Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją nr (...) z dnia 24 sierpnia 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że A. P. (1) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu, jako pracownik u płatnika składek spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...) z siedzibą w Ł. od dnia 01 marca 2016 r .

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że w wyniku analizy dokumentów zaewidencjonowanych na koncie A. P. (1), jako osoby ubezpieczonej w systemie informatycznym powziął wątpliwości, co do faktycznego świadczenia przez nią pracy, w związku z czym zostało wdrożone postępowanie wyjaśniające. Analiza dokumentów zgromadzonych wykazała, iż w dniu 26 lutego 2016 r ubezpieczona zawarła umowę o pracę na czas nieokreślony od dnia 01 marca 2016 roku, z wynagrodzeniem 2 780 zł, w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku sprzedawcy – handlowca. Zdaniem organu rentowego wyniki przeprowadzonej kontroli dowodzą, iż umowa o pracę i zgłoszenie do ubezpieczeń były czynnościami pozornymi, dokonanymi jedynie celem uzyskania tytułu do ubezpieczeń i skorzystania z świadczeń w związku z chorobą dla A. P. (1)

/decyzja – k. 36 – 38 akt ZUS/

Uznając powyższą decyzję za wadliwą odwołanie od niej złożyła A. P. (1) w dniu 15 września 2016 r oraz w dniu 06 października 2016 r . Wskazała, że pracowała w spornym okresie na podstawie umowy o pracę z dnia 1 marca 2016 r zawartej na czas nieokreślony za wynagrodzeniem w wysokości 2 780 zł. Nie znała pracodawcy wcześniej. Z powodu dolegliwości bólowych brzucha i kręgosłupa stała się niezdolna do pracy i kontynuowania rozpoczętych czynności od dnia 27 kwietnia 2016 r. Złe rokowania przyczyniły się do konieczności poddania się zabiegowi operacyjnemu, który przeszła 29 czerwca 2016 r . Pracodawca nie przyjął od razu kolejnego pracownika, aby zachować jej możliwość powrotu do pracy na zajmowane stanowisko po chorobie. Wskazała, że od dnia 25 sierpnia 2012 r stała się niezdolna do pracy przez 182 dni. Następnie przebywała na świadczeniu rehabilitacyjnym 365 dni, a następnie na rencie przez kolejny rok. W marcu 2015 r komisja lekarska ZUS nie przedłużyła jej prawa do renty. Zarejestrowała się w urzędzie pracy i poszukiwała intensywnie zatrudnienia. Znalazła pracę u płatnika składek, podjęła ją i wykonywała.

/ odwołanie k. 2 – 4 akt VIII U 2380/16, odwołanie k. 2 – 3 akt VIII U 2381/16 /.

W odpowiedzi z dnia 17 października 2016 roku na obydwa odwołania Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o ich oddalenie przytaczając argumentację, jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie k. 5 – 7 akt VIII U 2380/16 i k. 5 – 7 akt VIII U 2381/16 /.

Na podstawie art. 219 k.p.c. Sąd Okręgowy w Łodzi postanowieniem z dnia 10 października 2017 roku połączył do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy o sygn. akt VIII U 2381/16 i VIII U 2380/16 oraz postanowił zakreślić numer sprawy VIII U 2381/16

/ okoliczność bezsporna/.

Na rozprawie w dniu 10 października 2017 r, wnioskodawczyni poparła wniesione odwołanie. Pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów według norm przepisanych od wartości przedmiotu sporu w kwocie 4670 zł od zainteresowanego.

/ stanowisko stron – e-protokół z rozprawy z 10. 10. 2017 r 00:01:29 – 00:01:47 , 01:19:35 – 01:22:01 płyta CD k. 80 /.

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...) prowadzi działalność od 08 lutego 2016 r (zgłoszenie do urzędu skarbowego). Zajmuje się ona głównie handlem importowanymi tkaninami i działalność jest prowadzona w miejscowości W.. Prezes Zarządu spółki jest narodowości tureckiej. Zajmuje się sprawami zakupu towaru dla spółki i nie przebywa w Polsce. W prowadzeniu spółki pomocy udzielał M. G.. Brat męża jego siostry jest właścicielem spółki.

/bezsporne; zeznania wnioskodawczyni e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 00:05:40 – 00:34:29 płyta CD k. 80 w zw. z e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 01:16:06 – 01:17:22 płyta CD k. 80, zeznania świadka M. G. e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 00:51:20 – 01:04:13 płyta CD k. 80, zeznania świadka A. P. (2) e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 00:41:46 – 00:49:08 płyta CD k. 80 /.

