystywać w pojeździe, o ile posiada on odpowiednie miejsce do spania dla każdego kierowcy i pojazd znajduje się na postoju.

Według aktualnego orzecznictwa Sądu Najwyższego zapewnienie powodowi noclegu w kabinie samochodu ciężarowego nie oznacza zapewnienia bezpłatnego noclegu w rozumieniu powołanych przepisów. Zapewnienie przez pracodawcę pracownikowi – kierowcy wykonującemu przewozy w międzynarodowym transporcie drogowym - odpowiedniego miejsca do spania w kabinie samochodu wyposażonej w odpowiednie urządzenia pozwala na wykorzystanie przez kierowcę w samochodzie dobowego (dziennego) odpoczynku, natomiast nie oznacza zapewnienia mu przez pracodawcę bezpłatnego noclegu, a taki stan rzeczy uprawnia pracownika do otrzymania od pracodawcy zwrotu kosztów noclegu co najmniej na warunkach i w wysokości określonych w treści rozporządzenia .(tak SN w uchwale z dnia 7 października 2014 roku, I PZP 3/14 wraz z uzasadnieniem – opublikowane na stronie internetowej Sądu Najwyższego oraz w uchwale SN z dnia 12 czerwca 2014 roku, II PZP 1/14, OSNP 2014/12/164).

Wypada w tym miejscu zauważyć, że przedstawione Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne dotyczyło tylko i wyłącznie wykładni § 9 ust. 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, a ściślej wykładni użytego w tym przepisie zwrotu „bezpłatny nocleg”, nie dotyczyło natomiast konsekwencji prawnych ustalenia przez strony stosunku pracy warunków wypłacania należności z tytułu podróży służbowej pracownikowi zatrudnionemu u pracodawcy prywatnego (innego niż państwowa lub samorządowa jednostka sfery budżetowej) w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę, w sytuacji gdy strony stosunku pracy ustaliły, że pracownik nie będzie uprawniony do ryczałtu za nocleg, jeżeli odbywa go w przystosowanej do tego kabinie pojazdu. Poza zakresem rozważań Sądu Najwyższego znalazła się wobec tego kwestia, podnoszona i eksponowana w postępowaniu przez stronę pozwaną, że w stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy pracodawca w regulaminie wynagradzania począwszy od 1 stycznia 2011 roku wyraźnie wyłączył prawo zatrudnionych kierowców do ryczałtu za noclegi w związku z zapewnieniem im bezpłatnego noclegu w kabinach samochodów ciężarowych.

Reasumując samo przyjęcie, że pracodawca nie zapewnia bezpłatnego noclegu przesądza o zasadności roszczenia o ryczałt za noclegi.

Wskazać tu należy, iż w przypadku ryczałtu bez znaczenia jest, czy i w jakiej wysokości pracownik poniósł koszty noclegu. Ryczałt przysługuje nawet wtedy, gdy kosztów tych faktycznie pracownik nie poniósł. Ryczałt nie przysługuje tylko wtedy, gdy pracodawca zapewnił pracownikowi bezpłatny nocleg – w warunkach hotelu (motelu), a nie w dostosowanej do spania kabinie pojazdu. W razie zatem nieprzedstawienia rachunku za hotel (motel) kierowcy przysługuje co najmniej ryczałt w wysokości 25 % limitu ustalonego w przepisach wydanych na podstawie art. 77 ⁵ § 2 k.p., z czym w sprzeczności nie pozostaje możliwość „zaoszczędzenia” przez pracownika wydatków i zwiększenia w ten sposób dochodu uzyskiwanego z tytułu zatrudnienia.

Zatem nawet, gdy kierowca nie pokrywa faktycznie kosztów noclegu, ponieważ korzysta w tym celu z kabiny pojazdu i w związku z tym nie przedstawia rachunku za hotel, należy mu się ryczałt (tak SN w uzasadnieniu do uchwały z dnia 7 października 2014 r).

W okresie spornym do dnia 28 lutego 2013 roku stawka ryczałtu wynikała z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U. Nr 236 poz. 1991 ze zm.) tj. w wysokości 25 % limitu o którym mowa w § 9 ust. 1.

Wysokość 25 % limitu dla Francji wyniosła 30 euro za nocleg, dla W. 26,25 euro za nocleg, dla Wielkiej Brytanii 35 funtów szterlingów za nocleg, dla Austrii 25 euro za nocleg, dla Belgii 40 euro za nocleg, dla Czech 20 euro za nocleg dla Hiszpanii 30 euro za nocleg, dla Holandii 30 euro za nocleg, dla Niemiec 25,75 euro za nocleg, dla Słowenii 20 euro za nocleg, dla Luksemburgu 40 euro za nocleg, dla Szwajcarii 40 franków szwajcarskich, dla Słowacji 17,5 euro.

