Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 marca 2018r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Stachurska

Protokolant: Urszula Kalinowska

po rozpoznaniu w dniu 19 marca 2018r. w Warszawie

sprawy A. M. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek odwołania A. M. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W.

z dnia 4 marca 2014r., znak: (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje A. M. (1) rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 stycznia 2014 roku do dnia 31 stycznia 2019 roku;

2.  stwierdza, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji;

3.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz A. M. (1) kwotę 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

A. M. (1) w dniu 1 kwietnia 2014r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. z dnia 4 marca 2014r., znak: (...) odmawiającej prawa do renty z tytułu niezdolności do przy, wnosząc o jej uchylenie bądź zmianę i uznanie niezdolności do pracy jako warunku przyznania prawa do dalszej renty.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczona podniosła, że nie zgadza się z orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS. Zarzuciła błędne ustalenia faktyczne w zakresie jej stanu zdrowia, który nie uległ poprawie. Wskazała, że nadal odczuwa silne bóle kręgosłupa w odcinku lędźwiowym, nie może się schylać i dłużej przebywać w pozycji siedzącej czy stojącej. Dodatkowo odczuwa ból odcinka szyjnego i piersiowego kręgosłupa. W 1999r. została potrącona na przejściu dla pieszych, w konsekwencji czego doznała skręcenia kręgosłupa szyjnego i potłuczeń ogólnych. W ciągu ostatnich dwóch lat pojawiły się również choroby stawu biodrowego i depresja, a także nasiliły się ataki migreny. Pomimo podjętej rehabilitacji oraz farmakoterapii stan zdrowia nie poprawił sią. Ubezpieczona pozostaje więc pod stałą opieką neurologa, neurochirurga, ortopedy i psychiatry (odwołanie z dnia 1 kwietnia 2014r., k. 2 tom I a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 29 kwietnia 2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Uzasadniając swe stanowisko w sprawie organ rentowy wyjaśnił, że ubezpieczona pobierała rentę z tytułu niezdolności do pracy do dnia 31 grudnia 2013r. W dniu 15 listopada 2013r. złożyła wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W trakcie postępowania zainicjowanego ww. wnioskiem została skierowana na badania prowadzone przez Komisję Lekarską ZUS i została uznana za osobę zdolną do pracy. W tych okolicznościach organ rentowy wydał decyzję z dnia 4 marca 2014r. odmawiającą ubezpieczonej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (odpowiedź na odwołanie z dnia 29 kwietnia 2014r., k. 20 tom II a.s.).

Na rozprawie w dniu 19 marca 2018r. pełnomocnik ubezpieczonej podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie. Ponadto, wniósł o zasądzenie od organu rentowego na rzecz A. M. (1) kosztów zastępstwa procesowego w wysokości sześciokrotności stawki minimalnej oraz o orzeczenie w trybie art. 118 ustawy o emeryturach i rentach z FUS o odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji ( protokół rozprawy z dnia 19 marca 2018r., k. 551-552 tom III a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. M. (1), ur. (...), posiada wykształcenie wyższe ekonomiczne. Pracowała od 1 września 1991r. do 26 marca 2013r. w (...) spółka akcyjna na różnych stanowiskach, m.in. jako inspektor, specjalista, dysponent, analityk, doradca I stopnia, a także kasjer - dysponent ( świadectwo pracy, k. 7 a.r.).

Miejski Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności zaliczył ubezpieczoną do znacznego stopnia niepełnosprawności, oznaczając jako symbole niepełnosprawności: 05-R, 10-N i 02-P. Ww. orzeczenie zostało wydane do 22 sierpnia 2018r. ( orzeczenie Miejskiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności, k. 21 dokumentacji lekarskiej, opinia biegłej sądowej J. P. z dnia 12 września 2016r., k. 344- 346 tom II a.s.).

Decyzją z dnia 17 czerwca 2013r., znak: I/20/045031457, Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. przyznał A. M. (1) prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od zaprzestania pobierania świadczenia rehabilitacyjnego, tj. od 22 maja 2013r. do 31 grudnia 2013r. (decyzja z dnia 17 czerwca 2013r., znak: I/20/045031457, k. 37 a.r.).

W związku z upływem okresu, na jaki renta była przyznana, A. M. (1) w dniu 15 listopada 2013r. złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Wobec tego została skierowana do Lekarza Orzecznika ZUS, który po przeprowadzeniu bezpośredniego badania i dokonaniu analizy przedstawionej dokumentacji medycznej ustalił, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy ( wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, k. 43 a.r., orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 2 stycznia 2014r., k. 49-50 a.r.).

W związku z wniesionym sprzeciwem, ubezpieczona została skierowana do Komisji Lekarskiej ZUS, która po przeprowadzeniu bezpośredniego badania i dokonaniu analizy przedstawionej dokumentacji medycznej, w tym: dokumentacji z przebiegu leczenia, kart informacyjnych leczenia szpitalnego w latach 2011-2012, zaświadczeń o stanie zdrowia wystawionych przez lekarzy leczących w dniu 6 listopada 2013r., wyników badań dodatkowych, opinii konsultanta ZUS z dnia 4 grudnia 2013r. - tak jak Lekarz Orzecznik ZUS - ustaliła, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy (sprzeciw od orzeczenia Lekarza Orzecznika, nienumerowana karta dokumentacji lekarskiej tom IV, orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 28 lutego 2014r., k. 59-60 a.r.).

W oparciu o powyższe orzeczenie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. decyzją z dnia 4 marca 2014r., znak: I/20/045031457, odmówił A. M. (1) prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu decyzji zacytował art. 107 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i wskazał, że z uwagi na to, że orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 28 lutego 2014r. nie stwierdzono u ubezpieczonej niezdolności do pracy, nie został spełniony warunek istnienia dalszej niezdolności do pracy ( decyzja z dnia 4 marca 2014r., znak: (...)k. 61 a.r.). Ubezpieczona odwołała się od powyższej decyzji (odwołanie z dnia 1 kwietnia 2014., k. 2 tom I a.s.).

W toku postępowania Sąd postanowieniem z dnia 20 maja 2014r. dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych: ortopedy, neurochirurga i psychiatry celem ustalenia, czy od 1 listopada 2013r. ubezpieczona była zdolna czy też całkowicie lub częściowo niezdolna do pracy zarobkowej ( postanowienie z dnia 20 maja 2014r., k. 13 tom I a.s.).

W opinii z dnia 1 lipca 2014r. biegła neurochirurg A. M. (2) rozpoznała u A. M. (1) zwyrodnienie kręgosłupa w odcinku szyjnym i lędźwiowo-krzyżowym, przewlekły zespół bólowy w odcinku lędźwiowo-krzyżowym, stan po dwukrotnym leczeniu operacyjnym przepukliny dysku na poziomie L4-L5 po stronie lewej. Biegła stwierdziła, że ruchomość kręgosłupa w odcinku szyjnym jest prawidłowa. Poza śladowym osłabieniem zgięcia podeszwy lewej stopy, siła mięśniowa i napięcie mięśniowe w kończynach górnych i dolnych jest prawidłowe. Odruchy z kończyn górnych są symetryczne, słabsze są odruchy kolanowy i skokowy w lewej kończynie dolnej. Objawy korzeniowe z odcinka lędźwiowo-krzyżowego są śladowe zaznaczne. Zdaniem biegłej, z uwagi na brak znaczących odchyleń w stanie neurologicznym w przebiegu choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa, brak jest podstaw do tego, aby ubezpieczoną uznać za długotrwale niezdolną do pracy zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami. Biegła wskazała również, że zaostrzenia dolegliwości bólowych mogą być leczone w ramach czasowych zwolnień lekarskich. Zaakcentowała ponadto, że w przypadku ubezpieczonej przeciwskazana jest ciężka praca fizyczna (opinia biegłej sądowej neurochirurg A. M. (2) z dnia 1 lipca 2014r., k. 32 - 33 tom I a.s.).

