Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 kwietnia 2018 roku

Sąd Apelacyjny w Szczecinie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 12 kwietnia 2018 roku na rozprawie w Szczecinie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

przeciwko A. B. i M. G.

o wydanie, nakazanie i ustalenie

na skutek apelacji pozwanej M. G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie

z dnia 6 grudnia 2016 roku, sygn. akt VIII GC 226/16

oraz zażaleń powódki i pozwanej A. B. na rozstrzygnięcie o kosztach procesu zawarte w zaskarżonym wyroku

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie czwartym w ten sposób, że:

1.  zasądza od pozwanej M. G. na rzecz powódki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. kwotę 13.217 (trzynaście tysięcy dwieście siedemnaście) złotych tytułem kosztów procesu,

2.  nie obciąża powódki kosztami zastępstwa procesowego przynależnymi pozwanej A. B.;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  zasądza od pozwanej M. G. na rzecz powódki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. kwotę 4.050 (cztery tysiące pięćdziesiąt) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym;

IV.  oddala zażalenie powódki;

V.  oddala w pozostałej części zażalenie pozwanej A. B.;

VI.  wzajemnie znosi pomiędzy powódką i pozwaną A. B. koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym.

Agnieszka Sołtyka Dariusz Rystał Agnieszka Bednarek-Moraś

Sygn. akt I AGa 29/18

UZASADNIENIE

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. domagała się od pozwanych A. B. i M. P. (1) aby wydały zorganizowany zespół składników majątkowych - przedsiębiorstwo tej spółki przeznaczone do prowadzenia działalności hotelarsko-usługowej w zakresie organizacji imprez okolicznościowych oraz wynajmu krótkoterminowego (...) położonego w W. przy ulicy (...). W skład przedsiębiorstwa miały wchodzić szczegółowo opisane budynki wraz z ich wyposażeniem znajdujące się na działkach o numerach (...), zapisanych w księdze wieczystej numer (...). Żądaniem ewentualnym objęto nakazanie przywrócenia stanu zgodnego z prawem, a jako kolejne żądanie ewentualne wskazano ustalenie nieważności umowy dzierżawy przedsiębiorstwa datowanej na dzień 1 kwietnia 2016 roku, podpisanej 18 kwietnia 2016 roku między powodową spółką a A. B. oraz umowy cesji podpisanej 18 kwietnia 2016 roku między A. B. a M. P. (1), do 15 kwietnia 2016 roku pełniącej funkcję prezesa zarządu powodowej spółki.

Pozwane domagały się oddalenia powództwa.

Pismem z dnia 1 lipca 2016 roku i na rozprawie powódka cofnęła pozew wobec A. B. w zakresie roszczenia o wydanie i ewentualnych twierdząc, że powódka po wniesieniu pozwu dowiedziała się, że pomieszczenia będące przedmiotem roszczenia o wydanie znajdowały się w posiadaniu M. P. (1), a nie A. B..

Sąd Okręgowy w Szczecinie wyrokiem z 6 grudnia 2016 roku nakazał pozwanej M. P. (1) aby wydała powodowi (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. część nieruchomości położonej w W., przy ulicy (...): pomieszczenia zlokalizowane na 1 piętrze budynku pałacowego, wszystkie łącznie oddzielone od pozostałej części budynku kratami, przy czym budynek pałacowy położny jest na działce nr (...) w miejscowości W., a dla nieruchomości prowadzona jest przez Sąd Rejonowy w Gryfinie księga wieczysta nr KW (...), umorzył postępowanie w stosunku do M. P. (1) w zakresie żądania wydania pozostałej części przedsiębiorstwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. - (...) położonego w W., przy ulicy (...): działek (...), budynków posadowionych na tych działkach, dla których prowadzona jest księga wieczysta nr KW (...) oraz i ich wyposażenia, a także w zakresie roszczeń ewentualnych o nakazanie przywrócenia stanu zgodnego z prawem i o ustalenie, umorzył postępowanie w stosunku do A. B. w całości oraz zasądził od pozwanych na rzecz powoda kwotę 13.217 zł tytułem kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił poniższy stan faktyczny.

14 kwietnia 2016 roku w sprawie XI GCo 112/16 Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie wydał postanowienie o zawieszeniu M. P. (1) w prawach wspólnika powodowej spółki. 15 kwietnia 2016 roku odpis postanowienia został odebrany przez M. P. (2), większościowego wspólnika spółki.

Do dnia 15 kwietnia 2016 roku prezesem zarządu spółki (...) była M. P. (1). W tym dniu nadzwyczajne zgromadzenie wspólników powodowej spółki odwołało M. P. (1) z funkcji prezesa zarządu, powołując jednocześnie do tej funkcji M. P. (2), która jest większościowym udziałowcem spółki.

18 kwietnia 2016 roku powodowa spółka złożyła wniosek o ujawnienie zmian w zakresie prezesa zarządu w rejestrze przedsiębiorców.

18 kwietnia 2016 roku notariusz M. P. (3) poświadczyła, że podpisy i parafy na umowie dzierżawy przedsiębiorstwa powoda datowanej na 1 kwietnia 2016 roku złożyli w jej obecności M. P. (1) oraz A. D.. M. P. (1) podpisując umowę działała w imieniu powodowej spółki.

18 kwietnia 2016 roku notariusz M. P. (3) poświadczyła, że podpisy i parafy na umowie nazwanej jako umowa cesji złożyły w jej obecności A. B. i M. P. (1). W treści umowy zawarto sformułowanie, według którego A. B. oświadczyła, że prawa z umowy dzierżawy z dnia 1 kwietnia 2016 roku zawartej między powodową spółką a A. B. przysługują M. P. (1).

