Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 maja 2019 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 9 maja 2019 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy A. B. (1)

przy udziale zainteresowanego (...). o.o

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o ustalenie podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu

na skutek odwołania A. B. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 10 grudnia 2018 r. znak: (...) decyzja nr (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję i stwierdza, że A. B. (1) jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu
i wypadkowemu w okresie od 08.01.2007 r. do 31.12.2009 r.,

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. na rzecz A. B. (1) kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt zł) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

/-/ SSO R. Jerka

IV U 340/19

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 grudnia 2018 r. znak: (...) nr (...) ZUS O/O. stwierdził, iż A. B. (1) jako pracownik u płatnika składek (...) sp. z.o.o. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 8.01.2007 r. do 31.12.2009 r.

W uzasadnieniu wskazano, iż z ubezpieczonym A. B. (1) niezgodnie z przepisem art. 210 § 1 k.sh. zawarto umowę o pracę na stanowisku prezesa zarządu. W myśl tej regulacji umowę taką może zawrzeć jedynie pełnomocnik ustanowiony uchwałą wspólników lub rada nadzorcza ( której spółka nie posiada ) a tymczasem przedmiotową umowę w imieniu spółki zawarł jej udziałowiec. Dodatkowo organ rentowy wywodził, iż wymieniony wykonywał czynności typowo zarządcze ( na stanowisku prezesa zarządu ) co jego zdaniem wyklucza nawiązanie stosunku pracy.

W odwołaniu od tejże decyzji odwołujący A. B. (1) wniósł o jej zmianę i ustalenie iż jako pracownik u płatnika składek (...) sp. z.o.o. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 8.01.2007 r. do 31.12.2009 r. W uzasadnieniu odwołania wskazał, iż co prawda nie dochował warunków formalnych związanych z zawarciem umowy o pracę ( naruszenie art. 210§1 ksh ) to jednak faktycznie świadczył pracę na warunkach zawartej umowy tj. wykonywał nadzór nad pracownikami spółki budowlanej, którą zarządzał, zawierał w jej imieniu kontrakty budowlane, zamawiał potrzebne materiały i sprzęt. Także pracodawca wywiązywał się w z zawartej umowy wypłacając mu regularnie wynagrodzenie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) sp. z.o.o. zajmuje się wykonawstwem robot budowlanych. W dniu 8.01.2007 r. została zawarta z A. B. (1) umowa o pracę na stanowisku prezesa zarządu z obowiązującym wówczas minimalnym wynagrodzeniem w kwocie 936 zł. Przy podpisaniu umowy spółkę reprezentował udziałowiec M. B.. Skarżący nie jest udziałowcem przedmiotowej spółki.

W spornym okresie tj. od 8.01.2007 r. do 31.12.2009 r. wymieniony jako prezes spółki kierował jej pracami związanymi z prowadzonymi przez spółkę inwestycjami gdzie pełniła ona funkcję generalnego wykonawcy na dużych inwestycjach m.in. budowa osiedla (...) w O., kamienic „(...) W. „ w G.. W ramach wykonywania obowiązków pracowniczych wymieniony uczestniczył z ramienia spółki w naradach budowlanych ( z inwestorem, podwykonawcami itp. ), zamawiał materiały ( beton, stal, szalunki itp. ), zawierał umowy z podwykonawcami, dostawcami, inwestorami, dokonywał obmiarów, uczestniczył w odbiorze etapów robót, nadzorował pracowników, okresowo pełnił funkcję kierownika budowy itp. Wymieniony posiada bogate wykształcenie i doświadczenie w branży budowlanej .

(dowód: dokumenty k. 46 - 65 , zeznania ubezpieczonego k. 39 - -39v, 40v, P. K. k. 39v – 40, W. L. k. 40, akta ZUS )

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego w ocenie Sądu zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 210 § 1 ksh w umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje m.in. pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników.

W niniejszej sprawie umowa o pracę z dnia 8.01.2007 r. została zawarta pomiędzy M. B. – większościowym udziałowcem spółki ( 75% ) a ubezpieczonym a więc wbrew regule wyrażonej w art. 210§1 k.s..h

W orzecznictwie Sądu Najwyższego dotyczącym kwestii sankcji zawarcia umowy w imieniu osoby prawnej w charakterze jej organu przez osobę lub osoby niemające do tego kompetencji dominowały wypowiedzi uznające taką umowę za bezwzględnie nieważną. Takie stanowisko Sąd Najwyższy zawarł m.in. w powołanych przez powoda (k.302) wyrokach: z dnia 12 grudnia 1996 r., I CKN 22/96, z dnia 26 czerwca 1997 r., I CKN 130/97, z dnia 31 stycznia 2001 r. III CKN 984/98 i z dnia 16 grudnia 2004 r., V CK 674/03.