Biegły sądowy ortopeda S. M. w opinii z dnia 17 października 2014r. nie stwierdził u A. M. (1) niezdolności do pracy w zakresie swojej specjalności. Wskazał, że wiodące znaczenie przy ocenie jej stanu zdrowia powinna mieć opinia biegłego neurologa (opinia biegłego sądowego ortopedy S. M. z dnia 17 października 2014r., k. 45 - 63 tom I a.s.).

Biegła sądowa z dziedziny psychiatrii M. P. rozpoznała u ubezpieczonej umiarkowany epizod depresji. W związku z tym ubezpieczona wymaga systematycznego leczenia i wsparcia psychologicznego, ale mierne nasilenie objawów depresyjnych, uwarunkowane schorzeniami somatycznymi i sytuacją życiową, nie uzasadnia orzekania długotrwałej niezdolności do pracy (opinia biegłej sądowej psychiatry M. P., k. 72 tom I a.s.).

Z uwagi na zastrzeżenia A. M. (1) do opinii biegłych sądowych, Sąd dopuścił dowód z uzupełniającej opinii łącznej biegłych sądowych: A. M. (2) i S. M. oraz z opinii uzupełniającej biegłej sądowej z zakresu psychiatrii M. P. (pismo procesowe z dnia 29 stycznia 2015r., k. 79 tom I a.s., postanowienie z dnia 3 marca 2015r., k. 103 tom I a.s., pismo procesowe z dnia 8 czerwca 2015r., k. 153 tom I a.s., pismo procesowe z dnia 18 czerwca 2015r., k. 160-164 tom I a.s., postanowienie z dnia 22 czerwca 2015r., k. 168 tom I a.s.).

W opinii łącznej z dnia 22 marca 2015r. biegli sądowi: A. M. (2) i S. M. wskazali, że wobec braku odchyleń w stanie neurologicznym w przebiegu choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa w odcinkach szyjnym i lędźwiowo-krzyżowym, u ubezpieczonej nie stwierdza się naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym długotrwałą niezdolność do pracy zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami. Biegli zaznaczyli, że ubezpieczona nie przedstawiła dokumentacji leczenia neurologicznego świadczącej o istnieniu ostrych objawów neurologicznych ze strony kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego, a przy stwierdzeniu niewielkich ubytków w stanie neurologicznym, przy braku istotnych zaostrzeń dolegliwości po ustaniu renty oraz po uwzględnieniu wykształcenia ubezpieczonej, jej stan nie daje podstaw do stwierdzenia niezdolności do pracy na dalszy okres (opinia uzupełniająca biegłych sądowych A. M. (2) i S. M. z dnia 22 marca 2015r., k. 115 tom I a.s.).

Biegła sądowa M. P. w opinii uzupełniającej z dnia 6 lipca 2015r. wskazała, że z uwagi na nasilenie się objawów depresji, tj. głębsze obniżenie nastroju z anhedonią i wahaniami dobowymi oraz zaburzeniami poznawczymi, ubezpieczona jest częściowo niezdolna do pracy od 6 lipca 2015r. na okres roku (opinia uzupełniająca biegłej sądowej psychiatry M. P. z dnia 6 lipca 2015r., k. 72 tom I a.s.).

A. M. (1) złożyła zastrzeżenia do opinii uzupełniającej biegłych: ortopedy, neurologa oraz psychiatry. Wniosła o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłych z zakresu ortopedii i neurologii oraz o dopuszczenie dowodu z opinii psychologa i innego psychiatry (pismo procesowe z dnia 5 maja 2015r., k. 125 - 127 tom I a.s., pismo procesowe z dnia 21 sierpnia 2015r., k. 220 - 222 tom II a.s.).

Postanowieniami z dnia 18 maja 2015r. i z dnia 14 września 2015r. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych: psychologa, psychiatry (z wyłączeniem M. P.), ortopedy (z wyłączeniem S. M.) oraz neurologa, celem ustalenia, czy od 1 listopada 2013r. ubezpieczona była zdolna czy też całkowicie lub częściowo niezdolna do pracy zarobkowej ( postanowienie z dnia 18 maja 2015r., k. 139 tom I a.s., postanowienie z dnia 14 września 2015r., k. 224 tom II a.s.)

Biegła sądowa psycholog J. K. na podstawie analizy dostępnej dokumentacji medycznej, obserwacji oraz badania psychologicznego stwierdziła u ubezpieczonej łagodne obniżenie nastroju, które wymaga kontynuowania leczenia farmakologicznego, wspomaganego psychoterapią. Nie jest ono jednak wystarczającą przesłanką do uznania A. M. (1) za niezdolną do pracy (opinia biegłej sądowej psycholog J. K. z dnia 28 maja 2015r., k. 151 tom I a.s.).

W opinii z dnia 17 września 2015r. biegły sądowy neurolog B. Z. wskazał, że z punktu widzenia neurologicznego można przyjąć, że występuje u ubezpieczonej pewna zależność pomiędzy zespołem depresyjnym a zwiększoną wrażliwością w tym okresie na ból i odwrotnie. W związku z tym nasilenie bólu może wzmagać odczyn depresyjny. W przeprowadzonym przez biegłego badaniu neurologicznym objawy L. były wyraźne. Biegły wskazał więc, że można przypuszczać, że stan neurologiczny ubezpieczonej pogorszył się. Być może wynika to z nasilenia się dyskopatii z poziomu L5-S1, czyli poniżej miejsca operowanego, co jest dość typowe po operacji dysków. W związku z tym ocenił, że tak jak biegła sądowa z dziedziny psychiatrii można przyjąć, że ubezpieczona od lipca 2015r. jest częściowo niezdolna do pracy na okres roku (opinia biegłego sądowego neurologa B. Z. z dnia 17 września 2015r., k. 235 tom II a.s.).

Biegły sądowy ortopeda K. K. w opinii z dnia 2 listopada 2015r. zaakcentował, że głównym schorzeniem występującym u A. M. (1) jest schorzenie kręgosłupa lędźwiowego. Z uwagi na fakt, że ubezpieczona była dwukrotnie poddana leczeniu neurochirurgicznemu, do neurologa i neurochirurga należy ocenia jej zdolności do pracy. Zaznaczył, że schorzeniem ortopedycznym stwierdzonym u ubezpieczonej jest choroba zwyrodnieniowa stawów biodrowych, większa w przypadku prawego stawu biodrowego. W obecnym stanie zaawansowania tego schorzenia nie ma jednak wskazań do protezoplastyki całkowitej stawu biodrowego. Ubezpieczona kwalifikuje się do leczenia farmakologicznego, a w przypadku zaostrzeń objawów do rehabilitacji. Nie czyni to jej jednak niezdolną do pracy z punktu widzenia ortopedycznego (opinia biegłego sądowego ortopedy K. K. z dnia 2 listopada 2015r., k. 253 tom II a.s.).

