Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 marca 2018 roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Natalia Lipińska

Protokolant: sekr. sądowy Anna Dorecka

po rozpoznaniu w dniu 15 marca 2018 roku w Tarnowie na rozprawie

sprawy z odwołania S. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 29 grudnia 2017 roku nr (...)

w sprawie S. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje odwołującemu się S. K. prawo do emerytury od dnia 1 grudnia 2017 roku.

Sygn. akt IV U 65/18

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 23 marca 2018 r.

Decyzją z dnia 29 grudnia 2017 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1383 ze zm.) oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), odmówił S. K. przyznania prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał,
że ubezpieczony nie spełnia wymogów określonych w art. 184 powołanej ustawy,
od wystąpienia których uzależnione jest nabycie prawa do emerytury, ponieważ na dzień
1 stycznia 1999 r. nie udokumentował co najmniej 15- letniego stażu pracy wykonywanej
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Od decyzji tej S. K. wywiódł odwołanie, domagając się jej zmiany
i przyznania mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu odwołujący podał, że legitymuje się
co najmniej 15- letnim okresem pracy w szczególnych warunkach. W latach 1973-1992 był zatrudniony bowiem w(...) w T. i w tym czasie wykonywał pracę w szczególnych warunkach. Po odbyciu zasadniczej służby wojskowej, w okresie
od 15 listopada 1978 r. do 30 kwietnia 1992 r. zajmował stanowisko suwnicowego
w wytwórni prefabrykatów wielkiej płyty. Od 1 maja 1992 r. pracował zaś w (...)w pełnym wymiarze godzin również na stanowisku suwnicowego. Odwołujący podkreślił, że od 1 lipca 1994 r. do 30 listopada 1994 r. jego wymiar czasu wynosił ½ etatu. Jak podał, nie posiada co prawda świadectwa wykonywania pracy
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, ale z jego dokumentacji pracowniczej w postaci list płac i angaży wynika, że we wskazanych wyżej okresach wykonywał pracę suwnicowego. Odwołujący nadmienił, że również w innych zakładach pracował jako suwnicowy.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu podał, że odwołujący nie przedłożył świadectw wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze, które potwierdzałyby realizowanie przez niego takiej pracy. Wskazał, że od 1 września 1973 r.
do 30 kwietnia 1992 r., z przerwą na wojsko, odwołujący był zatrudniony w (...) w T.. W świadectwie pracy podano, że w tym czasie zajmował stanowisko operatora suwnicy. Z wpisu w legitymacji ubezpieczeniowej wynika jednak,
że od 1 wrześnie 1973 r. ubezpieczony był uczniem Szkoły przyzakładowej na stanowisku zbrojarza- betoniarza. Komisja zaś ds. przyjęć pracowników wnioskowała o przyjęcie go
z dniem 15 listopada 1978 r., po odbyciu służby wojskowej, na stanowisko zbrojarza- betoniarza. Poza tym, z dokumentacji płacowej nie wynika, aby odwołującemu wypłacano dodatek za pracę w szczególnych warunkach cyklicznie. Zakład Ubezpieczeń Społecznych podał też, że w firmie (...)odwołujący był zatrudniony od 1 maja 1992 r. do 30 listopada 1994 r. Od 1 lipca 1994 r. do 30 listopada 1994 r. pracował jednak
w wymiarze ½ etatu na stanowisku betoniarza- operatora suwnicy. Takie stanowisko wynika również z umowy o pracę. Jak podkreślił, przedłożona dokumentacja archiwalna
jest niewystarczająca do zaliczenia tych okresów zatrudnienia jako pracy w szczególnych warunkach. Poza tym, zatrudnienia w wymiarze ½ etatu nie można zaliczyć do stażu pracy
w szczególnych warunkach. Organ rentowy wskazał ponadto, że od 1 marca 1997 r.
do 31 grudnia 1998 r. odwołujący był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy
na stanowisku operatora suwnicy w (...)

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że odwołujący S. K., w dniu
(...)r. osiągnął 60 lat życia. Na dzień 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony udokumentował w postępowaniu przed Zakładem Ubezpieczeń Społecznych 25 lat,
3 miesiące i 7 dni okresów składkowych oraz 23 dni okresów nieskładkowych, co daje łącznie 25 lat i 4 miesiące okresów składkowych i nieskładkowych. Po ponownej analizie akt sprawy, okazało się, że ze stażu emerytalnego wnioskodawcy nie został wyłączony okres przerwy
w zatrudnieniu przed wojskiem i po wojsku. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłączył więc z tego stażu okresy przerwy w zatrudnieniu od 27 października 1976 r. do 28 października 1976 r. i od 19 października 1978 r. do 14 listopada 1978 r., ponieważ nie zostały wymienione w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS jako okresy składkowe i nieskładkowe.