Wnioskodawczyni A. P. (1) legitymuje się wykształceniem średnim.

W latach od 1978r do 1982 r skarżąca była zatrudniona jako księgowa w (...) Społem – Zarząd. W okresie od 1982 – 1983 r pracowała na Politechnice (...) jako pracownik biurowy, a w okresie od 1983 r do 1986 r wykonywała obowiązki księgowej w (...) spółka z o.o. W latach 1986 r – 1994 r odwołująca była zatrudniona jako pracownik biurowy w (...) Ośrodku Szkolenia Zawodowego (...). W okresie od 10 czerwca 1996 r do 30 kwietnia 1999 r pracowała w (...) spółce cywilnej w charakterze pracownika w dziale sprzedaży. W okresie od 03 stycznia 2000 r do 06 października 2001 r wnioskodawczyni wykonywała obowiązki pracownika biurowego w Biurze (...), a w okresie od 14 lipca 2004 r do 01 lutego 2006 r pracowała jako księgowa w Biurze (...) Consultingowym. W okresie od 01 lutego 2006 r do 01 maja 2010 r ,na podstawie umowy zlecenia, była księgową w (...) Konsorcjum Doradców (...). W okresie od 01 lutego 2006 r do 29 lutego 2008 r pracowała jako pracownik biurowy w I. J. Usługi (...), zaś w okresie od 01 marca 2008 r do 01 maja 2010 r była zatrudniona na stanowisku księgowej w Kancelarii (...). W okresie od 17 lutego 2011 r do 13 maja 2013 r wnioskodawczyni pracowała w pełnym wymiarze czasu pracy jako referent d.s. księgowości w Zakładach (...) Spółka Jawna

/ kwestionariusz osobowy 21 – 22, świadectwo pracy k. 26 /.

Po założeniu Spółki na stronach internetowych m.in. (...) ukazało się ogłoszenie o zapotrzebowaniu spółki na pracownika na stanowisko sprzedawcy do hurtowni tkanin. Rozmowy z kandydatami przeprowadzał M. G.. Umówionych było kilka osób, jednak często nie stawiały się one na rozmowy. Dla M. G. skarżąca była najlepszym kandydatem, uznał, że sprawdzi się ona w pracy i zaproponował Prezesowi spółki jej zatrudnienie.

/ zeznania świadka M. G. e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 00:51:20 – 01:04:13, zeznania wnioskodawczyni e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 00:05:40 – 00:29:06 płyta CD k. 80 w zw. z e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 01:16:06 – 01:17:22 płyta CD k. 80/.

W dniu 26 lutego 2016 r A. P. (1) zawarła z (...) Sp. z o.o. w Ł. umowę o pracę na czas nieokreślony od dnia 01 marca 2016r na stanowisku sprzedawcy – handlowca, w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem 2 780 zł brutto. W poprzedniej firmie też otrzymywała podobne wynagrodzenie. W dniu zawarcia umowy nie mówiła o swoich problemach zdrowotnych. Chciała je przetrzymać, pracować dalej niezależnie od choroby.

/ zeznania świadka M. G. e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 00:51:20 – 01:04:13, zeznania wnioskodawczyni e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 00:05:40 – 00:29:06 płyta CD k. 80 w zw. z e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 01:16:06 – 01:17:22 płyta CD k. 80, /.

W dniu 01 marca 2016 r wnioskodawczyni odbyła ogólny i stanowiskowy instruktaż w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Według zaświadczenia lekarskiego z dnia 02 marca 2016 roku wnioskodawczyni była zdolna do wykonywania pracy na stanowisku sprzedawcy – handlowca wobec braku przeciwwskazań zdrowotnych.

/umowa o pracę k. 25 akt ZUS, karta szkolenia bhp k. 24 akt ZUS, zaświadczenie lekarskie z dn. 02.03.2016 r k. 23 akt ZUS/.

Stanowisko, na jakim została zatrudniona A. P. (1) było stanowiskiem nowoutworzonym i nie sporządzono pisemnego zakresu obowiązków pracownika. W marcu 2016 r spółka rozpoczęła dopiero działalność i zatrudniła 3 pracowników, w tym wnioskodawczynię. Pierwszych pracowników spółka zatrudniła od 01 marca 2016 r.