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie postanowieniem z dnia 28 kwietnia 2016 roku zabezpieczył roszczenia (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. wobec A. B. na podstawie art. 222 k.c. o wydanie przez A. B. tej spółce należącego do spółki zorganizowanego zespołu składników majątkowych tj. przedsiębiorstwa przeznaczonego do prowadzenia działalności hotelarsko-usługowej w zakresie organizacji imprez okolicznościowych oraz wynajmu krótkoterminowego (...) położonego w W., ul. (...), (...)-(...) G. w skład którego wchodzą następujące nieruchomości wraz z ich wyposażeniem: 1) Budynek główny - Pałac; 2) dwa domki letniskowe w każdym po 2 apartamenty; 3) Sauna fińska; 4) Pawilon ogrodowy; 5) Wiata garażowa; 6) Budynek (...) z kotłownią; 7) S. bankietowa z zapleczem kuchennym i socjalnym; 8) Stajnia dla koni; 9) Hala maszyn; 10) Budynek (...) wraz z mieszkaniem służbowym i magazynem z kotłownią wszystkie położone na działkach nr (...) z obrębu W., KW nr (...) ewentualnie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem oraz roszczenia ewentualnego o ustalenie nieważności umowy dzierżawy przedsiębiorstwa datowanej na dzień 1 kwietnia 2016 roku, podpisanej w dniu 18 kwietnia 2016 roku między spółką (...) w W. a A. B. oraz umowy cesji podpisanej w dniu 18 kwietnia 2016 roku między A. B. a M. P. (1) przez nakazanie A. B. wydania spółce (...) opisanego wyżej przedsiębiorstwa, do dnia prawomocnego zakończenia postępowania przeciwko A. B. o wydanie przedsiębiorstwa ewentualnie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem oraz roszczenia ewentualnego o ustalenie nieważności umowy dzierżawy przedsiębiorstwa wymienionej wyżej.

W analogiczny sposób zabezpieczono roszczenia spółki (...) wobec M. P. (1).

Pismami z dnia 20 kwietnia 2016 roku radca prawny J. C. wezwał A. B. i M. P. (1) m.in. do wydania kluczy do pomieszczeń należących do spółki oraz szeregu ruchomości. W pismach odwołano się do udzielonego ich autorowi pełnomocnictwa.

29 kwietnia 2016 roku A. B. wydała radcy prawnemu J. C. klucze do pomieszczeń znajdujących się w budynkach na nieruchomości wchodzącej w skład przedsiębiorstwa powoda, położonej w W.. W piśmie, które wpłynęło do kancelarii wymienionego radcy prawnego wskazała, że odstępuje od umowy dzierżawy z dnia 1 kwietnia 2016 roku.

Sąd Okręgowy uznał, że powództwo jest zasadne. W toku procesu strona powodowa dokonała przedmiotowej zmiany powództwa. Cofnęła pozew i zrzekła się roszczenia wobec pozwanej A. B..

W odniesieniu do pozwanej M. P. (1) strona powodowa podtrzymała powództwo w zakresie części posiadanych przez nią pomieszczeń znajdujących się w budynku nazwanym jako pałacowy na działce stanowiącej część nieruchomości, dla której prowadzona jest przez Sąd Rejonowy w Gryfinie księga wieczysta KW nr (...), cofając pozew i zrzekając się o roszczenia o wydanie w pozostałym zakresie oraz w zakresie zgłoszonych roszczeń ewentualnych.

Ostatecznie przedmiotem roszczenia było żądanie wydania przez pozwaną M. P. (4) pomieszczeń zlokalizowanych na pierwszym piętrze budynku pałacowego, które łącznie są oddzielone od pozostałej części budynku kartami, przy czym budynek pałacowy położony jest na działce nr (...) w miejscowości W. przy ulicy (...), dla których przez Sąd Rejonowy w Gryfinie prowadzona księga wieczysta (...). Jest to część roszczenia pierwotnie zgłoszonego przez stronę powodową, a które znalazło nieco szersze uzasadnienie na stronie 11 pozwu, gdzie odniesiono się do pomieszczeń wykorzystywanych przez pozwaną M. P. (1), mimo że klucze do pozostałych pomieszczeń zostały wydane przez pozwaną A. B..

29 kwietnia 2016 roku A. B. wydała stronie powodowej pozostałą część nieruchomości, a w chwili orzekania przez Sąd pierwszej instancji zaistniała zatem taka sytuacja procesowa, kiedy M. P. (1) nie władała faktycznie częścią rzeczy, której wydanie jest przedmiotem roszczenia, przy czym ta utrata posiadania nastąpiła wskutek udzielenia przez Sąd tymczasowej ochrony prawnej, skutecznie wykonanej w postępowaniu egzekucyjnym.

Wykonanie orzeczenia w przedmiocie zabezpieczenia roszczenia o wydanie przez wydanie powodowi rzeczy nie oznacza, że posiadacz zaprzestał posiadania rzeczy, jest jedynie przeszkodą przemijająca w posiadaniu rzeczy przez pozwaną M. P. (1), utratą przesłanki faktycznego władztwa.

W toku postępowania pozwana twierdziła, że przysługuje jej prawo do posiadania części pomieszczeń znajdujących się w budynku pałacowym, wnosząc o oddalenie powództwa w tym przedmiocie, wyrażając tym samym wolę dalszego posiada rzeczy. Oddalenie powództwa o wydanie oznaczałoby upadek zabezpieczenia, więc umożliwiałoby zgłoszenie przez M. P. (1) żądania przywrócenia posiadania nieruchomości.