Biegła sądowa psychiatra M. L. rozpoznała u A. M. (1) zaburzenia lękowo-depresyjne, wynikające z dolegliwości bólowych i ograniczeń w codziennym funkcjonowaniu w związku z chorobą kręgosłupa. Podkreśliła, że nasilenie zaburzeń jest zmienne i osiąga poziom umiarkowany. Zdaniem biegłej, stan psychiczny ubezpieczonej nie powodował niezdolności do pracy od listopada 2013r. do 7 czerwca 2015r., kiedy to doszło do zaostrzenia objawów depresyjnych. Od 7 czerwca 2015r. do lipca 2016r. A. M. (1) jest częściowo niezdolna do pracy. W celu osiągnięcia poprawy stanu psychicznego konieczne jest podjęcie przez nią psychoterapii (opinia biegłej sądowej psychiatry M. L. z dnia 1 marca 2016r., k. 283 - 285 tom II a.s.).

A. M. (1) wniosła zastrzeżenia do opinii K. K.. Postanowieniem z dnia 3 lutego 2016r. Sąd zobowiązał biegłego sądowego K. K. do sporządzenia opinii uzupełniającej. Jednocześnie dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z dziedziny medycyny pracy (pismo procesowe z dnia 1 lutego 2016r., k. 261 - 266 tom II a.s., postanowienie z dnia 3 lutego 2016r., k. 269 tom II a.s.).

Biegły sądowy ortopeda K. K. w opinii uzupełniającej z dnia 22 maja 2016r. wskazał, że po ponownym przeanalizowaniu stanu zdrowia ubezpieczonej oraz dołączonych przez ubezpieczoną zaświadczeń o stanie zdrowia, nadal nie stwierdza przeciwskazań ortopedycznych do wykonywania prac typu biurowego z powodu zwyrodnienia stawów biodrowych. Zaznaczył, że zmiany zwyrodnieniowe stawów biodrowych o takim nasileniu, jak u A. M. (1), wymagają okresowego leczenia rehabilitacyjnego i farmakologicznego w ramach krótkotrwałego zasiłku chorobowego. Potrzeba ta nie powoduje jednak automatycznie niezdolności do pracy. Biegły K. K. podtrzymał więc swoją wcześniejszą opinię, wskazując, że decydujące znaczenia dla oceny zdolności do pracy ubezpieczonej ma opinia neurologa i neurochirurga (opinia uzupełniająca biegłego sądowego ortopedy K. K. z dnia 22 maja 2016r., k. 296 tom II a.s.).

W opinii z dnia 12 września 2016r. biegła sądowa – specjalista medycyny pracy J. P. wskazała, że z powodu naruszenia sprawności organizmu A. M. (1) jest częściowo niezdolna do pracy. Niezdolność do pracy jest kontynuacją niezdolności wcześniej orzeczonej, powstałej 22 maja 2013r. Zdaniem biegłej niezdolność ta istniała także po 31 grudnia 2013r., a przewidywany okres jej trwania to 2 lata od daty badania, tj. do sierpnia 2018r. Po tym okresie zasadna jest ponowna ocena stanu zdrowia ubezpieczonej. Biegła zaakcentowała, że niezdolność do pracy u A. M. (1) spowodowana jest znaczną dysfunkcją narządu ruchu - chorobą dyskopatyczno-zwyrodnieniową kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego z obecnością przewlekłego zespołu bólowego i dodatnich objawów korzeniowych. Pomimo braku zatrudnienia i intensywnego leczenia rehabilitacyjnego u ubezpieczonej nie osiągnięto długotrwałej remisji schorzenia. Opisywany przez Lekarza Orzecznika ZUS i biegłych sądowych, lepszy stan neurologiczny A. M. (1) był krótkotrwały. Obecne zaostrzenie istnieje co najmniej od września 2015r . (opinia biegłej sądowej z zakresu medycyny pracy J. P. z dnia 12 września 2016r., k. 344 - 346 tom II a.s.).

Z uwagi na zastrzeżenia do opinii biegłych sądowych, zgłoszone przez ubezpieczoną i organ rentowy, Sąd postanowieniem z dnia 21 listopada 2016r. dopuścił dowód z łącznej opinii biegłych sądowych specjalisty medycyny pracy J. P., ortopedy i neurologa celem ustalenia, czy od listopada 2013r. odwołująca była zdolna czy też całkowicie lub częściowo niezdolna do pracy zarobkowej ( postanowienie z dnia 21 listopada 2016r., k. 379 tom II a.s.).

W opinii łącznej z dnia 13 lutego 2017r. biegli sądowi: ortopeda J. W. specjalista medycyny pracy J. P. wyjaśnili, że ubezpieczona z powodu naruszenia sprawności organizmu, tj. choroby dyskopatyczno-zwyrodnieniowej kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego z obecnością przewlekłego zespołu bólowego i dodatnich objawów korzeniowych, jest częściowo niezdolna do pracy. Niezdolność ta istniała u ubezpieczonej także po 31 grudnia 2013r. Jest ona kontynuacją niezdolności powstałej 22 maja 2013r. W spornym okresie ubezpieczona w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami. W ocenie biegłych, przewidywany okres trwania niezdolności wynosi 2 lata, tj. do stycznia 2019r. Pomimo braku zatrudnienia i intensywnego leczenia rehabilitacyjnego u ubezpieczonej nie osiągnięto długotrwałej remisji schorzenia. Wcześniej opisywany przez Lekarza Orzecznika ZUS i biegłych sądowych, lepszy stan neurologiczny A. M. (1) był krótkotrwały. Obecne zaostrzenie istnieje co najmniej od września 2015r . Ponadto nasilają się objawy choroby zwyrodnieniowej bioder. Początkowo dotyczyły one stawu biodrowego prawego, obecnie dotyczą obu stawów biodrowych (opinia łączna biegłego sądowego ortopedy J. W. oraz biegłej sądowej z zakresu medycyny pracy J. P. z dnia 13 lutego 2017r., k. 424 - 426 tom III a.s.).

Biegła sądowa neurolog B. A. w opinii z dnia 16 maja 2017r. stwierdziła, że ze względu na stan neurologiczny od 1 listopada 2013r. brak jest u A. M. (1) niezdolności do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami. W ocenie biegłej, zastosowane leczenie farmakologiczne, operacyjne i rehabilitacja, pozwoliły na uzyskanie poprawy stanu zdrowia. Biegła stwierdziła, że pomimo zmian opisanych w badaniu radiologicznym, stan neurologiczny A. M. (1) jest obecnie dobry. Zgłaszane przez A. M. (1) uporczywe dolegliwości nie dają podstaw do stwierdzenia naruszenia sprawności organizmu w stopniu sprowadzającym długotrwałą niezdolność do pracy. Ubezpieczona powinna unikać przeciążenia kręgosłupa, ciężkich wysiłków fizycznych i prac w złych warunkach atmosferycznych, może jednak wykonywać prace zgodnie z wiekiem i predyspozycjami psychofizycznymi. Biegła podkreśliła również, że stwierdzone u ubezpieczonej schorzenia przebiegają z okresami zaostrzeń i reemisji objawów. Wymagają leczenia i rehabilitacji, kiedy występują zaostrzenia dolegliwości, ale mogą być leczone w ramach czasowej niezdolności do pracy. Przy aktualnym stopniu ich zaawansowanie nie powodują i nie powodowały (w dacie wydania zaskarżonej decyzji) trwałej niezdolności do pracy z punktu widzenia neurologicznego (opinia biegłej sądowej neurolog B. A. z dnia 16 maja 2017r., k. 457 - 460 tom III a.s.).