We wniosku z dnia 1 grudnia 2017 r. ubezpieczony wniósł o przyznanie emerytury.

Zaskarżoną decyzją z dnia 29 grudnia 2017 r. ZUS Oddział w T. odmówił S. K. przyznania prawa do tego świadczenia, ponieważ wnioskodawca
nie udokumentował na dzień 1 stycznia 1999 r. co najmniej 15- letniego okresu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Ubezpieczony wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku
w otwartym funduszu emerytalnym (OFE), na dochody budżetu państwa.

(okoliczności bezsporne)

Sąd ustalił ponadto następujący stan faktyczny sprawy:

Od 1 września 1973 r. do 30 kwietnia 1992 r. odwołujący pracował w (...)w T. w pełnym wymiarze godzin, najpierw jako zbrojarz- betoniarz,
a potem operator suwnicy. Od 1 wrześnie 1973 r. był uczniem Szkoły przyzakładowej
na stanowisku zbrojarza- betoniarza. Od 2 lutego 1976 r. zajmował stanowisko zbrojarza- betoniarza. Przed wojskiem, zaraz po ukończeniu szkoły, odwołujący przez kilka miesięcy pracował jako betoniarz. Otrzymał skierowanie do pracy na budowie bloków w Ż.,
a później do pracy przy budowie szkoły podstawowej w K..
Od 29 października 1976 r. do 18 października 1978 r. odwołujący odbywał zasadniczą służbę wojskową. W dniu 26 października 1976 r. został zwolniony z pracy celem odbycia służby wojskowej, a przyjęty do pracy po jej odbyciu w dniu 15 listopada 1978 r.,
tj. w ustawowym 30- dniowym terminie po zakończeniu służby. Komisja ds. przyjęć pracowników powołana Zarządzeniem Nr 10/76 Dyrektora (...) w T. wnioskowała o przyjęcie odwołującego z dniem
15 listopada 1978 r. na stanowisko zbrojarza- betoniarza. Faktycznie, odwołujący skierowany został do (...) przy ul. (...), gdzie pracował jako suwnicowy. Odwołujący ukończył kursy obsługi wózka akumulatorowego oraz kurs suwnicowych i mistrza w zawodzie betoniarza. Przed wojskiem, uzyskał uprawnienia operatora suwnicy. Kurs suwnicowych prowadził (...)w T.. Odwołujący otrzymał uprawnienia do obsługi dźwignic kategorii IIS typ lub rodzaj dźwignicy- suwnica, co potwierdza zaświadczenie nr 407/A wydane w dniu 14 lipca 1976 r. przez (...)w T..

dowód:

-

kserokopia dowodu osobistego odwołującego- k. 3 cz. II akt ZUS,

-

kserokopia książeczki wojskowej odwołującego- k. 5 cz. II akt ZUS,

-

karty wynagrodzeń za lata 1978-1992- k. 26-41 cz. II akt ZUS,

-

kserokopia legitymacji ubezpieczeniowej odwołującego- k. 46 cz. II akt ZUS,

-

angaże z dnia: 02.04.1984 r., 01.03.1988 r., 31.10.1990 r. i 02.01.1992 r.-
k. 13, 15 cz. III akt ZUS,

-

protokoły weryfikacyjno- kwalifikacyjne z dnia: 30.06.1982 r. i 01.06.1987 r.- k. 14, 16 cz. III akt ZUS,

-

pismo Komisji ds. przyjęć pracowników- k. 19 cz. III akt ZUS,

-

zaświadczenie kwalifikacyjne z dnia 02.02.1976 r.- k. 19 cz. III akt ZUS,

-

zeznawania odwołującego S. K.- 00:34:36, 00:51:54,

Kombinat Budowlany w T. świadczył usługi budowlane na rzecz miasta T.. Budował osiedla mieszkalne w T., D., B.
i w T.. Kombinat Budowlany zatrudniał około 500 osób. Część składową Kombinatu stanowiła (...). Początkowo, siedziba Kombinatu mieściła się przy ul. (...), a później przy ul. (...). Wytwórnia (...) znajdowała się przy ulicy (...). W Wytwórni pracowało około 100 osób na trzy zmiany od 7:00 do 15:00, od 15:00 do 23:00 i od 22:00 do 6:00 rano. W Wytwórni pracowały brygady betoniarzy, zbrojarzy, suwnicowych i lastrykarzy, a także brygada utrzymania ruchu, elektrycy i mechanicy.

dowód:

-

zeznania odwołującego S. K.- 00:12:33,

W (...) odbywała się produkcja elementów wielkopłytowych typu (...) na bloki mieszkalne. Zbrojarze przygotowywali na hali zbrojenia ze stali zbrojeniowej. Zbrojarze najpierw musieli pociąć stal nożycami elektrycznymi. Cieńsze elementy zgrzewali na zgrzewarce. Grubsze pręty spawano elektrycznie spawarką
na hali. Do nich przyspawane były blachy. Na hali znajdowało się około 5 stanowisk spawalniczych. Były też dwie duże zgrzewarki punktowe i dwie mniejsze. Po wykonaniu pracy przez zbrojarzy, poszczególne elementy po załadowaniu na wózek, były podwożone
na plac, gdzie znajdowały się kasety, czyli tzw. formy do zalewania betonem elementów
ze stali. Na placu pracowali betoniarze. Beton był dowożony w pojemnikach, a następnie ładowany na suwnice, zapinany i podawany przez suwnicowego na stanowisko betoniarza. Betoniarz zalewał formy i wpuszczał wibratory w beton, aby usunąć wszelkie nierówności pomiędzy stalą a betonem. Potem, formy były naparzane ciepłą parą, która dopływała instalacją metalową, wbudowaną w ziemię. Do końcówki tej instalacji dopinano gumowe węże i w ten sposób naparzano beton. Naparzanie było wykonywane tylko na nocnej zmianie, czyli na drugiej albo trzeciej, przez pracowników zatrudnionych na stanowiskach naparzaczy.

dowód:

-

zeznania odwołującego S. K.- 00:17:28-00:20:26,

Suwnice znajdowały się tylko na placu. Służyły do przenoszenia betonu i stali. Suwnica stanowiła jakby jeżdżący dźwig tyko po szynach. Suwnica była sterowana z kabiny usytuowanej na wysokości około 6 metrów. W kabinie siedział operator i wykonywał polecenia pracowników z dołu, tj. betoniarzy i zbrojarzy. Suwnica poruszała się po torach
na odległość około 50 metrów. Na placu na jednym pasie znajdowały się dwie suwnice. Suwnice były usytuowane po przeciwnych stronach tego samego pasa i mogły do siebie dojeżdżać. W razie awarii jednej z nich, druga mogła jeździć po całym pasie. Odwołujący pracował w systemie trójzmianowym. Jako suwnicowy, sterował suwnicą z kabiny. Kabina była zamknięta. Miała dach, ściany, drzwi i okna. W kabinie odczuwalny był nieprzyjemny zapach pochodzący z form betoniarskich, które smarowano olejem. Kabina była umocowana na belkach suwnicy i przemieszczała się razem z suwnicą. Na stanowisku operatora suwnicy odwołujący pracował do końca swojego zatrudnienia w Kombinacie Budowlanym
w T.. W zasięgu działania suwnicy, którą obsługiwał, znajdowało się najmniej
20 kaset do zalewania betonem. Beton zalewali pracownicy drugiej albo trzeciej zmiany.
Na pierwszej zmianie były zalewane elementy zewnętrzne, leżące, a na drugiej te w kasetach, stojące. Kiedy elementy były już wysuszone i gotowe, to odwołujący suwnicą przenosił
je do samochodu. Ubezpieczonemu przysługiwał dodatek za pracę w warunkach szkodliwych. Pracę suwnicowego odwołujący wykonywał stale i pełnym wymiarze godzin. Odwołujący
nie był kierowany do żadnej innej pracy.

dowód:

-

zeznania odwołującego S. K.- 00:26:12-00:32:18, 00:36:12, 01:00:05, 01:09:45,

Od 1 maja 1992 r. do 30 listopada 1994 r. odwołujący pracował w(...) w T.. Od 1 maja 1992 r.
do 30 czerwca 1994 r. świadczył pracę w pełnym wymiarze godzin na stanowisku betoniarza- operatora suwnicy, zaś od 1 lipca 1994 r. do 30 listopada 1994 r. w wymiarze ½ etatu na tym samym stanowisku betoniarza- operatora suwnicy. Odwołujący został zatrudniony w (...) w związku z likwidacją Kombinatu Budowlanego i przejęciem części majątku przez (...)

dowód:

-

świadectwo pracy z dnia 30.11.1994 r.- k. 7 cz. II akt ZUS,

-

kserokopia legitymacji ubezpieczeniowej odwołującego- k. 46 cz. II akt ZUS,

-

oświadczenie odwołującego o przyjęciu propozycji (...)z dnia 28.04.1992 r.- k. 17 cz. III akt ZUS,

-

pismo dotyczące rozwiązania umowy o pracę z dnia 22.04.1992 r.- k. 18 cz. III akt ZUS,

