Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 stycznia 2021 r.

Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Śródmieścia Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Agnieszka Chlipała-Kozioł

po rozpoznaniu w dniu 11 stycznia 2021 r. we Wrocławiu

na posiedzeniu niejawnym, w trybie art. 15 zzs ² ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych

sprawy z powództwa A. K. i P. O. (1)

przeciwko (...) sp. z o.o. w W.

o zapłatę ryczałtów za noclegi

I oddala powództwo powoda A. K. w całości;

II zasądza od strony pozwanej (...) sp. z o.o. w W. na rzecz powoda P. O. (1) kwotę 45 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od 10 listopada 2014 r. do 31 grudnia 2015 r. oraz dalszymi ustawowymi odsetkami za opóźnienie licznymi od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty;

III w pozostałym zakresie oddala powództwo powoda P. O. (1);

IV zasądza od powoda A. K. na rzecz strony pozwanej (...) sp. z o.o. w W. kwotę 1000 zł tytułem zwrotu części kosztów zastępstwa procesowego, w pozostałym zakresie odstępując od obciążania powoda A. K. tymi kosztami;

V zasądza od powoda P. O. (1) na rzecz strony pozwanej (...) sp. z o.o. w W. kwotę 1000 zł tytułem zwrotu części kosztów zastępstwa procesowego, w pozostałym zakresie odstępując od obciążania powoda P. O. (1) tymi kosztami;

VI nieuiszczonymi kosztami sadowymi obciąża Skarb Państwa;

VII wyrokowi w punkcie II nadaje rygor natychmiastowej wykonalności.

UZASADNIENIE

Pozwem z 31 sierpnia 2015 r. (data stempla pocztowego k. 19) powód:

  A. K. (powód ad.1) wniósł o zasądzenie od strony pozwanej (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. kwoty 10.060,37 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwoty:

- 3.282,51 zł od dnia 10 maja 2013 r. do dnia zapłaty,

- 3.801,37 zł od dnia 10 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty,

- 2.976,49 zł od dnia 10 sierpnia 2013 r. do dnia zapłaty,

tytułem ryczałtów za noclegi w podróży służbowej za okres od 21 marca 2013 r. do 5 kwietnia 2013 r., od 15-31 maja 2013 r., od 3-22 lipca 2013 r. oraz zasądzenie zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa prawnego.

  P. O. (1) (powód ad.2) wniósł o zasądzenie od strony pozwanej (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. kwoty 10.001,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwoty:

- 3.140,56 zł od dnia 10 listopada 2014 r. do dnia zapłaty,

- 2.293,20 zł od dnia 10 grudnia 2014 r. do dnia zapłaty,

- 4.635,85 zł od dnia 10 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty,

tytułem ryczałtów za noclegi w podróży służbowej za okres od od 6-23 października 2014 r., od 3-14 listopada 2014 r., od 1-19 grudnia 2014 r. oraz zasądzenie zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa prawnego.

Uzasadniając swoje stanowisko powodowie podnieśli, iż między stronami nie było sporu co do faktu, iż pozwana nie wypłacała im ryczałtów za noclegi w trakcie podróży zagranicznych albowiem nie uregulowała ona ani w umowach o pracę powodów, ani w regulaminie wynagradzania tej kwestii. Powodowie wskazali, że pozwana w regulaminie wynagradzania przewidziała jedynie dietę w kwocie 40 euro za dobę podróży zagranicznej. W dniu 30 czerwca 2014 r. zarząd pozwanej podjął uchwałę, w której wprowadził do regulaminu wynagradzania ryczałt za nocleg w kwocie 32 euro. Powodowie pracowali u strony pozwanej jako kierowcy na trasach międzynarodowych. Pracę świadczyli w ramach delegacji służbowych zagranicznych na terenie Unii Europejskiej. Pracowali w cyklach kilkutygodniowych. W czasie pracy nocowali w kabinach pojazdów pracodawcy. Powodowie podkreślili, że pozwana nigdy nie wypłacała im ryczałtów za noclegi, a oni nigdy w żadnej formie nie zrzekli się roszczeń o wypłatę tego świadczenia. Poza tym, strony nie poczyniły żadnych ustnych porozumień co do wypłaty ryczałtu za podróże zagraniczne. Powodowie zaznaczyli, że byli zmuszani do nocowania w kabinach pojazdów, ponieważ pracodawca zakazywał im oddalania się od kabin pojazdów, nakazywał im stałe 24 – godzinne pilnowanie pojazdów i towarów, które przewozili. Było to bardzo uciążliwe i powodowie czuli się jak niewolnicy, w kabinach gotowali, spali, ciągle byli przy pojazdach. Poza tym, dyspozytorzy zakłócali odpoczynek nocny powodów dzwoniąc do nich np. po 5 godzinach snu sprawdzając, czy pamiętali oni, o której godzinie wstać, by kontynuować pracę. Ponadto, w ocenie powodów pozwana zabraniając pracownikom nocowania poza kabinami pojazdów bezpodstawnie wzbogacała się o niewypłacane ryczałty, jak i bezpodstawnie wzbogacała się na pracy powodów, którzy za darmo i na okrągło pilnowali jej mienia.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. domagała się oddalenia powództw w całości i zasądzenia od powodów kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwana zakwestionowała roszczenie powodów o zapłatę ryczałtów z tytułu noclegów w zagranicznych podróżach służbowych co do zasady, jak i co do wysokości. W ocenie pozwanej objęte pozwem roszczenia powodów nie znajdowały żadnej podstawy faktycznej ani prawnej. Ponadto, błędnie wskazano na rzekomy brak uregulowania kwestii wypłacania ryczałtów z tytułu noclegów w umowach i Regulaminie Wynagradzania obowiązującym w okresie objętym roszczeniami powodów. Pozwana wskazała, że w okresie objętym roszczeniami powoda A. K. obowiązywało w tym zakresie rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej, jednakże przepisy te nie miały zastosowania do pracowników pozwanej w powoływanym okresie, ponieważ warunki wypłacania pracownikom należności z tytułu podróży służbowych określone zostały w Regulaminie Wynagradzania. Zgodnie z art. 7 § 3 Regulaminu Wynagradzania kierowcom zatrudnionym w transporcie międzynarodowym, poza wynagrodzeniem zasadniczym przysługiwały dodatkowe składniki i inne świadczenia szczegółowo opisane w Załączniku nr 1 do tego regulaminu. Strona pozwana wskazała, że na podstawie postanowień Regulaminu wynagradzania kierowcom zatrudnionym w pozwanej spółce do dnia 14 lipca 2014 r. nie przysługiwał zwrot kosztów z tytułu noclegu odbywanego w podróży służbowej, ani ryczałt z tego tytułu. Zgodnie z Regulaminem pracy obowiązującym w okresie objętym roszczeniem powoda A. K. pojazdy wyposażone były w miejsca do spania i pracownicy zatrudnieni na stanowisku kierowcy mieli obowiązek parkować pojazdy na odpoczynki (noclegi) na strzeżonych lub monitorowanych parkingach, wyposażonych w zaplecze socjalne i w związku z tym pracownikom tym nie przysługiwał ryczałt za noclegi w podróży służbowej. W ocenie pozwanej z powyższego wynikało jasno, że zapewniała ona zatrudnianym przez nią kierowcom bezpłatny nocleg w formie noclegu w kabinie pojazdu. Kierowcy, w tym powód A. K. korzystali z tego noclegu, nie ponosząc żadnych kosztów związanych z odbywaniem noclegu, co zwalniało pozwaną spółkę z obowiązku wypłacania tym kierowcom świadczeń stanowiących kompensatę kosztów noclegu. W drodze Uchwały zarządu z dnia 30 czerwca 2014 r. pozwana dokonała zmiany Regulaminu wynagradzania, która weszła w życie od dnia 15 lipca 2014 r. i od tego dnia pracownikom zatrudnionym na stanowisku kierowcy był wypłacany ryczałt w wysokości równowartości 32 euro za każdy nocleg w zagranicznej podróży służbowej. Pozwana podkreśliła jednocześnie, że roszczenia powoda A. K. dotyczyły okresu od marca do lipca 2013 r., zatem opisana powyżej zmiana regulaminu wynagradzania nie znalazła zastosowania do spornego okresu, skoro miała skutek tylko i wyłącznie na przyszłość. Oprócz tego, zdaniem pozwanej za pozbawione podstaw należało uznać prawo do ryczałtu zastępującego zwrot kosztów w sytuacji, gdy wiadomo, że w konkretnej sytuacji żadne koszty nie zostały poniesione. Pozwana zaznaczyła również, że zgoda na odbywanie noclegów w kabinie pojazdu wyposażonej w miejsce do spania została przez powodów wyrażona poprzez zaakceptowanie przez nich treści regulaminu pracy, a także w sposób dorozumiany poprzez brak jakiegokolwiek sprzeciwu co do odbywania noclegów w kabinie pojazdu w całym okresie zatrudnienia w pozwanej spółce. Poza tym, powodowie w czasie zatrudnienia u pozwanej nie przedstawili żadnego dowodu mogącego choćby uprawdopodobnić fakt, że ponieśli oni koszty noclegu, które pracodawca powinien im skompensować. Pozwana zaprzeczyła, jakoby powodom nie wolno było oddalać się od pojazdów, jak również, aby regułą było zakłócanie wypoczynku kierowców przez dyspozytorów. Zakwestionowała również wskazywaną liczbę noclegów odbywanych przez powodów w podróżach służbowych oraz wskazane miejsca ich odbywania z uwagi na fakt, iż powodowie nie przedstawili żadnego dowodu, który potwierdzałby w istocie odbywanie noclegów we wskazanej przez nich liczbie i we wskazywanych przez nich państwach. Jednocześnie same wyliczenia także budziły istotne wątpliwości pozwanej. Ponadto pozwana zakwestionowała również roszczenie powoda P. O. (1) w całości, w tym powoływane przez niego daty i miejsca odbywania noclegów w podróży służbowej. Do okresu, jakiego dotyczą roszczenia powoda P. O. (1) znalazły zastosowanie postanowienia regulaminu wynagradzania zmienionego uchwałą zarządu z dnia 30 czerwca 2014 r., o której była mowa powyżej. Pozwana wskazała, że za każdy nocleg odbywany przez powoda P. O. (1) w zagranicznej podróży służbowej w okresach objętych jego roszczeniami pozwana wypłacała mu ryczałt w wysokości 32 euro i łącznie za podróże służbowe pozwana wypłaciła mu kwotę 5.977,83 zł. Zatem roszczenie powoda P. O. (1) o zapłatę ryczałtów za noclegi odbywane w tym okresie należało uznać za pozbawione podstaw jako dotyczące świadczenia już spełnionego. Pozwana podkreśliła również w tym przypadku, że powód P. O. (1) nie wykazał, aby ponosił jakiekolwiek koszty noclegu w podróży służbowej w sytuacji, gdy odbywał wszystkie noclegi w kabinie pojazdu wyposażonej w miejsce do spania.

Strona pozwana wystąpiła z wnioskiem o zawieszenie niniejszego postępowania do czasu rozstrzygnięcia wniosku o kontrolę konstytucyjności prawa skierowanego przez związek (...) do Trybunału Konstytucyjnego w dniu 10 lutego 2015 r. oraz o wystąpienie przez tut. Sąd z pytaniem prejudycjalnym do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz pytaniami prawnymi do Trybunału Konstytucyjnego.

Postanowieniem z dnia 7 października 2015 r. tut. Sąd zawiesił postępowanie w niniejszej sprawie, a postanowieniem z dnia 19 grudnia 2016 r. je podjął.

Pismami z dnia 8 lutego 2019 r. oraz 28 marca 2019 r. i 7 grudnia 2020 r. strona pozwana wniosła o zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu według spisu kosztów obejmującego opłatę skarbową od pełnomocnictwa (136 zł), minimalną opłatę za czynności adwokackie (1.800,00 zł), koszty dojazdów pełnomocników na rozprawy (615,15 zł, 615,15 zł, 615,15 zł, 149,00 zł, 615,15 zł) w łącznej kwocie 4.545,60 zł.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny.

Strona pozwana (...) sp. z o.o. została wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego w dniu 27 listopada 2002 r. Przedmiotem jej działalności był:

- 41, 49, Z, transport drogowy towarów;

- 52, 24, , przeładunek towarów;

- 52, 21, Z, działalność usługowa wspomagająca transport lądowy

- 82, 92, Z, działalność związana z pakowaniem;

- 77, 12, Z, wynajem i dzierżawa pozostałych pojazdów samochodowych z wyłączeniem motocykli;

- 52, 29, C, działalność pozostałych agencji transportowych;

- 64, 99, Z, pozostała finansowa działalność usługowa, gdzie indziej niesklasyfikowana, z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszów emerytalnych;

- 46, 71, Z, sprzedaż hurtowa paliw i produktów pochodnych;

- 70, 22, Z, pozostałe doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania;

- 69, 20, Z, działalność rachunkowo-księgowa, doradztwo podatkowe.

Dowód: - informacja odpowiadająca odpisowi aktualnemu z rejestru przedsiębiorców, stan na dzień 28.09.2015 r., k. 31 -

Powód A. K. zawarł w dniu 7 maja 2008 r. ze stroną pozwaną umowę o pracę na okres próbny do dnia 6 sierpnia 2008 r., na podstawie której został zatrudniony na stanowisku kierowcy w pełnym wymiarze czasu pracy. Jako miejsce wykonywania pracy wskazano trasy krajowe i międzynarodowe. Wynagrodzenie miesięczne brutto określono w wysokości 1.500,00 zł. Wśród dodatkowych składników wynagrodzenia wskazano premię uznaniową zgodnie z regulaminem wynagradzania oraz ryczałt za pracę w nocy i w godzinach nadliczbowych. W związku ze specyfiką wykonywanej pracy na stanowisku kierowcy w transporcie międzynarodowym u strony pozwanej powód A. K. wyraził zgodę na wykonywanie tras międzynarodowych trwających do 30 dni. Trasy obejmowały kraje należące do UE oraz kraje nienależące do UE takie jak Ukraina, Rosja, Rumunia, Turcja. Obowiązek ten obejmował również wykonywanie tras wewnątrz UE w podwójnych obsadach. Powód stwierdził, że zapoznał się z treścią zakresu czynności obowiązujących kierowcę pozwanej oraz że ponosi osobistą odpowiedzialność za wykonywanie przez siebie czynności oraz za właściwe wypełnianie nałożonych obowiązków w ramach przyznanych kompetencji. Powód oświadczył również, że zapoznał się z treścią Regulaminu Pracy, Regulaminu Wynagradzania, uchwały zarządu pozwanej.

W dniu 6 sierpnia 2008 r. strony zawarły umowę o pracę na czas określony do dnia 31 sierpnia 2009 r. W drodze aneksu nr (...) podniesiono wynagrodzenie powoda do wysokości 1.750,00 zł. Pozostałe warunki nie uległy zmianie. Następnie w dniu 20 maja 2009 r. strony zawarły aneks do umowy o pracę, w wyniku którego usunięto określenie „miesięczne” w stosunku do wynagrodzenia oraz „system pracy zadaniowy”.

W dniu 31 sierpnia 2009 r. strona pozwana zawarła wraz z powodem A. K. umowę o pracę na czas określony od dnia 1 września 2009 r. do dnia 31 sierpnia 2012 r., na podstawie której został on zatrudniony na stanowisku kierowcy w pełnym wymiarze czasu pracy. Jako miejsce wykonywania pracy wskazano siedzibę pracodawcy oraz jego bazy transportowe zlokalizowane na terenie Polski. Wynagrodzenie określono w kwocie 1.750,00 zł brutto i składało się ono również z premii uznaniowej zgodnie z regulaminem wynagradzania i ryczałtu za pracę w nocy i godzinach nadliczbowych. Obowiązująca powoda dobowa norma czasu pracy wynosiła 8 godzin na dobę, a tygodniowa 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy. Wynagrodzenie było wypłacane raz w miesiącu z dołu, dziesiątego dnia następnego miesiąca.

W drodze aneksu do umowy o pracę nr (...) z dnia 31 lipca 2009 r. strony zgodnie ustaliły, że miejscem wykonywania pracy była siedziba pracodawcy oraz jego bazy transportowe zlokalizowane na terenie Polski. Pozostałe warunki umowy o pracę nie uległy zmianie.

Porozumieniem w sprawie zmiany warunków pracy i płacy strony zmieniły miejsce świadczenia pracy na „terytorium Polski”. Poza tym, wynagrodzenie powoda miało składać się z wynagrodzenia zasadniczego wynikającego z odpowiedniej stawki zaszeregowania pracownika w uchwale Zarządu z dnia 12 marca 2010 r. w sprawie zmian do Regulaminu wynagradzania oraz dodatków do wynagrodzenia zasadniczego przewidziane w uchwale Zarządu z dnia 12 marca 2010 r. w sprawie zmian do Regulaminu wynagradzania. Zaznaczono także, że pracownik uprawiony był do otrzymania świadczeń pieniężnych z tytułu zagranicznej podróży służbowej określonych w Regulaminie Wynagradzania pozwanej ze zmianami z dnia 12 marca 2010 r. Pozostałe postanowienia umowy o pracę nie uległy zmianie.