Mimo wykonania postanowienia o zabezpieczeniu stronie powodowej przysługuje w dalszym ciągu interes prawny w uzyskaniu orzeczenia nakazującego pozwanej M. P. (1) wydania części nieruchomości wchodzącej w skład przedsiębiorstwa powódki.

Powódka wywodzi roszczenie z normy art. 222 § 1 k.c. domagając się od pozwanej M. P. (1) wydania części nieruchomości, przy czym bezspornie stronie powodowej przysługuje prawo własności przedmiotu objętego roszczeniem. Pozwana przeciwstawiła prawu własności powoda własne uprawnienie do władania rzeczą i odwołała się do umowy najmu nazwanej jako umowa najmu lokalu mieszkalnego z 2 stycznia 2008 roku , zmienionego następnie aneksem z 3 sierpnia 2015 roku.

Umowa najmu została zawarta między M. P. (1) będącą jedynym członkiem zarządu powodowej spółki w dniu 2 stycznia 2008 roku oraz księgową G. T., która miała działać w imieniu tejże spółki. Stosownie do art. 210 § 1 k.s.h., w umowie między spółką a członkiem zarządu spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników, a umowa nierespektująca tego sposobu reprezentacji spółki jest nieważna z mocy art. 58 § 1 k.c. Nie ma podstaw do przyjęcia, że księgowa G. T. była osobą, o której mowa w art. 210 § 1 k.s.h., co stanowi o nieważności umowy najmu z dnia 2 stycznia 2008 roku. Aneks do umowy zmierzający do jej zmiany został zawarty również przez G. T. występującą w roli prokurenta. Z akt sprawy nie wynika, aby w dacie zawarcia umowy mającej zmieniać umowę najmu G. T. rzeczywiście była prokurentem spółki, bez względu jednak na tę okoliczność, takiej reprezentacji spółki nie dopuszcza art. 210 § 1 k.s.h., co oznacza nieważność umowy mającej zmieniać umowę najmu. Faktyczne wykonywanie umowy przez udostępnienie lokalu przez spółkę i zapłata czynszu przez M. P. (1) nie ma znaczenia dla ustalenia, że strony zawarły umową najmu w sposób konkludentny. Dla dorozumianego zawarcia umowy w dalszym ciągu konieczna jest reprezentacja spółki pozostająca w zgodzie z art. 210 § 1 k.s.h., a z materiału sprawy nie wynika, że konkludentne oświadczenie woli złożyła rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników. M. P. (1) nie przysługuje zatem zarzut tamujący prawo własności powodowej spółki, a mający wynikać z najmu części pomieszczeń znajdujących się w budynku nazwanym jako pałacowy. Fakt ten w połączeniu z istnieniem interesu prawnego w podtrzymywaniu powództwa o wydanie, mimo zrealizowania tego roszczenia w postępowaniu w przedmiocie wykonania zabezpieczenia wg sądu I instancji stanowił o zasadności roszczenia windykacyjnego.

Apelację od powyższego wyroku wniosła pozwana M. P. (1) w części nakazującej jej, aby wydała powodowi część nieruchomości położonej w W. przy ul. (...): pomieszczenia zlokalizowane na 1 piętrze budynku pałacowego, wszystkie łącznie oddzielone od pozostałej części budynku kratami, przy czym budynek pałacowy położony jest na działce nr (...) w miejscowości W., a dla nieruchomości prowadzona jest przez Sąd Rejonowy w Gryfinie księga wieczysta nr KW (...) objętej pkt 1 wyroku oraz w części orzekającej o kosztach postępowania, tj. objętej pkt 4 wyroku.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

- Naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało wpływ na wynik sprawy tj.:

1) art. 321 KPC poprzez niezbadanie merytorycznych podstaw żądania pozwu i orzeczenie ponad żądanie pozwu,

2) art. 233 § KPC poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie i wyciągnięcie wadliwych wniosków opartych na nieprawidłowej argumentacji i błędnej ocenie dowodu z dokumentu w postaci umowy najmu z dnia 02 stycznia 2008 r.,

3) art. 203 § 2 KPC poprzez nie zasądzenie na rzecz pozwanej M. P. (1) kosztów postępowania, podczas gdy postępowanie wobec pozwanej M. P. (1) zostało w części umorzone wskutek cofnięcia pozwu przez powoda, a pełnomocnik pozwanej na rozprawie w dniu 22 listopada 2016 r. złożył wniosek o zasądzenie kosztów postępowania,

4) art. 108 § 1 KPC poprzez brak orzeczenia przez Sąd w wyroku sposobu ponoszenia kosztów przez pozwane A. B. i M. P. (1) tj. kto i w jakiej wysokości ponosi koszty procesu,

5) błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że pozwana M. P. (1) jest stroną przegrywającą pomimo, iż powód cofnął pozew, a cofniecie pozwu nie nastąpiło wskutek zaspokojenie roszczenia w toku procesu.

- Naruszenie przepisów prawa materialnego tj.:

1) art. 5 KC w zw. z art. 210 KSH przez jego niewłaściwe zastosowanie poprzez nadużycie w okolicznościach faktycznych sprawy zarzutu nieważności czynności prawnej,

2) art. 103 KC przez jego błędną wykładnie i w konsekwencji niezastosowanie. Wskazując na powyższe zarzuty wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia w części, tj. w zakresie pkt 1 wyroku poprzez oddalenie powództwa w tej części oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazała argumentacje poszczególnych zarzutów.

Pozwana M. P. (1) zmieniła swoje nazwisko na G..

D. decyzja administracyjna z 10.06.2016r. k- 274

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja pozwanej jako niezasadna podlegała oddaleniu.