Odmienny pogląd, opowiadający się za dopuszczalnością zastosowania w takim przypadku - w drodze analogii - art. 103 k.c., wyrażony został w uzasadnieniu uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 14 września 2007 r., III CZP 31/07 (OSNC 2008, Nr 2, poz. 14), w którym podkreślono, że ustawodawca - normując w art. 39 k.c. sankcję dokonania czynności prawnej w imieniu osoby prawnej w charakterze jej organu bez kompetencji do tego - ustalenie jej pozostawił sądom przy zastosowaniu ogólnych reguł wykładni prawa, podobieństwo zaś instytucji organu osoby prawnej i pełnomocnictwa przemawia za stosowaniem w drodze analogii art. 103 § 1 i 2 k.c. w zakresie nienormowanym przepisami szczególnymi do umów zawartych w imieniu osoby prawnej przez osoby działające w charakterze organu osoby prawnej bez kompetencji do tego. Sąd Najwyższy zwrócił przy tym uwagę, że sankcja bezskuteczności zawieszonej nie tylko skutecznie chroni interesy osoby prawnej, której zasady reprezentacji zostały naruszone, ale także lepiej odpowiada potrzebom bezpieczeństwa obrotu; w szczególności wyklucza kwestionowanie czynności prawnej przez kontrahenta osoby prawnej tylko dlatego, że czynność ta przestała mu odpowiadać. Stanowisko takie Sąd Najwyższy zajął również w wyroku z dnia 17 kwietnia 2009 r., III CSK 304/08 oraz w wyroku z 26 kwietnia 2013 r., II CSK 482/12, który zapadł w podobnym do rozpoznawanej sprawy stanie faktycznym. Powstałe w sprawie II CSK 482/12 zagadnienie ważności czynności prawnej w imieniu osoby prawnej w charakterze jej organu bez umocowania dotyczyło bowiem czynności dokonanej w imieniu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Sąd Okręgowy pogląd ten i przytoczoną w jego uzasadnieniu argumentację w pełni podziela. W niniejszej sprawie ważność czynności prawnej – w postaci zawarcia umowy o pracę z ubezpieczonym z dnia 8.01.2007 r. – została potwierdzona przez pełnomocnika ustanowionego przez zgromadzenie wspólników( k. 45 – 48 ) Bez znaczenia jest to, iż czynności ta została dokonana kilka lat po dokonaniu potwierdzanych czynności. Przepis art. 103 § 1 k.c. nie przewiduje bowiem w tym zakresie terminu, po którego upływie wygasłoby wynikające z tego przepisu uprawnienie osoby, w imieniu której osoba nieuprawniona zawarła umowę, do potwierdzenia tej umowy. W takiej sytuacji uznać należy, iż w spornym okresie wymieniony objęty był pracowniczym tytułem ubezpieczenia.

Gdyby nawet nie podzielić wspomnianego poglądu, iż uznać, iż sporna umowa była dotknięta sankcją bezwzględnej nieważności to wskazać należy, iż zawarcie tej umowy może nastąpić per fakta concludentia. Zawarcie umowy przez fakty dokonane polega zaś na dorozumianym wyrażeniu woli stron przez zachowanie, które ujawniło tę wolę w sposób dostateczny (art. 60 KC w związku z art. 300 KP). Do nawiązania stosunku pracy w opisany sposób dochodzi w szczególności wskutek dopuszczenia pracownika do pracy, przyjmowania pracy przez pracodawcę i realizowania przez strony stosunku prawnego odpowiadającego cechom stosunku pracy określonym w art. 22 § 1 KP (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2000 r., I PKN 404/99, OSNAPiUS 2001 nr 10, poz. 347; z dnia 5 listopada 2003 r., I PK 23/03, z dnia 5 listopada 2003 r., I PK 633/02, OSNP 2004 nr 20, poz. 346; z dnia 6 października 2004 r., I PK 488/03, OSNP 2005 nr 10, poz. 145; z dnia 12 stycznia 2005 r., I PK 123/04, OSNP 2005 nr 15, poz. 231; z dnia 7 kwietnia 2009 r., I PK 215/08, OSNP 2010 nr 23-24, poz. 283; z dnia 8 czerwca 2010 r., I PK 16/10, z dnia 16 stycznia 2013 r., II CSK 280/12). Oczywiście dopuszczenie członka zarządu do pracy nie sanuje nieważnej umowy o pracę zawartej przez organ nieuprawniony do reprezentacji spółki do dokonywania czynności prawnych z członkiem zarządu, lecz to właśnie dopuszczenie do pracy kreuje stosunek pracy na warunkach dopuszczenia.