Pismem z dnia 19 lipca 2010 r. powód A. K. wystąpił o rozwiązanie umowy o pracę z dnia 19 lipca 2010 r. za porozumieniem stron.

Następnie powód A. K. pozostawał zatrudniony u strony pozwanej w okresie od dnia 19 grudnia 2012 r. do dnia 31 grudnia 2013 r. w wymiarze pełnego etatu na stanowisku kierowcy na trasach międzynarodowych. Miejscem wykonywania pracy była siedziba pracodawcy oraz inne miejsca prowadzenia działalności przez pracodawcę, tj. filie, przedstawicielstwa, oddziały i bazy transportowe. Wynagrodzenie składało się z wynagrodzenia zasadniczego wynikającego ze stawki zaszeregowania pracownika określonej w Regulaminie wynagradzania pozwanej w wysokości 1.500,00 zł brutto, dodatków do wynagrodzenia zasadniczego przewidziane w Regulaminie wynagradzania pozwanej, tj. ryczałtu za dyżury oraz pracę w godzinach nadliczbowych i nocnych w wysokości 500,00 zł brutto oraz premii zgodnie z regulaminem wynagradzania. Pracownik był również uprawniony do otrzymania świadczeń pieniężnych z tytułu krajowej oraz zagranicznej podróży służbowej określonych w regulaminie wynagradzania pozwanej.

W drodze aneksu do umowy o pracę nr (...) określono wynagrodzenie powoda w wysokości 1.600,00 zł. Porozumieniem zmieniającym umowę o pracę z dnia 28 czerwca 2013 r. inkorporowano do umowy o pracę zmiany regulaminu pracy z dnia 17 czerwca 2013 r.

Z dniem 19 grudnia 2013 r. ustalono, że wynagrodzenie zasadnicze powoda wynosiło 1.600,00 zł, a ryczałt za dyżury oraz pracę w godzinach nadliczbowych i nocnych w wysokości 650,00 zł brutto.

W dniu 31 grudnia 2013 r. strony zawarły kolejną umowę o pracę na czas określony do dnia 31 grudnia 2016 r. Wynagrodzenie składało się z wynagrodzenia zasadniczego wynikającego ze stawki zaszeregowania pracownika określonej w Regulaminie wynagradzania pozwanej w wysokości 1.680,00 zł brutto, dodatków do wynagrodzenia zasadniczego przewidziane w Regulaminie wynagradzania pozwanej, tj. ryczałt za dyżury oraz pracę w godzinach nadliczbowych i nocnych w wysokości 650,00 zł brutto oraz premie zgodnie z regulaminem wynagradzania. Pracownik był również uprawniony do otrzymania świadczeń pieniężnych z tytułu krajowej oraz zagranicznej podróży służbowej określonych w regulaminie wynagradzania pozwanej.

Z dniem 1 stycznia 2015 r. ustalono, że wynagrodzenie zasadnicze powoda wynosiło 1.750,00 zł, a ryczałt za dyżury oraz pracę w godzinach nadliczbowych i nocnych w wysokości 650,00 zł brutto.

Pismem z dnia 16 stycznia 2015 r. powód A. K. wystąpił o rozwiązanie umowy o pracę z dnia 31 stycznia 2015 r. za porozumieniem stron.

Dowód: - umowa o pracę z dn. 07.05.2008 r. w aktach osobowych powoda,

- dodatkowe warunki umowy o pracę z dn. 07.05.2008 r. w aktach osobowych powoda,

- oświadczenie z dn. 07.05.2008 r. w aktach osobowych powoda,

- umowa o pracę na czas określony z dn. 06.08.2008 r. w aktach osobowych powoda,

- aneks nr (...) do umowy o pracę z dn. 07.05.2009 r. w aktach osobowych powoda,

- aneks do umowy o pracę z dn. 20.05.2009 r. w aktach osobowych powoda,

- aneks do umowy o pracę nr (...) z dn. 31.07.2009 r. w aktach osobowych powoda,

- umowa o pracę na czas określony z dn. 31.08.2009 r. w aktach osobowych powoda,

- informacja o warunkach zatrudnienia z dn. 31.08.2009 r. w aktach osobowych powoda,

- porozumienie w sprawie zmiany warunków pracy i płacy z dn. 22.03.2010 r. w aktach osobowych powoda,

- pismo z dn. 19.07.2010 r. w aktach osobowych powoda,

- umowa o pracę na czas określony z dn. 19.12.2012 r. w aktach osobowych powoda,

- aneks do umowy o pracę nr (...) z dn. 31.12.2012 r. w aktach osobowych powoda,

- porozumienie zmieniające umowę o pracę z dn. 28.06.2013 r. w aktach osobowych powoda,

- aneks do umowy o pracę z dn. 19.12.2013 r. w aktach osobowych powoda,

- pismo z dn. 16.01.2015 r. w aktach osobowych powoda,

- umowa o pracę na czas określony z dn. 31.12.2013 r. w aktach osobowych powoda,

- aneks do umowy o pracę z dn. 01.01.2015 r. w aktach osobowych powoda,

- świadectwo pracy z dn. 21.01.2015 r., k. 17 – 18.

W dniu 7 maja 2008 r. powód P. O. (1) zawarł ze stroną pozwaną umowę o pracę na okres próbny do dnia 6 sierpnia 2008 r., na podstawie której został zatrudniony na stanowisku kierowcy w pełnym wymiarze czasu pracy. Jako miejsce wykonywania pracy wskazano trasy krajowe i międzynarodowe. Wynagrodzenie miesięczne brutto określono w wysokości 1.500,00 zł. Wśród dodatkowych składników wynagrodzenia wskazano premię uznaniową zgodnie z regulaminem wynagradzania oraz ryczałt za pracę w nocy i w godzinach nadliczbowych. W związku ze specyfiką wykonywanej pracy na stanowisku kierowcy w transporcie międzynarodowym u strony pozwanej powód P. O. (1) wyraził zgodę na wykonywanie tras międzynarodowych trwających do 30 dni. Trasy obejmowały kraje należące do UE oraz kraje nienależące do UE takie jak Ukraina, Rosja, Rumunia, Turcja. Obowiązek ten obejmował również wykonywanie tras wewnątrz UE w podwójnych obsadach. Powód stwierdził, że zapoznał się z treścią zakresu czynności obowiązujących kierowcę pozwanej oraz że ponosi osobistą odpowiedzialność za wykonywanie przez siebie czynności oraz za właściwe wypełnianie nałożonych obowiązków w ramach przyznanych kompetencji. Powód oświadczył również, że zapoznał się z treścią Regulaminu Pracy, Regulaminu Wynagradzania, uchwały zarządu pozwanej.

W dniu 6 sierpnia 2008 r. strony zawarły umowę o pracę na czas określony do dnia 31 sierpnia 2009 r. W drodze aneksu podniesiono wynagrodzenie powoda do wysokości 1.750,00 zł. Pozostałe warunki nie uległy zmianie. Następnie w dniu 20 maja 2009 r. strony zawarły aneks do umowy o pracę, w wyniku którego usunięto określenie „miesięczne” w stosunku do wynagrodzenia oraz „system pracy zadaniowy”.

W drodze aneksu do umowy o pracę nr (...) z dnia 31 lipca 2009 r. strony zgodnie ustaliły, że miejscem wykonywania pracy była siedziba pracodawcy oraz jego bazy transportowe zlokalizowane na terenie Polski. Pozostałe warunki umowy o pracę nie uległy zmianie.

W dniu 31 sierpnia 2009 r. strona pozwana zawarła wraz z powodem P. O. (1) umowę o pracę na czas określony od dnia 1 września 2009 r. do dnia 31 sierpnia 2012 r., na podstawie której został on zatrudniony na stanowisku kierowcy w pełnym wymiarze czasu pracy. Jako miejsce wykonywania pracy wskazano siedzibę pracodawcy oraz jego bazy transportowe zlokalizowane na terenie Polski. Wynagrodzenie określono w kwocie 1.750,00 zł brutto i składało się ono również z premii uznaniowej zgodnie z regulaminem wynagradzania i ryczałtu za pracę w nocy i godzinach nadliczbowych. Obowiązująca powoda dobowa norma czasu pracy wynosiła 8 godzin na dobę, a tygodniowa 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy. Wynagrodzenie było wypłacane raz w miesiącu z dołu, dziesiątego dnia następnego miesiąca. Obowiązująca powoda dobowa norma czasu pracy wynosiła 8 godzin na dobę, a tygodniowa 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy. Wynagrodzenie było wypłacane raz w miesiącu z dołu, dziesiątego dnia następnego miesiąca.

Porozumieniem z dnia 22 marca 2010 r. strony ustaliły, że zmianie uległo miejsce pracy powoda na terytorium Polski. Poza tym, wynagrodzenie powoda miało składać się z wynagrodzenia zasadniczego wynikającego z odpowiedniej stawki zaszeregowania pracownika w uchwale zarządu z dnia 12 marca 2010 r. w sprawie zmian do Regulaminu Wynagradzania pozwanej oraz dodatku do wynagrodzenia zasadniczego przewidzianego w ww. uchwale. Pracownik był również uprawniony do otrzymania świadczeń pieniężnych z tytułu zagranicznej podróży służbowej określonych w Regulaminie wynagradzania ze zmianami z dnia 12 marca 2010 r.

Kolejnym porozumieniem z dnia 20 września 2010 r. strony ustaliły, że stanowiskiem pracy powoda będzie kierowca na trasach międzynarodowych, miejscem wykonywania pracy natomiast była siedziba pracodawcy oraz inne miejsca prowadzenia działalności przez pracodawcę tj. filie, przedstawicielstwa, oddziały i bazy transportowe. Wynagrodzenie z kolei podniesiono do kwoty 1.550,00 zł brutto, a ryczałt za dyżury oraz pracę w godzinach nadliczbowych i nocnych do 650,00 zł .

Aneksem nr (...) do umowy o pracę podwyższono wynagrodzenie zasadnicze do kwoty 1.700,00 zł brutto, a ryczał za dyżury oraz pracę w godzinach nadliczbowych i nocnych do 700,00 zł brutto.

W dniu 31 sierpnia 2012 r. strona pozwana zawarła wraz z powodem P. O. (1) umowę o pracę na czas określony od dnia 1 września 2012 r. do dnia 31 sierpnia 2015 r., na podstawie której został on zatrudniony na stanowisku kierowcy na trasach międzynarodowych w wymiarze pełnego etatu. Jako miejsce wykonywania pracy wskazano siedzibę pracodawcy oraz inne miejsca prowadzenia działalności przez pracodawcę, tj. filie, przedstawicielstwa, oddziały i bazy transportowe. Wynagrodzenie składało się z wynagrodzenia zasadniczego wynikającego z odpowiedniej stawki zaszeregowania pracownika określonej w Regulaminie Wynagradzania pozwanej, czyli 1.700,00 zł brutto, dodatków do wynagrodzenia zasadniczego przewidzianego w Regulaminie Wynagradzania pozwanej, tj. ryczałtów za dyżury oraz pracę w godzinach nadliczbowych i nocnych w wysokości 700,00 zł brutto oraz premii zgodnie z Regulaminem Wynagradzania. Pracownik był również uprawniony do otrzymania świadczeń pieniężnych z tytułu krajowej oraz zagranicznej podróży służbowej określonych w Regulaminie Wynagradzania pozwanej.

Aneksem nr (...) do umowy o pracę podwyższono wynagrodzenie zasadnicze powoda do kwoty 2.000,00 zł, a ryczałt za dyżury oraz pracę w godzinach nadliczbowych i nocnych do 800,00 zł brutto.

Porozumieniem zmieniającym umowę o pracę z dnia 28 czerwca 2013 r. inkorporowano do umowy o pracę zmiany regulaminu pracy z dnia 17 czerwca 2013 r.

Pismem z dnia 6 lutego 2015 r. powód P. O. (1) wypowiedział umowę o pracę zawartą w dniu 31 sierpnia 2012 r. z zachowaniem okresu wypowiedzenia.

Dowód: - umowa o pracę na okres próbny z dn. 07.05.2008 r. w aktach osobowych powoda,

- dodatkowe warunki umowy o pracę z dn. 07.05.2008 r. w aktach osobowych powoda,

- zakres odpowiedzialności z dn. 07.05.2008 r. w aktach osobowych powoda,

- oświadczenie z dn. 07.05.2008 r. w aktach osobowych powoda,

- umowa o pracę na czas określony z dn. 06.08.2008 r. w aktach osobowych powoda,

- aneks do umowy o pracę z dn. 20.05.2009 r. w aktach osobowych powoda,

- aneks nr (...) do umowy o pracę z dn. 07.05.2009 r. w aktach osobowych powoda,

- aneks nr (...) do umowy o pracę z dn. 31.07.2009 r. w aktach osobowych powoda,

- umowa o pracę na czas określony z dn. 31.08.2009 r. w aktach osobowych powoda,

- informacja o warunkach zatrudnienia z dn. 31.08.2009 r. w aktach osobowych powoda,

- porozumienie w sprawie zmiany warunków pracy i płacy z dn. 22.03.2010 r. w aktach osobowych powoda,

- porozumienie z dn. 20.09.2010 r. w aktach osobowych powoda,

- aneks do umowy o pracę nr (...) z dn. 06.05.2011 r. w aktach osobowych powoda,

- umowa o pracę na czas określony z dn. 31.08.2012 r., k. 16,

- aneks nr (...) z dn. 07.05.2013 r. w aktach osobowych powoda,

- porozumienie zmieniające z dn. 28.06.2013 r. w aktach osobowych powoda,

- pismo z dn. 06.02.2015 r. w aktach osobowych powoda.

W drodze Uchwały zarządu spółki (...) sp. z o.o. z dnia 17 grudnia 2012 r. w sprawie zmiany Regulaminu Wynagradzania oraz w sprawie ogłoszenia tekstu jednolitego Regulaminu Wynagradzania zmieniono wysokość wynagrodzenia zasadniczego na 1.600,00 zł oraz ogłoszono tekst jednolity regulaminu. Postanowienia nowego regulaminu wraz z załącznikami weszły w życie z dniem 1 stycznia 2013 r.

Zgodnie z załącznikiem nr 1 do uchwały zarządu stanowiącym Regulamin wynagradzania, regulamin określał zasady wynagrodzenia pracowników zatrudnionych u strony pozwanej.

Pracownikowi przysługiwało wynagrodzenie określone w umowie o pracę, jednak nie niższe od najniższego wynagrodzenia za pracę ustalonego przez ministra właściwego ds. pracy. Pracownikowi oprócz wynagrodzenia zasadniczego przysługiwały dodatkowe składniki wynagrodzenia oraz inne świadczenia związane z pracą: dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych, dodatkowe wynagrodzenie za pracę w dniu wolnym od pracy, dodatkowe wynagrodzenie za pracę w porze nocnej, wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wskutek choroby, należności z tytułu podróży służbowych określone w przepisach szczególnych, odprawa emerytalno – rentowa oraz odprawa pośmiertna. Dodatki do wynagrodzenia pracownika z wyjątkiem dodatkowego wynagrodzenie za pracę w porze nocnej oraz należności z tytułu podróży służbowych określone w przepisach szczególnych obliczano na podstawie osobistego zaszeregowania określonego stawką miesięczną. Kierowcom zatrudnionym w transporcie międzynarodowym poza wynagrodzeniem zasadniczym uzależnionym od stażu pracy przysługiwały dodatkowe składniki wynagrodzenia oraz inne świadczenia szczegółowo określone w Załączniku nr 1 do regulaminu wynagradzania.

W stosunku do pracowników wykonujących stale pracę poza zakładem pracy wynagrodzenie wraz z dodatkiem mogło być zastąpione ryczałtem, którego wysokość powinna odpowiadać przewidywanemu wymiarowi pracy w godzinach nadliczbowych.

Ustalenie ilości przepracowanych godzin nadliczbowych następowało na podstawie ewidencji czasu pracy.

W stosunku do pracowników wykonujących pracę w porze nocnej stale poza zakładem pracy przysługiwał dodatek w formie ryczałt, którego wysokość odpowiadała przewidywanemu wymiarowi pracy w porze nocnej.

Dodatki do wynagrodzenia dla pracowników zatrudnionych na stanowisku kierowcy były wypłacane raz w miesiącu z dołu, w terminie wypłaty wynagrodzenia. Rozliczenie ryczałtów następowało po zakończeniu okresu rozliczeniowego, pod warunkiem udostępnienia przez pracownika zatrudnionego na stanowisku kierowcy do odczytu danych z karty kierowcy. Nierozliczenie ryczałtu za poprzedni miesiąc z przyczyn leżących po stronie pracownika skutkowało brakiem wypłaty ryczałtu za następny miesiąc i kolejne miesiące, aż do czasu umożliwienia pracodawcy rozliczenia ryczałtów.