-

umowa o pracę z dnia 30.04.1992 r.- k. 24 cz. III akt ZUS,

(...) powstało w wyniku sprywatyzowania (...)W okresie zatrudnienia w tym Przedsiębiorstwie, odwołujący nadal pracował w tej samej (...) Jego praca wyglądała tak samo,
jak uprzednio. Pomimo nazwy stanowiska pracy, od 1 maja 1992 r. do 30 czerwca 1994 r. odwołujący był suwnicowym. Jako suwnicowy podlegał bezpośrednio kierownikowi wytwórni na pierwszej zmianie, a na drugiej i trzeciej zmianie majstrowi, bo wtedy kierownik już nie pracował. Oprócz placu, na którym odwołujący wcześniej świadczył pracę, Wytwórnia miała jeszcze dwa inne place, na których znajdowały się stanowiska betoniarskie
i po dwie suwnice. Wytwórnia dysponował terenem o powierzchni około 5-6 hektarów,
na którym usytuowane były te place. Pracę suwnicowego odwołujący wykonywał stale
i pełnym wymiarze godzin. W ciągu dnia nie był kierowany do żadnych innych prac.

dowód:

-

zeznania odwołującego S. K.- 00:36:12-00:39:08,

Od 1 grudnia 1994 r. do 31 marca 1995 r. odwołujący pracował w (...) w T. w wymiarze ½ etatu na stanowisku operatora suwnicy.

dowód:

-

świadectw pracy z dnia 01.04.1995 r.- k. 24 cz. II akt ZUS,

Od 1 kwietnia 1995 r. do 28 lutego 1997 r. odwołujący był zatrudniony
w (...)w T.
w wymiarze ½ etatu na stanowisku operatora suwnicy. Od 1 marca 1997 r. do 31 grudnia 1998 r. pracował zaś w tym przedsiębiorstwie jako operator suwnicy w pełnym wymiarze godzin.

dowód:

-

świadectwo pracy z dnia 31.07.2002 r.- k. 8 cz. II akt ZUS,

-

zeznania odwołującego S. K.- 00:41:28,

(...) w T. wykonywało konstrukcje stalowe na budowy, np. CPN. Konstrukcje powstawały na placu,
na którym mieściła się wcześniej (...). (...) wykupiło ten teren od (...)w T.. Stal przywożono z hut. Na placu stal była cięta, a potem spawana i malowana. Z placu wyjeżdżały gotowe elementy. Przedsiębiorstwo
(...)zakupiło też halę produkcyjną. Na hali tej wykonywano mniejsze elementy ze stali pochodzącej z hut. Stanowiska spawalnicze znajdowały się na hali
i na placu. Na hali i na placu pracowało około 20 osób. Praca odbywał się tylko na jednej zmianie. Przedsiębiorstwo zatrudniało spawaczy, monterów konstrukcji, malarzy konstrukcji
i odwołującego jako suwnicowego. Po przywiezieniu z huty, stal przekładana była
na suwnicę. Odwołujący jako operator suwnicy, przesuwał tę stal na stanowiska spawaczom. Obracał też stal na drugą stronę. Belki ze stali przygotowane do konstrukcji były albo spawane albo skręcane. Wykonane konstrukcje stalowe odwołujący ładował przy użyciu suwnicy na samochód. Odwołujący pracował w pobliżu stanowisk spawaczy i malarzy.
Do kabiny suwnicy dostawały się nieprzyjemne zapachy i opary pochodzące tych stanowisk pracy. Pracę suwnicowego odwołujący wykonywał stale i pełnym wymiarze godzin. W ciągu dnia nie był kierowany do żadnych innych prac.

dowód:

-

zeznania odwołującego S. K.- 00:41:28-00:49:17,

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów, zeznania świadków i odwołującego.

Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego.

Sąd w całości dał wiarę zeznaniom słuchanego w charakterze strony S. K., który wskazał na okoliczności istotne z punktu widzenia rozstrzygnięcia, dotyczące charakteru i warunków pracy oraz rodzaju czynności wykonywanych w spornych okresach zatrudnienia. Zeznania te zasługiwały na walor pełnej wiarygodności, gdyż były wewnętrznie spójne, logiczne, a przy tym przekonujące w świetle zasad logiki
i doświadczenia życiowego.

Sąd nie przeprowadzał dowodu z zeznań świadków, ponieważ odwołujący
nie wnioskował o przeprowadzenie takiego dowodu. Nie wskazał też żadnych osób, które miałyby zostać przesłuchane w charakterze świadków. Okoliczności sporne w sprawie Sąd ustalił w oparciu o zgromadzoną w aktach ZUS dokumentację pracowniczą odwołującego
i treść jego zeznań. Na rozprawie w dniu 15 marca 2018 r. odwołujący oświadczył,
że nie wnosi o przesłuchanie świadków, ponieważ nie ma z nikim już kontaktu ze względu
na długi upływ czasu od spornych okresów zatrudnienia.