Z uwagi na zastrzeżenia odwołującej i organu rentowego do opinii, które zostały wydane, Sąd dopuścił dowód z łącznej opinii biegłych sądowych: specjalisty medycyny pracy (z wyłączeniem J. P.), ortopedy (z wyłączeniem S. M., K. K., J. W.) i neurologa (z wyłączeniem B. Z. i B. A.) na okoliczności jak poprzednio (postanowienia z dnia 14 września 2017r., k. 478 tom III a.s.).

Biegli sądowi z zakresu: neurologii - T. P., ortopedii - M. R. i medycyny pracy - K. G., po analizie akt sprawy, w tym dokumentacji medycznej, a także po dokonaniu badania przedmiotowego, stwierdzili, że ubezpieczona w obecnym stanie zdrowia spełnia warunki kwalifikujące do uznania jej za częściowo niezdolną do pracy na okres 2 lat. Biegli stwierdzili, że pomimo systematycznej rehabilitacji i leczenia farmakologicznego, po listopadzie 2013r. brak jest istotnej poprawy w stanie neurologicznym. Nadal utrzymują się bóle, a w badaniu neurologicznym istnieją objawy korzeniowe, ubytkowe z kończyny dolnej lewej. W ocenie biegłych, narząd ruchu i obwodowy układ nerwowy nie uległy istotnej poprawie w porównaniu do badań przeprowadzonych w 2013r. Zaznaczyli, że ubezpieczona wykonywała pracę siedzącą w wymuszonej postawie. W ich ocenie, wykonywanie tej pracy nasili i nasiliłoby po 2013r. istniejące dolegliwości bólowe. Poza tym u ubezpieczonej naruszone zostały funkcje organizmu z zakresu układu nerwowo-mięśniowo-szkieletowego związanego z ruchem oraz stanem psychicznym, co potwierdza badanie podmiotowe, przedmiotowe i dokumentacja lekarska znajdująca się w aktach. Powyższe dysfunkcje naruszały i naruszają funkcje organizmu w stopniu średnim. Mają charakter przewlekły, stabilny i wymagają leczenia farmakologicznego i rehabilitacji. Naruszona sprawność organizmu ubezpieczonej uniemożliwia jej wykonywanie pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami, co czyni ją częściowo niezdolną do pracy (opinia łączna biegłych: neurologa T. P., ortopedy M. R., lekarza medycyny pracy K. G. z dnia 2 października 2017r., k. 508 -511 tom III a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanych dowodów z dokumentów, które nie były kwestionowane przez strony, jak również przez Sąd, który ocenił je jako wiarygodne.

Podstawę ustaleń faktycznych stanowiły również opinie biegłych sądowych: neurochirurga, ortopedów, psychiatrów, psychologa, neurologów oraz specjalistów medycyny pracy. W przeważającym zakresie, za wyjątkiem opinii B. A., A. M. (2) i w części B. Z., zostały one ocenione przez Sąd jako rzetelne, gdyż zostały wydane w oparciu o obiektywne badania ubezpieczonej, przy uwzględnieniu dokumentacji medycznej. Ponadto, treść opinii jest jasna i logiczna, a także wyczerpująco i przekonująco uzasadniona. Z tych względów opinie te nie budziły wątpliwości i zastrzeżeń. Sąd przyjął zatem opinie biegłych sądowych jako podstawę dokonanych ustaleń, uznając, że brak jest podstaw do ich negowania.

Sąd nie uwzględnił opinii biegłego sądowego neurologa B. A., ponieważ jej wnioski są sprzeczne z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie, w tym z opiniami innych biegłych z zakresu neurologii, tj. B. Z. oraz T. P.. Biegła B. A. odnotowała w swej opinii poprawę stanu zdrowia ubezpieczonej, podczas gdy pozostali biegli, nie tylko z dziedziny neurologii, ale także psychiatrii oraz medycyny pracy wskazywali na inne spostrzeżenia w tym zakresie. Wobec tego ocena dokonana przez biegłą, jako sprzeczna ze stanowiskiem pozostałych biegłych, a przy tym w zasadzie nieumotywowana w sposób logiczny i przekonujący, nie została przez Sąd uwzględniona.

Zdaniem Sądu podstawą dokonanych ustaleń odnośnie zdolności ubezpieczonej do pracy nie mogła być również opinia neurochirurga A. M. (2) i opinia neurologa B. Z. w części, w jakiej ocenił, że przed lipcem 2015r. A. M. (1) była zdolna do pracy. Wnioski zaprezentowane przez ww. biegłych, pomimo oceny stanu zdrowia ubezpieczonej podobnej do tej, którą zaprezentowali biegli sądowi później badający A. M. (1), były odmienne. Sąd ich nie podzielił oceniając, że logicznie umotywowane i wszechstronnie analizujące możliwości wykonywania pracy zarobkowej przez A. M. (1), są opinie tych biegłych, którzy potwierdzili występowanie częściowej niezdolności do pracy po 31 grudnia 2013r.

Oceniając opinie biegłych sądowych z zakresu ortopedii S. M. i K. K., Sąd miał na uwadze, że choć wymieni biegli nie stwierdzili u A. M. (1) niezdolności do pracy, to jednak wskazali, że w obrazie jej choroby dominuje problematyka neurologiczna. To zresztą potwierdziły również opinie łączne wydane przez zespoły specjalistów, w składzie których znajdowali się biegli z dziedziny ortopedii. Choć w opiniach łącznych potwierdzili oni niezdolność A. M. (1) do pracy, to jednak obraz jej stanu zdrowia tylko z punktu widzenia ortopedycznego – inaczej niż w przypadku oceny całościowej, uwzględniającej wszystkie schorzenia – nie wskazywał na niezdolność do pracy z tej tylko przyczyny. Jednak w przypadku oceny dokonywanej kompleksowo, ubezpieczona okazała się osobą niezdolną do pracy z zaakcentowaniem, że w głównej mierze powodem tego są dolegliwości ze strony kręgosłupa. Z tego względu opinie ww. ortopedów nie były przez Sąd negowane.

Podobnie Sąd ocenił opinię biegłej sądowej psycholog J. K.. Biegła, uwzględniając obszar, który obejmuje psychologia, przekonująco, logicznie uzasadniła swoją ocenę, odwołując się do konkretnych danych o stanie A. M. (1), który podlegał jej ocenie.