/okoliczność bezsporna; zeznania wnioskodawczyni e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 00:05:40 – 00:34:29 płyta CD k. 80 w zw. z e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 01:16:06 – 01:17:22 płyta CD k. 80, zeznania świadka M. G. e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 00:51:20 – 01:04:13 płyta CD k. 80, zeznania świadka A. P. (2) e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 00:41:46 – 00:49:08 płyta CD k. 80 /.

W ramach realizacji obowiązków wynikających z zawartej umowy o pracę wnioskodawczyni wykonywała pracę w siedzibie spółki – w hurtowni w W.. Zajmowała się prezentacją tkanin i ich sprzedażą, wystawianiem faktur, prowadzeniem dokumentacji sprzedaży towarów w spółce. Faktury wnioskodawczyni wystawiała w programie Subiekt. A. P. (2), również zatrudniona w spółce od marca 2016 roku w charakterze sprzedawcy - handlowca, świadczyła pracę głównie w terenie szukając klientów. Miała ona też prawo wystawiania faktur, które zazwyczaj wypisywała kiedy była w firmie. Wnioskodawczyni nie jeździła po klientach, a wykonywała pracę na miejscu w hurtowni i w sklepie. W początkowej fazie działalności spółka miała niewielu klientów.

/ zeznania wnioskodawczyni e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 00:05:40 – 00:34:29 płyta CD k. 80 w zw. z e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 01:16:06 – 01:17:22 płyta CD k. 80, faktury k.7 i k. 6 akt ZUS, zeznania świadka A. P. (2) e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 00:41:46 – 00:51:20 płyta CD k. 80 /.

Odwołująca pracowała po 8 godzin dziennie, ale zdarzało się, że gdy była dostawa towaru, to pracowała ponad 8 godzin dziennie i wówczas następnego dnia przychodziła później do pracy.

/ zeznania świadka M. G. e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 00:51:20 – 01:04:13, zeznania wnioskodawczyni e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 00:05:40 – 00:29:06 płyta CD k. 80 w zw. z e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 01:16:06 – 01:17:22 płyta CD k. 80, /.

M. G. wypłacał wynagrodzenie pracowniom spółki oraz kontrolował ich pracę. Spółka korzystała z usług biura rachunkowego i sprawami dotyczącymi obsługi spółki zajmowała się B. B.. Zajmowała się ona przyjmowaniem wnioskodawczyni do pracy od strony formalnej. Listę obecności sporządzało biuro rachunkowe, a po podpisaniu jej przez pracowników, w tym wnioskodawczynię, na bieżąco zawoził taką listę do biura M. G.. Codzienną kontrolę wykonywanej przez wnioskodawczynię pracy przeprowadzał M. G., który był jej szefem, w momencie kiedy właściciela spółki nie było w Polsce. Prezes Spółki przyjeżdżał do Polski średnio raz na trzy miesiące.

/ decyzja – k. 36 – 38 akt ZUS, zeznania wnioskodawczyni e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 00:05:40 – 00:34:29 płyta CD k. 80 w zw. z e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 01:16:06 – 01:17:22 płyta CD k. 80, zeznania świadka M. G. e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 00:51:20 – 01:04:13 płyta CD k. 80, zeznania świadka B. B. e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 00:38:11 – 00:41:46 płyta CD k. 80, zeznania świadka A. P. (2) e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 00:41:46 – 00:49:08 płyta CD k. 80 /.

Wnioskodawczyni podpisywała listy obecności. Kwitowała odbiór wynagrodzenia w gotówce .

/ lista płac 14 – 17 akt ZUS, lista obecności k. 12 – 13 , zeznania świadka A. P. (2) e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 00:41:46 – 00:49:08 płyta CD k. 80,/ zeznania wnioskodawczyni e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 00:05:40 – 00:34:29 płyta CD k. 80 w zw. z e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 01:16:06 – 01:17:22 płyta CD k. 80 , /.

Po rozwiązaniu umowy o pracę z wnioskodawczynią, w czasie kiedy była na zwolnieniu, na jej miejsce po jakimś czasie został zatrudniony nowy pracownik. Początkowo nikogo na miejsce wnioskodawczyni nie poszukiwano, gdyż oczekiwano, że wróci do pracy. Ogłoszenie dotyczące zapotrzebowania na pracowników do spółki było cały czas ponawiane. Wynagrodzenia pracowników były finansowane z kapitału spółki, na początku nie było oczekiwanego zarobku z działalności spółki.