Pozostałe okoliczności sprawy Sąd uznał za bezsporne, gdyż nie były w żaden sposób kwestionowane przez strony, zaś dokumenty przedstawione na ich stwierdzenie nie budziły wątpliwości Sądu co do ich autentyczności.

Sąd rozważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do rozstrzygnięcia, czy odwołującemu S. K. przysługuje prawo do emerytury w obniżonym wieku z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Stosownie do treści art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1383 ze zm.), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli: 1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat- dla kobiet i 65 lat- dla mężczyzn oraz 2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia
do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

Wymagany w art. 184 ust. 1 pkt 2 okres składkowy i nieskładkowy przewiduje
art. 27 powołanej ustawy, w świetle którego wynosi on co najmniej 20 lat dla kobiet
i 25 lat dla mężczyzn.

Przepis art. 32 ustawy statuuje natomiast, iż ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 1. Zgodnie z dyspozycją tego przepisu- za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz
o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Stosownie do treści art. 32 ust. 4 ustawy, wiek emerytalny, o którym mowa
w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Mowa tu o rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Jak wynika z § 1 wskazanego rozporządzenia, stosuje się je do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik
do rozporządzenia.

W myśl § 2 ust. 1, okresami uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym
na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych
na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (ust. 2).

Zgodnie zaś z § 4 ust. 1, prawo do emerytury nabywa pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A rozporządzenia, jeżeli osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz legitymuje się wymaganym okresem zatrudnienia, w tym co najmniej okresem 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że odwołujący osiągnął wiek 60 lat, na dzień wejścia w życie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, czyli 1 stycznia 1999 r., posiadał co najmniej 25- letni okres ubezpieczenia i wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku
w otwartym funduszu emerytalnym (OFE), na dochody budżetu państwa. Rozstrzygnąć natomiast należało, czy ubezpieczony legitymuje się co najmniej 15- letnim okresem pracy
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W orzecznictwie podkreśla się, że w spornych przypadkach uwzględnienie okresów wykonywania pracy szkodliwej lub uciążliwej, wymaganej do przyznania emerytury
w niższym wieku emerytalnym, następuje po ustaleniu rzeczywistego zakresu obowiązków ubezpieczonego oraz wykonywania przez niego szkodliwego zatrudnienia bezpośrednio,
stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Ocena wykonywania pracy szkodliwej „stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy” powinna być racjonalna i odnosić się do konkretnego rodzaju pracy i cech charakteryzujących sposób jej faktycznego świadczenia u danego pracodawcy (por. wyrok SN z dnia 4 listopada 2015 r., I UK 509/14, LEX nr 1929077).
Z przywileju przejścia na emeryturę w niższym wieku emerytalnym, przysługującego pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, mogą zatem korzystać wyłącznie pracownicy, którzy byli rzeczywiście zatrudnieni stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach pracy wymienionych w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze.

Rozstrzygając, czy w spornym okresie ubezpieczony pracował w szczególnych warunkach, Sąd miał na uwadze, że świadectwa wykonywania pracy w takim charakterze oraz zwykłe świadectwa pracy nie są dokumentami urzędowymi w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający takie świadectwo nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwa traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokumenty prywatne
w rozumieniu art. 245 k.p.c., które stanowią dowód tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno
co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości podanej w nim podstawy prawnej. Sąd może więc prowadzić postępowanie dowodowe zmierzające
do ustalenia, czy świadczona przez stronę praca była wykonywana w warunkach wymaganych przepisami rozporządzenia i czy ubezpieczony zajmował któreś ze stanowisk pracy wymienionych w załącznikach nr 1 lub 2 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (por. wyrok SA we Wrocławiu z dnia 14 lutego 2012 r., III AUa 1717/11, LEX nr 1129731, wyrok SA w Katowicach z dnia 4 listopada
2008 r., III AUa 3113/08, LEX nr 552003, wyrok SA w Białymstoku z dnia 24 września
2008 r., III AUa 795/08, OSAB 2008/4/60-68).

Praca w szczególnych warunkach, uprawniająca do wcześniejszej emerytury, to tylko praca wymieniona w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasy pracy obowiązującym na danym stanowisku. Rodzaje prac w szczególnych warunkach wyróżnia kryterium merytoryczne
i formalne. Pierwsze kryterium zależy od wykonywania zatrudnienia stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach. Drugie kryterium natomiast wymaga,
aby praca ta była wymieniona w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983 r. Nie ma więc pracy w szczególnych warunkach jako przesłanki prawa
do emerytury na podstawie art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, gdy zatrudnienie
nie było pracą wykonywaną na stanowisku wymienionym w wykazie do rozporządzenia,
choć warunki pracy mogły być szkodliwe (por. wyrok SN z dnia 22 lutego 2017 r., III UK 83/16, Legalis nr 1587600).