Wstępnie zaznaczenia wymaga, że Sąd I instancji w sposób prawidłowy zgromadził w sprawie materiał dowodowy, a następnie w sposób niewadliwy dokonał jego oceny. W konsekwencji ustalił stan faktyczny, odpowiadający treści tych dowodów. Tym samym Sąd Apelacyjny przyjął go za własny. W sytuacji bowiem, gdy sąd odwoławczy orzeka na podstawie materiału zgromadzonego w postępowaniu w pierwszej instancji nie musi powtarzać dokonanych ustaleń, gdyż wystarczy stwierdzenie, że przyjmuje je za własne). Jak jednolicie wskazuje się w judykaturze, obowiązek rozpoznania sprawy w granicach apelacji (art. 378 § 1 k.p.c.), oznacza co do zasady związanie sądu odwoławczego zarzutami prawa procesowego (tak Sąd Najwyższy min. w uchwale z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07), za wyjątkiem oczywiście tego rodzaju naruszeń, które skutkują nieważnością postępowania.

Sąd Apelacyjny nie dostrzegł ich wystąpienia w niniejszej sprawie. Nie zasługiwały natomiast na uwzględnienie w odniesieniu do istoty sprawy zarówno zarzuty dotyczące naruszenia przez Sąd I instancji przepisów procedury jak i prawa materialnego.

Odnosząc się do podniesionego w apelacji zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. zauważyć należy, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalony jest pogląd, zgodnie z którym zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. może być uznany za zasadny jedynie w wypadku wykazania, że ocena materiału dowodowego jest rażąco wadliwa czy w sposób oczywisty błędna, dokonana z przekroczeniem granic swobodnego przekonania sędziowskiego, wyznaczonych w tym przepisie. Sąd drugiej instancji ocenia, bowiem legalność oceny dokonanej przez Sąd Okręgowy, czyli bada czy zostały zachowane kryteria określone w art. 233 § 1 k.p.c. Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału, dokonując wyboru określonych środków dowodowych. Jeżeli z danego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona tylko wtedy gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub, gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo – skutkowych (por. przykładowo postanowienie z dnia 11 stycznia 2001 r., I CKN 1072/99, Prok. i Pr. 2001 r., nr 5, poz. 33, postanowienie z dnia 17 maja 2000 r., I CKN 1114/99, nie publ., wyrok z dnia 14 stycznia 2000 r., I CKN 1169/99, OSNC 2000 r., nr 7-8, poz. 139, ).

Tego rodzaju uchybień, wbrew stanowisku skarżącej nie sposób doszukać się w niniejszej sprawie. Sąd I instancji dokonał oceny każdego z dowodów, a w dalszej kolejności skonfrontował z pozostałym materiałem. Ocena ta nie naruszyła ani zasad logicznego myślenia, ani też zasad doświadczenia życiowego.

W rzeczywistości zarzuty apelacji nie podważają skutecznie ustalonych przez Sąd Okręgowy faktów, są one w stosunku do nich wyłącznie polemiczne, będące wyrazem bardzo subiektywnej oceny wyselekcjonowanej przez skarżącą części zebranego i przeprowadzonego w sprawie materiału dowodowego, które w założeniu miały wykazać zasadność argumentacji powódki wskazanej w uzasadnieniu apelacji.

Pozwana w wywiedzionej apelacji zarzuciła, że doszło do naruszenia art. 233 § 1 k.p.c poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie i wyciągnięcie wadliwych wniosków opartych na nieprawidłowej argumentacji i błędnej ocenie dowodu z dokumentu w postaci umowy najmu z dnia 2 stycznia 2008 r.

W uzasadnieniu apelacji skarżąca podniosła, że przedmiotowy dowód z dokumentu został przez pozwaną załączony do odpowiedzi na pozew z dnia 25 lipca 2016 r. Powódka dopiero podczas rozprawy w dniu 22 listopada 2016 r. zakwestionowała po raz pierwszy ważność umowy najmu powołując się na nienależyte umocowanie pełnomocnika działającego w imieniu powoda i naruszenie art. 210 KSH. Jak wynika z nagrania elektronicznego protokołu z rozprawy z dnia 2016 r. w odpowiedzi na twierdzenie powódki pełnomocnik pozwanej wniósł o zakreślenie terminu celem ustosunkowania się do stanowiska powódki i złożenia wniosków dowodowych potwierdzających ważność umowy najmu. Sąd I instancji pozostawił powyższy wniosek bez merytorycznego rozpoznania, uniemożliwiając pozwanej obronę stanowiska przeciwnego do twierdzeń powódki.

W ocenie pozwanej brak możliwości zajęcia przez nią stanowiska w odniesieniu do twierdzeń powódki podważających ważności umowy najmu spowodowało, iż Sąd I instancji wyciągnął wadliwe wnioski oparte wyłącznie na nieprawidłowej zdaniem pozwanej argumentacji strony powodowej i dokonał błędnej oceny dowodu z umowy najmu z dnia 2 stycznia 2008 r.

Pozwana dodała też, że dowód ten miał istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie, a jego ocena wobec ograniczenia przez powoda powództwa w stosunku do pozwanej M. P. (1) podczas rozprawy w dniu 22 listopada 2016 r. stała się podstawą rozstrzygnięcia przedmiotowego wyroku.

Jednakże zdaniem Sądu Apelacyjnego nie sposób podzielić powyższej argumentacji.

Wyraźnie uwadze skarżącej uszło to, że miała faktyczną możliwość zajęcia stanowiska w odniesieniu do twierdzeń powódki podważających ważności umowy najmu, albowiem pogląd powódki podzielił wcześniej , na gruncie postępowania zabezpieczającego i dla potrzeb rozpatrzenia zażalenia pozwanych na udzielone zabezpieczenie Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy w sprawie VIII Gz 190/16.