/ zeznania świadka A. P. (2) e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 00:41:46 – 00:49 :08 płyta CD k. 80, zeznania świadka B. B. e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 01:08:16 – 01:11:13 płyta CD k. 80, zeznania świadka M. G. e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 00:51:20 – 01:08:16 płyta CD k. 80/.

Płatnik składek dokonał zgłoszenia wnioskodawczyni do ubezpieczeń społecznych za pośrednictwem biura (...). Zgłoszenia dokonano w dniu 15 kwietnia 2016 r od dnia 1 marca 2016 r. B. B. otrzymała stosowne dokumenty do zgłoszenia odwołującej do ubezpieczeń niezwłocznie po zawarciu przez strony umowy, jednakże miała problemy z przesłaniem ich drogą internetową. Stąd nastąpiło opóźnienie w dacie zgłoszenia. W tym samym czasie zgłosiła wnioskodawczynię i A. P. (2)

/ zeznania świadka B. B. e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 01:08:16 – 01:14:16 płyta CD k. 80 /

Wnioskodawczyni miała już dużo wcześniej przed zawarciem umowy o pracę z dnia 01 marca 2016 r problemy zdrowotne o różnym podłożu m.in. neurologicznym, kardiologicznym. Orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z dnia 28 .08. 2013 r została uznana za niezdolną do pracy z istniejącymi rokowaniami odzyskania zdolności do pracy i ustaleniem uprawnień do świadczenie rehabilitacyjnego W okresie od 14 maja 2013 r do 31 grudnia 2013 r , od 01 stycznia 2014 r do 19 lutego 2014 r wnioskodawczyni miała przyznane świadczenie rehabilitacyjne. W okresie od 20 lutego 2014 r do 28 lutego 2015 r wnioskodawczyni pobierała rentę z tytułu niezdolności do pracy. W okresie od 30 marca 2015r do 29 lutego 2016 r była zgłoszona do urzędu pracy jako bezrobotna z prawem do zasiłku.

Od dnia 27 kwietnia 2016 r do 07 sierpnia 2016 r wnioskodawczyni była niezdolna do pracy z powodu choroby. W okresie od 28 czerwca 2016 r do 30 czerwca 2016 r przebywała w szpitalu z rozpoznaniem - przewlekłe kamicze zapalenie pęcherza żółciowego, zrosty wewnątrzotrzewnowe oraz miała wykonywane zabiegi laparoskopii. W okresie od listopada 2016 r przebywała w szpitalu w związku z rozpoznaniem raka piersi lewej.

/Orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS k. 145, dokumentacja medyczna - k. 89 - k. 47 – 57, k 60 – 68, k. 70 – 78, k. 88 – 138. k 179 – 199, zaświadczenie k.40, k. 41, pismo z urzędu pracy k. 42 ,zeznania wnioskodawczyni e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 00:05:40 – 00:29:06 płyta CD k. 80 w zw. z e- protokół rozprawy z dnia 10.10.2017 r 01:16:06 – 01:17:22 płyta CD k. 80, /.

Decyzją nr (...) z dnia 24 sierpnia 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że A. P. (1) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu, jako pracownik u płatnika składek spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...) z siedzibą w Ł. od dnia 01 marca 2016 roku.

Powyższych ustaleń Sąd dokonał na podstawie zgromadzonych w aktach dokumentów, w tym przede wszystkim na podstawie akt osobowych wnioskodawczyni, dokumentacji medycznej, dokumentacji płatnika składek, a także w oparciu o osobowe źródła dowodowe w postaci zeznań świadków M. G., B. B., A. P. (2) oraz na podstawie zeznań wnioskodawczyni A. P. (1). Zgromadzonym dowodom Sąd dał wiarę, a dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd uznał, że jest on wystarczający by wyjaśnić sporną okoliczność – a mianowicie czy zawarta w dniu 01 marca 2016 r przez (...) Sp. z o.o. w Ł. z A. P. (1) umowa o pracę nosi cechy pozorności i czy została podpisana jedynie dla uzyskania pracowniczego tytułu do ubezpieczeń społecznych i skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia w związku z niezdolnością do pracy.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków oraz zeznaniom wnioskodawczyni, w których wskazali oni na realność zawartej umowy o pracę oraz faktyczne świadczenie pracy przez A. P. (1) w ramach powyższej umowy. W ocenie Sądu zeznania wnioskodawczyni w niniejszej sprawie są jasne, logiczne i niesprzeczne. Wersję zdarzeń przedstawioną przez skarżącą potwierdzili również zeznający w tej sprawie świadkowie, którzy są osobami obcymi dla wnioskodawczyni, a zatem nie są zainteresowani sposobem rozpoznania sporu i znajdują one potwierdzenie w przedłożonych dowodach z dokumentów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie A. P. (1) w świetle zgromadzonego materiału dowodowego zasługuje na uwzględnienie i powoduje zmianę zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 11 ust. 1, art.12 ust. 1 i art. 13 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2015 r. poz. 121), pracownicy, to jest osoby fizyczne pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Stosownie do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity: Dz. U. z 2014r. poz. 159) osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