W odwołaniu od zaskarżonej decyzji ubezpieczony podał, że w latach 1973-1992 był zatrudniony w (...)w T. i w tym czasie wykonywał pracę
w szczególnych warunkach. Po odbyciu zasadniczej służby wojskowej, w okresie
od 15 listopada 1978 r. do 30 kwietnia 1992 r., zajmował stanowisko suwnicowego
w wytwórni prefabrykatów wielkiej płyty. Od 1 maja 1992 r. był zaś zatrudniony w (...) w pełnym wymiarze godzin również na stanowisku suwnicowego. Wskazał ponadto, że również w innych zakładach pracował jako suwnicowy.

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że odwołujący legitymuje się ponad 15- letnim okresem pracy w szczególnych warunkach. Wynika
to z treści znajdujących się w aktach ZUS dokumentów i zeznań odwołującego.

Od 1 września 1973 r. do 30 kwietnia 1992 r. odwołujący pracował w (...)w T.. Od 1 wrześnie 1973 r., jak wynika z wpisu w legitymacji ubezpieczeniowej, był uczniem Szkoły przyzakładowej na stanowisku zbrojarza- betoniarza. Zgodnie z treścią zaświadczenia kwalifikacyjnego z dnia 2 lutego 1976 r., od 2 lutego 1976 r. zajmował stanowisko zbrojarza- betoniarza. Zeznając w charakterze strony, odwołujący podał, że przed wojskiem, zaraz po ukończeniu szkoły, przez kilka miesięcy pracował jako betoniarz. Otrzymał skierowanie do pracy na budowie bloków w Ż., a później do pracy przy budowie szkoły podstawowej w K.. Prace zbrojarskie i betoniarskie wymienione zostały w Dziale V, zatytułowanym: „W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych” w pkt 4 wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Okres od 2 lutego 1976 r.
do 28 października 1976 r. (8 miesięcy i 26 dni) należało zatem uznać za pracę
w szczególnych warunkach i doliczyć do niego okres odbywania przez odwołującego zasadniczej służby wojskowej od 29 października 1976 r. do 18 października 1978 r.
(1 rok, 11 miesięcy i 21 dni).

Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem judykatury, okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa
do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS), jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia. Okres służby wojskowej dla żołnierza zatrudnionego przed powołaniem do czynnej służby wojskowej w warunkach szczególnych, który po zakończeniu tej służby podjął zatrudnienie w tych samych warunkach, jest nie tylko okresem służby w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale także okresem pracy
w szczególnych warunkach w rozumieniu § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych charakterze (por. np. wyroki SN: z dnia 6 kwietnia 2006 r., III UK 5/06, OSNP 2007/7-8/108; z dnia 9 marca 2010 r., I UK 333/09, LEX nr 585739 i z dnia 24 maja 2012 r., II UK 265/11, LEX nr 1227192).

W tym miejscu wskazać również trzeba na uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2013 r., II UZP 6/13, LEX nr 1385939), zgodnie z którą czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy
z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 r.) zalicza się- na warunkach wynikających z tego przepisu- do okresu pracy wymaganego
do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku
z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS).

Również w orzecznictwie Sądów Apelacyjnych podkreśla się, że czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z 1967 r.
o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zalicza się-
na warunkach wynikających z tego przepisu- do okresu wymaganego do nabycia prawa
do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy
z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS) (wyrok SA w Katowicach z dnia
16 czerwca 2016 r., III AUa 653/16, LEX nr 2096416, wyrok SA w Gdańsku z dnia 10 maja 2016 r., III AUa 26/16, LEX nr 2053846, wyrok SA w Szczecinie z dnia 14 stycznia 2016 r., III AUa 335/15, LEX nr 2086603, wyrok SA w Poznaniu z dnia 17 czerwca 2015 r., III AUa 1772/14, LEX nr 1781968, wyrok w Białymstoku z dnia 8 lipca 2014 r., III AUa 148/14,
LEX nr 1493855).

Okres zasadniczej służby woskowej podlegał uwzględnieniu w stażu pracy
w szczególnych warunkach, ponieważ taką pracę odwołujący wykonywał przed wojskiem,
a po zakończeniu służby w ustawowym 30- dniowym terminie powrócił od pracy u tego samego pracodawcy i od dnia 15 listopada 1978 r. nadal wykonywał pracę w szczególnych warunkach jako operator suwnicy.