Twierdzenia apelacji wskazujące na to, że powódka po raz pierwszy zakwestionowała ważność umowy najmu dopiero na rozprawie w dniu 22 listopada 2016r. nie są zasadne , gdyż ważność tej umowy kwestionowała ona już wcześniej - w ramach postępowania zabezpieczającego tj. w odpowiedzi na zażalenie obowiązanej z dnia 25 maja 2016 r., tj. w pkt IV pisma z dnia 15 czerwca 2016 r., wskazując, iż przedłożona przez M. P. (1) umowa najmu jest umową nieważną, która nie tworzy po jej stronie skutecznego wobec powódki prawa do korzystania z pomieszczeń jej przedsiębiorstwa, w związku z wadliwą reprezentacją Spółki, powódka zarzuciła też nieważność tej umowy ze względu na brak uchwały zgromadzenia wspólników.

Kolejny zarzut pozwanej dotyczył naruszenie art. 321 KPC poprzez niezbadanie merytorycznych podstaw żądania pozwu i orzeczenie ponad żądanie pozwu.

Uzasadniając go pozwana wskazała, że sąd I instancji nie był uprawniony do orzekania w niniejszej sprawie co do umowy najmu z dnia 2 stycznia 2008 r. i ponad żądanie pozwu orzekł o jej uprawnieniach wynikającej z tej umowy, gdyż w odniesieniu do części nieruchomości położonej w W. przy ul. (...): pomieszczeń zlokalizowanych na 1 piętrze budynku pałacowego, oddzielonych od pozostałej części budynku kratami pozwana dysponowała innym tytułem prawnym, aniżeli zostało to wykazane przez powódkę.

Dodała też, że ww. pomieszczeniami władała jako osoba fizyczna na podstawie zawartej w dniu 2 stycznia 2008 r. umowy najmu, dlatego by skutecznie pozbawić ją władztwa nad przedmiotowymi pomieszczeniami powódka powinna wystąpić z nowym powództwem.

Podsumowując wskazała, że w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy, wskutek niezbadania merytorycznych podstaw żądania pozwu Sąd I instancji orzekł ponad żądanie pozwu, czym naruszył normę art. 321 kpc.

Jednakże dla Sądu Apelacyjnego powyższy zarzut jak i przytoczona na jego uzasadnienie argumentacja jest niezrozumiała i nie poddaje się rzeczowej analizie – w żaden sposób nie zasługuje on na uwzględnienie.

Artykuł 321 § 1 kpc wyraża kardynalną zasadę wyrokowania dotyczącą przedmiotu orzekania, według której sąd związany jest żądaniem zgłoszonym przez powoda w powództwie , a więc nie może wbrew żądaniu powoda zasądzić czegoś jakościowo innego albo w większym rozmiarze, czy też zasądzić powództwo na innej podstawie faktycznej niż wskazana przez powoda.

Powódka od samego początku domagała się wydania jej przedmiotowej części przedsiębiorstwa tj całego budynku pałacowego, w którym ten lokal objęty umową najmu się znajdował, następnie określając przedmiot żądania wydania jako pomieszczenia zlokalizowane na 1 piętrze budynku pałacowego, wszystkie łącznie oddzielone od pozostałej części budynku kratami, twierdząc, że są one we władaniu pozwanej – i o tym dokładnie rozstrzygał sąd.

Natomiast to sama pozwana przeciwstawiając prawu własności powoda własne uprawnienie do władania rzeczą odwołała się do najmu lokalu mieszkalnego z 2 stycznia 2008 roku.

Z kolei w zakresie przepisów prawa materialnego skarżąca wskazała naruszenie art. 5 KC w zw. z art. 210 KSH przez jego niewłaściwe zastosowanie poprzez nadużycie w okolicznościach faktycznych sprawy zarzutu nieważności czynności prawnej.

Uzasadniając go wskazała, że powyższa regulacja nie może być interpretowana w oderwaniu od art. 5 KC, a w okolicznościach niniejszej sprawy uznanie przedmiotowej umowy najmu za nieważną za skutkiem ex tunc prowadziłoby do całkowitego pokrzywdzenia pozwanej jako osoby fizycznej, która przez okres ponad ośmiu lat należycie wywiązywała się z obowiązków wskazanych w umowie najmu.

Podkreśliła, że przez ponad osiem lat obowiązywania i wykonywania umowy najmu, jak również w toku niniejszego procesu – do rozprawy w dniu 22 listopada 2016 r., powódka nie kwestionowała ważności umowy najmu.

Tym samym w ocenie pozwanej w takich okolicznościach uznanie umowy za nieważną z uwagi na niewłaściwą reprezentację spółki przy jej podpisywaniu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, gdyż doprowadziłoby to do bezpodstawnego wzbogacenia powódki kosztem pozwanej, której w żadnej mierze nie można zarzucić postępowania niezgodnego z zasadami współżycia społecznego. Pozwana stała na stanowisku, że nie może być skuteczne nadużywanie zarzutu nieważności umowy w oparciu o art. 210 KSH przez podmiot, który w wyniku kwestionowanej w ten sposób czynności prawnej odnosił przez tak długi okres czasu korzyść w postaci świadczenia pieniężnego ze strony pozwanej, gdyż takie rozstrzygnięcie pozostawałoby w sprzeczności z zasadami sprawiedliwości i promowałoby zachowania nieetyczne w stosunkach gospodarczych.

Sąd Apelacyjny nie podzielił słuszności i tego zarzutu skarżącej.