Wynagrodzenie brutto dla pracowników zatrudnionych na stanowisku kierowcy na trasach międzynarodowych uzależnione było od stażu pracy w firmie:

- staż pracy do 1 roku – wynagrodzenie zasadnicze 1.600,00 zł, łączny ryczałt za dyżury oraz pracę w godzinach nadliczbowych i nocnych 500,00 zł,

- staż pracy od 1 roku do 3 lat – wynagrodzenie zasadnicze 1.600,00 zł, łączny ryczałt za dyżury oraz pracę w godzinach nadliczbowych i nocnych 650,00 zł,

- staż pracy od 3 do 5 lat – wynagrodzenie zasadnicze 1.700,00 zł, łączny ryczałt za dyżury oraz pracę w godzinach nadliczbowych i nocnych 700,00 zł,

- staż pracy powyżej 5 lat – wynagrodzenie zasadnicze 2.000,00 zł, łączny ryczałt za dyżury oraz pracę w godzinach nadliczbowych i nocnych 800,00 zł.

Dieta z tytułu podróży służbowej na terenie kraju wynosiła 23,00 zł za każdy dzień. Jeżeli jednakże podróż trwała nie dłużej niż 24 godziny, to w przypadku podróży trwającej od 8 do 12 godzin przysługiwała połowa diety, a powyżej 12 godzin – dieta w pełnej wysokości. Jeżeli natomiast cała podróż trwała dłużej niż 24 godziny, to w przypadku podróży trwającej do 8 godzin przysługiwała pracownikowi połowa diety, a powyżej 8 godzin – dieta w pełnej wysokości. Naliczanie diety z tytułu podróży służbowej na terenie kraju było przerywane, jeżeli w trakcie wykonywania zadania transportowego pracownik zatrudniony na stanowisku kierowcy pozostawił pojazd na terenie bazy transportowej lub w innym ustalonym miejscu i rozpoczął odpoczynek.

Dieta z tytułu zagranicznej podróży służbowej przysługiwała w przypadku obsady pojedynczej pojazdu w wysokości 40 euro za pełną dobę pobytu za granicą lub w razie niepełnej doby pobytu za granicą, dieta z tytułu zagranicznej podróży służbowej obliczana była na podstawie liczby pełnych godzin pobytu za granicą i stawki 1,667 euro. Natomiast w przypadku obsady podwójnej pojazdu dieta wynosiła 50 euro dla każdego z pracowników za pełną dobę pobytu za granicą lub w razie niepełnej doby pobytu za granicą dieta z tytułu zagranicznej podróży służbowej obliczana była na podstawie liczby pełnych godzin pobytu za granicą każdego z pracowników i stawki 2.0833 euro.

Naliczanie diety z tytułu podróży zagranicznej rozpoczynało się w momencie wyjazdu z Polski, a kończyło w momencie wjazdu przekraczając granicę Polski. Oznaczenie czasu przekroczenia granicy Polski odbywało się na podstawie informacji generowanych przez system telematyczny, a w przypadku braku takiej informacji na podstawie danych zapisanych przez kierowcę w (...). Dieta była wypłacana w złotówkach po przeliczeniu średniego kursu NBP ogłoszonego w dniu wyjazdu kierowcy z terytorium Polski.

Poza wynagrodzeniem zasadniczym pracownikom zatrudnionym na stanowisku kierowcy przysługiwały dodatkowe składniki wynagrodzenia i inne świadczenia związane z pracą wynikające z przepisów ustawowych: wynagrodzenie za pracę w porze nocnej, wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych, wynagrodzenie za czas niezawinionego przestoju, wynagrodzenie za pracę w niedzielę lub święto, wynagrodzenie za czas dyżuru, ekwiwalent za środki czystości i pranie odzieży.

Ze względu na stałe wykonywanie pracy poza siedzibą pracodawcy, dla pracowników zatrudnionych na stanowisku kierowcy ustalono następujące składniki wynagrodzenia o charakterze ryczałtowym: ryczałt z tytułu godzin nadliczbowych, pracy w porze nocnej i dyżuru, ryczałt z tytułu ekwiwalentu za środki czystości oraz ryczałt z tytułu prania odzieży.

Dowód: - Uchwała zarządu pozwanej z dn. 17.12.2012 r., k. 76,

- Regulamin wynagradzania wraz z załącznikiem, k. 76 – 79.

Kierowcy podlegali systemowi oceny. Od uzyskanych wyników uzależniona była wysokość premii dla każdego z nich. Warunkiem naliczenia premii na podstawie zasad i kryteriów systemu było zrealizowanie przez kierowcę w danym okresie rozliczeniowym co najmniej 8 tysięcy km. Obszarami, które wpływały znacząco na kształt uzyskanych przez pracownika wyników były ocena zużycia paliwa, ocena pracy kierowcy prowadzona przez pracownika D. Planowania i Koordynacji oraz ocena kierowcy prowadzona przez pracowników D. (...) i (...).

Dowód: - system oceny kierowców, k. 81 – 83.

Uchwałą zarządu pozwanej z dnia 14 grudnia 2012 r. ogłoszono tekst jednolity Regulaminu Pracy, który stanowił załącznik do niej.

Regulamin pracy ustalał wewnętrzną organizację i porządek w zakładzie pracy oraz określał związane z procesami pracy obowiązki pracodawcy i pracowników.

Każdy pracownik przed dopuszczeniem do pracy miał obowiązek zapoznać się z Regulaminem pracy i złożyć oświadczenie o przyjęciu jego postanowień do przestrzegania. Oświadczenie zaopatrzone w podpis pracownika i datę dołączano do jego akt osobowych.

Czasem pracy pracowników zatrudnionych na stanowisku kierowcy był czas pracy określony w rozporządzeniu (WE) 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. i w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców. Dla pracowników zatrudnionych na stanowisku kierowcy obowiązywało zatrudnienie w ramach równoważnego systemu czasu pracy w przyjętym 3 – miesięcznym okresie rozliczeniowym. Czas pracy nie mógł przekroczyć przeciętnie 48 godzin tygodniowo w przyjętym okresie rozliczeniowym. Dodatkowym dniem wolnym od pracy dla pracowników zatrudnionych na stanowisku kierowcy była sobota.

Pora nocna obejmowała 8 godzin pomiędzy 22:00 a 6:00 rano.

(...) zatrudnionych na stanowisku kierowcy obowiązywały następujące normy czasu pracy prowadzenia pojazdu:

- maksymalny czas prowadzenia pomiędzy dwoma okresami dziennego odpoczynku lub pomiędzy okresem dziennego i tygodniowego odpoczynku nie może przekraczać 9 godzin, z możliwością przedłużenia do 10 godzin, nie więcej niż dwukrotnie w każdym tygodniu,

- maksymalny tygodniowy czas prowadzenia pojazdu nie może przekroczyć 56 godzin i nie może skutkować przekroczeniem maksymalnego tygodniowego czasu pracy,

- całkowity czas prowadzenia pojazdu w każdym okresie dwutygodniowym nie może przekraczać 90 godzin.

W każdym 24-godzinnym okresie pracownik zatrudniony na stanowisku kierowcy wykorzystywał dzienny okres odpoczynku, który oznaczał dzienny okres, w którym pracownik zatrudniony na stanowisku kierowcy mógł swobodnie dysponować swoim czasem w ciągu doby i obejmował on regularny dzienny okres odpoczynku lub skrócony dzienny okres odpoczynku. Regularny dzienny okres odpoczynku oznaczał nieprzerwany odpoczynek trwający co najmniej 11 godzin; alternatywnie okres ten można było wykorzystać w dwóch częściach, z których pierwsza musiała nieprzerwanie trwać co najmniej trzy godziny, a druga co najmniej 9 godzin. Z kolei skrócony dzienny okres odpoczynku wynosił co najmniej 9 godzin i pracownik zatrudniony na stanowisku kierowcy mógł mieć najwyżej trzy skrócone dzienne okresy odpoczynku pomiędzy dwoma tygodniowymi okresami odpoczynku.

Dzienny odpoczynek mógł być wykorzystany w pojeździe, jeżeli znajdował się on na postoju i był wyposażony w miejsce do spania.

Po okresie prowadzenia pojazdu trwającym 4,5 godziny pracownikowi zatrudnionemu na stanowisku kierowcy przysługiwała ciągła przerwa trwająca 45 minut, chyba że pracownik ten rozpoczął okres odpoczynku.

Czasem pracy pracownika zatrudnionego na stanowisku kierowcy był czas od rozpoczęcia do zakończenia pracy i obejmował wszystkie czynności związane z wykonywaniem przewozu, a w szczególności prowadzenie pojazdu, pomoc przy załadunku i rozładunku, obsługę codzienną pojazdu, utrzymanie pojazdu w czystości, niezbędne czynności administracyjne związane z wykonywanym zadaniem.

Pracownik zatrudniony na stanowisku kierowcy zobowiązany był do rejestracji zdarzeń na tarczach tachografów analogowych oraz kart z tachografów cyfrowych wedle art. 15 rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85.

Czasem dyżuru pracowników zatrudnionych na stanowisku kierowcy był również czas poza normalnymi godzinami pracy, w którym pracownik ten nie wykonywał pracy, ale był obowiązany pozostawać w pojeździe lub w jego pobliżu w celu zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu i rzeczy. Czas ten nie mógł być wliczany do przysługującego pracownikowi dobowego nieprzerwanego odpoczynku.

Podróż służbowa oznaczała każde zadanie służbowe polegające na wykonywaniu na polecenie pracodawcy przewozu drogowego poza siedzibę pracodawcy lub wyjazdu poza tę miejscowość w celu wykonania przewozu drogowego. Miejsce pracy pracownika zatrudnionego na stanowisku kierowcy oznaczało siedzibę pracodawcy, na rzecz którego pracownik zatrudniony na stanowisku kierowcy wykonywał swoje obowiązki oraz inne miejsce prowadzenia działalności przez pracodawcę (bazę), w szczególności filie, przedstawicielstwa, oddziały i bazy transportowe, pojazd, który pracownik zatrudniony na stanowisku kierowcy prowadzi oraz każde inne miejsce, w którym pracownik zatrudniony na stanowisku kierowcy wykonuje czynności związane z wykonywanymi przewozami drogowymi.

Potwierdzeniem podróży służbowej był zwrot do biura druku Karta trasy uzupełnionego odpowiednio o zdarzenia wyjazdu z miejscowości startowej, przekroczenia granicy Polski, miejsca rozładunków i załadunków, odpoczynków dziennych, przekroczenia granicy Polski.

Pojazdy wyposażone były w miejsca do spania (zgodnie z homologacją producenta). Pracownicy zatrudnieni na stanowisku kierowcy mieli obowiązek parkować pojazdy na odpoczynki (noclegi) na strzeżonych lub monitorowanych parkingach wyposażonych w zaplecze socjalne (natryski, toalety) – w związku z tym pracownikom tym nie przysługiwał ryczałt za noclegi w podróży służbowej.

Należności z tytułu diet obliczano za czas od rozpoczęcia podróży służbowej do powrotu po wykonaniu zadania.

Wszystkie odcinki krajowe w ramach jednej podróży służbowej rozliczane były łącznie. Odcinku zagraniczne rozpoczynały się i kończyły na granicy Polski. Odcinki zagraniczne w ramach jednej podróży służbowej przerywane powrotem do Polski na załadunek lub rozładunek rozliczane były oddzielnie. Odcinek zagraniczny rozliczany był według stawki określonej w regulaminie wynagradzania. Rozliczenie delegacji następowało po rozliczeniu się z dokumentów przewozowych i oddaniu poprawnie wypełnionej karty trasy zgodnie z zasadami ww. w terminie do 14 dni w walucie polskiej.

Wynagrodzenie wypłacano z dołu, niezwłocznie po ustaleniu jego pełnej wysokości 10 – go dnia następnego miesiąca kalendarzowego.

Podstawowym zadaniem pracownika zatrudnionego na stanowisku kierowcy był przewóz towaru z miejsca nadania do miejsca przeznaczenia, w jak najkrótszym czasie, zgodnie z obowiązującymi przepisami, z uwzględnieniem wszelkich czynności zwyczajowo towarzyszących przewozowi ładunku w transporcie drogowym.

Dowód: - uchwała zarządu pozwanej z dn. 14.12.2012 r., k. 101,

- regulamin pracy, k. 101 – 115.

Uchwałą zarządu pozwanej z dnia 17 czerwca 2013 r. wprowadzono zmiany Regulaminu pracy. Dla pracowników zatrudnionych na stanowisku kierowcy obowiązywało zatrudnienie w ramach równoważnego systemu czasu pracy, w przyjętym 3 – miesięcznym okresie rozliczeniowym. Czas pracy pracowników zatrudnionych na stanowisku kierowcy, z uwzględnieniem pracy w godzinach nadliczbowych nie mógł przekraczać przeciętnie 48 godzin tygodniowo w przyjętym okresie rozliczeniowym. Poza tym, w rozkładach czasu pracy obowiązujących pracowników zatrudnionych na stanowisku kierowcy dopuszczalne było przedłużenie wymiaru czasu pracy do 12 godzin na dobę w ramach systemu równoważnego czasu pracy. Dla pracowników zatrudnionych na stanowisku kierowcy pora nocna obejmowała 4 godziny między 1:00 a 5:00 rano.

Dowód: - uchwała zarządu pozwanej z dn. 17.06.2013 r., k. 116,

- regulamin pracy, k. 117 – 131.

Uchwałą zarządu pozwanej z dnia 30 czerwca 2014 r. wprowadzono zmianę regulaminu pracy. Wykreślono część art. 38, w związku z czym otrzymał on brzmienie: Pojazdy wyposażone są w miejsca do spania (zgodnie z homologacją producenta). Pracownicy zatrudnieni na stanowisku kierowcy mają obowiązek parkować pojazdy na odpoczynki (noclegi) na strzeżonych lub monitorowanych parkingach wyposażonych w zaplecze socjalne (natryski toalety).

Dowód: - uchwała zarządu pozwanej z dn. 30.06.2014 r., k. 132,

- regulamin pracy, k. 133 – 144.

W drodze uchwały zarządu strony pozwanej z dnia 17 czerwca 2013 r. wprowadzono zmiany do Regulaminu wynagradzania.

Zgodnie z nowym brzmieniem dieta z tytułu podróży służbowej na terenie kraju przysługiwała pracownikowi zatrudnionemu na stanowisku kierowcy w wysokości nie mniejszej niż wskazana w § 7 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce budżetowej z tytułu podróży służbowej z uwzględnieniem późniejszych zmian. Wysokość diety ustalonej w sposób wskazany oraz każda zmiana tej wysokości miała być obwieszczana pracownikom w sposób zwyczajowo przyjęty u strony pozwanej, w szczególności poprzez wywieszenie na tablicy ogłoszeń w siedzibie pozwanej oraz w jej bazach terenowych (pkt 4).

Dieta z tytułu podróży służbowej na terenie kraju wynosiła 23,00 zł za każdy dzień. Jeżeli jednakże podróż trwała nie dłużej niż 24 godziny, to w przypadku podróży trwającej od 8 do 12 godzin przysługiwała połowa diety określonej zgodnie z zasadami wskazanymi w punkcie 4, a powyżej 12 godzin – dieta w pełnej wysokości określonej zgodnie z zasadami wskazanymi w punkcie 4. Jeżeli natomiast cała podróż trwała dłużej niż 24 godziny, to w przypadku podróży trwającej do 8 godzin przysługiwała pracownikowi połowa diety określonej zgodnie z zasadami wskazanymi w punkcie 4, a powyżej 8 godzin – dieta w pełnej wysokości określonej zgodnie z zasadami wskazanymi w punkcie 4. Naliczanie diety z tytułu podróży służbowej na terenie kraju było przerywane, jeżeli w trakcie wykonywania zadania transportowego pracownik zatrudniony na stanowisku kierowcy pozostawił pojazd na terenie bazy transportowej lub w innym ustalonym miejscu i rozpoczął odpoczynek.

Dieta z tytułu zagranicznej podróży służbowej przysługiwała w przypadku obsady pojedynczej pojazdu w walucie euro w wysokości nie niższej niż równowartość diety z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju określonej zgodnie z § 7 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce budżetowej z tytułu podróży służbowej z uwzględnieniem późniejszych zmian, dla każdego z pracowników za pełną dobę pobytu za granicą lub w razie niepełnej doby pobytu za granicą, dieta z tytułu zagranicznej podróży służbowej obliczana była na podstawie liczby pełnych godzin pobytu za granicą i stawki w wysokości 1/24 diety ustalonej zgodnie z zasadami wskazanymi powyżej.

Natomiast w przypadku obsady podwójnej pojazdu w walucie euro w wysokości ustalonej zgodnie z zasadami wskazanymi powyżej, powiększonej o 25% dla każdego z pracowników za pełną dobę pobytu za granicą lub w razie niepełnej doby pobytu za granicą, dieta z tytułu zagranicznej podróży służbowej obliczana była na podstawie liczby pełnych godzin pobytu za granicą każdego z pracowników i stawki w wysokości 1/24 diety ustalonej zgodnie z zasadami wskazanymi powyżej powiększonej o 25%.