Okres przerwy pomiędzy ukończeniem służby wojskowej a ponownym podjęciem pracy nie jest okresem składkowym ani nieskładkowym w myśl przepisów ubezpieczeniowych (por. wyrok SA w Białymstoku z dnia 5 października 2010 r., III AUa 621/10, OSAB 2010/3/77-87, wyrok SA w Katowicach z dnia 20 października 2005 r.,
III AUa 1336/04, LEX nr 175549). Przepis art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach
z FUS, będący przepisem iuris cogentis, jako okresy składkowe wymienia jedynie: „okresy czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim lub okresy jej równorzędne albo okresy zastępczych form tej służby”. Jako okresu ubezpieczenia (składkowego lub nieskładkowego) w rozumieniu ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS nie można więc uznać okresu przerwy pomiędzy zwolnieniem ze służby wojskowej a podjęciem pracy
u pracodawcy, u którego pracownik był zatrudniony w dniu powołania do służby (por. wyrok SO w Tarnowie z dnia 15 listopada 2013 r., IV U 1582/13, LEX nr 1716098).

Co prawda, Komisja ds. przyjęć pracowników powołana Zarządzeniem Nr 10/76 Dyrektora(...) w T. wnioskowała o przyjęcie odwołującego z dniem 15 listopada 1978 r. na stanowisko zbrojarza- betoniarza, ale jak wynika z zeznań ubezpieczonego, ostatecznie skierowany został do(...)przy ul. (...), gdzie pracował jako suwnicowy do końca swojego zatrudnienia w (...)w T.. Takie stanowisko wymienione zostało na kartach wynagrodzeń, znajdujących się w aktach ZUS. Jako suwnicowy, odwołujący przenosił betonowe elementy do samochodu przy użyciu suwnicy. Suwnice służyły do przenoszenia betonu i stali. Suwnica stanowiła jakby jeżdżący dźwig tyko po szynach. Sterowana była z kabiny usytuowanej na wysokości około 6 metrów. Suwnice ustawiano po przeciwnych stronach tego samego pasa, co sprawiało, że mogły do siebie dojeżdżać. W razie awarii jednej z nich, druga jeździła po całym pasie. Pracę suwnicowego ubezpieczony wykonywał stale i pełnym wymiarze godzin. W spornym okresie nie kierowano go do żadnych innych prac. Odwołujący otrzymał uprawnienia do obsługi dźwignic kategorii IIS typ lub rodzaj dźwignicy- suwnica, co potwierdza zaświadczenie nr 407/A wydane w dniu 14 lipca 1976 r. przez (...)w T..

W Dziale V, pkt 3 wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. wymiotne zostały prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych. Celem rozstrzygnięcia, czy w spornym okresie od 15 listopada 1978 r. do 30 kwietnia 1992 r., będąc suwnicowym, odwołujący wykonywał pracę
w szczególnych warunkach wymienioną pod tą pozycją wykazu A, należało pomocniczo posłużyć się treścią Zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych,
na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach uprawniające
do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty (Dz. Urz. MB z 1983 r. Nr 3, poz. 6). Wykaz resortowy ułatwia bowiem identyfikację określonego stanowiska jako stanowiska pracy w szczególnych warunkach, jeśli w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia nie wymienia się konkretnych stanowisk, a operuje pojęciem ogólnym. Wykaz resortowy może zatem mieć istotne znaczenie w sferze dowodowej, gdyż
z tego, że właściwy organ ustalił w podległych i nadzorowanych zakładach pracy, iż dane stanowisko jest stanowiskiem pracy w szczególnych warunkach, może płynąć domniemanie faktyczne, że praca na tym stanowisku była faktycznie wykonywana w takich warunkach
i odwrotnie, brak konkretnego stanowiska pracy w takim wykazie może- w kontekście całokształtu ustaleń faktycznych- stanowić negatywną przesłankę dowodową (por. wyrok
SN z dnia 7 grudnia 2016 r., II UK 481/15, LEX nr 2237409; z dnia 11 października 2016 r.,
I UK 356/15, LEX nr 2174067). W wykazie A, stanowiącym załącznik do wymienionego wyżej zarządzenia w Dziale V, zatytułowanym: „W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych” jako prace maszynistów maszyn budowlanych lub drogowych, w pkt 3 ppkt 8 wskazano: maszynistę suwnic oraz maszynistów maszyn drogowych. Skoro więc praca operatora suwnic została uwzględniona w zarządzeniu resortowym, a takie zarządzenia mogą być pomocne przy dokonywaniu wykładni oraz kwalifikacji stanowisk pracy określonych
w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, gdyż przypisuje się im obecnie charakter informacyjny, techniczno- porządkujący i uściślający, to pracę wykonywaną przez odwołującego od 15 listopada 1978 r. do 30 kwietnia 1992 r. (13 lat, 5 miesięcy i 15 dni) należało uznać za pracę w szczególnych warunkach. Nawet, gdyby po powrocie z wojska odwołujący był zbrojarzem- betoniarzem
i taką pracę wykonywał w 1979 r., gdyż w karcie wynagrodzenia za ten rok nie odnotowano nazwy zajmowanego przez niego stanowiska wskazując tylko, że ubezpieczony
był zatrudniony w OWT, to i tak okres ten należałoby uznać za pracę w szczególnych warunkach, ponieważ prace zbrojarskie i betoniarskie wymienione zostały w Dziale V, zatytułowanym: „W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych” w pkt 4 wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

