Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 września 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 21 września 2017r. w Katowicach

sprawy z odwołania (...) Spółki z o.o. w C., D. S.

( (...) Spółka z o.o. w C., D. S. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

na skutek apelacji odwołującej (...) Spółki z o.o. w C.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Częstochowie z dnia 6 września 2016r. sygn. akt IV U 465/16

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od (...) Spółki z o.o. w C. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. kwotę 240 zł (dwieście czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

/-/ SSO del. B.Torbus /-/ SSA A.Kolonko /-/ SSA W.Bzibziak

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 2115/16

UZASADNIENIE

Decyzją nr (...) z dnia 10 marca 2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. stwierdził, że D. S. jako pracownik u płatnika składek (...) sp. z o.o. w C. (zwanego dalej także (...) albo Spółką)
nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu
i wypadkowemu w okresie od 22 sierpnia 2014r. do 5 grudnia 2015r.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podniósł, iż w toku kontroli związanej
z wnioskiem o wypłatę zasiłku chorobowego na podstawie druków zgłoszenia
do ubezpieczenia stwierdzono, że D. S. zgłoszony został do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego w charakterze pracownika:

-

od 22 sierpnia 2014r. do 5 grudnia 2015r. - przez (...) sp. z o.o.
z tytułu umowy zlecenia,

-

od 14 sierpnia 2014r. do 5 grudnia 2015r. - przez (...) S.A. (zwany dalej także (...) G.).

Z ustaleń kontrolnych organu rentowego wynika, że w dniu 2 marca 2006r. pomiędzy (...) S.A. jako zleceniodawcą, a (...) sp. z o.o. jako zleceniobiorcą zawarta została umowa o świadczenie usług. Miejscem świadczenia usług jest zakład zleceniodawcy.

(...) twierdziła, że ubezpieczony z tytułu zawartej z nią umowy zlecenia świadczył usługi na jej rzecz i w miejscu przez nią wskazanym. Wprawdzie był to teren prowadzenia działalności przez macierzystego pracodawcę ubezpieczonego, jednak praca była wykonywana na rzecz zleceniodawcy i z nim rozliczana.

Wskazał także organ rentowy, że analiza dokumentów zgłoszeniowych zewidencjonowanych na koncie (...) wskazuje, że do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego w charakterze pracowników zgłaszani są zleceniobiorcy z tytułu zawartych umów zlecenia, w ramach których wykonywali lub wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy.

Zdaniem organu rentowego, skoro w ramach umowy zlecenia zawartej z (...) D. S. faktycznie wykonywał pracę na rzecz (...) G., z którą pozostawał
w stosunku pracy, to pracodawca powinien być płatnikiem składek, zgodnie z art. 8 ust. 1 i 2a ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednol. Dz.U. z 2015r. poz. 121 ze zm.) (ustawy o s.u.s.).

Odwołania od powyższej decyzji wnieśli zarówno D. S., jak i (...) sp. z o.o.

D. S. zarzucił, że w innych oddziałach ZUS pracownicy (...) podlegają obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.

(...) sp. z o.o. zarzuciła:

-

naruszenie przepisów art. 83 ust. 1 pkt 1, art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1 i 2a,
art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 1, art. 36 ust. 1, 2, 4 i 11, art. 38 ust. 1 i 2, art. 68
ust. 1 pkt 1a ustawy o s.u.s.,

-

naruszenie przepisów Konstytucji, a w szczególności jej art. 7 i 51, oraz przepisów ustawy o ochronie danych osobowych - poprzez żądanie ZUS w kwestii wydania dokumentów,

-

naruszenie przepisu art. 11 ust. 4 ustawy z dnia 16.04.1993r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji - poprzez naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa.

Powołując się na powyższe zarzuty wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji
i umorzenie postępowania w sprawie jako bezprzedmiotowego, ewentualnie o uchylenie tej decyzji i przekazanie sprawy organowi rentowemu do ponownego rozpoznania.

Dostrzegając, że decyzja jest dla niej korzystna, uznała za zasadne wniesienie odwołania w interesie ogólnie pojętego porządku prawnego.

Podkreśliła, że przepis art. 8 ust. 2a ustawy o s.u.s., na którym oparta jest decyzja, powinien być cytowany łącznie z art. 4 ust. 2a tej ustawy, definiującym pojęcie płatnika.