Dokonując oceny stanu zdrowia ubezpieczonej i przyjmując istnienie częściowej niezdolności do pracy, Sąd oparł się na: opinii łącznej z dnia 2 października 2017r., wydanej przez biegłych sądowych: T. P., M. R. i K. G., opinii łącznej z dnia 13 lutego 2017r. biegłych: ortopedy J. W. oraz specjalisty medycyny pracy J. P. oraz opinii z dnia 12 września 2016 roku, wydanej przez J. P.. Sąd miał również na względzie opinie biegłych sądowych z zakresu psychiatrii: M. P. i M. L. oraz opinię neurologa B. Z. w części, w której podzielił ocenę ww. biegłych psychiatrów.

Wymienieni biegli sądowi wydając opinie, uwzględnili pełną dostępną dokumentację medyczną oraz wyniki badań, jakie sami przeprowadzili. Dodatkowo wnioski płynące ze wskazanych opinii były spójne. Sąd ocenił więc opinie wymienionych biegłych jako rzetelne, a także jasno i szczegółowo umotywowane. Biegli przede wszystkim akcentowali, że występuje u ubezpieczonej znaczna dysfunkcja narządu ruchu – kręgosłupa z obecnością przewlekłego zespołu bólowego i dodatnich objawów korzeniowych. Nie osiągnięto reemisji schorzenia, a lepszy stan ubezpieczonej, który opisywali lekarze ZUS i biegli sądowi, którzy na początku toczącego się postępowania badali ubezpieczoną, był krótkotrwały. Później nastąpiło pogorszenie, co opisywał choćby biegły neurolog B. Z.. Dodatkowo dokumentacja medyczna i wyniki badań, które biegli przeanalizowali potwierdziły, że narząd ruchu i obwodowy układ nerwowy nie uległy istotnej poprawie w porównaniu ze stanem z roku 2013. Tego elementu nie wzięła zaś pod uwagę choćby biegła sądowa A. M. (2) – neurochirurg, która w głównej mierze skupiła się na wywiadzie i tym, co sama stwierdziła. Jej badanie tymczasem, jak podnosiła głównie J. P., przypadało w okresie pewnej poprawy stanu zdrowia, która była jednak krótkotrwała. Ten fakt wynika zresztą również z opinii neurologa B. Z., który wskazał, że obraz stanu neurologicznego ubezpieczonej, który stwierdził, przedstawiał się inaczej niż w badaniu A. M. (2). To potwierdza wniosek J. P. oraz biegłych opiniujących łącznie, że nie nastąpiła istotna poprawa w stanie zdrowia ubezpieczonej. Była ona jedynie krótka, a potem – co według neurologa B. Z. jest typowe po operacjach dysków - doszło do nasilenia dyskopatii z poziomu L5 – S1, czyli poniżej miejsca operowanego.

Organ rentowy w piśmie procesowym z dnia 20 lutego 2018r. oraz na rozprawie w dniu 19 marca 2018r. (k. 534 - 535 i 418 a.s.) wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii innych biegłych sądowych z dziedziny neurologii, ortopedii i medycyny pracy. Sąd wskazany wniosek oddalił mając na uwadze, że opinie powołanych w sprawie biegłych zawierają wyczerpującą i ostateczną ocenę stanu zdrowia ubezpieczonej. Wprawdzie ocena ta jest różna, ponieważ część biegłych, szczególnie tych opiniujących w początkowej fazie procesu, wskazywała na brak niezdolności do pracy, kolejni zaś biegli wyrazili inny pogląd, Sąd miał jednak na uwadze, że ostatecznie – z uwagi na logiczne i spójne stanowisko tych specjalistów, którzy opiniowali łącznie oraz biegłej specjalisty medycyny pracy J. P. i dwóch psychiatrów – jako odpowiadająca stanowi rzeczywistemu została przyjęta ta ocena, która wskazywała na występowanie częściowej niezdolności do pracy po 31 grudnia 2013r. Taki pogląd wyraziło dwóch biegłych z zakresu neurologii (jeden z nich wskazał późniejszą datę powstania niezdolności do pracy), dwóch ortopedów i dwóch specjalistów medycyny pracy, a także biegłe z dziedziny psychiatrii, choć oznaczyły późniejszy czas powstania niezdolności do pracy.

Oddalając wniosek organu rentowego Sąd miał na względzie również i to, że dowód z opinii łącznej T. P., M. R. i K. G. został wydany z uwagi na zastrzeżenia organu rentowego do opinii łącznej biegłych: ortopedy J. W. oraz specjalisty medycyny pracy J. P.. W tej sytuacji kierowanie sprawy do kolejnego zespołu biegłych ww. specjalności było bezcelowe i jedynie zmierzałoby do przedłużenia i tak długotrwałego postępowania szczególnie, że organ rentowy zgłaszając zastrzeżenia do ostatniej z opinii wydanych w sprawie powołał w zasadzie tę samą argumentację, do której odwoływał się wcześniej. Nie zawiera ona (k. 535 a.s.) żadnych nowych argumentów poza odwołaniem się, jak poprzednio, do oceny wcześniej opiniujących biegłych, którzy nie stwierdzili podstaw do orzekania niezdolności do pracy. Tymczasem stanowisko tych biegłych, który taki pogląd wyrazili, wynika albo z wadliwości zaprezentowanej oceny – jak w przypadku B. A., o czym była mowa – albo z faktu, że był krótkotrwały okres zmiany w stanie zdrowia A. M. (1), o czym w opiniach pisali ci biegli, którzy mimo tego uznali, że ogólnie stan ubezpieczonej w porównaniu z rokiem 2013 nie uległ znaczącej zmianie i wciąż po 31 grudnia 2013r. występuje u niej niezdolność do pracy. Organ rentowy polemizując z taką oceną i domagając się przeprowadzenia kolejnej opinii powinien, zdaniem Sądu, przedstawić konkretne zarzuty do opinii już wydanych, wskazując na wadliwość oceny z medycznego punktu widzenia. Tymczasem jedynym punktem odniesienia do oceny opinii, które dla organu rentowego nie były korzystne, było odwołanie się do opinii innych biegłych, którzy prezentowali takie stanowisko jak organy orzecznicze ZUS. W ocenie Sądu, to jednak zbyt mało, by prowadząc tak długotrwałe postępowanie jak w rozpatrywanej sprawie, Sąd mógł się przychylić do wniosku Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W tym kontekście istotne są również poglądy orzecznictwa, które zwraca uwagę, że sąd nie jest zobowiązany dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym przypadku, gdy złożona opinia jest niekorzystna dla strony ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974r., sygn. akt II CR 817/73, LEX nr 7404; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 1974r., sygn. akt II CR 5/74, LEX nr 7407; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2001r., sygn. akt II UKN 604/00, PPiPS 2003, nr 9, poz. 67). Potrzeba powołania innego biegłego powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczasowej złożonej opinii ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1974r., sygn. akt I CR 562/74, LEX nr 7607; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 1999r., sygn. akt I PKN 20/99, OSNAPiUS 2000, nr 22, poz. 807; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2001 roku, sygn. akt II CKN 639/99, LEX nr 53135). Przy czym potrzebą taką nie może być przeświadczenie strony, że dalsze opinie pozwolą na udowodnienie korzystnej dla strony tezy ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2001r., sygn. akt II UKN 446/00, OSNAPiUS 2003, nr 7, poz. 182).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie A. M. (1) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. z dnia 4 marca 2014r., znak: (...), podlegało uwzględnieniu.