Dowód: - uchwała zarządu pozwanej z dn. 17.06.2013 r., k. 84 – 87,

- regulamin wynagradzania, k. 88 – 90,

- zasady kontroli i weryfikacji ponadnormatywnego zużycia paliwa pojazdów, k. 91.

Zgodnie z uchwałą zarządu strony pozwanej z dnia 30 czerwca 2014 r. od dnia 15 lipca 2014 r. dieta z tytułu zagranicznej podróży służbowej przysługiwała w wysokości 8 euro za pełną dobę pobytu za granicą lub w razie niepełnej doby pobytu za granicą, dieta z tytułu zagranicznej podróży służbowej obliczana była na podstawie liczby pełnych godzin pobytu za granicą i stawki w wysokości 1/24 diety. W przypadku niezapewnienia kierowcy bezpłatnego noclegu w zagranicznej podróży służbowej, kierowcy przysługiwał ryczałt w wysokości 32 euro. Nie przysługiwał on kierowcy za czas przejazdu, jeżeli był wykonywany w porze nocnej. Ryczałt wypłacano w złotówkach po przeliczeniu według średniego kursu NBP z dnia jego rozliczenia.

Kierowcy odbywającemu podróż zagraniczną w podwójnej obsadzie pojazdu przysługiwał za każdą dobę tej podróży ryczałt z tytułu zwiększonych wydatków związanych z podróżą odbywaną w tym trybie w kwocie 10 euro. W razie niepełnej doby pobytu za granicą ryczałt obliczany był na podstawie liczby pełnych godzin pobytu za granicą i stawki w wysokości 1/24 tego ryczałtu.

Wynagrodzenie brutto dla pracowników zatrudnionych na stanowisku kierowcy na trasach międzynarodowych uzależnione było od stażu pracy w firmie:

- staż pracy do 1 roku – wynagrodzenie zasadnicze 1.680,00 zł, łączny ryczałt za dyżury oraz pracę w godzinach nadliczbowych i nocnych 500,00 zł,

- staż pracy od 1 roku do 3 lat – wynagrodzenie zasadnicze 1.680,00 zł, łączny ryczałt za dyżury oraz pracę w godzinach nadliczbowych i nocnych 650,00 zł,

- staż pracy od 3 do 5 lat – wynagrodzenie zasadnicze 1.700,00 zł, łączny ryczałt za dyżury oraz pracę w godzinach nadliczbowych i nocnych 700,00 zł,

- staż pracy powyżej 5 lat – wynagrodzenie zasadnicze 2.000,00 zł, łączny ryczałt za dyżury oraz pracę w godzinach nadliczbowych i nocnych 800,00 zł.

Dowód: - uchwała zarządu pozwanej z dn. 30.06.2014 r., k. 92,

1.  regulamin wynagradzania, k. 93 – 99.

Podejmując zatrudnienie u strony pozwanej powodowie podpisali oświadczenie o zapoznaniu się z regulaminem pracy oraz regulaminem wynagradzania.

Dowód: - oświadczenia w aktach osobowych.

Podejmując zatrudnienie powodowie byli informowani o warunkach noclegowych w czasie podróży służbowych. Jeździli samochodami ciężarowymi wyposażonymi w miejsca do spania, lodówkę, ogrzewanie klimatyzację. W trakcie podróży służbowych spali w kabinach kierowanych pojazdów. W okresie zatrudnienia powodowie nie zgłaszali zastrzeżeń dotyczących nocowania w kabinach. Nie występowali z żądaniem zwrotu kosztów związanych z noclegiem.

Regulamin pracy i regulamin wynagradzania znajdował się w biurze we W.. Pracownicy mieli możliwość zapoznania się z tymi dokumentami.

Dowód: zeznania świadka A. P. – e-protokół karta 521 (płyta CD),

zeznania świadka T. C. – e-protokół karta 559 (płyta CD),

zeznania świadka M. C. – e-protokół karta 559 (płyta CD),

zeznania świadka A. S. – e-protokół karta 521 (płyta CD),

zeznania świadka P. M. – e-protokół karta 590 (płyta CD),

wyjaśnienia powoda A. K. – e-protokół karta 697 (płyta CD),

wyjaśnienia powoda P. O. (1) – e-protokół karta 697 (płyta CD),

wydruki zdjęć – karta 151-164.

Spółka obsługiwała dużych wiodących klientów w wielu branżach. Pojazdy zakupywała u wiodących producentów. Zawierały one udogodnienia odnośnie jazdy, komfortu pracy. Były to pojazdy z najwyższej półki. Posiadały część sypialną, w której kierowca odbywał odpoczynki. Były one certyfikowane w transporcie długodystansowym.

Dowód: - zeznania świadka P. M., płyta CD.

W czasie zatrudnienia u strony pozwanej powód A. K. prowadził pojazdy marki S., nr rejestracyjne: (...), model (...). Powód P. O. (1) prowadził z kolei pojazd marki S., nr rejestracyjny: (...), model (...).

Model pojazdu (...) był wyposażony w łóżko o rozmiarze 78/223 cm, ogrzewanie postojowe, lodówkę, klimatyzację postojową, dwie leżanki, podgrzewane fotele, elektryczne ustawianie i podgrzewane lustra boczne, elektryczne sterowane szyby w drzwiach, komputer pokładowy, klimatyzację, komplet zasłon, transformator 24v – 12v, radio (...), punch, schowki. Z kolei model pojazdu (...) posiadał to samo wyposażenie za wyjątkiem klimatyzacji postojowej.

Dowód: - zestawienie, k. 146 – 147, 149, 151 – 164.

Spółka posiadała pojazdy marek M., I., S., V., R..

Dowód: - zeznania świadka T. C., k. 557.

Flota pozwanej należała do dobrze wyposażonej, samochody były 3-4 letnie, średnio co ok. 3 lata następowała wymiana. Pozwana przeznaczała znaczne środki na zapewnienie kierowcom nowoczesnych i dobrze wyposażonych pojazdów.

V. było to urządzenie, które utrzymywało temperaturę w aucie podczas jego postoju.

Dowód: - zeznania świadka M. C., k. 558,

- zeznania świadka P. M., płyta CD.

Kabiny wszystkich samochodów marki S. były wysokie, znajdowały się w nich dwie leżanki, fotel kierowcy, lodówka, ogrzewanie, klimatyzacja, klimatyzacja przy wyłączonym silniku. Dolna leżanka miała długość około 2,2 m, szerokość 90 cm, a górnej 70 lub 80 cm. Materace były wykonane z pianki. W spornym okresie S. miała jeden standard tapicerki. Grubość materaca wynosiła około 15 – 20 cm. Ogrzewanie i klimatyzacja działały niezależnie od tego, czy silnik działał, czy nie. Nie było to wyposażenie standardowe. Każdy samochód miał oddzielne zasilanie. Kierowca mógł podłączyć czajnik czy naładować telefon. Kabiny były wyposażone w zasłonki przedniej szyby i szyb bocznych. Kabiny musiały spełniać przepisy homologacyjne. Badany był poziom głośności w kabinie. W przypadku kabin były dwa miejsca mierzenia wysokości, pierwsze było po stronie kierowcy i pasażera, a drugie to tzw. tunel, gdzie znajdowała się komora silnikowa. Pierwszy wymiar to około 1,85 m wysokości. Kabina od przedniej szyby do tylnej ściany miała 190 cm, a szerokość około 220 cm. Każda kabina miała określoną ilość i pojemność schowków. W zależności od kabiny była odpowiednia dopłata. Nikt nie zgłaszał zastrzeżeń.

Dowód: - zeznania świadka A. S., k. 558.

Na wyposażeniu samochodu marki S., którym jeździł powód A. K. znajdowała się lodówka, łóżko, schowki. Lodówka mieściła jedzenie na 3-7 dni. Był także sprzęt do kontaktu z przełożonymi. Powód A. K. jeździł do Hiszpanii, Anglii, Niemiec. Wyjazdy trwały nawet 3 tygodnie. Zdarzało się czasem, że kierowcy zostawali dłużej za granicą. W tym czasie powód wykonywał nadal czynności służbowe w postaci usług transportowych. Rozliczeń dokonywano na podstawie delegacji. W karcie drogowej wpisywano czynności i miejsce przebywania. Wydruki za parkingi zdawano p. Ś.. Za parkingi powód płacił swoją kartą. Z regulaminem pracy powód zapoznał się w biurze. Zaliczki kierowcy otrzymywali w walucie polskiej, trzeba było je wymienić na euro lub funty.

Dowód: - wyjaśnienia powoda A. K., k. 634.

Powód P. O. (1) jeździł samochodami marek M., I., S.. W autach tych były łóżka. W pojazdach marki M. nie było lodówek i na postoju klimatyzacji. Powód jeździł w trasy do Belgii, Niemiec, Anglii. Dodatkiem do wynagrodzenia był ryczałt w wysokości 800,00 zł. Wyjazdy trwały 3 – 5 tygodni. Czasem wracano już po 1 tygodniu.

Dowód: - wyjaśnienia powoda P. O. (1), k. 635.

Przełożonym powodów był A. P. i brał on udział w ich zatrudnieniu. Kandydat przychodził na rozmowę kwalifikacyjną, dowiadywał się, jaki był charakter i system pracy. Jeżeli wyrażał chęć współpracy, to wówczas przechodzono do szkoleń. Informowano również o szczegółach wyjazdów zagranicznych. Po szkoleniach kandydat rozpoczynał pracę w transporcie, jeśli posiadał doświadczenie.

Praca kierowców polegała na przewożeniu ładunków i niczego nie musieli oni pilnować. Powodowie jeździli do krajów Europy Zachodniej. Nie byli zobowiązani do ponoszenia kosztów noclegów i dotyczyło to wszystkich kierowców.

Dowód: - zeznania świadka A. P., k. 518,

- zeznania świadka P. M., płyta CD.

Z kierowcami współpracował koordynator transportu. Współpraca polegała na stałym kontakcie z kierowcą w trasie, podejmowaniu zleceń, rozładunku towaru. Koordynator był osobą kontaktową dla kierowcy.

Dowód: - zeznania świadka T. C., k. 557.

M. C. współpracował z kierowcami i zajmował się przekazywaniem informacji o wykonaniu zlecenia dla kierowcy, pilnował pauz, wyznaczał parkingi, na których kierowca miał stanąć i odbyć odpoczynek, zajmował się całkowicie rozładunkiem, jeśli były jakieś problemy, to pomagał kierowcy. Był osobą kontaktową dla kierowcy i to do niego zgłaszali się z problemami.

Dowód: - zeznania świadka M. C., k. 557.

Wszelkie nieprawidłowości powód A. K. zgłaszał zawsze koordynatorowi, który go w danym momencie obsługiwał.

Dowód: - wyjaśnienia powoda A. K., k. 634.

Noclegi kierowcy odbywali w kabinach pojazdów. Obowiązywała zasada, że mieli się oni zatrzymywać na strzeżonych parkingach. Jeżeli kierowca spał w ciężarówce to nie ponosił żadnych kosztów. Jeżeli parking był płatny, to kierowcy płacili kartami firmy albo gotówką. Dostawali zaliczki przed wyjazdem. Każdy nocował w ciężarówce. Kierowcy otrzymywali świadczenia, tj. zaliczki na parkingi, drobne awarie oraz dietę jako delegację. Dieta była przeznaczona na pokrycie kosztów wyjazdu. Czy kierowca zatrzymywał ją dla siebie, czy wydawał, była to jego sprawa. Dieta wynosiła około 40 euro za dobę.

Pojazdy były przystosowane do odbywania w nich noclegów. W zależności od rodzaju samochodu, obok fotela kierowcy znajdował się stolik. Często była lodówka pod schowkiem, z tyłu były dwa łóżka rozkładane ze ściany. Aktualnie wszystkie samochody zostały wyposażone w ogrzewanie i klimatyzację. Wszystkie pojazdy były nowe, średnia pojazdu to 1,5 roku. Żaden z kierowców nie zgłaszał zastrzeżeń do warunków świadczenia pracy.

Dowód: - zeznania świadka T. C., k. 557,

- zeznania świadka P. M., płyta CD.

Aby się ubrać w kabinie należało się schylić. Po odpoczynku w kabinach kierowcy nie byli w pełni wypoczęci. Zdarzało się, że firma umówiła kierowców na myjki. Auta myto przez 8 godzin, kierowcy mieli w tym czasie odpoczywać, a potem w nocy jechać na rozładunki.

Dowód: - wyjaśnienia powoda A. K., k. 634.

Kierowcy podczas podróży służbowych gotowali w kabinach pojazdów. Samochody posiadały zaplecze socjalne. Kierowcy korzystali również z infrastruktury na parkingach.

Dowód: - dokumentacja fotograficzna, k. 7 – 8.

Kierowcy wykorzystywali kuchenki gazowe. Same pojazdy umożliwiały przygotowywanie posiłków w kabinie. Praktyką było przygotowywanie posiłków przez kierowców, aby zaoszczędzić pieniądze.

Dowód: - zeznania świadka P. M., płyta CD.

Powodowie byli informowani o warunkach noclegowych w czasie podróży służbowych. Mieli możliwość zapoznania się z regulaminem pracy i wynagradzania obowiązującymi w spółce, które były wywieszone w biurze na terenie bazy. Pracownicy dobrowolnie podejmowali decyzję o współpracy ze spółką. Kierowcy nie mieli w regulaminach pracy zawartej informacji, że powinni pilnować towaru w samochodzie.

Warunki pracy dla wszystkich kierowców były takie same. Samochody ciężarowe były dostosowane do podróży służbowych. Kabina była przystosowana do wypoczynku i posiadała dwie leżanki, lodówki, klimatyzację. Pojazdy nadawały się do długich podróży. Kierowcy mieli miejsce do odpoczynku. Samochody były wyposażone w ogrzewanie.

Dowód: - zeznania świadka A. P., k. 518 – 519,

- zeznania świadka M. C., k. 557.

Pozwana wskazywała parkingi, funkcjonowała lista zaakceptowanych parkingów. Kierowcy stawali na parkingach, gdzie były hotele. Bywało, że podczas pauzy dzwoniono i trzeba było jechać. Czasem dzwoniono też w nocy.

Na parkingach zdarzały się kradzieże. Pranie kosztowało 5 funtów. Czasem w miesiącu trzeba było zrobić 3 prania. Za toaletę płacono 70 centów, za prysznic 2-3 euro. Śniadanie kosztowało 10 euro, obiad 15, kolacja 12 euro. Pracodawca nie dostarczał żadnych środków czystości do auta. Powodowie musieli sami je zakupić, w kwocie 12 euro (środki do czyszczenia pulpitu, szyb od środka, mycia podłogi). W miesiącu na jedzenie powód A. K. wydawał do 80 zł. Kierowcy zamykali auta i dodatkowo spinali pasem, ponieważ istniało niebezpieczeństwo, że ktoś się włamie do auta. Kierowcy podpisywali dokumenty dotyczące odpowiedzialności na terenie Anglii za emigrantów, którzy mogli wejść na samochód.

Były parkingi, gdzie były prysznice, toalety. Czasem powód musiał jechać do firmy, gdzie miał być rozładunek i czekać tam, aż ją otworzą, aby być pierwszy na rozładunku.

Dowód: - wyjaśnienia powoda A. K., k. 634,

- wyjaśnienia powoda P. O. (1), k. 635.

Wszyscy kierowcy mieli te same warunki. Każdy kierowca dostawał ekwiwalent w wysokości 1.000,00 zł, który miał do dyspozycji parkingi, na które nie były podpisane umowy. Dodatkowo mieli płacone diety w wysokości 40 euro. Kwota 1.000,00 zł była wypłacana przed każdym wyjazdem i była to kwota odnawialna. Kierowca przedstawiał dokumenty i po tych dokumentach do kwoty 1.000,00 zł wpływał mu ekwiwalent. Dieta z kolei była wypłacana po powrocie z podróży kierowcy i za każdym razem po zjeździe z jego trasy. Kwota 40 euro dziennie była za pracę każdego dnia. Z tej kwoty kierowcy mogli pokrywać inne koszty. Parkingi były pokrywane z ekwiwalentu 1.000,00 zł.

Dowód: - zeznania świadka M. C., k. 558.

- wyjaśnienia powoda A. K., k. 634.

- wyjaśnienia powoda P. O. (1), k. 635.

Przy obsadzie dwuosobowej dieta wynosiła euro dla każdego z kierowców. Dieta wynosiła 40 euro dla obsady pojedynczej i po 50 przy podwójnej za każdą dobę. Miała ona służyć zabezpieczeniu kosztów związanych z podróżą w tym wyżywienia, noclegu jeśliby wystąpiły.

Dowód: - zeznania świadka P. M., płyta CD.

Za dodatkowe tygodnie również wypłacano dietę.

Dowód: - wyjaśnienia powoda A. K., k. 634.