Zarzuciła, że ustawa tworzy fikcję dla potrzeb składek ubezpieczeniowych,
że Zleceniobiorca jest pracownikiem swojego Zleceniodawcy. Twierdzenie, że Zleceniobiorca jest w tym przypadku traktowany jak pracownik swojego pracodawcy jest nie tylko sprzeczne z wykładnią literalną, funkcjonalną, systemową ale również z zasadami logiki i doświadczenia życiowego. Art. 4 ust. 2a ustawy definiując pojęcie Płatnika wskazuje, że Pracodawca jest płatnikiem wobec pracowników. (…) Oczywistym jest, że chodzi tu o pracowników, z którymi posiada umowę o pracę, a nie o inne osoby pozostające dodatkowo w stosunku pracy
z osobami trzecimi. W przeciwnym bowiem razie w sytuacji, gdy Pracownik posiada kilka umów o pracę (a taka sytuacja nie jest przecież czymś wyjątkowym w obecnych czasach wolności gospodarczej i wolności zatrudnienia) każdy pracodawca musiałby być płatnikiem składek swojego pracownika ze wszystkich zbiegających się tytułów. Z kolei ten sam przepis, wśród płatników składek wymienia również jednostki organizacyjne, które zawarły inne umowy niż umowy o pracę w warunkach uzasadniających objęcie tych umów składkami.
Te warunki zostały zdefiniowane w art. 8 ust. 2a ustawy poprzez zrównanie pozycji Zleceniobiorcy świadczącego usługi de facto na rzecz swojego pracodawcy względem swojego Zleceniodawcy z pozycją pracownika. To właśnie zmusza Zleceniodawców
do objęcia swoich Zleceniobiorców składkami na ubezpieczenie społeczne. Żadna inna interpretacja nie wytrzymuje krytyki w świetle obowiązującego systemu prawa.

Podniosła, że pracodawca powinien być wyposażony w narzędzia, pozwalające
w zgodzie z prawem uzyskać informacje, niezbędne dla zrealizowania obowiązku płatnika,
a zatem zarówno co do uzyskania samej wiedzy co do wykonywania przez pracownika dodatkowego zatrudnienia, a także co do wysokości uzyskiwanego w ten sposób wynagrodzenia. Tymczasem zleceniodawca nie ma obowiązku udzielania takich informacji,
a udzielając ich naruszyłby przepisy ustawy o ochronie danych osobowych, zaś w zakresie wysokości wynagrodzenia – jako elementu, z którego m.in. budowana jest cena świadczonych usług – naruszyłby tajemnicę własnego przedsiębiorstwa, co pozostawałoby w sprzeczności
z zasadą swobody działalności gospodarczej.

W tej sytuacji należy ważyć, czy jest to niezbędne dla realizacji celu, a co najważniejsze, wyważyć interesy administratora danych oraz osoby, której dane dotyczą, przy uwzględnieniu celu ustawy o ochronie danych osobowych, którym jest ochrona prywatności w rozumieniu art. 47 Konstytucji RP.

Zdaniem Spółki, przyjęcie interpretacji zastosowanej przez organ rentowy wymagałoby przekonstruowania całego systemu prawa w celu umożliwienia pozyskiwania wiedzy o podstawie wymiaru składki, czego obecny system prawa nie przewiduje.

Także pracownicy nie mają obowiązku ujawniać swojemu pracodawcy ani faktu zawierania innych umów poza umową o pracę, na podstawie których wykonują określone czynności, ani też wysokości wynagrodzenia uzyskiwanego z tego tytułu, zaś pracodawca
nie może od nich tych informacji skutecznie się domagać, zwłaszcza w świetle uregulowania art. 22 ¹ kp.

Nałożenie w tym stanie prawnym na pracodawcę obowiązku odprowadzenia składek
z umów zlecenia zawartych z innymi podmiotami narusza prawną zasadę demokratycznego państwa prawnego.

Zarzuciła także (...), że w świetle przepisu art. 86 ust. 1 i art. 88 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednol. Dz.U. z 2015r. poz. 121 ze zm.) (ustawy o s.u.s.) w ramach kontroli, której przedmiotem jest prawidłowość obejmowania ubezpieczeniami społecznymi oraz odprowadzania składek, nie ma obowiązku ujawniania organowi rentowemu umów, dotyczących wewnętrznych stosunków pomiędzy nią jako zleceniodawcą (płatnikiem składek) a osobami, które świadczą bezpośrednio usługi
na rzecz zleceniobiorcy ( (...) G.).