W myśl art. 4 w ust 1 ustawy zasiłkowej ubezpieczony podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

O uznaniu stosunku łączącego dwie osoby za stosunek pracy rozstrzygają przepisy prawa pracy. Według art. 22 § 1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika
w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 17 stycznia 2006 r. III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 r.

o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

Nawiązanie stosunku pracy powoduje konsekwencje prawne nie tylko w sferze prawa pracy, ale i w innych dziedzinach prawa. Jednym z takich skutków jest prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego na wypadek ziszczenia się określonych w ustawie warunków. Skutek ten, po ich spełnieniu, powstaje z mocy prawa. Nie można zatem wiązać zawarcia umowy o pracę, choćby zmierzała wyłącznie do uzyskania świadczeń ubezpieczeniowych, z zamiarem obejścia prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; zdanie odrębne do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 2005 r. II UK 278/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 116). Cel w postaci objęcia ubezpieczeniem społecznym i uzyskania z niego świadczeń nie jest bowiem sprzeczny z ustawą ani nie zmierza do jej obejścia, a przeciwnie - co zostało już wcześniej powiedziane - jest konsekwencją uzyskania statusu pracownika.

Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego (...) spółka z o.o. w Ł., w dniu 26 lutego 2016 roku, zawarła z A. P. (1) umowę o pracę z datą jej rozpoczęcia oznaczoną na dzień 1 marca 2016r., która stanowiła podstawę do zastosowania w/w regulacji i przyjęcia, że wnioskodawczyni podlega ubezpieczeniom. Ważność tej umowy została przez organ rentowy niesłusznie zakwestionowana. Niewątpliwie bowiem sporna umowa o pracę nie została zawarta dla pozoru, jest ważna i nie ma do niej zastosowania przepis art. 83 k.c.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują, łącznie następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z dnia 14 marca 2001 roku (sygn. akt III UKN 258/00, opubl. OSNAP 2002/21/527), nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

Sąd Okręgowy w pełni podziela stanowisko, jakie Sąd Najwyższy zajął w wyroku z dnia 22 czerwca 2015 roku, I UK 367/14 (LEX nr 1771586), iż umowa o pracę jest zawarta dla pozoru i nie może w związku z tym stanowić tytułu do objęcia pracowniczym ubezpieczeniem społecznym, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba określona jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli gdy strony z góry zakładają, że nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę wtedy, gdy pracownik podjął pracę i rzeczywiście ją wykonywał, a pracodawca pracę tę przyjmował.

O czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane jako obejście prawa.

W myśl orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2010 roku w sprawie o sygn. akt II UK 204/09 (Lex nr 590241) o tym czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 2013 roku, I UK 472/12, G. Prawna (...), LEX nr 1356412; wyroki Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 29 kwietnia 2014 roku, III AUa 1039/13, LEX nr 1477204, z dnia 16 stycznia 2014 roku, III AUa 522/13, LEX nr 1428152, 30 lipca 2014 roku, III AUa 1854/13, LEX nr 1506200).

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2010 roku w sprawie o sygn. akt I UK 74/10 (Lex numer 653664) stwierdzono zaś, że podstawą ubezpieczenia społecznego jest rzeczywiste zatrudnienie, a nie sama umowa o pracę (art. 22 k.p., art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 pkt 1 w/w ustawy). Umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa sens istnienia umowy o pracę. Innymi słowy jej formalna strona, nawet połączona ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego, nie stanowi podstawy takiego ubezpieczenia.