W niniejszej sprawie skarżący zatrudniony był na stanowisku prezesa zarządu, a zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wskazywał iż wymieniony zajmował się nie tylko działalnością stricte zarządczą ale wykonywał specjalistyczne czynności ( z racji swojego wykształcenia budowlanego ) odpowiadającemu stanowiska dyrektora/kierownika d.s. kontraktu. W spornym okresie prowadził w imieniu spółki znaczące inwestycje w której występowała ona jako generalny wykonawca uczestnicząc w naradach budowlanych ( z inwestorem, podwykonawcami itp. ), zamawiając materiały ( beton, stal, szalunki itp. ), zawierając umowy z podwykonawcami, dostawcami, inwestorami, dokonując obmiarów, uczestnicząc w odbiorze poszczególnych etapów robót, nadzorując pracowników, okresowo pełniąc wreszcie funkcję kierownika budowy. Zatem nie może ulega wątpliwości, iż w rzeczywistości świadczył on pracę, którą ujęto w pisemnej umowie o pracę. Pracodawca zaś wywiązywał się ze swoich obowiązków jako duga strona stosunku pracy ( opłacał wynagrodzenie, uiszczał składki ubezpieczeniowej, wystawiał PIT – y itp. ). Doszło zatem do zawarcia umowy o pracę w sposób dorozumiany. W niniejszej sprawie nie istniał też – sugerowany przez organ rentowy – problem braku podporządkowania pracowniczego, który ujawnia się w konfiguracji gdy członek zarządu dzierży jednocześnie funkcję ( większościowego ) udziałowca w spółce która go zatrudnia. Podnosi się wówczas, iż dochodzi w takiej sytuacji do symbiozy pracy i kapitału co wyklucza realne podporządkowanie pracownicze. W niniejszej sprawie w okresie spornym skarżący nie posiadał udziałów w spółce a zatem wspomniany argument jego nie dotyczy.

Na marginesie dodać, iż nawet w takim wypadkach w orzecznictwie dopuszcza się zatrudnienie wspólników wieloosobowych spółek z o.o. na podstawie umów o pracę na stanowiskach wykonawczych, gdyż w takiej sytuacji wspólnika nie można traktować jako podmiotu, którego praca polega na obrocie jego własnym kapitałem (wyroki Sądu Najwyższego z: 16 grudnia 2008 r., I UK 162/08, M.P.P. 2009 nr 5, s. 268-271, 9 czerwca 2010 r., II UK 33/10,12 maja 2011 r., II UK 20/11, OSNP 2012 nr 11-12, poz. 145) Dopuszczalność zatrudnienia pracowniczego wspólników w dwuosobowej spółce z o.o. na stanowiskach specjalistycznych motywowana jest tym, że znajomość spraw spółki, potencjał intelektualny, doświadczenie, związanie kapitałowe, predestynują do zatrudnienia wspólnika w spółce jako pracownika. W przeciwnym razie należałoby zatrudnić osobę trzecią (wyrok Sądu Najwyższego z 9 czerwca 2010 r., II UK 33/10 ). Przykładowo w wyroku wyrok SN z dnia 13 września 2016 r. III UK 226/15 uznano iż nie jest wykluczone zatrudnienie jedynego wspólnika sp. z.o.o w ramach reżimu pracowniczego o ile wykonuje on zadania specjalistyczne w spółce.

W niniejszej sprawie z podanego opisu charakterystyki zatrudnienia A. B. (1) wynika iż właśnie na takim stanowisku był on zatrudniony.

W tym stanie rzeczy Sąd w oparciu o powołane przepisy zmienił zaskarżoną decyzję i stwierdził, iż A. B. (1) jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od 08.01.2007 r. do 31.12.2009 r.,

/-/ SSO Rafał Jerka