Żądanie przez organ rentowy wydania dokumentów stanowi naruszenie art. 7 i 51 Konstytucji RP, bowiem również organ rentowy, mimo, iż występuje jako administrator danych oraz organ administracji publicznej upoważniony do kontroli przedsiębiorców, jest obowiązany do działania na podstawie i w granicach prawa.

Ponadto, zgodnie z art. 51 ust. 1 i 2 Konstytucji RP, nikt nie może być obowiązany inaczej niż na podstawie ustawy do ujawniania informacji dotyczących jego osoby, a władze publiczne nie mogą pozyskiwać, gromadzić i udostępniać innych informacji o obywatelach niż niezbędne w demokratycznym państwie prawnym.

Podkreśliła (...), że w jej relacjach z (...) G. ochrona ubezpieczeniowa zleceniobiorców (pracowników) jest zapewniona w pełnym wymiarze i nie trzeba jej poszukiwać na gruncie art. 8 ust. 2a ustawy o s.u.s.

Podała wreszcie, że jej umowa o współpracę z (...) G. dotyczy wykonywania usług i nie ma znaczenia, kto te usługi będzie wykonywać i na podstawie jakiego stosunku prawnego. Jak wynika z ustaleń kontroli, część jest wykonywana na podstawie stosunku pracy (koordynatorzy), część na podstawie umów zlecenia.

W podsumowaniu odwołania (...) wniosła o weryfikację protokołu kontroli
i ponowne naliczenie składek poprzednio przez nią odprowadzonych jako odprowadzonych zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Organ rentowy wniósł o oddalenie obu odwołań oraz o zasądzenie na jego rzecz
od Spółki kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Podkreślił, że ustalił, iż D. S. był zatrudniony na podstawie stosunku pracy w (...) S.A., a ponadto wykonywał na rzecz tego pracodawcy pracę na podstawie umowy zlecenia zawartej z innym podmiotem – spółką (...), która – jak wynika
z treści odwołania – ustalenia tego nie kwestionuje.

(...) S.A. nie zajęła stanowiska w sporze.

Wyrokiem z dnia 6 września 2016r. sygn. IV U 465/16 Sąd Okręgowy – Sąd Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie oddalił oba odwołania, zasądzając od (...) sp. z o.o. na rzecz organu rentowego kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd ustalił, że (...) S.A. z siedzibą w (...) jako zleceniodawca zawarł w dniu 2 marca 2006r. z (...) spółką z o.o. w organizacji w C. jako zleceniobiorcą umowę o świadczenie usług, której przedmiotem było wykonywanie czynności związanych z obsługą linii technologicznych do produkcji szkła zespolonego. Miejscem świadczenia usług był zakład zleceniodawcy.

Zleceniobiorca zobowiązany był do wyznaczenia koordynatora odpowiedzialnego
za kontakt ze zleceniodawcą.

Zleceniodawca zobowiązywał się do niezwłocznego udzielania personelowi zleceniobiorcy wszystkich informacji niezbędnych do właściwego wykonania umowy, a także do udostępnienia zleceniobiorcy w niezbędnym zakresie, w celu zapewnienia prawidłowego wykonania usługi, odpowiednich powierzchni roboczych i socjalno-sanitarnych oraz w pełni sprawnych narzędzi i maszyn, jak również przekazania wszelkich wiadomości i dokumentów, które są potrzebne do pewnego i odpowiedniego wykonania zlecenia. Zleceniodawca zobowiązywał się ponadto do zapewnienia osobom, skierowanym do realizacji usług przez zleceniobiorcę, odpowiedniej, zgodnej ze specyfikacją danego zakresu usług umowy, odzieży roboczej.

Zleceniodawca miał z jednodniowym wyprzedzeniem przedstawiać zleceniobiorcy zapotrzebowanie na świadczenie usług z wyszczególnieniem stanowisk do obsługi przez zleceniobiorcę.

Umowa została zawarta na czas nieokreślony.

Sąd ustalił dalej, że D. S. zatrudniony był w (...) G. w okresie
od 14 sierpnia 2014r. do 5 grudnia 2015r. na podstawie umowy o pracę na stanowisku montera szprosów i z tego tytułu zgłoszony został do ubezpieczeń społecznych i do ubezpieczenia zdrowotnego w charakterze pracownika. Pracę wykonywał w zakładzie produkcyjnym w Oddziale w R..