Z powyższego jednoznacznie wynika, że motywacja skłaniająca do zawarcia umowy o pracę nie ma znaczenia dla jej ważności przy tym wszak założeniu, że nastąpiło rzeczywiste jej świadczenia zgodnie z warunkami określonymi w art. 22 § 1 k.p. Tym samym nie można byłoby czynić odwołującejmu zarzutów, że zawarł kwestionowaną umowę o pracę jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych, pod tym wszakże warunkiem, że na podstawie tej umowy realizowałaby zatrudnienie o cechach pracowniczych.

Reasumując głównym celem zawarcia umowy o pracę winno być nawiązanie stosunku pracy, a jedynie rezultatem i pośrednim celem zatrudnienia jest uzyskanie wskazanych korzyści. Podkreślić przy tym należy, że zarówno przepisy prawa pracy, prawa ubezpieczeń społecznych, jak i przepisy ustrojowe pozwalają kształtować elementy stosunku pracy zgodnie z wolą stron.

W świetle poczynionych w rozpoznawanej sprawie ustaleń faktycznych nie można mówić o pozorności oświadczeń woli w zawarciu umowy o pracę. Postępowanie dowodowe wykazało bowiem, że A. P. (1) pracę podjęła i realnie ją świadczyła, a pracodawca świadczenie to przyjmował, płacąc umówione wynagrodzenie.

W ocenie Sądu należycie zostały wyjaśnione i uprawdopodobnione motywy związane z zatrudnieniem wnioskodawczyni. Wnioskodawczyni została zatrudniona z uwagi na to, że spółka rozpoczęła dopiero swoją działalność w lutym 2016 roku i poszukiwała ludzi do pracy. Stąd pojawiło się w internecie ogłoszenie o zapotrzebowaniu na pracowników w spółce (...) na stanowisku sprzedawcy. W tym czasie wnioskodawczyni była już zarejestrowana w urzędzie pracy z prawem do zasiłku i była w trakcie poszukiwania ofert pracy. Pomimo wcześniejszych problemów zdrowotnych, będąc w tym czasie zdrowa i zdolna do podjęcia zatrudnienia, zgłosiła się na rozmowę o pracę u płatnika składek, nie informując go o wcześniejszych problemach zdrowotnych.

W tym miejscu należy podkreślić, że strony nie znały się przed podpisaniem umowy, nie miały ze sobą żadnych kontaktów ani służbowych ani prywatnych. Poza tym od 1 marca 2016 roku spółka zatrudniła dwóch innych pracowników, których umów o pracę organ rentowy nie podważał. Zatrudnienie tych osób oraz skarżącej od dnia 1 marca 2016 roku wydaje się oczywiste w sytuacji, kiedy spółka rozpoczęła swoją działalność od lutego 2016 roku.

A. P. (1) po zawarciu spornej umowy faktycznie przystąpiła do wykonywania pracy u płatnika składek. Wnioskodawczyni w ramach realizacji obowiązków wynikających z zawartej umowy o pracę wykonywała pracę w siedzibie spółki – w hurtowni w W.. Zajmowała się prezentacją tkanin i ich sprzedażą, wystawianiem faktur, prowadzeniem dokumentacji sprzedaży towarów w spółce. Faktury wnioskodawczyni wystawiała w programie Subiekt. W początkowej fazie działalności spółka miała niewielu klientów, stąd jej praca nie była aż tak obciążająca, co z uwagi na jej problemy zdrowotne było dla niej wygodne. Pracowała w sklepie w hurtowni na miejscu po 8 godzin dziennie, nigdzie nie jeździła, obsługiwała klientów na miejscu. Była jedynym pracownikiem, który zajmował się sklepem. Zdarzało się, że gdy była dostawa towaru to pracowała ponad 8 godzin dziennie i wówczas następnego dnia przychodziła później do pracy. Czas pracy ustalany był na bieżąco i kontrolowany przez pracodawcę w postaci listy obecności. Wnioskodawczyni faktycznie zatem świadczyła pracę w pełnym wymiarze czasu pracy, dostosowując czas pracy do bieżących potrzeb pracodawcy. Powyższe potwierdzili zgodnie wszyscy świadkowie, w tym również A. P. (2), która została zatrudniona w tym samym czasie co skarżąca, była handlowcem pracującym w terenie i na datę składania zeznań nie pracowała już w spółce.