Powodowie nigdy nie przedkładali dokumentacji związanej z noclegiem i nie występowali z żądaniem zwrotu poniesionych kosztów związanych z noclegiem. Powodowie nie przedstawili żadnych rachunków za noclegi. Zdarzyło się kilka przypadków noclegów poza kabiną i było to raportowane. Miało to miejsce wówczas, gdy auto miało awarię. Przedstawiano koszty i pozwana je zwracała. Poza specjalnymi okolicznościami, nadzwyczajnymi nie było przypadków przedstawiania rachunków, nawet przed uchwałą SN.

Samochody posiadały karty płatnicze i kierowca mógł opłacać nią koszty parkingu. Wszystkie koszty związane z pracą powodów były im zwracane.

Firma musiała dostosować się do wprowadzonych przepisów i dlatego były wręczane pracownikom aneksy do umów o pracę, gdzie było rozbicie na 8 euro diety i 32 euro ryczałtu.

Długość wyjazdów powodów zależała od systemu pracy. Obaj kierowcy jeździli 2 tygodnie w trasie, weekend był wolny.

Dowód: - zeznania świadka A. P., k. 519,

- zeznania świadka P. M., płyta CD.

Kierowcy mieli do dyspozycji karty flotowe przekazane przez pracodawcę, wystawione na stronę pozwaną i numer rejestracyjny samochodu, wraz z kodem (...) umożliwiającym prawidłowe użytkowanie kart. Karty flotowe mogły być używane tylko i wyłącznie na potrzeby związane z realizacją zadań służbowych wyznaczonych pracownikowi przez pozwaną.

Dowód: - regulamin zarządzania kartami flotowymi w aktach osobowych powodów,

- zeznania świadka P. M., płyta CD.

Przyjmując się do pracy powód A. K. był świadomy tego, że będzie musiał spędzać noce w kabinie. Zgodził się na takie warunki, ponieważ musiał utrzymać rodzinę.

Dowód: - wyjaśnienia powoda A. K., k. 635.

Powód P. O. (1) nigdy nie spał w hotelu. Wiedział, że praca na stanowisku kierowcy tak wygląda.

Dowód: - wyjaśnienia powoda P. O. (1), k. 635.

Nigdy nie zgłaszano jakichkolwiek zastrzeżeń w kwestii wyposażenia kabiny. Powodowie nie zgłaszali uwag, to była standardowa praktyka na rynku. Gdyby chcieli złożyć zastrzeżenia, możliwości było kilka – telefonicznie, przez komunikator (...) oraz osobiście na bazie. Zastrzeżenia na piśmie trafiłyby do akt osobowych.

Kierowcy nie zgłaszali również, że chcieliby otrzymywać ryczałt za nocleg.

Dowód: - zeznania świadka M. C., k. 558,

- zeznania świadka P. M., płyta CD.

Roszczenia pracowników pojawiły się dopiero po uchwale SN odnośnie odbywania noclegów w kabinach. Wcześniej takich wątpliwości i roszczeń nie było. Nigdy nie było również zastrzeżeń ze strony organów kontroli odnośnie noclegów w kabinach.

Dowód: - zeznania świadka P. M., płyta CD.

Na rzecz powoda A. K. dokonano następujących rozliczeń:

- rozliczenie wyjazdu (...) w kwocie 934,34 zł;

- rozliczenie wyjazdu (...) w kwocie 1.734,85 zł;

- rozliczenie wyjazdu (...) w kwocie 572,99 zł;

- rozliczenie wyjazdu (...) w kwocie 2.465,26 zł;

- rozliczenie wyjazdu (...) w kwocie 2.335,51 zł;

- rozliczenie wyjazdu (...) w kwocie 488,62 zł;

- rozliczenie wyjazdu (...) w kwocie 1.891,39 zł;

- rozliczenie wyjazdu (...) w kwocie 2.562,06 zł;

- rozliczenie wyjazdu (...) w kwocie 1.248,05 zł;

- rozliczenie wyjazdu (...) w kwocie 2.286,04 zł;

- rozliczenie wyjazdu (...) w kwocie 3.257,06 zł.

Na rzecz powoda P. O. (1) dokonano następujących rozliczeń:

- rozliczenie wyjazdu (...) w kwocie 1.594,04 zł;

- rozliczenie wyjazdu (...) w kwocie 2.776,44 zł;

- rozliczenie wyjazdu (...) w kwocie 1.715,98 zł;

- rozliczenie wyjazdu (...) w kwocie 1.629,77 zł;

- rozliczenie wyjazdu (...) w kwocie 3.146,21 zł.

Dowód: - zestawienie zapisów kont, k. 173 – 176.

Zgodnie z Zestawieniem kosztów podróży służbowej zagranicznej i krajowej oraz świadczeń płacowych za okres od dnia 21 marca 2013 r. do dnia 22 lipca 2013 r. wyliczono na rzecz powoda A. K.:

- w przypadku polecenia wyjazdu nr (...): dietę krajową w wysokości 15,00 zł, dietę zagraniczną w wysokości 2.425,56 zł oraz opłaty drogowe pozostałe w wysokości 24,70 zł (łącznie 2.465,26 zł);

- w przypadku polecenia wyjazdu nr (...): dietę krajową w wysokości 30,00 zł, dietę zagraniczną w wysokości 2.305,51 zł (łącznie 2.335,51zł);

- w przypadku polecenia wyjazdu nr (...): dietę krajową w wysokości 45,00 zł, dietę zagraniczną w wysokości 443,62 zł (łącznie 488,62 zł);

- w przypadku polecenia wyjazdu nr (...): dietę krajową w wysokości 0,00 zł, dietę zagraniczną w wysokości 1.891,39 zł (łącznie 1.891,39 zł);

- w przypadku polecenia wyjazdu nr (...): dietę krajową w wysokości 90,00 zł, dietę zagraniczną w wysokości 2.381,06 zł, usługi parkingowe z tras w wysokości 42,02 zł, opłaty drogowe pozostałe w wysokości 24,49 zł, opłaty drogowe pozostałe w wysokości 24,49 zł (łącznie 2.562,06 zł);

- w przypadku polecenia wyjazdu nr (...): dietę krajową w wysokości 60,00 zł, dietę zagraniczną w wysokości 1.188,05 zł (łącznie 1.248,05 zł);

- w przypadku polecenia wyjazdu nr (...): dietę krajową w wysokości 0,00 zł, dietę zagraniczną w wysokości 2.196,31 zł, usługi parkingowe z tras w wysokości 89,73 zł (łącznie 2.286,04 zł);

- w przypadku polecenia wyjazdu nr (...): dietę krajową w wysokości 30,00 zł, dietę zagraniczną w wysokości 3.101,69 zł, usługi parkingowe z tras w wysokości 75,18 zł, opłaty drogowe pozostałe w wysokości 25,06 zł, opłaty drogowe pozostałe w wysokości 25,13 zł (łącznie 3.257,06 zł).

Zgodnie z Zestawieniem kosztów podróży służbowej zagranicznej i krajowej oraz świadczeń płacowych za okres od dnia 6 października 2014 r. do dnia 19 grudnia 2014 r. wyliczono na rzecz powoda P. O. (1):

- w przypadku polecenia wyjazdu nr (...): dietę krajową w wysokości 30,00 zł, dietę zagraniczną w wysokości 528,50 zł, ryczałt za nocleg w wysokości 2.164,74 zł, opłaty drogowe pozostałe w wysokości 26,54 zł, opłaty drogowe pozostałe w wysokości 26,66 zł (łącznie 2.776,44 zł);

- w przypadku polecenia wyjazdu nr (...): dietę krajową w wysokości 30,00 zł, dietę zagraniczną w wysokości 332,70 zł, ryczałt za nocleg w wysokości 1.353,28 zł (łącznie 1.715,98 zł);

- w przypadku polecenia wyjazdu nr (...): dietę krajową w wysokości 15,00 zł, dietę zagraniczną w wysokości 284,24 zł, ryczałt za nocleg w wysokości 1.203,84 zł, usługi parkingowe z tras w wysokości 126,69 zł (łącznie 1.629,77 zł);

- w przypadku polecenia wyjazdu nr (...): dietę krajową w wysokości 15,00 zł, dietę zagraniczną w wysokości 612,09 zł, ryczałt za nocleg w wysokości 2.459,81 zł, usługi parkingowe z tras w wysokości 59,31 zł (łącznie 3.146,21 zł).

Dowód: - Zestawienie kosztów podróży służbowej zagranicznej i krajowej oraz świadczeń płacowych z dn. 28.09.2015 r., k. 166 – 169,

- Zestawienie kosztów podróży służbowej zagranicznej i krajowej oraz świadczeń płacowych z dn. 28.09.2015 r., k. 170 – 171.

Przeciętne wynagrodzenie brutto powoda A. K. z ostatnich trzech miesięcy obliczone jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy wynosiło 2.353,33 zł, natomiast w przypadku powoda P. O. (1) – 2.800,00 zł.

Dowód: - zaświadczenia o zatrudnieniu i zarobkach, k. 408, 410.

Powodowi A. K. za podróże służbowe odbyte w okresie objętym żądaniem hipotetycznie przysługiwał ryczałt za nocleg i diety w wysokości 17.822,04 zł, w tym ryczałt za nocleg w wysokości 9.857,51 zł oraz dieta w wysokości 7.964,53 zł. Powodowi hipotetycznie wypłacono świadczenie z tytułu diet i ryczałtów za nocleg za podróże służbowe odbyte w okresie objętym żądaniem w wysokości 7.993,31 zł, w tym ryczałt za nocleg w wysokości 0 zł oraz dieta w wysokości 7.993,31 zł. Powodowi hipotetycznie pozostało do wypłaty świadczenie z tytułu diet i ryczałtu za nocleg za podróże służbowe odbyte w okresie objętym żądaniem w wysokości 9.828,73 zł, w tym diety (nadpłata) -28,78 zł oraz ryczałt za nocleg 9.857,551 zł. Wyliczenie jest oparte na założeniu, iż powodowi w żaden sposób nie zostały zrekompensowane ryczałty za noclegi za sporny okres.

Powodowi P. O. (1) za podróże służbowe odbyte w okresie objętym żądaniem hipotetycznie przysługiwał ryczałt za nocleg i diety w wysokości 7.601,12 zł, w tym ryczałt za nocleg w wysokości 6.022,83 zł oraz dieta w wysokości 1.578,29 zł. Powodowi hipotetycznie wypłacono świadczenie z tytułu diet i ryczałtów za nocleg za podróże służbowe odbyte w okresie objętym żądaniem w wysokości 7.526,12 zł, w tym ryczałt za nocleg w wysokości 5.977,83 zł oraz dieta w wysokości 1.548,29 zł. Powodowi hipotetycznie pozostało do wypłaty świadczenie z tytułu diet i ryczałtu za nocleg za podróże służbowe odbyte w okresie objętym żądaniem w wysokości 75,00 zł, w tym diety 30,00 zł oraz ryczałt za nocleg 45,00 zł.

Dowód: - opinia biegłego sądowego z zakresu księgowości z dn. 17.02.2020 r., k. 768 – 774.

Wyrokiem z dnia 6 kwietnia 2018 r. Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie o ryczałty za noclegi na skutek apelacji wniesionej przez powoda od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 11 września 2017 r., sygn. akt VI P 575/14 oddalił apelację.

Dowód: - wyrok SO Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dn. 06.04.2018 r., sygn. akt VII Pa 30/18, k. 602 – 623.

Wyrokiem z dnia 27 kwietnia 2018 r. Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi w sprawie o ryczałty za noclegi oddalił powództwo.

Dowód: - wyrok SO – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi z dn. 27.04.2018 r., sygn. akt VIII P 24/16, k. 624 – 633.

Wyrokiem z dnia 20 listopada 2018 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie o ryczałt za noclegi przeciwko stronie pozwanej na skutek apelacji od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie XXI Wydział Pracy z dnia 4 grudnia 2017 r., sygn. akt XXI P 143/14 oddalił apelację.

Dowód: - wyrok SO w Warszawie z dn. 20.11.2018 r., sygn. akt VIII APa 17/18, k. 645 – 661.

Wyrokiem z dnia 19 grudnia 2018 r. Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie przeciwko stronie pozwanej o ryczałty za noclegi na skutek apelacji wniesionej przez powoda od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 5 kwietnia 2018 r., sygn. akt VI P 642/14 oddalił apelację.

Dowód: - wyrok SO Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dn. 19.12.2018 r., sygn. akt VII Pa 116/18, k. 662 – 666.

Wyrokiem z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie przeciwko stronie pozwanej o zapłatę ryczałtu za noclegi po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, (...) i Spraw Publicznych w dniu 7 grudnia 2017 r. skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie z dnia 18 lutego 2016 r., sygn. akt VII Pa 1/16 Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.

Dowód: - wyrok SN z dn. 07.12.2017 r., sygn. akt II PK 245/16, k. 667 – 678.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje.

W niniejszej sprawie powód A. K. domagał się zasądzenia kwoty 10.060,37 zł wraz z należnymi odsetkami ustawowymi liczonymi od wskazanych w pozwie kwot i dat, z kolei powód P. O. (1) domagał się zasądzenia kwoty 10.001,00 zł wraz z należnymi odsetkami ustawowymi liczonymi od wskazanych w pozwie kwot i dat. Strona pozwana wnosiła o oddalenie obu powództw w całości.

Rozważania w przedmiocie zgłoszonego przez powodów roszczeń należy zacząć od art. 2 pkt 7 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (Dz.U. Nr 92, poz. 879), zgodnie z którym podróżą służbową jest każde zadanie służbowe polegające na wykonywaniu, na polecenie pracodawcy: a) przewozu drogowego poza miejscowość, o której mowa w pkt 4 lit. a, lub b) wyjazdu poza miejscowość, o której mowa w pkt 4 lit. a, w celu wykonania przewozu drogowego. W art. 4 pkt 4 lit. a cytowanej ustawy mowa o siedzibie pracodawcy, na rzecz którego kierowca wykonuje swoje obowiązki, oraz o innych miejscach prowadzenia działalności przez pracodawcę, w szczególności takich jak filie, przedstawicielstwa i oddziały.

Zgodnie z art. 21a cytowanej ustawy, kierowcy w podróży służbowej przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem tego zadania służbowego, ustalane na zasadach określonych w przepisach art. 77 ⁵ § 3-5 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy.

Stosownie do unormowania zawartego w przepisie art. 77 ⁵ § 3 k.p., warunki wypłacania należności z tytułu podróży służbowej pracownikowi zatrudnionemu u innego pracodawcy niż państwowa lub samorządowa jednostka sfery budżetowej określa się w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu wynagradzania.

Zgodnie z przepisem art. 77 ⁵ § 4 k.p. postanowienia układu zbiorowego pracy, regulaminu wynagradzania lub umowy o pracę nie mogą ustalać diety za dobę podróży służbowej na obszarze kraju lub poza granicami kraju w wysokości niższej niż dieta z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju określona dla pracownika zatrudnionego w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej.

W myśl art. 77 ⁵ § 5 k.p. w przypadku, gdy układ zbiorowy pracy, regulamin wynagradzania lub umowa o pracę nie zawiera postanowień, o których mowa w § 3, pracownikowi przysługują należności na pokrycie kosztów podróży służbowej odpowiednio według przepisów, o których mowa w § 2. W art. 77 ⁵ § 2 k.p. przewidziano, że minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, wysokość oraz warunki ustalania należności przysługujących pracownikowi, zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju. Rozporządzenie powinno w szczególności określać wysokość diet, z uwzględnieniem czasu trwania podróży, a w przypadku podróży poza granicami kraju - walutę, w jakiej będzie ustalana dieta i limit na nocleg w poszczególnych państwach, a także warunki zwrotu kosztów przejazdów, noclegów i innych wydatków.

Na podstawie upoważnienia zawartego w przepisie art. 77 ⁵ § 2 k.p., Minister Pracy i Polityki Społecznej wydał w dniu 19 grudnia 2002 r. rozporządzenie w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (Dz.U. Nr 236, poz. 1990; dalej również jako rozporządzenie z dnia 19 grudnia 2002 r.) oraz rozporządzenie w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz. U. Nr 236, poz. 1991), jak również aktualnie obowiązujące rozporządzenie z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz. U. z 2013 poz.167; dalej również jako rozporządzenie z dnia 29 stycznia 2013 r.).

W przepisie § 9 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju wskazano, że za nocleg przysługuje pracownikowi zwrot kosztów w wysokości stwierdzonej rachunkiem hotelowym, w granicach ustalonego na ten cel limitu określonego w załączniku do rozporządzenia (ust. 1). W razie nieprzedłożenia rachunku za nocleg, pracownikowi przysługuje ryczałt w wysokości 25% limitu, o którym mowa w ust. 1. Ryczałt ten nie przysługuje za czas przejazdu (ust. 2) Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się, jeżeli pracodawca lub strona zagraniczna zapewnia pracownikowi bezpłatny nocleg (ust. 4).