W dniu 22 sierpnia 2014r. jako zleceniobiorca zawarł umowę zlecenia z (...) spółką z o.o. jako zleceniodawcą. W związku z zawarciem tej umowy został zgłoszony w okresie
od 22 sierpnia 2014r. do grudnia 2015r. do ubezpieczeń społecznych oraz do ubezpieczenia zdrowotnego w charakterze pracownika przez (...), która jako płatnik rozliczała i opłacała składki z tego tytułu.

W istocie pracę w ramach wskazanej umowy zlecenia świadczył na rzecz (...) G..

Przywołując uregulowania art. 6 ust. 1 pkt 1 oraz art. 8 ust. 1, 2 i 2a ustawy o s.u.s., odwołał się Sąd I instancji do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2009r. sygn.
II UZP 6/09 (OSNP 2010/3-4/46), w której Sąd ten stwierdził, że pracodawca, którego pracownik wykonuje na jego rzecz pracę w ramach umowy o dzieło zawartej z osobą trzecią, jest płatnikiem składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe
z tytułu tej umowy, na podstawie uregulowania art. 8 ust. 2a ustawy o s.u.s.

Wskazał także, że powyższy pogląd został wielokrotnie potwierdzony,
w szczególności w wyroku z dnia 14 stycznia 2010r. sygn. I UK 252/09 (LEX nr 577824)
Sąd Najwyższy odniósł go także do pracowników wykonujących taką pracę na podstawie umowy zlecenia.

Przywołał Sąd także dwa kolejne wyroki Sądu Najwyższego - z dnia 6 lutego 2014r. sygn. II UK 279/13 (LEX nr 1436176) oraz z dnia 23 maja 2014r. sygn. II UK 445/13 (M.P.Pr.2014/9/493-495) stwierdzając, że w pełni podziela wyrażone w nich poglądy.

Wskazał Sąd I instancji, że fakt wykonywania przez D. S. pracy na rzecz swojego pracodawcy – (...) G. – na podstawie umowy zlecenia zawartej z (...) spółką z o.o. jest okolicznością bezsporną i wynika także wprost z treści umowy
z dnia 2 marca 2006r., łączącej oba podmioty, nie ulega zatem najmniejszej wątpliwości,
że na gruncie ubezpieczeń społecznych musi być traktowany jako pracownik (...) G..

Uznał Sąd I instancji, że (...), zawierając takiego rodzaju umowę, musiała się liczyć z tym, że może dojść do konieczności ujawnienia wysokości podstawy wymiaru składek
z tytułu zawartych umów zlecenia. Jest to bowiem szczególna regulacja mająca zapobiegać części negatywnych konsekwencji zatrudniania pracowników przez inne podmioty, faktycznie w celu bezpośrednio związanym z prowadzeniem działalności przez tego pracodawcę.

Uznał Sąd także, że przepis art. 18 ust. 1 i 1a ustawy o s.u.s., zgodnie z którym
w przypadku ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 2a, w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe uwzględnia się również przychód z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie
z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło, ustanawia swoistego rodzaju legitymację dla pracodawcy, tj. uprawnienie do żądania danych potrzebnych do prawidłowego wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne
i ubezpieczenie zdrowotne, ponieważ prawidłowe i terminowe naliczanie składek jest obowiązkiem ustawowym pracodawcy jako płatnika składek.

Odnosząc się do dalszych wątpliwości Spółki, wyrażonych w odwołaniu, wskazał Sąd I instancji na orzecznictwo Sądu Najwyższego w tym zakresie, a w szczególności na uzasadnienie wyroku z dnia 18 października 2011r. sygn. III UK 22/11 (OSNP 2012/21-22/266), w którym Sąd Najwyższy, odwołując się do uzasadnienia uchwały z dnia 2 września 2009r. sygn. II UZP 6/09 podkreślił, że skoro stosownie do art. 18 ust. 1a ustawy o s.u.s. przychód z tytułu umowy o pracę (także zawartej z osobą trzecią) jedynie „uwzględnia się”
w podstawie wymiaru składek z tytułu stosunku pracy, to pracodawca może dokonać potrącenia ze środków pracownika uzyskanych u niego. Sąd wskazał, że zdaniem Sądu Najwyższego nieuzasadnione są również wątpliwości w kwestii możliwości naruszenia przepisów ustawy z dnia 29.08.1997r. o ochronie danych osobowych (tekst jednol. Dz.U.
z 2002r. nr 101 poz. 926 ze zm.), art. 51 ust. 1 Konstytucji RP czy przepisów art. 23 i 24 kc, dotyczące ochrony dóbr osobistych, naruszonych na skutek zasięgania przez pracodawcę informacji o przychodach uzyskiwanych przez pracownika w okolicznościach określonych przepisem art. 8 ust. 2a ustawy o s.u.s.