Po odejściu ubezpieczonej na zwolnienie lekarskie jej obowiązki przejął inny pracownik, który został zatrudniony na jej miejsce. Przed jego zatrudnieniem obowiązki wnioskodawczyni wykonywała A. P. (2) oraz M. G. licząc, że ta sytuacja będzie krótkotrwała i odwołująca szybko powróci do pracy. Mogli oni sobie pozwolić na przejęcie chwilowe obowiązków skarżącej, gdyż spółka dopiero rozkręcała interes i nie było w początkowej fazie jej działalności aż tylu klientów. Jednocześnie cały czas było ponawiane ogłoszenie o poszukiwaniu pracowników na stanowisko sprzedawcy.

Podkreślić należy, że jednym z koniecznych elementów uznania umowy za pozorną jest porozumienie stron w tym zakresie – wiedza o jej fikcyjnym charakterze. Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie wskazuje natomiast, iż obie strony z całą pewnością nie wiedziały w chwili zawarcia umowy, iż wnioskodawczyni stanie się niezdolna do pracy w związku z chorobą.

Jednocześnie ustalone okoliczności faktyczne sprawy uprawniają Sąd do oceny wynagrodzenia określonego w zawartej umowie o pracę. Zgodnie z art. 78 k.p. wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy. Otrzymywana przez skarżącą kwota wynagrodzenia 2 780 zł brutto, biorąc pod uwagę kompetencje wnioskodawczyni w zakresie księgowości, niewątpliwe przydatne i zaliczane do wyższych kwalifikacji niż przeciętne na tym stanowisku pracy, jak i doświadczenie zawodowe A. P. (1), nie może być uznana za wygórowaną. Nie jest przy tym uzasadnione czynienie prostych porównań do wynagrodzeń innych osób zatrudnionych u pracodawcy. Niewątpliwie zakres kwalifikacji w przypadku A. P. (1) był największy. Z poczynionych ustaleń faktycznych wynika również, że wysokość wynagrodzenia wnioskodawczyni była efektem prowadzonych przez strony negocjacji. Wnioskodawczyni żądała takiego wynagrodzenia, bo tyle otrzymywała w poprzedniej pracy.

Zasadniczą jednak kwestią dla oceny realności umowy o pracę pomiędzy odwołującą a płatnikiem składek, jest to, że A. P. (1) faktycznie pracowała na rzecz (...) spółki z o.o.

Na mocy art. 83 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących m.in. zgłaszania do ubezpieczeń społecznych i przebiegu ubezpieczeń, a zatem ma prawo do kwestionowania podstaw ubezpieczenia w tym umów o pracę, jako że rodzą one skutki w dziedzinie ubezpieczeń społecznych. Jednak w takiej sytuacji to na organie rentowym spoczywa obowiązek udowodnienia pozorności umowy lub jej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, w myśl art. 6 k.c. Stanowisko takie zajął także Sąd Najwyższy np. w wyroku z dnia 15 lutego 2007 r., I UK 269/06, OSNP 2008 nr 5-6, poz. 78, w którym stwierdził, iż na organie rentowym, który przyjął zgłoszenie do ubezpieczenia pracowniczego i nie kwestionował tytułu tego zgłoszenia oraz przyjmował składki, spoczywa ciężar dowodu, że strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli.

Zdaniem Sądu Okręgowego, organ rentowy w żaden sposób nie udowodnił,
iż zakwestionowana przez niego umowa o pracę miała charakter pozorny, czy była sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Zgromadzone w toku postępowania dowody, w ocenie Sądu Okręgowego, nie pozwoliły na podzielenie czynionych przez niego zarzutów; przeciwnie materiał dowodowy tylko potwierdził fakt wykonywania przez ubezpieczoną pracy na rzecz płatnika i wykluczył pozorny charakter zatrudnienia.

O pozorności można mówić jedynie wówczas, gdy oświadczenie woli złożone jest drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. A zatem gdy strony niejako udawałyby, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę. Spółka z o.o. (...) natomiast chciała zatrudnić A. P. (1) , jako sprzedawcę – handlowca i miała ku temu faktyczne powody. Skarżąca zaś świadczyła pracę i otrzymywała stosowne wynagrodzenie. Fakt, że w późniejszym okresie skarżąca stała się niezdolna do pracy, musiała poddać się operacji, a następnie okazało się, że jest ona chora na nowotwór, nie może powodować wyprowadzania negatywnych dla niej konsekwencji i wpływać na stanowisko w niniejszej sprawie.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że A. P. (1) podlega od dnia 1 marca 2016 roku ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu z tytułu zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. w Ł. jako pracownik.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego, wypożyczając akta rentowe.

D.D- Z.