W dokumentacji pracowniczej w postaci umowy o pracę z dnia 30 kwietnia 1992 r., świadectwa pracy z dnia 30 listopada 1994 r. i kserokopii legitymacji ubezpieczeniowej odnotowano, że w okresie zatrudnienia w (...)w T. odwołujący zajmował stanowisko betoniarza- operatora suwnicy. Pomimo to, w oparciu o logiczne, zgodne z zasadami doświadczenia życiowego i przekonujące zeznania odwołującego Sąd przyjął, że od 1 maja 1992 r.
do 30 czerwca 1994 r. w Przedsiębiorstwie tym ubezpieczony pracował jako suwnicowy. Odwołujący został zatrudniony w(...)w związku z likwidacją (...) i przejęciem części majątku przez (...)Ubezpieczony zeznał, że (...) powstało w wyniku sprywatyzowania (...). W okresie zatrudnienia w tym Przedsiębiorstwie, ubezpieczony nadal świadczył pracę w tej samej (...). Jego praca wyglądała tak samo, jak uprzednio. Jako suwnicowy podlegał bezpośrednio kierownikowi wytwórni na pierwszej zmianie, a na drugiej i trzeciej zmianie majstrowi,
bo wtedy kierownik już nie pracował. Pracę suwnicowego odwołujący wykonywał stale
i pełnym wymiarze godzin. W oparciu zatem o zeznania ubezpieczonego Sąd uznał,
że również od 1 maja 1992 r. do 30 czerwca 1994 r. (2 lata i 2 miesiące) odwołujący pracował w szczególnych warunkach. Dokonując takiej kwalifikacji jego pracy w spornym okresie
Sąd miał na uwadze, że dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach,
nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy (por. wyroki SN: z dnia 8 czerwca 2011 r., I UK 393/10, LEX
nr 950426, z dnia 19 maja 2011 r., III UK 174/10, LEX nr 901652, z dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 21/10, LEX nr 619638, z dnia 24 marca 2009 r., I PK 194/08, LEX nr 528152, z dnia 22 stycznia 2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009/5-6/75, z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 66/07, LEX nr 483283, z dnia 19 września 2007 r., III UK 38/07, OSNP 2008/21-22/329 i z dnia
14 września 2007 r., III UK 27/07, OSNP 2008/21-22/325).

Z uwagi na to, że w okresie od 1 lipca 1994 r. do 30 listopada 1994 r. odwołujący
był zatrudniony w (...)w T. w wymiarze ½ etatu, okresu tego nie można było uznać za pracę
w szczególnych warunkach. Praca w szczególnych warunkach to bowiem praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie
jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik
do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Z tego samego powodu za pracę
w szczególnych warunkach nie można było uznać zatrudnienia odwołującego od 1 grudnia 1994 r. do 31 marca 1995 r. w(...)
w T. na stanowisku operatora suwnicy, ponieważ w tym czasie obowiązywał ubezpieczonego wymiar ½ etatu. Za pracę w szczególnych warunkach Sąd uznał natomiast pracę wykonywaną przez ubezpieczonego w (...)w T. od 1 marca 1997 r. do 31 grudnia 1998 r. (1 rok
i 10 miesięcy) na stanowisku operatora suwnicy. Od 1 kwietnia 1995 r. do 28 lutego 1997 r. bowiem odwołujący pracował w tym Przedsiębiorstwie w wymiarze ½ etatu.

Sporne okresy zatrudnienia wraz z okresem odbywania zasadniczej służby wojskowej dają ubezpieczonemu ponad 15- letni okres pracy w szczególnych warunkach, co uprawnia
go do emerytury. W okolicznościach faktycznych sprawy Sąd uznał więc, że zaskarżona decyzja ZUS Oddział w T. z dnia 29 grudnia 2017 r. nie była zasadna.

Mając to na uwadze, na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego
oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał odwołującemu prawo do emerytury od dnia 1 grudnia 2017 t., tj. od daty wniosku
o świadczenie.