W ślad za Sądem Najwyższym powtórzył Sąd Okręgowy, że nie można kwalifikować jako naruszenia konstytucyjnych gwarancji w zakresie ochrony danych osobowych oraz obrazy dóbr osobistych sytuacji zasięgania wiedzy o przychodach pracownika dla realizacji ustawowych obowiązków podmiotu zwracającego się o takie informacje (w tym przypadku - obowiązków płatnika składek, określonych w przepisach ustawy systemowej). Pracodawca ma prawo domagania się tego rodzaju informacji przede wszystkim od samego pracownika
w ramach trójstronnego stosunku ubezpieczeń społecznych łączącego ubezpieczonego, płatnika składek oraz organ rentowy. Funkcjonowanie tego stosunku wiąże się między innymi ze spełnieniem przez płatnika nałożonych nań przez ustawodawcę zadań w zakresie obliczania i opłacania składek na obowiązkowe ubezpieczenia pracownika, także pracownika, o jakim mowa w art. 8 ust. 2a ustawy o s.u.s.

Apelację od powyższego wyroku wniosła (...) spółka z o.o., zaskarżając go w całości i zarzucając:

-

naruszenie przepisów art. 8 ust. 2a w zw. z art. 4 pkt 2 ustawy o s.u.s. poprzez ich niewłaściwą wykładnię, prowadzącą do przyjęcia, że płatnikiem składek jest macierzysty pracodawca pracownika, wykonującego na zlecenie podmiotu trzeciego pracę na rzecz tego pracodawcy, w sytuacji, gdy prawidłowa interpretacja w/w przepisów prowadzi do wniosku, że płatnikiem składek w tej sytuacji powinien być zleceniodawca,

-

naruszenie przepisu art. 18 ust. la w/w ustawy poprzez jego niewłaściwą wykładnię, tj. poprzez przyjęcie, że przepis ten statuuje legitymację dla pracodawcy do żądania od pracownika informacji m.in. o umowach zlecenia, zawartych przez tego pracownika z podmiotami trzecimi, w sytuacji, gdy z przepisu tego wnioski takie
nie wynikają nawet w sposób pośredni.

Powołując się na powyższe zarzuty Spółka wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji
i umorzenie postępowania w sprawie jako bezprzedmiotowego oraz o zasądzenie na jej rzecz od organu rentowego kosztów postępowania za obie instancje.

W uzasadnieniu apelacji powtórzyła twierdzenia zawarte w odwołaniu.

Ponadto podniosła, że z rozstrzygnięcia Sądu wynika absurdalny wniosek,
iż pracodawca winien ponosić koszty wykonywania przez swego pracownika umowy zlecenia, która wiąże go z osobą trzecią, chociaż pracodawca nie ma wpływu na to, jakich zajęć podejmują się zatrudniani przez niego pracownicy poza godzinami pracy.

Odnosząc się do orzecznictwa Sądu Najwyższego, przywołanego w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, stwierdziła, że orzeczenia Sądu Najwyższego nie stanowią źródła prawa w Polsce i nie mają charakteru wiążącego, ponadto Sąd Najwyższy wyraża tylko swój pogląd, który często jest zmieniany przez ten sam Sąd w zależności od składu orzekającego.

Uznała także apelująca, że z uregulowania art. 18 ust. 1a ustawy o s.u.s. Sąd I instancji wyprowadził wnioski zbyt daleko idące, które z przepisu tego nie wynikają w sposób nawet pośredni.

Podnosząc także, że przed Sądami, w tym także przed Sądem Najwyższym, zawisło bardzo wiele analogicznych spraw, w których wniosła odwołanie, Spółka wniosła
o zawieszenie postępowania w niniejszej sprawie na podstawie art. 177 § 1 pkt 3 ¹ kpc, powołując się na fakt, że przed Trybunałem Konstytucyjnym pod sygn. P 1/16 zawisła sprawa, w której Sąd Okręgowy zwrócił się z pytaniem prawnym o zgodność art. 8 ust. 2a ustawy o s.u.s. z art. 2 w zw. z art. 64 ust. 3 w zw. z art. 84 Konstytucji RP.