W okresie spornym od dnia 1 marca 2013 roku stawka ryczałtu wynikała z Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz.U. poz. 167 ze zm.) tj. w wysokości 25 % limitu o którym mowa w § 16 ust. 1.

Wysokość 25 % limitu dla Francji wyniosła 45 euro za nocleg, dla (...),5 euro za nocleg, dla Wielkiej Brytanii 50 funtów szterlingów za nocleg, dla Austrii 32,5 euro za nocleg, dla Belgii 40 euro za nocleg, dla Czech 30 euro za nocleg dla Hiszpanii 40 euro za nocleg, dla Holandii 32,5 euro za nocleg, dla Niemiec 37,5 euro za nocleg, dla Słowenii 32,5 euro za nocleg, Luksemburgu 40 euro za nocleg, dla Szwajcarii 50 franków szwajcarskich, dla Słowacji 30 euro.

W spornym okresie wysokość 25 % limitu dla Polski wyniosła 34,5 zł a od dnia 1 marca 2013 roku 45 zł.

Zgodnie z § 13 ust. 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju rozliczenie kosztów podróży winno nastąpić w terminie 14 dni od dnia zakończenia podróży służbowej.

Tożsamy zapis zawiera § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej

Mając powyższe na względzie, Sąd uwzględnił powództwo co do zasady.

Zasądzone kwoty wynikają z wniosków opinii biegłego z zakresu ekonomiki przedsiębiorstw, zatrudnienia i płac i są odniesione do granic żądania pozwu, w wersji ostatecznie zmodyfikowanej pismem z dnia 21 stycznia 2016 roku. Po wydaniu opinii, pełnomocnik powoda nie modyfikował powództwa i stąd za miesiące rozliczenia delegacji, w których żądanie pozwu obejmuje kwotę niższą niż wynikająca z opinii, Sąd zasądził kwoty żądane - wskazane w piśmie z dnia 21 stycznia 2016 roku.

W pozostałym zakresie powództwo zostało przez Sąd oddalone, jako nieuzasadnione co do wysokości, ustalone w oparciu o powyższe opinie biegłych.

Odnosząc się do zgłoszonego na rozprawie w dniu 5 kwietnia 2015 roku przez stroną pozwaną zarzutu przedawnienia co do roszczeń za lata 2011-2012, uznać należy że jest on niezasadny.

Zgodnie z brzmieniem art.291 § 1 k.p. roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.

W myśl przepisu art.292 k.p. roszczenia przedawnionego nie można dochodzić, chyba że ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, zrzeka się korzystania z przedawnienia; zrzeczenie dokonane przed upływem przedawnienia jest nieważne.

Zgodnie zaś z brzmieniem przepisu art.295 k.p. bieg przedawnienia przerywa się:

1)  przez każdą czynność przed właściwym organem powołanym do rozstrzygania sporów lub egzekwowania roszczeń przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia,

2)  przez uznanie roszczenia.

Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo. Jeżeli przerwa biegu przedawnienia nastąpiła wskutek jednej z przyczyn przewidzianych w § 1 pkt 1, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie wszczęte w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia, nie zostanie zakończone.

Termin przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy biegnie od dnia ich wymagalności, czyli od daty, gdy uprawniony mógł żądać spełnienia świadczenia (zob. wyrok SN z dnia 25 marca 1981 r., I PRN 6/81, LEX nr 14578; postanowienie SN z dnia 17 lutego 1982 r., III PZP 3/81, OSNCP 1983, nr 1, poz. 8).

Możliwość żądania zaspokojenia roszczenia oznacza potencjalny stan o charakterze obiektywnym, którego początek następuje w chwili, w której wierzytelność zostaje uaktywniona (wyrok SN z dnia 4 marca 2010 r., I PK 186/09, LEX nr 584198). Chwila ta przypada w dniu oznaczonym w umowie lub w przepisach prawa pracy. Wymagalność roszczenia może przy tym nastąpić niezwłocznie po jego powstaniu w czasie trwania zatrudnienia lub łączyć się z ustaniem stosunku zatrudnienia.

Jeżeli termin spełnienia świadczenia jest określony wprost w ustawie, układzie zbiorowym pracy, regulaminie, umowie o pracę itp., dniem wymagalności roszczenia jest dzień wskazany w takim akcie jako termin wykonania zobowiązania (np. zapłaty wynagrodzenia - art. 85 k.p.).