Zgodnie z treścią art. 5 kc nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

W świetle powyższej regulacji uznanie przez sąd I instancji przedmiotowej umowy najmu za nieważną wbrew twierdzeniom skarżącej nie prowadziłoby do jej całkowitego pokrzywdzenia jako osoby fizycznej albowiem uwadze pozwanej uszło to, że nawet zakładając, iż rzeczywiście przez okres ponad ośmiu lat należycie wywiązywała się ona z obowiązków wskazanych w umowie najmu płacąc czynsz , to z drugiej strony uzyskała za to świadczenie wzajemne- korzystanie przez ten okres czasu z przedmiotowego lokalu.

Jednakże zdaniem Sądu Apelacyjnego na uwadze należy mieć też i to, że z analizy przedmiotowego zarzutu wynika w niezbity sposób, iż skarżąca nie kwestionowała zasadności uznania przez sąd I instancji przedmiotowej umowy najmu za nieważną.

Powyższy wniosek potwierdza też następny zarzut skarżącej tj. naruszenia art. 103 KC przez jego błędną wykładnie i w konsekwencji niezastosowanie.

W uzasadnieniu pozwana wskazała, że przepisy art. 103 § 1 i 2 k.c. stosuje się w drodze analogii także wtedy, gdy zawierający umowę w imieniu osoby prawnej jako jej organ nie jest nim albo przekracza zakres umocowania takiego organu - podobieństwo instytucji organu osoby prawnej i pełnomocnictwa przemawia za stosowaniem, w drodze analogii, przewidującego sankcję bezskuteczności zawieszonej art. 103 § 1 i 2 k.c. w zakresie nienormowanym przepisami szczególnymi do umów zawartych w imieniu osoby prawnej przez osoby działające w charakterze jej organu bez kompetencji do tego.

Dlatego wg skarżącej zachodziły podstawy do przyjęcia, że z powodu niewłaściwej reprezentacji powoda przy zawarciu umowy najmu z dnia 2 stycznia 2008 r. miała miejsce bezskuteczność zawieszona czynności prawnej, która ustała na skutek potwierdzenia przez spółkę tej umowy w drodze faktów konkludentnych, a mianowicie przez przystąpienie do wykonywania umowy, wykonywanie jej przez okres ponad ośmiu lat, pobierania czynszu od pozwanej na warunkach z umowy wynikających.

Jednakże w zakresie czynności dorozumianych twierdzenia pozwanej mają charakter czysto polemiczny- w żaden sposób nie nawiązują do argumentacji w tym zakresie sądu I instancji, który zasadnie przyjął, że faktyczne wykonywanie umowy przez udostępnienie lokalu przez spółkę i zapłata czynszu przez M. P. (1) nie ma znaczenia dla ustalenia, że strony zawarły umową najmu w sposób konkludentny - dla dorozumianego zawarcia umowy w dalszym ciągu konieczna jest reprezentacja spółki pozostająca w zgodzie z art. 210 § 1 k.s.h., a z materiału sprawy nie wynika, że konkludentne oświadczenie woli złożyła rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników.

Sąd Okręgowy uznał, że stosownie do art. 210 § 1 k.s.h., w umowie między spółką a członkiem zarządu spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników, a umowa nierespektująca tego sposobu reprezentacji spółki jest nieważna z mocy art. 58 § 1 k.c.- nie ma podstaw do przyjęcia, że księgowa G. T. była osobą, o której mowa w art. 210 § 1 k.s.h., co stanowi o nieważności umowy najmu z dnia 2 stycznia 2008 roku.

Sąd ten dodał też, że aneks do umowy zmierzający do jej zmiany został zawarty również przez G. T. występującą w roli prokurenta. Z akt sprawy nie wynika, aby w dacie zawarcia umowy mającej zmieniać umowę najmu G. T. rzeczywiście była prokurentem spółki, bez względu jednak na tę okoliczność, takiej reprezentacji spółki nie dopuszcza art. 210 § 1 k.s.h., co oznacza nieważność umowy mającej zmieniać umowę najmu.

Jednakże skarżąca zasadnie podniosła, że w chwili obecnej w judykaturze obok wcześniej dominującego poglądu o bezwzględnej nieważności czynności prawnej niezgodnej z art. 1 k.s.h. na podstawie art. 58 § 1 k.c. występuje również nurt przeciwny, gdzie Sąd Najwyższy opowiada się za dopuszczalnością potwierdzenia na podstawie art. 103 k.c. umowy zawartej przez niemający wymaganej kompetencji organ osoby prawnej - vide uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z 30 maja 1990 r., III CZP 8/90.

Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 11 marca 2010 r., IV CSK 413/09 uznał, że pomimo różnic konstrukcyjnych między działaniem organu osoby prawnej (art. 38 k.c.) a działaniem pełnomocnika takiej osoby (art. 95 i 96 k.c.) istotną wspólną cechą obu instytucji jest to, że zarówno skutki prawne działania osoby pełniącej funkcję organu, jak i skutki działania pełnomocnika przypisywane są reprezentowanej osobie prawnej; innymi słowy, zarówno osoba pełniąca funkcję organu osoby prawnej, jak i pełnomocnik takiej osoby działają w imieniu osoby prawnej, konkludując trzeba przyjąć, że przepisy art. 103 § 1 i 2 k.c. stosuje się w drodze analogii także wtedy, gdy zawierający umowę w imieniu osoby prawnej jako jej organ nie jest nim albo przekracza zakres umocowania takiego organu.