Organ rentowy wniósł o oddalenie apelacji, a także o zasądzenie na jego rzecz
od Spółki kosztów postępowania apelacyjnego tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w wysokości według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Na wstępie stwierdzić należy, że zdaniem Sądu Apelacyjnego brak jest podstaw
do zawieszenia postępowania w niniejszej sprawie, bowiem zgodnie z przepisem art. 177 § 1 pkt 3 ¹ kpc Sąd może (fakultatywnie) zawiesić postępowanie z urzędu, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku postępowania toczącego się przed Trybunałem Konstytucyjnym albo Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Pytanie prawne w sprawie P 1/16 nie zostało postawione w sprawie, w której stronami byłyby strony niniejszego postępowania, odpowiedź na to pytanie nie ma także
w niniejszej sprawie charakteru prejudycjalnego, zawieszenie postępowania na wskazanej wyżej podstawie prawnej nie ma też charakteru obligatoryjnego.

Sąd Apelacyjny nie podziela ponadto poglądu Sądu Okręgowego w Częstochowie, ujawnionego w przywołanych w apelacji w sprawie sygn. IV U 464/16 i innych, aby istniała wątpliwość co do zgodności przepisu art. 2 ust. 2a ustawy o s.u.s. w szczególności
z przepisami art. 2, 64 ust. 3 i art. 84 Konstytucji RP, czemu zresztą dał wyraz, wydając szereg orzeczeń, opartych na tym przepisie. Jeżeli natomiast Trybunał Konstytucyjny stwierdziłby niezgodność przepisu art. 8 ust. 2a z (ogólnie rzecz ujmując) Konstytucją RP, każdej ze stron niniejszego sporu będzie przysługiwało prawo wniesienia skargi
o wznowienie postępowania na podstawie art. 401 ¹ kpc.

Przechodząc natomiast do samej apelacji stwierdzić należy, że Sąd I instancji dokonał prawidłowej subsumcji bezspornego w istocie stanu faktycznego, a wyciągnięte wnioski są
w pełni zgodne z obowiązującym stanem prawnym. Sąd Apelacyjny w pełni podziela zarówno poczynione ustalenia faktyczne, jak i wyciągnięte z nich wnioski.

Odwołać się ponownie wypada do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2009r. sygn. II UZP 6/09 (OSNP 2010 nr 3-4, poz. 46), przywołanej już przed Sąd I instancji, pogląd wyrażony w której Sąd Apelacyjny w pełni akceptuje, że przepis art. 8 ust. 2a ustawy o s.u.s. rozszerza pojęcie pracownika dla celów ubezpieczeń społecznych poza sferę stosunku pracy i dotyczy również sytuacji, w której praca wykonywana jest na podstawie jednej
z umów, o której mowa w tym przepisie przez osobę, która umowę taką zawarła z osobą trzecią, jednakże w jej ramach wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje
w stosunku pracy. Przesłanką decydującą o uznaniu takiej osoby za pracownika w rozumieniu ustawy o s.u.s. jest więc to, że – będąc pracownikiem związanym stosunkiem pracy z danym pracodawcą – jednocześnie świadczy na jego rzecz pracę w ramach umowy cywilnoprawnej, zawartej z inną osobą.

Podkreślenia wymaga, że na gruncie ubezpieczeń społecznych pojęcie pracownika obejmuje zarówno osoby związane umową cywilnoprawną ze swoim pracodawcą,
jak i osoby, które świadczą pracę na rzecz swego pracodawcy, będąc formalnie związane umową zlecenia z osobą trzecią. Ustawodawca wyraźnie rozróżnia też sytuacje, w których występuje świadczenie pracy na rzecz pracodawcy w sensie podmiotowym (zawarcie umowy z pracodawcą) oraz w sensie przedmiotowym (wykonywanie pracy w ramach umowy cywilnoprawnej na rzecz pracodawcy, z którym osoba ta pozostaje w stosunku pracy).

Skutkiem uznania osoby, o której mowa w art. 8 ust. 2a, za pracownika,
jest objęcie jej obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi, chorobowym
i wypadkowym jako pracownika (por. art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy
o s.u.s.).

Dodać należy, że wskazane wyżej, a objęte dyspozycją art. 8 ust. 2a ustawy o s.u.s. sytuacje faktyczne, mają charakter równorzędny, co oznacza, że skutki prawne wynikające
z realizacji takich umów muszą być takie same, tzn. że dla celów ubezpieczeń społecznych zarówno wykonywanie pracy na podstawie umów cywilnoprawnych zawartych z samym pracodawcą, jak i zawartych wprawdzie z osobą trzecią, ale gdy praca wykonywana jest
na rzecz pracodawcy, jest traktowane tak, jak w ramach stosunku pracy łączącego pracownika z pracodawcą.