Natomiast zgodnie z unormowaniem zawartym w § 16 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej ustawodawca wskazał, że za nocleg podczas podróży zagranicznej pracownikowi przysługuje zwrot kosztów w wysokości stwierdzonej rachunkiem, w granicach limitu określonego w poszczególnych państwach w załączniku do rozporządzenia. Stosownie do regulacji zawartej w § 16 ust. 2 rozporządzenia, w razie nieprzedłożenia rachunku za nocleg, pracownikowi przysługuje ryczałt w wysokości 25% limitu, o którym mowa w ust. 1, przy czym ryczał ten nie przysługuje za czas przejazdu. Przepisów powyższych nie stosuje się, jeżeli pracodawca lub strona zagraniczna zapewniają pracownikowi bezpłatny nocleg (§ 16 ust. 4).

W uchwale Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 2014 r. (sygn. akt II PZP 1/14, L.) wskazano, iż zapewnienie pracownikowi – kierowcy samochodu ciężarowego odpowiedniego miejsca do spania w kabinie tego pojazdu podczas wykonywania przewozów w transporcie międzynarodowym – nie stanowi zapewnienia przez pracodawcę bezpłatnego noclegu w rozumieniu § 9 ust. 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U. Nr 236, poz. 1991 ze zm.), co powoduje, że pracownikowi przysługuje zwrot kosztów noclegu na warunkach i w wysokości określonych w § 9 ust. 1-3 tego rozporządzenia albo na korzystniejszych warunkach i wysokości, określonych w umowie o pracę, układzie zbiorowym pracy lub innych przepisach prawa pracy (por. także uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2014 r., sygn. akt I PZP 3/14, L.; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2016 r., sygn. akt II PK 111/15, L.; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2016 r., sygn. akt II PK 148/15, L. ).

Wyrokiem z dnia 24 listopada 2016 r., wydanym w sprawie o sygn. akt K 11/15, Trybunał Konstytucyjny orzekł, iż art. 21a ustawy w związku z art. 77 ⁵ § 2, 3 i 5 k.p. w związku z § 9 ust. 1, 2 i 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U.236.1991, ze zm.) w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do kierowców wykonujących przewozy w transporcie międzynarodowym, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji. Nadto Trybunał Konstytucyjny orzekł, że także art. 21a ustawy w związku z art. 77 ⁵ § 2, 3 i 5 k.p. w związku z § 16 ust. 1, 2 i 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz. U. z 2013 poz.167) w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do kierowców wykonujących przewozy w transporcie międzynarodowym jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej.

Analiza uzasadnienia do wskazanego wyroku Trybunału Konstytucyjnego prowadzi do wniosku, iż głównym, acz niejedynym motywem uznania przez Trybunał Konstytucyjny zaskarżonych przepisów za niekonstytucyjne, było odesłanie kaskadowe, zawarte w ustawie o czasie pracy kierowców. Trybunał Konstytucyjny uznał także, co w ocenie Sądu Rejonowego jest okolicznością nie mniej istotną od niedopuszczalności odesłań kaskadowych, iż art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców, odsyłając do zasad ogólnych przewidzianych w art. 77 ⁵ § 3 – 5 kodeksu pracy, nie uwzględnia specyfiki wykonywania zawodu kierowcy w transporcie międzynarodowym. Regulacje zawarte w przepisach art. 77 ⁵ § 3 – 5 kodeksu pracy w założeniu dotyczą incydentalnych podróży służbowych (tj. takich, które nie stanowią istoty wykonywanej pracy), a zatem także incydentalnie realizowanych przez pracowników uprawnień do świadczeń. Trybunał Konstytucyjny stanął na stanowisku, że przesądzenie przez ustawodawcę, że art. 77 ⁵ § 3 – 5 k.p. i wydane na podstawie art. 77 ⁵ § 2 k.p. przepisy wykonawcze mają mieć zastosowanie do każdego wykonanego przez kierowcę przewozu w transporcie, jest sprzeczne z ratio legis tych przepisów i świadczy o nieadekwatności przyjętego środka w stosunku do regulowanej dziedziny.

Po wydaniu powyższego wyroku Sąd Najwyższy wydał szereg orzeczeń, przy czym prezentowanych przez Sąd Najwyższy poglądów nie sposób uznać za jednolite.

W wyroku z dnia 21 lutego 2017 r. (sygn. akt I PK 300/15, L.) Sąd Najwyższy wskazał, że po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 24.11.2016 r. K 11/15, nie stosuje się art. 21a ustawy z 16.04.2004 r. o czasie pracy kierowców (Dz.U. z 2012 r. poz. 1155 ze zm.), ale stosuje się art. 77 ⁵ § 5 KP w przypadku, gdy pracodawca nie uregulował zasad zwrotu należności z tytułu podroży służbowej w układzie zbiorowym pracy, regulaminie wynagradzania lub umowie o pracę.

Powyższe orzeczenie spotkało się z krytyką środowisk prawniczych. W krytycznych glosach i komentarzach do cytowanego orzeczenia wskazywano, że Sąd Najwyższy nie uwzględnił istoty zmiany stanu prawnego wywołanej wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego. Uznaje bowiem, że skoro rozporządzenia z 19.12.2002 r. nie można zastosować na podstawie art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców uznanego za niekonstytucyjny, to można to uczynić, stosując odpowiednią interpretację innej normy ustawy. Ponadto wskazywano, że Sąd Najwyższy w wyroku swym nie przeprowadził należytej analizy treści wyroku Trybunału Konstytucyjnego, a zwłaszcza zasadniczych powodów, dla których Trybunał Konstytucyjny uznał, że stosowanie wyżej rozporządzenia z 19.12.2002 r. nie jest dopuszczalne. Należy zauważyć, że u podstaw uznania przez Trybunał Konstytucyjny niekonstytucyjności przepisu art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców leżały dwie przyczyny. Pierwszą z nich stanowiła wadliwa legislacyjnie konstrukcja zakwestionowanych przepisów zawierająca wielostopniowe odesłanie kaskadowe, która w konsekwencji spowodowała niejasność i nieprecyzyjność treści normatywnych. Drugą była nieadekwatność norm uregulowanych w zakwestionowanych przepisach do materii, w jakiej znajdują zastosowanie, nieprzewidywalność skutków prawnych działań adresatów zakwestionowanych przepisów oraz nadmierna swoboda organów stosujących prawo przy ustalaniu ich zakresu normowania (m.in. Krzysztof Stefański, Glosa do wyroku SN z dnia 21 lutego 2017 r., I PK 300/15. Przegląd Sądowy, 2017).

W doktrynie wskazuje się również, że dla analizowanej sprawy istotny jest nie tylko sam fakt uchylenia przez TK wskazanych przepisów, lecz także motywy takiego rozstrzygnięcia, obszernie wyjaśnione w uzasadnieniu wyroku K 11/15. Na te motywy powołuje się bowiem SN w uzasadnieniu wyroku I PK 300/15, wyjaśniając podstawy swojego orzeczenia. Motywy wyroku TK trzeba przypomnieć głównie dlatego, że SN, budując uzasadnienie wyroku I PK 300/15, przywołał je dość wybiórczo, eksponując tylko te, które były użyteczne dla przyjętego wnioskowania (…). Pierwszą kwestią podniesioną przez TK, wyeksponowaną następnie przez SN w uzasadnieniu wyroku I PK 300/15, jest formalna niedopuszczalność tworzenia tzw. kaskadowych przepisów odsyłających, czyli przepisów odsyłających do innych przepisów również zawierających odesłanie (…). Drugą przesłanką orzeczenia o niezgodności z Konstytucją RP wskazanych przepisów, nawet istotniejszą dla oceny glosowanego wyroku SN, było uznanie, że w art. 21a u.c.p.k. nastąpiło odesłanie do nieadekwatnej dla stosunków pracy kierowców materii uregulowanej na zasadach ogólnych (art. 77 ⁵ § 3–5 k.p.) (…). Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu omawianego wyroku wyraził expressis verbis przekonanie, że to właśnie odesłanie do nieadekwatnej regulacji jest powodem problemów orzeczniczych sądów powszechnych i SN, wyrażających się w dekodowaniu z tych samych przepisów norm prawnych o różnej treści i w konsekwencji wydawaniu biegunowo odmiennych wyroków w podobnych stanach faktycznych. Tych motywów uznania odnośnych przepisów za niezgodne z Konstytucją nie przytoczono w uzasadnieniu wyroku I PK 300/15, gdyż zaprzeczają one możliwości wydania wyroku o uzasadnianej tam treści (…) W uzasadnieniu glosowanego wyroku SN skupił się na formalnych zarzutach TK wobec uchylonej regulacji prawnej, czyli kaskadowym charakterze odesłania sformułowanego w art. 21a u.c.p.k., co dało pozorne uzasadnienie dla poszukiwania podstawy prawnej umożliwiającej uznanie roszczeń kierowców o wypłatę ryczałtów za nocleg, mimo odbywania go bezpłatnie w kabinie samochodu, pod warunkiem uniknięcia kaskadowego charakteru odesłania (S., M.. Glosa do wyroku SN z dnia 21 lutego 2017 r., I PK 300/15, Orzecznictwo Sądów Polskich, 2017).

Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego oparte zostało o uznanie, że w stosunku do grupy zawodowej kierowców międzynarodowych nie można stosować – na zasadzie odesłania – zasad ustalania należności za podróże służbowe pozostałych pracowników. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2017 r. wyraża natomiast pogląd przeciwny, przyznając prawo do rozliczenia kosztów podróży kierowcy w transporcie międzynarodowym według zasad tożsamych dla pracowników sfery budżetowej, których to podróże służbowe są związane przecież z jednostkowymi wyjazdami służbowymi, zaś koszty z tego tytułu opierają się o korzystanie z usług hotelowych.

W tezie wyroku z dnia 14 lutego 2017 r. (sygn. akt I PK 77/16, L.), prezentującego przeciwne stanowisko do stanowiska w opisanym wyżej wyroku z dnia 21 lutego 2017 r., Sąd Najwyższy podkreślił, że do stanów faktycznych począwszy od 3 kwietnia 2010 r., odnośnie kierowców w transporcie międzynarodowym nie należy stosować przepisów rozporządzeń wykonawczych wydanych z upoważnienia art. 77 ⁵ k.p. Ponadto Sąd Najwyższy zaznaczył, że w sprawie ryczałtów za noclegi zastosowanie mają przepisy zakładowe (regulaminy wynagradzania), które nie będą korygowane przez przepisy powszechnie obowiązujące jako bardziej korzystne.

Uzasadniając powyższe stanowisko Sąd Najwyższy wskazał m.in., że dysponowanie przez pracownika – kierowcę pojazdem z miejscem do noclegu, który uznał za wystarczający do odpoczynku i regeneracji sił – stosownie do art. 8 ust. 8 rozporządzenia (WE) nr 561/2006 z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 (Dz. U.UE.L.2006.102.1 – umożliwiało ograniczenie w zakładowym regulaminie wynagradzania świadczeń z tytułu zagranicznej podróży służbowej do wysokiej i stałej diety, pokrywającej wszystkie niezbędne wydatki socjalne kierowcy także z tytułu noclegów.

W kolejnym z orzeczeń Sąd Najwyższy wskazał, że od dnia 29 grudnia 2016 r. (data ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 listopada 2016 r., K 11/15 w Dzienniku Ustaw z 2016 r. poz. 2206) art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców w związku z art. 77 ⁵ § 2, 3 i 5 k.p. oraz w związku z § 9 ust. 1, 2 i 4 rozporządzenia z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju nie może być stosowany. (…) Uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją przepis nie może być stosowany przez sądy i inne organy także w odniesieniu do stanów faktycznych sprzed ogłoszenia orzeczenia Trybunału (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2017r., sygn. akt II PK 410/15, LEX nr 2306367).

Szczególnego podkreślenia wymaga okoliczność, że zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2017 r. (II PK 409/15), konsekwencją wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 24 listopada 2016 r., K 11/15, jest utrata aktualności uchwały Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 2014 r., II PZP 1/14 (OSNP 2014 nr 12, poz. 164) w zakresie, w jakim wskazywała ona, że postanowienia zakładowych przepisów prawa pracy regulujących kwestię świadczeń należnych kierowcom zatrudnionym w transporcie międzynarodowym z tytułu podróży służbowych nie mogą przewidywać świadczeń w wysokości niższej niż przewidziane w aktach wykonawczych wydanych na podstawie art. 77 ⁵ k.p.

Prezentowane wyżej stanowisko znalazło potwierdzenie w uchwale Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2017 r. (sygn. akt III PZP 2/17, L.), w której wskazano jednoznacznie, iż ryczałt za nocleg w podróży służbowej kierowcy zatrudnionego w transporcie międzynarodowym może zostać określony w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę (art. 775 § 3 KP) poniżej 25% limitu, o którym mowa w § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U. Nr 236, poz. 1991 ze zm.) oraz w § 16 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz.U. poz. 167).

Podkreślić należy, że kwestia autonomicznego ustalania przez pracodawcę należności z tytułu służbowej była przedmiotem analizy jeszcze przed pojawieniem się orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w sprawie o sygnaturze akt K 11/15.

W wyroku z dnia 4 października 2005 r. (sygn. akt K 36/03, L.) Trybunał Konstytucyjny uznał, że przepisy upoważniające pracodawców do określenia wysokości należności w regulaminie wynagradzania są zgodne z Konstytucją. Podobny pogląd wyraził Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 10 stycznia 2007 r. (sygn. akt III PK 90/06, L.) i z dnia 14 maja 2012 r. (sygn. akt II PK 230/11, L.), gdzie wskazano, iż odmienna regulacja dotycząca pracowników pracodawców niebędących państwowymi lub samorządowymi jednostkami sfery budżetowej oznacza, że mogą oni uregulować należności pracowników na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową zarówno w sposób korzystniejszy, jak i mniej korzystny dla pracowników od tego, jaki wynika z rozporządzenia ministra właściwego do spraw pracy (z wyjątkiem dotyczącym wysokości diety, która nie może być ustalona na poziomie niższym niż wynikająca z rozporządzeń dieta za podróż służbową na obszarze kraju).

Z powołanych wyżej przepisów oraz poglądów judykatury wynika, że pracodawcy spoza sfery budżetowej mogą ustalać we własnym zakresie warunki wypłacania pracownikom należności z tytułu podróży służbowej. Pracodawcy uprawnieni są do odmiennego regulowania w aktach prawa wewnątrzzakładowego należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową – zarówno w sposób korzystniejszy, jak i mniej korzystny dla pracownika w porównaniu ze stawką przewidzianą w aktach wykonawczych wydanych na podstawie art. 77 ⁵ § 2 k.p. Postanowienia prawa wewnętrznego nie mogą jedynie ustalać diety za dobę podróży na obszarze kraju jak i poza jego granicami na poziomie niższym niż dieta z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju, określona dla pracownika sfery budżetowej w stosownym rozporządzeniu ministra właściwego do spraw pracy.

Za utrwalony w orzecznictwie Sądu Najwyższego można więc obecnie przyjąć pogląd, że jeżeli należności z tytułu kosztów podróży służbowej kierowców określone są w układzie zbiorowym, regulaminie wynagradzania lub umowie o pracę, to nie stosuje się wydanych na podstawie art. 77 ⁵ § 2 k.p. przepisów o należnościach z tytułu podróży służbowej pracowników sfery budżetowej. Wynika stąd, że określone w tych aktach należności mogą być niższe niż należności przewidziane dla sfery budżetowej. Można tu wskazać na wyroki z dnia 13 sierpnia 2015 r., II PK 241/14, OSNP 2017, nr 7, poz. 80; z dnia 14 lutego 2017 r., I PK 77/16, LEX nr 2258054; z dnia 21 lutego 2017 r., I PK 300/15, LEX nr 2241391; z dnia 9 marca 2017 r., I PK 309/15, LEX nr 2238705; z dnia 30 marca 2017 r., II PK 16/16, LEX nr 2306363; z dnia 28 marca 2017 r., II PK 28/16, niepubl.; z dnia 27 kwietnia 2017 r., I PK 90/16, LEX nr 2278298 i z dnia 30 maja 2017 r., II PK 122/16, niepubl. Pogląd ten – przy przyjęciu, że podróż służbowa kierowcy jest szczególnym rodzajem podróży służbowej – ma oparcie w art. 77 ⁵ § 3 i 4, które w zakresie kosztów podróży służbowej w sferze pozabudżetowej przyznają pierwszeństwo autonomicznym źródłom prawa pracy i umowie o pracę przed regulacjami dotyczącymi sfery budżetowej (z wyjątkiem diety) (Maniewska, Eliza. Art. 77(5). W: Komentarz aktualizowany do Kodeksu pracy. System Informacji Prawnej LEX, 2018).