Z kolei w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 14 września 2007 r., III CZP 31/07, Sąd Najwyższy przyjął, że do umowy zawartej przez zarząd spółdzielni bez wymaganej do jej ważności uchwały walnego zgromadzenia lub rady nadzorczej ma zastosowanie w drodze analogii art. 103 § 1 i 2 k.c. (OSNC 2008, nr 2, poz. 14). W uzasadnieniu uchwały zauważył, że ogólna kompetencja zarządu do reprezentacji spółdzielni na zewnątrz podlega niekiedy ograniczeniu przez wymaganie zgody innego organu do dokonania określonej czynności prawnej. Podobnemu ograniczeniu podlega również ogólna kompetencja do reprezentacji na zewnątrz zarządu innych osób prawnych. W piśmiennictwie w omawianych sytuacjach mówi się też o wymaganiu zgody innego organu "do ważności" lub "do dokonania czynności prawnej".

Rozważając problematykę sankcji dokonania czynności prawnej w imieniu osoby prawnej w charakterze jej organu bez kompetencji do tego, Sąd Najwyższy wskazał na nurt orzecznictwa uznający taką czynność za bezwzględnie nieważną na podstawie art. 58 § 1 k.c. (np. orzeczenia Sądu Najwyższego: z dnia 6 marca 1991 r., III CZP 8/91, OSNCP 1991, nr 7, poz. 94, z dnia 3 marca 2005 r., II CK 409/04, OSNC 2006, nr 2, poz. 33, a także z dnia 15 marca 2002 r., II CKN 1415, nie publ.) lub wywodzący ten skutek z art. 39 w związku z art. 38 k.c. (np. orzeczenia: Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 1996 r., I CKN 22/96, OSNC 1997, nr 6-7, poz. 75, z dnia 26 czerwca 1997 r., I CKN 130/97, nie publ., z dnia 15 lutego 2002 r., III CKN 494/99, nie publ., z dnia 14 stycznia 2004 r., I CK 54/03, OSNC 2005, nr 2, poz. 35 i z dnia 8 października 2004 r., V CK 76/04, nie publ.). Orzeczenia opowiadające się za bezwzględną nieważnością nie są jednak - zauważył Sąd Najwyższy - jedynymi wypowiedziami sądów w poruszanej kwestii. W wyroku z dnia 22 lipca 1998 r., I PKN 223/98 (OSNP 1999, nr 16, poz. 509) Sąd Najwyższy opowiedział się bowiem za dopuszczalnością potwierdzenia na podstawie art. 103 k.c. umowy zawartej przez niemający wymaganej kompetencji organ osoby prawnej.

Sąd Najwyższy uznał , że nurt orzecznictwa przyjmujący bezwzględną nieważność czynności prawnych dokonanych przez osoby działające w imieniu osoby prawnej w charakterze jej organu bez kompetencji do tego pozostaje też w sprzeczności z założeniami generalnie akceptowanej w piśmiennictwie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 30 maja 1990 r., III CZP 8/90, mającej moc zasady prawnej (OSNCP 1990, nr 10-11, poz. 124).

Ponadto - stwierdził Sąd Najwyższy - w najnowszym piśmiennictwie pojawiły się głosy podające w wątpliwość pogląd judykatury o bezwzględnej nieważności czynności prawnych dokonanych przez osoby działające w imieniu osoby prawnej w charakterze jej organu bez kompetencji do tego.

Dodał, że pogląd odrzucający stosowanie w drodze analogii art. 103 § 1 i 2 k.c. do zawartych przez te osoby umów nasuwa istotnie poważne zastrzeżenia. Przede wszystkim nie przekonuje przytaczany dla uzasadnienia tego poglądu argument odwołujący się do różnicy między konstrukcją "działania przez organ osoby prawnej" a konstrukcją "działania przez pełnomocnika". Również to, że art. 39 § 1 k.c. zawiera jedynie normę odpowiadającą art. 103 § 3 k.c., a brak w nim odpowiedników art. 103 § 1 i 2 k.c., nie przesądza samo przez się o woli ustawodawcy uznania wszystkich czynności prawnych dokonanych przez osoby działające w imieniu osoby prawnej w charakterze jej organu bez kompetencji do tego za bezwzględnie nieważne. Nie normując w art. 39 k.c. sankcji dokonania takiej czynności ustawodawca pozostawił ustalenie tej sankcji sądom przy zastosowaniu ogólnych reguł wykładni prawa, a podobieństwo instytucji organu osoby prawnej i pełnomocnictwa przemawia - stwierdził Sąd Najwyższy - za stosowaniem w drodze analogii przewidującego sankcję bezskuteczności zawieszonej art. 103 § 1 i 2 k.c. w zakresie nienormowanym przepisami szczególnymi do umów zawartych w imieniu osoby prawnej przez osoby działające w charakterze jej organu bez kompetencji do tego.

Stanowisko wyrażone w powołanej uchwale składu siedmiu sędziów znalazło odzwierciedlenie w późniejszym orzecznictwie Sądu Najwyższego, czego przykładem są wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 9 listopada 2007 r., V CSK 278/06 (nie publ.), z dnia 29 listopada 2007 r., III CSK 169/07 (OSNC 2009, nr 1, poz. 17), z dnia 5 lutego 2009 r., I CSK 297/08 (nie publ.) i z dnia 17 kwietnia 2009 r., III CSK 304/08 (nie publ.) oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2008 r., III CZP 122/08 (OSNC 2009, nr 7-8, poz. 115).

Jednakże zdaniem Sądu Apelacyjnego przyjęcie i zastosowanie w niniejsze sprawie powyższego poglądu i tak nie spowodowałoby zmiany rozstrzygnięcia sądu I instancji w kierunku postulowanym przez skarżącą.