Ubezpieczona wnioskowała o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres. Z uwagi na stanowisko organu rentowego, który zaskarżoną decyzją odmówił przyznania prawa do świadczenia rentowego, spór koncentrował się wokół tego, czy ubezpieczona, która do 31 grudnia 2013r. była uprawniona do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, w dalszym ciągu jest osobą niezdolną do pracy i czy ma z tego tytułu prawo do pobierania świadczenia, na co wskazywała w odwołaniu.

Art. 107 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2017r., poz. 1383 ze zm., dalej: ustawa emerytalna) wskazuje, że prawo do świadczeń uzależnionych od niezdolności do pracy oraz wysokość tych świadczeń ulega zmianie, jeżeli w wyniku badania lekarskiego, przeprowadzonego na wniosek lub z urzędu, ustalono zmianę stopnia niezdolności do pracy, brak tej niezdolności lub jej ponowne powstanie. Cytowany przepis określa, że prawo do świadczeń uzależnionych od niezdolności do pracy może ulec zmianom w przypadku zmiany kwalifikacji niezdolności do pracy, jej ustania lub ponownego powstania. W aspekcie formalnoprawnym następuje więc zmiana rodzaju pobieranej renty, utrata prawa do renty lub ponowne nabycie uprawnień. O zmianach w prawie i wysokości świadczeń rentowych przesądza każdorazowo wynik badania lekarskiego przeprowadzanego przez Lekarza Orzecznika ZUS/Komisję Lekarską ZUS, dokonujących oceny niezdolności do pracy, jej stopnia i trwałości. Treść orzeczenia Lekarza Orzecznika ZUS/Komisji Lekarskiej ZUS w przedmiocie zmiany stopnia niezdolności do pracy, jej braku lub ponownego powstania, powinna w równym stopniu wynikać z profesjonalnej oceny stanu zdrowia badanego, jak i biologicznego aspektu niezdolności do pracy z elementami ekonomicznymi.

Sąd rozstrzygając zaistniały między stronami spór miał na względzie, że niezdolność do pracy jest kategorią ubezpieczenia społecznego łączącą się z całkowitą lub częściową utratą zdolności do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu bez rokowania jej odzyskania po przekwalifikowaniu (art. 12 ustawy emerytalnej). Przy ocenie stopnia i trwałości tej niezdolności oraz rokowania co do jej odzyskania uwzględnia się zarówno stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, jak i możliwość wykonywania pracy dotychczasowej lub podjęcia innej oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne ubezpieczonego (art. 13 ust. 1 ustawy emerytalnej) (por. wyrok Sądu Najwyższego – Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 28 stycznia 2004 roku, II UK 222/03).

Przepis art. 12 ustawy emerytalnej rozróżnia dwa stopnie niezdolności do pracy - całkowitą i częściową. Zgodnie z ust. 3 ww. przepisu, częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Z kolei całkowita niezdolność do pracy polega na utracie zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Przesłanka niezdolności do jakiejkolwiek pracy odnosi się do każdego zatrudnienia w innych warunkach niż specjalnie stworzone na stanowiskach pracy odpowiednio przystosowanych do stopnia i charakteru naruszenia sprawności organizmu (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 8 grudnia 2000 roku, sygn. akt II UKN 134/00 i z dnia 7 września 1979 roku, sygn. akt II URN 111/79). Dokonując analizy pojęcia „całkowita niezdolność do pracy" należy brać pod uwagę zarówno kryterium biologiczne (stan organizmu dotkniętego schorzeniami naruszającymi jego sprawność w stopniu powodującym całkowitą niezdolność do jakiejkolwiek pracy), jak i ekonomiczne (całkowita utrata zdolności do zarobkowania wykonywaniem jakiejkolwiek pracy). Osobą całkowicie niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 2 ustawy emerytalnej jest więc osoba, która spełniła obydwa te kryteria, czyli jest dotknięta upośledzeniem zarówno biologicznym, jak i ekonomicznym (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 2004 roku, sygn. akt I UK 28/04). Z kolei wyjaśnienie częściowej niezdolności do pracy i treści pojęcia „pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji” wymaga uwzględnienia zarówno kwalifikacji formalnych (czyli zakresu i rodzaju przygotowania zawodowego udokumentowanego świadectwami, dyplomami, zaświadczeniami), jak i kwalifikacji rzeczywistych (czyli wiedzy i umiejętności faktycznych, wynikających ze zdobytego doświadczenia zawodowego) ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2006 roku, sygn. akt I UK 103/06). Dopiero zatem zmiana zawodu w ramach posiadanych kwalifikacji i brak rokowań odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu dają podstawę do przyznania renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 13 października 2009 roku, sygn. akt II UK 106/09, z dnia 8 maja 2008 roku, sygn. akt I UK 356/07, z dnia 11 stycznia 2007 roku, sygn. akt II UK 156/06 i z dnia 25 listopada 1998 roku, sygn. akt II UKN 326/98). Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia z dnia 7 lutego 2006 roku ( sygn. akt I PK 153/05, OSNP 2007/1-2/27) częściowej niezdolności do pracy, polegającej na utracie w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji, nie wyklucza możliwość podjęcia przez ubezpieczonego pracy niżej kwalifikowanej. Ubezpieczony, który jest częściowo niezdolny do pracy może być jednocześnie z samej definicji zdolny do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami w nieznacznym stopniu. Tak samo, gdy ubezpieczony wykonuje pracę, która nie jest zgodna z posiadanymi kwalifikacjami, a już na pewno gdy jest pracą poniżej poziomu posiadanych kwalifikacji. Aktualny jest pogląd o konieczności ujmowania łącznie aspektu medycznego i ekonomicznego niezdolności do pracy ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 roku, sygn. akt II UKN 675/98, OSNAPiUS 2000/16/624).

W orzecznictwie przyjmuje się również (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 20 sierpnia 2003 roku, sygn. akt II UK 11/03 oraz z dnia 5 lipca 2005 roku, sygn. akt I UK 222/04), że decydującą dla stwierdzenia niezdolności do pracy jest utrata możliwości wykonywania pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu przy braku rokowania odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Gdy więc biologiczny stan kalectwa lub choroba, nie powodują naruszenia sprawności organizmu w stopniu mającym wpływ na zdolność do pracy dotychczas wykonywanej lub innej mieszczącej się w ramach posiadanych lub możliwych do uzyskania kwalifikacji, to brak prawa do tego świadczenia. Prawa tego nie można w szczególności wywodzić z przewidzianych w art. 13 ustawy emerytalnej przesłanek, a więc: stopnia naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwości wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowości przekwalifikowania zawodowego, przy wzięciu pod uwagę rodzaju i charakteru dotychczas wykonywanej pracy, poziomu wykształcenia, wieku i predyspozycji psychofizycznych, bowiem odnoszą się one tylko do ustalania stopnia lub trwałości niezdolności do pracy. Są więc bez znaczenia, jeżeli aspekt biologiczny (medyczny) wskazuje na zachowanie zdolności do pracy. Obiektywna możliwość podjęcia dotychczasowego lub innego zatrudnienia, zgodnie z poziomem kwalifikacji, wykształcenia, wieku i predyspozycji psychofizycznych może być brana pod uwagę tylko wówczas, gdy ubiegający się o rentę jest niezdolny do pracy z medycznego punktu widzenia, gdyż oba te aspekty muszą występować łącznie ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 roku, sygn. akt II UKN 675/98, OSNAPiUS 2000/16/624). O niezdolności do pracy nie decyduje więc niemożność podjęcia innej pracy warunkowana wiekiem, poziomem wykształcenia i predyspozycjami psychofizycznymi, lecz koniunkcja niezdolności do pracy z niezdolnością do przekwalifikowania się do innego zawodu.