Wskazać należy w tym miejscu, iż decydujące znaczenie dla oceny, jakie koszty ponoszone przez pracowników w podróży służbowej rekompensuje przyznane przez pracodawcę w aktach prawa wewnątrzzakładowego świadczenie, ma nie nazwa tego świadczenia, a praktyka, wiedza i dorozumiana zgoda spornych stron (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2016 r., sygn. akt II PK 227/15, L.). Ponadto, jeżeli kierowcy zatrudnieni w transporcie międzynarodowym otrzymywali świadczenie nie mniej korzystne niż wynikające z przepisów powszechnie obowiązujących, to świadczenie nazwane „dietą” może pokrywać wszystkie koszty socjalne, w tym także ryczałt za nocleg (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 30 maja 2017 r., sygn. akt I PK 148/16, L.). Sposób określenia kosztów należnych kierowcom nie musi szczegółowo odpowiadać poszczególnym rodzajom świadczeń przewidzianych w sferze budżetowej i może być określony w jednej zryczałtowanej kwocie, ale wysokość zwracanych kosztów musi odpowiadać wysokości celowych kosztów poniesionych przez kierowcę. W szczególności nie jest konieczne wyodrębniania ryczałtu za noclegi.

Podkreślić należy, iż w tej kwestii ukształtowała się już jednolita linia orzecznicza (zob. np. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 13 sierpnia 2015 r., II PK 241/14, z dnia 15 września 2015 r., II PK 248/14, z dnia 17 listopada 2016 r., II PK 227/15 czy postanowienie z dnia 14 marca 2017 r., II PK 148/16).

Przenosząc powyższe na grunt stanu faktycznego niniejszej sprawy przypomnieć należy, że strona pozwana uregulowała w aktach prawa wewnątrzzakładowego zasady rozliczania należności przysługujących pracownikom, w tym kierowcom, z tytułu odbywanych podróży służbowych.

W przypadku powoda A. K. w okresie spornym u strony pozwanej obowiązywał Regulamin Wynagradzania stanowiący załącznik do Uchwały zarządu spółki (...) sp. z o.o. z dnia 17 grudnia 2012 r. W myśl jego postanowień pracownikowi przysługiwało wynagrodzenie określone w umowie o pracę, jednak nie niższe od najniższego wynagrodzenia za pracę ustalonego przez ministra właściwego ds. pracy. Pracownikowi oprócz wynagrodzenia zasadniczego przysługiwały dodatkowe składniki wynagrodzenia oraz inne świadczenia związane z pracą: dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych, dodatkowe wynagrodzenie za pracę w dniu wolnym od pracy, dodatkowe wynagrodzenie za pracę w porze nocnej, wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wskutek choroby, należności z tytułu podróży służbowych określone w przepisach szczególnych, odprawa emerytalno – rentowa oraz odprawa pośmiertna. Dodatki do wynagrodzenia pracownika z wyjątkiem dodatkowego wynagrodzenie za pracę w porze nocnej oraz należności z tytułu podróży służbowych określone w przepisach szczególnych obliczano na podstawie osobistego zaszeregowania określonego stawką miesięczną. Kierowcom zatrudnionym w transporcie międzynarodowym poza wynagrodzeniem zasadniczym uzależnionym od stażu pracy przysługiwały dodatkowe składniki wynagrodzenia oraz inne świadczenia szczegółowo określone w Załączniku nr 1 do regulaminu wynagradzania.

Dieta z tytułu podróży służbowej na terenie kraju wynosiła 23,00 zł za każdy dzień. Jeżeli jednakże podróż trwała nie dłużej niż 24 godziny, to w przypadku podróży trwającej od 8 do 12 godzin przysługiwała połowa diety, a powyżej 12 godzin – dieta w pełnej wysokości. Jeżeli natomiast cała podróż trwała dłużej niż 24 godziny, to w przypadku podróży trwającej do 8 godzin przysługiwała pracownikowi połowa diety, a powyżej 8 godzin – dieta w pełnej wysokości. Naliczanie diety z tytułu podróży służbowej na terenie kraju było przerywane, jeżeli w trakcie wykonywania zadania transportowego pracownik zatrudniony na stanowisku kierowcy pozostawił pojazd na terenie bazy transportowej lub w innym ustalonym miejscu i rozpoczął odpoczynek.

Dieta z tytułu zagranicznej podróży służbowej przysługiwała w przypadku obsady pojedynczej pojazdu w wysokości 40 euro za pełną dobę pobytu za granicą lub w razie niepełnej doby pobytu za granicą, dieta z tytułu zagranicznej podróży służbowej obliczana była na podstawie liczby pełnych godzin pobytu za granicą i stawki 1,667 euro. Natomiast w przypadku obsady podwójnej pojazdu dieta wynosiła 50 euro dla każdego z pracowników za pełną dobę pobytu za granicą lub w razie niepełnej doby pobytu za granicą dieta z tytułu zagranicznej podróży służbowej obliczana była na podstawie liczby pełnych godzin pobytu za granicą każdego z pracowników i stawki 2.0833 euro.

Naliczanie diety z tytułu podróży zagranicznej rozpoczynało się w momencie wyjazdu z Polski, a kończyło w momencie wjazdu przekraczając granicę Polski. Oznaczenie czasu przekroczenia granicy Polski odbywało się na podstawie informacji generowanych przez system telematyczny, a w przypadku braku takiej informacji na podstawie danych zapisanych przez kierowcę w (...). Dieta była wypłacana w złotówkach po przeliczeniu średniego kursu NBP ogłoszonego w dniu wyjazdu kierowcy z terytorium Polski.

Poza wynagrodzeniem zasadniczym pracownikom zatrudnionym na stanowisku kierowcy przysługiwały dodatkowe składniki wynagrodzenia i inne świadczenia związane z pracą wynikające z przepisów ustawowych: wynagrodzenie za pracę w porze nocnej, wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych, wynagrodzenie za czas niezawinionego przestoju, wynagrodzenie za pracę w niedzielę lub święto, wynagrodzenie za czas dyżuru, ekwiwalent za środki czystości i pranie odzieży.

Ze względu na stałe wykonywanie pracy poza siedzibą pracodawcy, dla pracowników zatrudnionych na stanowisku kierowcy ustalono następujące składniki wynagrodzenia o charakterze ryczałtowym: ryczałt z tytułu godzin nadliczbowych, pracy w porze nocnej i dyżuru, ryczałt z tytułu ekwiwalentu za środki czystości oraz ryczałt z tytułu prania odzieży.

W drodze uchwały zarządu strony pozwanej z dnia 17 czerwca 2013 r. wprowadzono zmiany do Regulaminu wynagradzania.

Zgodnie z nowym brzmieniem dieta z tytułu podróży służbowej na terenie kraju przysługiwała pracownikowi zatrudnionemu na stanowisku kierowcy w wysokości nie mniejszej niż wskazana w § 7 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce budżetowej z tytułu podróży służbowej z uwzględnieniem późniejszych zmian. Wysokość diety ustalonej w sposób wskazany oraz każda zmiana tej wysokości miała być obwieszczana pracownikom w sposób zwyczajowo przyjęty u strony pozwanej, w szczególności poprzez wywieszenie na tablicy ogłoszeń w siedzibie pozwanej oraz w jej bazach terenowych (pkt 4).

Dieta z tytułu podróży służbowej na terenie kraju wynosiła 23,00 zł za każdy dzień. Jeżeli jednakże podróż trwała nie dłużej niż 24 godziny, to w przypadku podróży trwającej od 8 do 12 godzin przysługiwała połowa diety określonej zgodnie z zasadami wskazanymi w punkcie 4, a powyżej 12 godzin – dieta w pełnej wysokości określonej zgodnie z zasadami wskazanymi w punkcie 4. Jeżeli natomiast cała podróż trwała dłużej niż 24 godziny, to w przypadku podróży trwającej do 8 godzin przysługiwała pracownikowi połowa diety określonej zgodnie z zasadami wskazanymi w punkcie 4, a powyżej 8 godzin – dieta w pełnej wysokości określonej zgodnie z zasadami wskazanymi w punkcie 4. Naliczanie diety z tytułu podróży służbowej na terenie kraju było przerywane, jeżeli w trakcie wykonywania zadania transportowego pracownik zatrudniony na stanowisku kierowcy pozostawił pojazd na terenie bazy transportowej lub w innym ustalonym miejscu i rozpoczął odpoczynek.

Dieta z tytułu zagranicznej podróży służbowej przysługiwała w przypadku obsady pojedynczej pojazdu w walucie euro w wysokości nie niższej niż równowartość diety z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju określonej zgodnie z § 7 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce budżetowej z tytułu podróży służbowej z uwzględnieniem późniejszych zmian, dla każdego z pracowników za pełną dobę pobytu za granicą lub w razie niepełnej doby pobytu za granicą, dieta z tytułu zagranicznej podróży służbowej obliczana była na podstawie liczby pełnych godzin pobytu za granicą i stawki w wysokości 1/24 diety ustalonej zgodnie z zasadami wskazanymi powyżej.

Natomiast w przypadku obsady podwójnej pojazdu w walucie euro w wysokości ustalonej zgodnie z zasadami wskazanymi powyżej, powiększonej o 25% dla każdego z pracowników za pełną dobę pobytu za granicą lub w razie niepełnej doby pobytu za granicą, dieta z tytułu zagranicznej podróży służbowej obliczana była na podstawie liczby pełnych godzin pobytu za granicą każdego z pracowników i stawki w wysokości 1/24 diety ustalonej zgodnie z zasadami wskazanymi powyżej powiększonej o 25%.

Ponadto, u strony pozwanej obowiązywał Regulamin pracy, zgodnie z którym podróż służbowa oznaczała każde zadanie służbowe polegające na wykonywaniu na polecenie pracodawcy przewozu drogowego poza siedzibę pracodawcy lub wyjazdu poza tę miejscowość w celu wykonania przewozu drogowego. Miejsce pracy pracownika zatrudnionego na stanowisku kierowcy oznaczało siedzibę pracodawcy, na rzecz którego pracownik zatrudniony na stanowisku kierowcy wykonywał swoje obowiązki oraz inne miejsce prowadzenia działalności przez pracodawcę (bazę), w szczególności filie, przedstawicielstwa, oddziały i bazy transportowe, pojazd, który pracownik zatrudniony na stanowisku kierowcy prowadzi oraz każde inne miejsce, w którym pracownik zatrudniony na stanowisku kierowcy wykonuje czynności związane z wykonywanymi przewozami drogowymi.

Pojazdy wyposażone były w miejsca do spania (zgodnie z homologacją producenta). W Regulaminie zaznaczono, iż pracownicy zatrudnieni na stanowisku kierowcy mieli obowiązek parkować pojazdy na odpoczynki (noclegi) na strzeżonych lub monitorowanych parkingach wyposażonych w zaplecze socjalne (natryski, toalety) – w związku z tym pracownikom tym nie przysługiwał ryczałt za noclegi w podróży służbowej.

Przez cały sporny okres pozwana nie wypłacała powodowi A. K. świadczenia oznaczonego jako ryczałt za nocleg w związku z podróżą służbową. W Regulaminie pracy zostało wprost wskazane, że kierowcom nie przysługuje ryczałt za nocleg z uwagi na wyposażenie samochodów w miejsce do spania i miejsca parkingowe z rozbudową infrastrukturą socjalną.

Z tytułu podróży służbowych kierowcy, w tym powód, otrzymywali należność nazwaną w Regulaminie wynagradzania „dietą” w wysokości 40 euro.

Z poczynionych przez Sąd ustaleń wynika dalej, że w spornym okresie pozwana spółka dokonywała rozliczeń zgodnie z zasadami określonymi w regulaminie wynagradzania i wypłacała powodowi świadczenia z tytułu podróży służbowej, obliczone zgodnie z postanowieniami zakładowego aktu prawnego.

Treść wewnętrznych przepisów spółki oraz zasady rozliczania kosztów podróży zagranicznych powoda były zatem jasno określone i akceptowane przez strony, o czym świadczy dobitnie fakt, iż powód w tym okresie nie zgłaszał pracodawcy swojego niezadowolenia ani z warunków, w jakich świadczy pracę, ani z przyjętych zasad rozliczania.

Podkreślenia wymaga przy tym, iż strona pozwana nie wprowadziła regulacji, która oznaczałyby całkowity brak prawa kierowców do zwrotu poniesionych kosztów noclegu. Pracodawca określił jedynie, że za nocleg nie będzie przysługiwał ryczałt (wówczas, gdy kierowca spędzi nocleg w odpowiednio do tego przystosowanej kabinie pojazdu), zaś powód wyraził zgodę na odbywanie noclegów w odpowiednio do tego przystosowanej kabinie pojazdu i był tego świadomy rozpoczynając pracę u strony pozwanej.

Z formalnoprawnego punktu widzenia nic nie stało na przeszkodzie, by kierowca odebrał nocleg w hotelu bądź motelu, a następnie przedstawił pracodawcy wystawiony z tego tytułu rachunek do rozliczenia. Nie zostało wykazane w przeprowadzonym w niniejszej sprawie postępowaniu dowodowym, by pracodawca wprowadził zakaz korzystania z noclegu w miejscach do tego przeznaczonych, takich jak hotele czy motele. Brak korzystania z takiego płatnego noclegu i równoznaczny z tym brak ponoszenia z tytułu noclegu jakiegokolwiek kosztu, a następnie oczekiwanie od pracodawcy wypłaty znacznej sumy pieniężnej z tytułu ryczałtu za nocleg stanowi w ocenie Sądu dążenie do uzyskania dodatkowego zarobku, co niewątpliwie stoi w sprzeczności z istotą świadczenia, jakim jest ryczałt za nocleg. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu nie można oczekiwać, iż pracodawca pokryje określony, poniesiony przez pracownika koszt, w sytuacji, gdy taki koszt nigdy nie powstał.

Wszelkie poniesione przez powoda wydatki były powodowi przez pozwaną spółkę zwracane, mimo iż w Regulaminie wynagradzania wprost przyznane zostało jedynie prawo do diety. Jeszcze raz należy przypomnieć, że nie ma przeszkód, aby należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową zostały określone w postaci jednego ryczałtu (jednej należności). Już w wyroku Sądu Najwyższego z 15 września 2015 r. (sygn. akt II PK 248/14, LEX nr 1816556), przyjęto, że dopuszczalne było ustalenie przez strony stosunku pracy objęcia jednym ryczałtem (w adekwatnie wysokiej i stałej kwocie) diety oraz należnego kierowcy ryczałtu za noclegi, jeżeli łączny ryczałt nie był mniej korzystny niż przepisy powszechnie obowiązujące w zakresie minimalnych kosztów wyżywienia i ryczałtu za nocleg. Także inne orzeczenia wskazują na stanowisko, że jedno świadczenie mogło kompensować całościowe koszty socjalne wyjazdu kierowcy (por. wyroki Sądu Najwyższego z 13 sierpnia 2015 r., sygn. akt II PK 241/14, z 15 września 2015 r., sygn. akt II PK 248/14, z 17 maja 2016 r., II PK 98/16, z 14 lutego 2017 r., sygn. akt I PK 77/16). Wówczas granicą minimalną kompensaty nie jest wysokość 25% ryczałtu noclegowego wedle § 9 ust. 4 rozporządzenia. Ryczał może być mniejszy. Minimalne ograniczenie w ustawie dotyczy bowiem jedynie diety (art. 77 ⁵ § 4 k.p.). Wysokość zwracanych kosztów musi natomiast odpowiadać wysokości celowych kosztów poniesionych przez kierowcę.

W świetle zgromadzonego materiału dowodowego Sąd Rejonowy uznał, że w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy świadczenie nazwane w Regulaminie wynagradzania obowiązującym u strony pozwanej „dietą”, wypłacane kierowcom przed wprowadzeniem do regulaminu ryczałtu za nocleg (z jednoczesnym znacznym obniżeniem diet) obejmowało wszystkie świadczenia z tytułu zwiększonych kosztów utrzymania i noclegów w związku z wykonywanym przez powoda A. K. międzynarodowym transportem samochodowym.

Powyższy wniosek płynie przede wszystkim z porównania kwoty należności z tytułu podróży służbowych, przysługującej pracownikom strony pozwanej na podstawie zapisów Regulaminu wynagradzania, z kwotami określonymi w przepisach rozporządzeń ministra właściwego do spraw pracy. Dieta wypłacana przez stronę pozwaną (za każdą dobę 40 euro lub 50 euro w zależności od obsady) była znacząco wyższa niż minimalna, przewidziana powyższymi przepisami (23 zł za dobę).

Sąd Rejonowy miał na uwadze, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego pojawił się pogląd, iż w sytuacji przyznania przez pracodawcę jednego zbiorczego świadczenia konieczne jest ustalenie, jaka część tego świadczenia była dietą, a jaka stanowiła ryczałt za noclegi. W ocenie Sądu Rejonowego z powyższym stanowiskiem, wyrażonym w cytowanym już wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 maja 2017 r. (sygn. akt I PK 148/16), nie sposób się zgodzić. Sąd Rejonowy zważył bowiem, że przyznanie przez pracodawcę jednej zbiorczej należności z tytułu podróży służbowej jest wyrazem spójnego i łącznego charakteru tych świadczeń, których celem jest w ogólności pokrycie zwiększonych kosztów związanych z podróżą służbową, zaś to od pracownika zależy, w jaki sposób spożytkuje otrzymaną kwotę. Skoro – jak wynika z wyroków Sądu Najwyższego z: 13.08.2015 r. II PK 241/14, z 15.09.2015 r. II PK 248/14, z 17.05.2016 r. II PK 98/16, z 17.11.2016 II PK 227/15, regulaminowy ekwiwalent umówiony w jednej łącznej kwocie za dobę pobytu kierowcy w międzynarodowym transporcie samochodowym mógł kompensować zarówno należne, diety, jak i ryczałty za noclegi to ustalenie, a jakiej dokładnie wysokości wypłacone świadczenie stanowi dietę, a w jakiej ryczałt, jest zbędne i niecelowe.