Poza wcześniej już podniesioną argumentacją, co do braku podstaw uznania potwierdzenia przez spółkę przedmiotowej umowy w drodze faktów konkludentnych, to należy też mieć na uwadze i to, że pozwana nawet nie podjęła próby wykazania, iż faktycznie powodowa spółka przystąpiła do wykonywania umowy i to przez okres ponad ośmiu lat oraz, że pobierała od niej czynsz na warunkach wynikających z umowy.

Ponadto brak przedłożenia chociażby dokumentów potwierdzających wpłaty czynszu na rzecz powoda w bardzo znaczący sposób obniża wiarygodność twierdzenia pozwanej, że w ogóle doszło do zawarcia przedmiotowej umowy najmu, że nie została ona wytworzona na użytek niniejszego postepowania.

Za brakiem wiarygodności twierdzeń pozwanej w tym zakresie przemawia również analiza zachowania pozwanej w toku postępowania odwoławczego podnoszone przez nią twierdzenia co do właściwego umocowania księgowa G. T. do reprezentowania powoda przy zawieraniu przedmiotowej umowy najmu.

Rażąca z jednej a znamienną z drugiej strony była ta chwiejność stanowiska pozwanej, która w postępowaniu przed sądem I instancji nie zwalczała zarzutu nieważności tej umowy, również jak to było już wcześniej przedstawione nie czyniła tego w wywiedzionej apelacji.

Dopiero do pisma procesowego z 6 lipca 2017r. , złożonym po rozprawie apelacyjnej dołączyła protokół ze Zgromadzenia Wspólników powodowej spółki z 2.10.2008r. zawierającego uchwałę nr (...) upoważniającą G. T. do zawierania umów z Prezesem zarządu M. G..

Jednakże nie przedłożyła żadnych dowodów ( np. potwierdzających wpłaty czynszu ) , że faktycznie taka umowa została zawarta i w tej właśnie dacie.

W sposób merytoryczny nie podała też, dlaczego nie złożyła wcześniej powyższej uchwały.

Ponadto co do zasady uchwała zgromadzenia wspólników o ustanowieniu pełnomocnika, o którym mowa w art. 210§1 ksh, powinna być wpisana do księgi protokołów, o której mowa w art. 248 § ksh. Protokoły uchwał gromadzone są w księdze protokołów. Obowiązek prowadzenia księgi protokołów spoczywa na zarządzie.

Natomiast zgodnie z art. 248 § 2 ksh w protokole należy stwierdzić prawidłowość zwołania zgromadzenia wspólników i jego zdolność do powzięcia uchwał, wymienić powzięte uchwały, liczbę głosów oddanych za każdą uchwałą i zgłoszone sprzeciwy. Do protokołu należy dołączyć listę obecności z podpisami uczestników zgromadzenia wspólników. Dowody zwołania zgromadzenia wspólników zarząd powinien dołączyć do księgi protokołów.

Jednakże żadnego z tych dokumentów pozwana nie przedłożyła i to mimo stanowiska powódki kwestionującego wiarygodność powyższej uchwały , zawartego w piśmie z dnia 8 grudnia 2017 r.

W świetle powyższych rozważań za nieudowodnione należało uznać twierdzenia pozwanej, że na podstawie umowy najmu z dnia 2 stycznia 2008 r. posiadała ona ważny tytuł prawny do przedmiotowej nieruchomości i brak było podstaw do wydania ww. pomieszczeń w niniejszym postępowaniu.

Niezasadne okazały się też zarzut naruszenia art. 203 § 2 KPC poprzez nie zasądzenie na rzecz pozwanej M. P. (1) kosztów postępowania, podczas gdy postępowanie wobec pozwanej M. P. (1) zostało w części umorzone wskutek cofnięcia pozwu przez powoda, a pełnomocnik pozwanej na rozprawie w dniu 22 listopada 2016 r. złożył wniosek o zasądzenie kosztów postępowania.

Sąd orzeka o roszczeniach ewentualnych w sytuacji, kiedy uznaje za bezzasadne roszczenie zgłoszone na pierwszym miejscu, jednakże w niniejszej sprawie sąd I instancji orzekł jedynie o roszczeniu podstawowym skierowanym w stosunku o pozwanej tj. o wydanie nieruchomości, które uznał za zasadne – to, że w mniejszym przedmiotowo zakresie niż

określono w pozwie nie przeciwstawia się uznaniu skarżącej za przegrywającą, co uzasadniało zwrot powodowi celowych kosztów procesu, zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c.

Zasadny okazał się jedynie zarzut naruszenia art. 108 § 1 KPC poprzez brak orzeczenia przez Sąd w wyroku sposobu ponoszenia kosztów przez pozwane A. B. i M. P. (1) tj. kto i w jakiej wysokości ponosi koszty procesu.

Z uwagi na to jak oraz mając na uwadze, że przegrywającą ostatecznie okazała się tylko skarżąca, to Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 kpc zmienił zaskarżony wyrok w punkcie czwartym w ten sposób, że zasądził od pozwanej M. G. na rzecz powódki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. kwotę 13.217 złotych tytułem kosztów procesu - uznając, że w stosunku do niej brak było jakichkolwiek podstaw do zastosowania regulacji art. 102 kpc.

Natomiast Sąd Apelacyjny w oparciu o art. 385 k.p.c. oddalił apelację pozwanej w pozostałej części.

W konsekwencji należało uznać, że powódka co do zasady przegrała postępowanie przed Sądem Apelacyjnym, dlatego o kosztach procesu w postępowaniu apelacyjnym orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu i zasądzono od pozwanej M. G. na rzecz strony powodowej kwotę 4.050 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Agnieszka Sołtyka Dariusz Rystał Agnieszka Bednarek-Moraś