W szczególności żaden z przepisów ustawy o s.u.s. nie daje podstaw do zróżnicowania sytuacji faktycznych, o których mowa w art. 8 ust. 2a i przyjęcia,
że w przypadku wykonywania pracy na podstawie wymienionych w tym przepisie umów cywilnoprawnych przez osobę, która taką umowę zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, należy osobę tę uważać za pracownika podmiotu, z którym łączy ją stosunek pracy, natomiast w przypadku wykonywania pracy na podstawie tych umów przez osobę, która umowy takie zawarła z osobą trzecią, jednakże w jej ramach wykonuje pracę
na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy, osobę tę należy uważać za pracownika podmiotu, z którym łączy ją stosunek cywilnoprawny (pracownika osoby trzeciej).

Potwierdzenie przedstawionej wyżej wykładni art. 8 ust. 2a ustawy o s.u.s. stanowi uregulowanie art. 18 ust. 1a tej ustawy, dotyczące sposobu ustalania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (a poprzez art. 20 ust. 1 i art. 22 także
na ubezpieczenia chorobowe i wypadkowe), zgodnie z którym w przypadku ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 2a (a zatem wszystkich tam wymienionych, a nie tylko dających się zakwalifikować do pierwszej opisanej w nim sytuacji) w podstawie wymiaru składek uwzględnia się również przychód z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło.

Przepis art. 18 ust. 1a stanowi jednocześnie potwierdzenie, że w każdej z dwóch sytuacji określonych w przepisie art. 8 ust. 2a ustawy, wymienioną tam osobę należy uważać za pracownika podmiotu, z którym związana jest stosunkiem pracy, skoro dla każdej z takich osób ustalana jest jedna podstawa wymiaru składek, która również, a zatem dodatkowo, tzn. ponad przychód ze stosunku pracy, musi uwzględniać przychód z umów cywilnoprawnych określonych w przepisie art. 8 ust. 2a.

Skoro zatem osobę, o której mowa w tym przepisie, uważa się za pracownika
w rozumieniu ustawy o s.u.s., to konsekwentnie przyjąć należy, że płatnikiem składek
w stosunku do niej jest wyłącznie pracodawca. Wskazuje na to bowiem przywołane przez apelującego uregulowanie art. 4 pkt 2 ustawy o s.u.s., które dla pracowników nie przewiduje innego płatnika niż pracodawca (por. cyt. uchwała SN z 2 września 2009r.) oraz konstrukcja art. 4 pkt 2a tej ustawy, która również nie pozwala na odmienną interpretację.

Dodać należy, że poza wskazanymi przez Sąd I instancji orzeczeniami Sąd Najwyższy wyraził analogiczny pogląd m.in. w uzasadnieniach wyroków z dni: 7 lutego 2017r. sygn.
II UK 693/15 (LEX nr 2238708), 13 lutego 2014r. sygn. I UK 323/13 (OSNP 2015/5/68),
11 maja 2012r. sygn. I UK 5/12 (OSNP 2013/9-10/117), 18 października 2011r. sygn.
III UK 22/11 (OSNP 2012/21-22/266), 22 lutego 2010r. sygn. I UK 259/09 (LEX nr 585727) czy też postanowienia z dnia 20 kwietnia 2016r. sygn. II UZ 1/16 (LEX nr 2054096).

Jak zatem słusznie stwierdził Sąd I instancji, nie ulega wątpliwości, że płatnikiem składek za D. S. z tytułu przychodu uzyskanego przez niego z umowy zlecenia zawartej z (...) Sp. z o.o., a wykonywanej na rzecz (...) S.A., z którym pozostawał w stosunku pracy, jest właśnie (...) G..

Nietrafny jest zarzut apelacji co do utrudnień w uzyskaniu przez pracodawcę informacji co do wysokości przychodu pracownika z tytułu umowy cywilnoprawnej zawartej z osobą trzecią dla ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Podzielić należy w tym zakresie stanowisko Sądu I instancji, odwołującego się
do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2011r. sygn. III UK 22/11
(OSNP 2012r., nr 21-22, poz. 266) i poglądu wyrażonego w jego uzasadnieniu, zgodnie
z którym pracodawca ma prawo domagania się informacji o przychodach pracownika dla realizacji ustawowych obowiązków podmiotu zwracającego się o takie informacje (w tym przypadku – obowiązków płatnika składek, określonych w przepisach ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych) przede wszystkim od samego pracownika w ramach trójstronnego stosunku ubezpieczeń społecznych łączącego ubezpieczonego, płatnika składek oraz organ rentowy. Funkcjonowanie tego stosunku wiąże się m.in. ze spełnieniem przez płatnika zadań, nałożonych na niego przez ustawodawcę w zakresie obliczania i opłacania składek
na obowiązkowe ubezpieczenia pracowników, w tym także pracownika, o jakim mowa
w uregulowaniu art. 8 ust. 2a ustawy o s.u.s.