Jeżeli natomiast termin spełnienia świadczenia nie został w powyższy sposób określony, a przystąpienie do wykonania świadczenia przez stronę zobowiązaną (dłużnika) zależy od uprawnionego (wierzyciela), dniem wymagalności jest dzień, w którym dłużnik został wezwany do spełnienia świadczenia (art. 455 k.c. w zw. z art. 300 k.p.).

W sytuacjach, gdy wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się w dniu, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniejszym możliwym terminie (art. 120 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p.).

Zgodnie z tym unormowaniem uprawniony nie może odraczać dowolnie terminu spełnienia świadczenia, zwlekając z podjęciem czynności niezbędnej do powstania wymagalności roszczenia. Dotyczy to np. sytuacji, gdy zapłata odszkodowania ma nastąpić w terminie wyznaczonym przez wierzyciela.

Roszczenie pracownika o wynagrodzenie staje się wymagalne w dniu,
w którym powinna nastąpić jego wypłata. Roszczenie pracownika o wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych staje się wymagalne (art. 291 § 1) w dniu,
w którym powinno nastąpić rozliczenie czasu pracy po upływie przyjętego okresu rozliczeniowego (por. wyrok SN z dnia 20 sierpnia 2008 r., I PK 35/08, OSNP 2010, nr 1-2, poz. 8).

Pozew, w którym powód (świadomie lub nieświadomie) nie wystąpił z całym przysługującym mu w stosunku do pozwanego żądaniem nie przerywa biegu przedawnienia co do tej części roszczenia w znaczeniu materialnoprawnym, która pozostała poza żądaniem tego pozwu . /tak SN w wyroku z dnia16 listopada 2010 r, I PK 79/10, LEX nr 725007/

Przerwanie biegu przedawnienia (art. 295 § 1 k.p.) dotyczy tej części roszczenia w znaczeniu materialnoprawnym, która została zgłoszona - w pozwie lub w piśmie rozszerzającym powództwo - zarówno co do samego żądania (art. 187 § 1 pkt 1 k.p.c.), jak i jego podstawy faktycznej (art. 187 § 1 pkt 2 k.p.c.). /tak SN w wyroku z dnia 10 stycznia 2007 r, III PK 90/06, OSNP 2008/11-12/155/

Do czynności, których dokonanie przerywa bieg przedawnienia, należą w szczególności wytoczenie powództwa przed sądem albo rozszerzenie powództwa w toku postępowania (decyduje przy tym data wniesienia pozwu do sądu lub data wniesienia do sądu pisma procesowego zawierającego rozszerzenie powództwa, a nie data jego doręczenia stronie pozwanej; jeżeli natomiast rozszerzenie powództwa następuje podczas rozprawy w obecności pozwanego - decyduje chwila złożenia ustnie do protokołu rozprawy stosownego oświadczenia powoda lub jego pełnomocnika o rozszerzeniu powództwa). Wniesienie pozwu przerywa bieg przedawnienia tylko co do roszczeń objętych żądaniem pozwu, ponieważ sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem ani zasądzać ponad żądanie (art. 321 § 1 k.p.c.).

Ta ostatnia zasada dotyczy także postępowania odrębnego w sprawach z zakresu prawa pracy, ponieważ z dniem 5 lutego 2005 r. - w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 172, poz. 1804) - doszło do zmiany treści art. 477 ze zn. 1 § 1 k.p.c., który przed nowelizacją przewidywał obowiązek sądu pracy orzekania z urzędu o roszczeniach, które wynikały z faktów przytoczonych przez pracownika, także wówczas, gdy roszczenie nie było objęte żądaniem pracownika lub gdy było zgłoszone w rozmiarze mniejszym niż usprawiedliwiony wynikiem postępowania.

Przerwanie biegu przedawnienia następuje przez wytoczenie powództwa spełniającego wymagania przewidziane w art. 187 § 1 k.p.c. Na powództwo składa się zatem nie tylko dokładnie określone żądanie (np. o świadczenie pieniężne, w szczególności o zapłatę określonej kwoty), ale także przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających to żądanie (np. z jakich przyczyn faktycznych powód domaga się zapłaty tej kwoty). Każdego rodzaju żądanie będące przedmiotem powództwa musi mieć uzasadnienie w przytoczonych przez powoda okolicznościach faktycznych. Bez ich przytoczenia i udowodnienia nie jest możliwe uwzględnienie przez sąd żądania, z którym występuje powód. Roszczenie, o którym ma orzec sąd, składa się zatem nie tylko z samego żądania (art. 187 § 1 pkt 1 k.p.c.), ale także
z jego podstawy faktycznej (art. 187 § 1 pkt 2 k.p.c.). Inaczej mówiąc, tylko dokładnie określone żądanie wraz z uzasadniającymi je okolicznościami faktycznymi określa granice rozpatrywania sprawy przez sąd.