Uwzględniając wskazane przepisy i ich interpretację, przyjmuje się, że przy rozpatrywaniu spraw o dalsze prawo do renty, zgodnie z art. 107 ustawy emerytalnej, należy zbadać, czy aktualny na dzień wydania decyzji stan zdrowia osoby ubiegającej się o rentę uległ zmianie w stosunku do stanu od ustania prawa do ostatnio pobieranego świadczenia. Poprawa stanu zdrowia, zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem, jest podstawą do odmowy dalszego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (zob. np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 16 lutego 2016r., LEX nr 2020434). A contrario do powyższego, jeśli tej poprawy brak, nie ma podstaw do odmowy przyznania świadczenia rentowego na dalszy okres, choć nie stanowi to reguły.

Ocena niezdolności do pracy w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania zatrudnienia wymaga wiadomości specjalnych. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych dotyczących prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, do dokonywania ustaleń w zakresie oceny stopnia zaawansowania chorób oraz ich wpływu na stan czynnościowy organizmu, uprawnione są osoby posiadające fachową wiedzę medyczną, a zatem okoliczności tych można dowodzić tylko przez dowód z opinii biegłych sądowych, zgodnie z treścią art. 278 k.p.c. Opinia biegłego ma na celu ułatwienie sądowi należytej oceny zebranego materiału dowodowego wtedy, gdy potrzebne są do tego wiadomości specjalne. Dlatego też opinie sądowo - lekarskie sporządzone w sprawie przez lekarzy specjalistów, mają zasadniczy walor dowodowy dla oceny schorzeń wnioskodawcy (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 11 lutego 2016 roku, sygn. akt III AUa 1609/15).

Badając w przedmiotowej sprawie istnienie spornej przesłanki warunkującej przyznanie ubezpieczonej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, Sąd dopuścił dowód z opinii wielu biegłych sądowych, którzy nie byli zgodni co do oceny stanu zdrowia A. M. (1). Początkowo wskazywali, że ubezpieczona jest zdolna do pracy, ale ostatecznie biegli: T. P. - neurolog, M. R. i J. W. – specjaliści z dziedziny ortopedii, K. G. i J. P. – specjalistki medycyny pracy, w oparciu o przeprowadzone badania ubezpieczonej oraz na podstawie zebranej w sprawie dokumentacji medycznej jednomyślnie stwierdzili, że schorzenia ubezpieczonej czynią ją nadal częściowo niezdolną do pracy. Biegli zwrócili uwagę na występującą u A. M. (1) chorobę dyskopatyczno-zwyrodnieniową kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego z obecnością przewlekłego zespołu bólowego i dodatnich objawów korzeniowych, nasilające się objawy choroby zwyrodnieniowej bioder, a także schorzenia o podłożu psychiatrycznym. Wskazali, że pomimo systematycznej rehabilitacji i leczenia farmakologicznego, po listopadzie 2013r. brak jest istotnej poprawy w stanie neurologicznym. W ocenie biegłych naruszona sprawność organizmu ubezpieczonych uniemożliwia jej wykonywanie pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami, co z kolei czyni ją częściowo niezdolną do pracy.

Mając na względzie argumentację przedstawioną przez wymienionych biegłych, Sąd wnioski wyrażone w ich opiniach podzielił w pełni z przyczyn, o których była mowa w części dotyczącej oceny dowodów.

Dodatkowo Sąd uwzględnił, że A. M. (1) była uznana wcześniej za częściowo niezdolną do pracy i miała przyznaną rentę z tytułu niezdolności do pracy, poza tym jest zaliczona do znacznego stopnia niepełnosprawności, co nie ma znaczenia decydującego, przesądzającego, ale nie może być pomijane. Z medycznego punktu widzenia – jak wynika z oceny specjalistów z różnych dziedzin medycyny - nadal spełnia więc wszystkie przesłanki niezbędne do uzyskania prawa do świadczenia rentowego.

Wobec tego, mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. uwzględnił odwołanie i orzekając co do istoty zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał A. M. (1) prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 stycznia 2014r. do 31 stycznia 2019r.

Ustalenie terminu, od jakiego Sąd Okręgowy uznał za zasadne przyznanie ubezpieczonej prawa do wnioskowanego świadczenia wynika z dyspozycji art. 133 ust. 1 ustawy emerytalnej, zgodnie z którym w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń lub ich wysokości, przyznane lub podwyższone świadczenia wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do tych świadczeń lub do ich podwyższenia, jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy lub wydano decyzję z urzędu.

W rozpatrywanej sprawie ubezpieczona złożyła wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy w dniu 15 listopada 2013r., co uzasadniałby przyznanie jej prawa do świadczenia od 1 listopada 2013r. Sąd miał jednak na uwadze, że ubezpieczona pobierała ww. świadczenie, przyznane decyzją ZUS z dnia 17 czerwca 2013r., do 31 grudnia 2013r. Wobec tego prawo do dalszego pobierania świadczenia przysługuje jej od 1 stycznia 2014r.

Data końcowa, do której Sąd przyznał ubezpieczonej prawo do renty wynika z opinii łącznej z dnia 21 października 2017r. Biegli, którzy badali ubezpieczoną w ww. dacie wskazali na częściową niezdolność do pracy, będącą kontynuacją niezdolności do pracy orzeczonej poprzednio, która powinna być przyjęta na okres dwóch lat licząc od lutego 2017r., a więc do 31 stycznia 2019r.

Sąd w punkcie 2 wyroku rozstrzygnął w kwestii, o jakiej mowa w art. 118 ustawy emerytalnej. Zgodnie z treścią tego przepisu organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji, z uwzględnieniem ust. 2 i 3 oraz art. 120. Jednocześnie z treści art. 118 ust. 1a ustawy wynika, że w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy wydając orzeczenie stwierdza odpowiedzialność organu rentowego.

Ocena tego, która ze stron postępowania odpowiada za opóźnienie wypłaty świadczenia winna być wyprowadzona z całokształtu okoliczności sprawy, gdyż obowiązki stron zależą od przedmiotu sporu w danej sprawie oraz od tego, na której ze stron spoczywa ciężar wykazania okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia konkretnej sprawy. W sytuacji gdy przedmiotem sporu jest prawo do renty i jedyną sporną okolicznością jest ocena stanu zdrowia, zaś ubezpieczony przedstawia pełną dokumentację medyczną, to ewentualny błąd w ocenie medycznej obciąża organ rentowy, a nie ubezpieczonego. W odniesieniu do spraw związanych z orzekaniem medycznym utrwalone jest orzecznictwo, iż organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieprawidłowe orzeczenie wydane przez lekarza orzecznika ZUS lub komisję lekarską ZUS (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 19 listopada 2013r., III AUa 295/13, Lex nr 1402872).