Przywołać także należy pogląd Sądu Najwyższego, wyrażony w uzasadnieniu wyroku z dnia 24 września 2015r. sygn. I UK 490/14 (LEX nr 1854103), że prawidłowe wypełnianie przez płatników obowiązków składkowych, wymagające w sytuacji opisanej w art. 8 ust. 2a u.s.u.s. przetwarzania danych osobowych zleceniobiorców, służy zarówno dobru publicznemu, jak i dobru tej osoby, której dane są przetwarzane, a także leży w żywotnym interesie samego płatnika, który tym samym nie naraża się na dotkliwe konsekwencje niewywiązywania się
ze swoich powinności wobec ZUS.

Przypomnieć wreszcie wypada stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale
7 sędziów z dnia 16 lipca 2003r. sygn. I PZP 28/093 (OSNPC 1994/1/2), zgodnie z którym pracownik ma „prawo do milczenia” w zakresie treści jego stosunku pracy, obejmującej wysokość wynagrodzenia. Nie zawsze będzie to jednak oznaczało zakaz ujawniania tego wynagrodzenia przez drugą stronę stosunku pracy, tj. pracodawcę, ze względu na zakaz naruszenia dóbr osobistych pracownika. Będzie tak tylko wówczas, gdy taką informację należałoby zaliczyć do „sfery prywatności” pracownika. Możliwe to będzie dopiero po przeanalizowaniu całokształtu stosunków społecznych i gospodarczych, zwyczajów i zasad współżycia. W szczególności będzie tak wtedy, gdy pracownik w sposób wyraźny, z przyczyn uzasadnionych, sprzeciwi się ujawnianiu osobom trzecim wysokości jego wynagrodzenia
za pracę lub w sytuacji, gdy informacja taka wkraczałaby w jego „sferę intymności”.
Tak byłoby, gdyby informacja o wysokości wynagrodzenia pracownika dotykała jego życia prywatnego, np. ujawniała dokonanie potrąceń należności alimentacyjnych.

Podobnie w wyroku z dnia 8 maja 2002r. sygn. I PKN 267/01 (OSNP 2004/6/99) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż pracodawca nie narusza dóbr osobistych pracownika
(art. 23 kc, art. 47 i art. 51 Konstytucji RP), zobowiązując go zgodnie z postanowieniami regulaminu zapomogi z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych do złożenia zaświadczenia o zarobkach uzyskiwanych u drugiego pracodawcy.

Wreszcie odnośnie zarzutu, że brak jest podstaw do tego, aby to pracodawca ponosił koszty składek, należnych z tytułu wykonywania umowy zlecenia, łączącej jego pracownika
z osobą trzecią, przypomnieć trzeba, że nie dotyczy to każdej umowy zlecenia, jakiej stroną jest pracownik danego pracodawcy, ale jedynie takiej, o której mowa w przepisie art. 8 ust. 2a ustawy o s.u.s., czyli w ramach której wykonuje on pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Skoro zatem to pracodawca w istocie korzysta z efektów wykonywania omawianej umowy zlecenia, konieczność ponoszenia przez niego kosztów składek należnych z tytułu jej wykonywania znajduje swoje uzasadnienie, także ekonomiczne.

Mając powyższe na uwadze, na mocy art. 385 kpc, Sąd Apelacyjny orzekł
jak w wyroku.

O kosztach orzeczono po myśli art. 98 kpc w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015r. poz. 1804 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym w dniu wniesienia apelacji, tj. 16 listopada 2016r., a to z uwagi na uregulowanie § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3.10.2016r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2016r. poz. 1667), zgodnie z którym do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji, oraz na fakt, że żadna ze stron nie wskazała wartości przedmiotu sporu.

/-/ SSO del. B.Torbus /-/ SSA A.Kolonko /-/ SSA W.Bzibziak

Sędzia Przewodniczący Sędzia

ek