Z powyższych założeń wynika, że w rozpoznawanej sprawie dla oceny, czy
i w stosunku do jakich roszczeń nastąpiło przedawnienie, istotne znaczenie ma nie tylko data wniesienia pozwu, ale także data złożenia szczegółowych wyliczeń oraz data rozszerzenia powództwa.

Pozew, w którym powód nie wystąpił z całym przysługującym mu w stosunku do pozwanego żądaniem (pozew zawierający świadome lub nieświadome ograniczenie żądania), nie przerywa biegu przedawnienia co do tej części roszczenia w znaczeniu materialnoprawnym, która pozostała poza żądaniem tego pozwu. Ryzyko związane z dochodzeniem jedynie części przysługującego powodowi roszczenia obciąża jego samego. Decydując się na dochodzenie roszczenia jedynie w części, wierzyciel musi pamiętać o tym, że wytoczenie powództwa przerywa bieg terminu przedawnienia jedynie w stosunku do tej części wierzytelności, której dochodzi pozwem. W stosunku do pozostałej części roszczenie może ulec przedawnieniu, jeżeli zostanie ona zgłoszona dopiero w toku postępowania. Przerwanie biegu przedawnienia następuje tylko w granicach żądania będącego przedmiotem procesu; przerwaniu ulega bieg przedawnienia roszczenia objętego żądaniem i w takim rozmiarze, jaki został zgłoszony w żądaniu.

Powód - działając przez zawodowego pełnomocnika wystąpił z pozwem
z dnia 17 września 2014 roku, żądając za każdy miesiąc z tytułu ryczałtu za nocleg w okresie od dnia 1 września 2011 roku do dnia 6 maja 2014 roku kwoty 2.500 zł
z odsetkami od 15 każdego następnego miesiąca. Pismem procesowym z dnia 21 stycznia 2016 roku powód rozszerzył powództwo żądając za ten sam okres kwoty łącznie 105.813,54 zł. Rozszerzenie powództwa przerwało bieg terminu przedawnienia w odniesieniu do roszczeń obejmujących okres 3 lat wstecz od daty złożenia pisma, z uwzględnieniem okresu rozliczeniowego. Biorąc pod uwagę powyższe rozważania Sąd nie uwzględnił zarzutu przedawnienia.

W zakresie żądania zasądzenia odsetek Sąd zważył, iż stosownie do przepisu art.481 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p., stanowiącego – zgodnie z dyspozycją art. 359 § 1 k.c. – formalne, ustawowe źródło odsetek, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, choćby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Istotne jest więc ustalenie momentu, w którym dłużnik opóźnił się ze spełnieniem świadczenia. Zgodnie z art. 476 K.c. dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. W niniejszej sprawie, zobowiązanie pozwanej do zapłaty ryczałtu miało charakter terminowy i stawało się wymagalne zgodnie z 13 pkt 3 i 4 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz. U. z 2002 r., nr 236, poz. 1991 ze zm.) oraz § 5 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz.U. poz. 167 ze zm.) po upływie 14 dni do dnia zakończenia podróży służbowej.

Sąd obciążył pozwaną kosztami zastępstwa procesowego na podstawie art. 100 k.p.c. Powództwo zostało uwzględnione w 99 % (z żądanych 105.813,54 zł, zasądzono łącznie 104.332,79 zł), dlatego pozwana winna zwrócić powodowi koszty celowego dochodzenia swych praw. Powód był reprezentowany przez pełnomocnika, dlatego poniósł w tym zakresie koszty zastępstwa procesowego. Ich wysokość wynika z treści § 11 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 6 pkt. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. 2013.490 z późn. zm.). Biorąc pod uwagę procent wygrania sprawy, powodowi należny jest zwrot kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 3.564 zł (punkt 3 wyroku).

O kosztach sądowych, obejmujących opłatę sądową i koszt opinii biegłych, Sąd orzekł zgodnie z przyjętą zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów, biorąc pod uwagę ustalony procent wygrania sprawy. Mając na względzie, iż powództwo zostało uwzględnione w 99 %, Sąd nakazał pobrać od pozwanej Spółki na rzecz Skarbu Państwa kwotę 5.237,77 zł złotych tytułem zwrotu kosztów sądowych (punkt 4 wyroku).

Rozstrzygnięcie o rygorze natychmiastowej wykonalności znajduje podstawę prawną w art. 477 ² § 1 kpc (punkt 5 wyroku).

K.P.