Wyjaśnienie okoliczności niezbędnych do wydania decyzji oznacza dokonanie czynności mających na celu ustalenie stanu faktycznego, tj. przeprowadzenie dowodów i ich ocenę. Nie ulega wątpliwości, że z terminem do wydania decyzji łączy się problematyka odsetek. Przesłanką powstania obowiązku organu rentowego wypłaty odsetek jest opóźnienie tego organu w ustaleniu prawa do świadczenia z ubezpieczenia społecznego lub wypłaty tego świadczenia. Błędy organu rentowego rodzące jego odpowiedzialność
w postaci zapłaty odsetek można zakwalifikować jako błędy w wykładni lub niewłaściwym zastosowaniu prawa oraz błędy w ustaleniach faktycznych, będące skutkiem naruszenia przepisów proceduralnych.

W ocenie Sądu Okręgowego na wstępie należy dokonać interpretacji zapisu ustawowego „opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności”, który jest zawarty w art. 85 ustawy systemowej. W tym zakresie doktryna i judykatura prawa wskazują, że wydanie przez organ rentowy niezgodnej z prawem decyzji odmawiającej wypłaty świadczenia w sytuacji, gdy było możliwe wydanie decyzji zgodnej z prawem, w szczególności, gdy ubezpieczony wykazał wszystkie przesłanki świadczenia, oznacza, że opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność, choćby nie można było mu zarzucić niestaranności w wykładni i zastosowaniu prawa (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2005 r. wydany w sprawie I UK 159/04 opublikowany w OSNP 2005/19/308). Jak już było wskazywane, błędy organu rentowego rodzące jego odpowiedzialność w postaci zapłaty odsetek kwalifikuje się jako błędy w wykładni lub niewłaściwym zastosowaniu prawa oraz błędy w ustaleniach faktycznych, będące skutkiem naruszenia przepisów proceduralnych. Błąd w wykładni lub niewłaściwym zastosowaniu prawa jest popełniany wówczas, gdy na podstawie prawidłowo i kompletnie zebranego materiału dowodowego i po ustaleniu niezbędnych okoliczności organ rentowy wydaje decyzję odmawiającą ustalenia prawa, ponieważ błędnie dokonuje interpretacji obowiązujących regulacji w przedmiotowym stanie faktycznym. W takiej sytuacji sąd nie uzupełnia ustaleń faktycznych dokonanych przez organ rentowy. Jeżeli zatem organ rentowy dokonał nieprawidłowej wykładni lub błędnego zastosowania prawa, to ubezpieczonemu należą się odsetki od kwoty świadczenia przyznanego wyrokiem sądu, liczone od upływu terminu, w którym organ rentowy powinien był wydać prawidłową decyzję uwzględniającą wniosek. Bardziej złożoną jest prawna kwalifikacja błędu w ustaleniach faktycznych, jako przesłanki uzasadniającej odpowiedzialność organu rentowego z tytułu wypłaty odsetek za opóźnienie. Możliwa jest bowiem sytuacja, iż przyznanie prawa do świadczenia nastąpi na skutek ustaleń faktycznych sądu. Aby stwierdzić w takiej sytuacji, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za to opóźnienie, konieczne jest wykazanie, że w przepisanym terminie organ rentowy nie dysponował materiałem umożliwiającym przyznanie świadczenia z uwzględnieniem jednakże tego, czy organ rentowy w ramach swoich kompetencji i nałożonych obowiązków poczynił wszystkie możliwe ustalenia faktyczne i wyjaśnił wszystkie okoliczności konieczne do wydania decyzji. Jeżeli bowiem zmiana decyzji w postępowaniu odwoławczym będzie uzasadniona ustaleniami co do takich okoliczności, które nie były i nie mogły być znane organowi rentowemu, to nie będzie podstaw do uznania, iż opóźnienie jest następstwem okoliczności, za które ponosi on odpowiedzialność (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 29 maja 2014r., III AUa 2071/13, Lex nr 1483723).

W rozpatrywanej sprawie jako istotne stanowisko Sąd przyjął to, z którego wynika, że o odpowiedzialności organu rentowego można mówić wtedy, jeżeli błąd jest wynikiem ewidentnych nieprawidłowości. Błąd lekarzy orzeczników jest ewidentny, gdy zostaje potwierdzony w opiniach biegłych sądowych lekarzy, którzy w sposób jednoznaczny, nie budzący wątpliwości dyskwalifikują te orzeczenia, wykazując błąd w sztuce lub błąd w rozpoznaniu. Natomiast nie ma mowy o okoliczności, za którą organ rentowy ponosi odpowiedzialność przykładowo, gdy rozpoznanie lekarzy leczących jest niekonsekwentne, opinie biegłych sądowych lekarzy potwierdzają stanowisko tego organu i nie ma jednolitości w poglądach medycznych biegłych sądowych (wyroki Sądu Apelacyjnego w Gdańsku: z dnia 10 września 2009r., III AUa 2176/08, niepublik. oraz z dnia 20 sierpnia 2015r., III AUa 709/15, LEX nr 1793824).

W rozważanym przypadku, nie może być mowy o ewidentnym błędzie lekarzy orzekających w ZUS tym bardziej, że biegli sądowi w początkowej fazie procesu podzielali pogląd, że ubezpieczona po 31 grudnia 2013r. jest zdolna do pracy. Jedynie psychiatrzy wskazywali na okresową częściową niezdolność do pracy, ale z uwagi na pogorszenie stanu psychicznego, które datuje się długo po dacie wydania zaskarżonej decyzji. Dopiero w drugiej fazie toczącego się postępowania, kiedy krótkie polepszenie stanu zdrowia ustąpiło nasileniu dolegliwości bólowych, biegli inaczej ocenili stan ubezpieczonej. Choć Sąd podzielił ich stanowisko i przyznał ubezpieczonej prawo do renty, to w takich okolicznościach dużych rozbieżności w stanowisku biegłych sądowych, których część podzielała ocenę lekarza orzecznika ZUS i Komisji Lekarskiej ZUS, nie ma podstaw, by orzec o odpowiedzialności organu rentowego za niewyjaśnienie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

W punkcie 3 wyroku Sąd Okręgowy zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz A. M. (1) kwotę 360,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, stanowiącą sześciokrotność stawki minimalnej wynikającej z art. 98 k.p.c. oraz § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz. 461 j.t.) w brzmieniu obowiązującym w dacie złożenia odwołania.

Zdaniem Sądu wniosek pełnomocnika ubezpieczonej o przyznanie kosztów zastępstwa procesowego w wysokości sześciokrotności stawki zasługiwał na uwzględnienie. Sąd miał na względzie nakład pracy pełnomocników, w tym liczne pisma procesowe wyrażające stanowisko wobec opinii biegłych, długotrwałość procesu oraz przyczynienie się do wyjaśnienia okoliczności sprawy, co uzasadniało przyznanie kosztów w stawce wyższej niż minimalna.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć:

- pełnomocnikowi ubezpieczonej oraz ubezpieczonej na jej adres zamieszkania;

- pełnomocnikowi organu rentowego wraz z aktami rentowymi.