Wskazać należy w tym miejscu, iż mimo zachowania aktualności uchwały Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 2014 r. (sygn. akt II PZP 1/14) w zakresie, w jakim podkreślono w niej, że zapewnienie kierowcy samochodu ciężarowego odpowiedniego miejsca do spania nie stanowi zapewnienia przez pracodawcę bezpłatnego noclegu, nie można wykluczyć moderowania wysokości ryczałtu za noclegi odbywane w profesjonalnie przystosowanej do wypoczynku kabinie (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 listopada 2016 r., sygn. akt II PK 227/15, L.).

Podkreślić należy, że wykonując swoje obowiązki kierowcy w transporcie międzynarodowym, powód kierował homologowanymi samochodami marki S. wyposażonym w łóżko o rozmiarze 78/223 cm, ogrzewanie postojowe, lodówkę, klimatyzację postojową, dwie leżanki, podgrzewane fotele, elektryczne ustawianie i podgrzewane lustra boczne, elektryczne sterowane szyby w drzwiach, komputer pokładowy, klimatyzację, komplet zasłon, transformator 24v – 12v, radio (...), punch, schowki.

W połączeniu z możliwością korzystania z socjalnej infrastruktury parkingowej na strzeżonych parkingach, udostępnione powodowi warunki pracy zapewniały co najmniej przyzwoite minimum socjalno – bytowe. Nie sposób przy tym pominąć okoliczności, iż kierowcy w transporcie międzynarodowym prowadzą zawodowo – mobilny tryb życia, który wymaga odbywania noclegów w przystosowanych kabinach ciężarowych w nietypowych, zbliżonych do „kempingowych” warunkach socjalno – bytowych.

Abstrahując od powyższego, podkreślić należy także, że z wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 24 listopada 2016 r., K 11/15, wynika, iż konieczne jest uwzględnienie przy wykładni przepisów również aspektu ekonomicznego – między innymi uzasadnionego oczekiwania właścicieli firm przewozowych, że zakup pojazdów wyposażonych w odpowiednie miejsca noclegowe, ogrzewanie i klimatyzację, wpłynie na obniżenie ich wydatków, związanych z ryczałtami za noclegi kierowców.

Między innymi z tej przyczyny żądanie powoda Sąd Rejonowy uznał za nadużycie prawa podmiotowego w rozumieniu art. 8 k.p. Sąd miał bowiem na uwadze, na co słusznie zwracała uwagę strona pozwana, że kwestia ryczałtów za noclegi budziła w ostatnich latach kontrowersje i była przedmiotem szeregu sprzecznych orzeczeń Sądu Najwyższego. Funkcjonujący w warunkach takiej niepewności i niestabilności prawnej przedsiębiorcy, w tym strona pozwana, kierując się bezpośrednio obowiązującym art. 8 ust. 8 rozporządzenia nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego, podjęli kosztowne działania mające na celu obniżenie wydatków związanych z noclegami kierowców, wyposażając flotę samochodową w odpowiednie miejsca noclegowe, by w niedalekiej przyszłości dowiedzieć się (m.in. z uchwały Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 2014 r., sygn. akt II PZP 1/14, L.), że mimo to w dalszym ciągu są zobowiązani do wypłacania kierowcom ryczałtów za noclegi.

Nadużycia prawa w ocenie Sądu należy także upatrywać w okoliczności, iż wypłacane przez pozwaną „diety” nie powodowały, że umowne ustalenia przez strony stosunku pracy były mniej korzystne niż przepisy powszechne w zakresie minimalnych kosztów wyżywienia (art. 77 ⁵ § 4 k.p.) i ryczałtu za nocleg (§ 9 rozporządzenia o zagranicznych podróżach służbowych), a nadto pokrywały wszelkie ponoszone przez powoda koszty pobytu za granicą. Przepisy płacowe obowiązujące u pozwanego pracodawcy przewidywały niewątpliwie należne pracownikom świadczenia – z tym, że wprost nienazwane ryczałtem za noclegi – ale realizujące te cele i pracownicy te świadczenia otrzymywali. Pracodawca zdecydował się przy tym przyznać kierowcom diety w znacznej wysokości, mimo iż nie był do tego obowiązany. Wysokość zwracanych kosztów odpowiadała wysokości celowych kosztów poniesionych przez powoda. W związku z tym, w ocenie Sądu jakiekolwiek wyższe świadczenia z tego tytułu nie przysługują.

Mając na uwadze powyższe, przede wszystkim zaś zmianę stanu prawnego po dniu 29 grudnia 2016 r. (przyjmującego skutek ex tunc, a więc mającego zastosowanie do niniejszego stanu faktycznego, albowiem domniemanie zgodności z Konstytucją przepisów art. 77 ³ § 3,4 i 5 kodeksu pracy oraz przepisów wykonawczych na ich podstawie wydanych, zostało uchylone w stosunku między innymi do powoda, jako kierowcy w transporcie międzynarodowym), uznać należy, że rozliczenie kosztów podróży służbowej stron odbywa się według zasad między stronami ustalonych i jasnych dla nich, a nie na podstawie przepisów powszechnie obowiązujących dla rozliczeń incydentalnych podróży służbowych pracowników jednostek budżetowych. Kwota, którą powód pobierał, niewątpliwie rekompensowała wszystkie koszty związane z podróżami służbowymi, w których przebywał. Istotne jest nadto nie dosłowne brzmienie zapisu w regulaminie, a cel jaki faktycznie realizował.

Co równie istotne, z przeprowadzonego w niniejszej sprawie postępowania dowodowego wynika, iż w toku całego zatrudnienia u strony pozwanej, powód będąc w trasie spał w kabinie pojazdu, co w pełni akceptował, nie wnosząc w tym zakresie do strony pozwanej żadnych uwag. Powód wyraził zgodę na spanie w kabinie pojazdu zaznajamiając się z obowiązującymi u pozwanej aktami wewnątrzzakładowymi. Powód miał świadomość, że będzie spędzał noclegi w kabinie pojazdu, w czasie postoju na parkingu. Powyższe oznacza, że w okresie zatrudnienia powód nie poniósł żadnych dodatkowych kosztów związanych z noclegiem, nadto godził się na takie warunki zatrudnienia i nie zgłaszał do pracodawcy z tego tytułu żadnych roszczeń, w szczególności nie zgłaszał potrzeby spędzania noclegu w innych warunkach, aniżeli w pojeździe. Podkreślić należy, że powód nie przedstawił żadnych dowodów na poniesienie przez niego kosztów. Nie wykazał również, że kabina samochodowa była miejscem nieodpowiednim.

Sąd Rejonowy zważył, że otrzymywane przez powoda świadczenie w sytuacji, gdy powód posiadał zapewnione miejsce noclegowe w kabinie pojazdu i nie wykazał ponoszenia jakichkolwiek kosztów pobytu w podróży służbowej powyżej poziomu kosztów otrzymywanych od pracodawcy, było świadczeniem ustalonym na wystarczającym poziomie. Nie można przy tym pominąć istotnej okoliczności, zgodnie z którą strona pozwana, jak i ogół pracodawców – przewoźników, zainwestowała (i w dalszym ciągu inwestuje) istotne kwoty na zakup i użytkowanie pojazdów ciężarowych z zaawansowaną technologicznie częścią noclegowo – socjalną. Jak wskazał Sąd Najwyższy (wyrok z dnia 17 listopada 2016 r., sygn. akt II PK 227/15, L.), powyższe nie jest obojętne przy ustalaniu i sądowej weryfikacji ryczałtów za noclegi kierowców. W ocenie Sądu Rejonowego usprawiedliwione było oczekiwanie pracodawców, iż zapewnienie kierowcy kabiny odpowiednio wyposażonej do spania zwolni ich z ponoszenia kosztów noclegu. Taką ocenę wyraził także Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 24 listopada 2016 r. (sygn. akt K 11/15).

W ocenie Sądu nie bez znaczenia jest również fakt, że zgodnie z art. 14 ustawy o czasie pracy kierowców, w każdej dobie kierowcy przysługuje prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Dobowy odpoczynek, z wyłączeniem odpoczynku kierowców, o którym mowa w rozdziale 4a, może być wykorzystany w pojeździe, jeżeli pojazd znajduje się na postoju i jest wyposażony w miejsce do spania.

Powołany przepis jest zgodny z art. 8 ust. 2 i 8 Rozporządzenia (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85, który stanowi, że w każdym 24 godzinnym okresie po upływie poprzedniego dziennego okresu odpoczynku lub tygodniowego okresu odpoczynku kierowca musi wykorzystać kolejny dzienny okres odpoczynku. Jeżeli kierowca dokona takiego wyboru, dzienne okresy odpoczynku i skrócone tygodniowe okresy odpoczynku poza bazą można wykorzystywać w pojeździe, o ile posiada on odpowiednie miejsce do spania dla każdego kierowcy i pojazd znajduje się na postoju.

Z ustaleń faktycznych wynika, że powód zawsze kierował pojazdami wyposażonymi w miejsce do spania i jednocześnie podczas postojów korzystał z parkingów strzeżonych. Poza tym, już w momencie podejmowania zatrudnienia było dla powoda oczywiste, że w czasie podróży będzie nocował w kabinie pojazdu, nadto nigdy nie zgłaszał on pracodawcy zastrzeżeń co do tej formy noclegu ani nie ujawniał wobec pracodawcy woli odbywania noclegu w hotelu bądź motelu. Powód nie przedstawił pracodawcy choćby jednego rachunku dotyczącego płatnego noclegu. W okresie zatrudnienia powód nie poniósł żadnych dodatkowych kosztów związanych z noclegiem. Sąd nie znalazł podstaw do przyznania powodowi jakichkolwiek dodatkowych należności z tytułu odbierania przez niego noclegów w kabinie pojazdu. Kwota, którą strona pozwana wypłacała kierowcom, niewątpliwie rekompensowała wszystkie koszty związane z podróżami służbowymi, w których przebywali, zaś kierowcy, w tym powód, godzili się na odbieranie noclegów w kabinie pojazdu i byli świadomi, że wypłacana im należność pokrywa w całości koszty związane z podróżami służbowymi.

Sąd miał na uwadze, że w swojej opinii biegły M. P. wskazał, iż w spornym okresie powodowi A. K. nie wypłacono należnych mu ryczałtów za noclegi w kwocie 9.857,51 zł. Sąd nie znalazł podstaw do zakwestionowania matematycznej prawidłowości tego wyliczenia. Podkreślić jednak z całą mocą należy, że wyliczenie to zostało oparte na założeniu, że należne powodowi ryczałty nie zostały mu zrekompensowane w postaci innego świadczenia. Sąd, po analizie całokształtu materiału dowodowego niniejszej sprawy, uznał zaś jednak ostatecznie – jak wyżej szczegółowo opisano – że koszty te zrekompensowała powodowi w całości wypłacana w tym okresie przez pozwanego bardzo wysoka dieta (40 lub 50 euro w zależności od obsady). Na marginesie wskazać zaś należy, że – jak wynika z opinii biegłego P. - umówiona, należna powodowi A. K. dieta została mu wypłacona w całości, a nawet z nadpłatą w kwocie 28,78 zł.

Z tych przyczyn powództwo powoda A. K. podlegało oddaleniu w całości, o czym Sąd orzekł w punkcie I wyroku.

Przechodząc do żądania powoda P. O. (1) wskazać należy, że w spornym okresie zgodnie z uchwałą zarządu strony pozwanej w sprawie zmiany Regulaminu wynagradzania z dnia 30 czerwca 2014 r. i nowym brzmieniem Regulaminu wynagradzania dieta z tytułu zagranicznej podróży służbowej przysługiwała w wysokości 8 euro za pełną dobę pobytu za granicą lub w razie niepełnej doby pobytu za granicą, dieta z tytułu zagranicznej podróży służbowej obliczana była na podstawie liczby pełnych godzin pobytu za granicą i stawki w wysokości 1/24 diety. W przypadku niezapewnienia kierowcy bezpłatnego noclegu w zagranicznej podróży służbowej, kierowcy przysługiwał ryczałt w wysokości 32 euro. Nie przysługiwał on kierowcy za czas przejazdu, jeżeli był wykonywany w porze nocnej. Ryczałt wypłacano w złotówkach po przeliczeniu według średniego kursu NBP z dnia jego rozliczenia.

Kierowcy odbywającemu podróż zagraniczną w podwójnej obsadzie pojazdu przysługiwał za każdą dobę tej podróży ryczałt z tytułu zwiększonych wydatków związanych z podróżą odbywaną w tym trybie w kwocie 10 euro. W razie niepełnej doby pobytu za granicą ryczałt obliczany był na podstawie liczby pełnych godzin pobytu za granicą i stawki w wysokości 1/24 tego ryczałtu.

W myśl Regulaminu pracy podróż służbowa oznaczała każde zadanie służbowe polegające na wykonywaniu na polecenie pracodawcy przewozu drogowego poza siedzibę pracodawcy lub wyjazdu poza tę miejscowość w celu wykonania przewozu drogowego. Miejsce pracy pracownika zatrudnionego na stanowisku kierowcy oznaczało siedzibę pracodawcy, na rzecz którego pracownik zatrudniony na stanowisku kierowcy wykonywał swoje obowiązki oraz inne miejsce prowadzenia działalności przez pracodawcę (bazę), w szczególności filie, przedstawicielstwa, oddziały i bazy transportowe, pojazd, który pracownik zatrudniony na stanowisku kierowcy prowadzi oraz każde inne miejsce, w którym pracownik zatrudniony na stanowisku kierowcy wykonuje czynności związane z wykonywanymi przewozami drogowymi.

Pojazdy wyposażone były w miejsca do spania (zgodnie z homologacją producenta). W Regulaminie zaznaczono, iż pracownicy zatrudnieni na stanowisku kierowcy mieli obowiązek parkować pojazdy na odpoczynki (noclegi) na strzeżonych lub monitorowanych parkingach wyposażonych w zaplecze socjalne (natryski, toalety) – w związku z tym pracownikom tym nie przysługiwał ryczałt za noclegi w podróży służbowej. Uchwałą zarządu pozwanej z dnia 30 czerwca 2014 r. wprowadzono zmianę regulaminu pracy. Wykreślono część art. 38, w związku z czym otrzymał on brzmienie: Pojazdy wyposażone są w miejsca do spania (zgodnie z homologacją producenta). Pracownicy zatrudnieni na stanowisku kierowcy mają obowiązek parkować pojazdy na odpoczynki (noclegi) na strzeżonych lub monitorowanych parkingach wyposażonych w zaplecze socjalne (natryski toalety).

Z powyższego wynikało, że pracodawca przewidział ryczałt za nocleg w przypadku niezapewnienia kierowcy bezpłatnego noclegu w zagranicznej podróży służbowej. Wówczas wynosił on 32 euro ( z dodatkiem wynoszącym 10 euro w przypadku podwójnej obsady), natomiast dieta – 8 euro.

Z zestawień kosztów podróży służbowej zagranicznej i krajowej oraz świadczeń płacowych za sporne okresy wynikało, że obok diet, powodowi P. O. (2) wypłacany był przez pracodawcę ryczałt za nocleg.

Przez cały sporny (dotyczący żądania powoda O.) okres, zatem pracodawca wypłacał kierowcom ryczałt za nocleg w sytuacji, gdy nocleg odbywali oni w kabinie pojazdu ciężarowego, a także dietę. Z tytułu podróży służbowych kierowcy, w tym powód, otrzymywali więc należność nazwaną w Regulaminie wynagradzania „dietą”, a także ryczałt za nocleg, spędzany w kabinie pojazdu.

Z poczynionych przez Sąd ustaleń wynika dalej, że w spornym okresie pozwana spółka co do zasady dokonywała rozliczeń zgodnie z zasadami określonymi w regulaminie wynagradzania i wypłacała powodowi świadczenia z tytułu podróży służbowej, obliczone zgodnie z postanowieniami zakładowego aktu prawnego.

Treść wewnętrznych przepisów spółki oraz zasady rozliczania kosztów podróży zagranicznych powoda były zatem jasno określone i akceptowane przez strony, o czym świadczy dobitnie fakt, iż powód w tym okresie nie zgłaszał pracodawcy swojego niezadowolenia ani z warunków, w jakich świadczy pracę, ani z przyjętych zasad rozliczania.

Podkreślenia wymaga przy tym, iż strona pozwana nie wprowadziła regulacji, która oznaczałyby brak prawa kierowców do zwrotu rzeczywiście poniesionych kosztów noclegu. Pracodawca określił jedynie, że przypadku niezapewnienia kierowcy bezpłatnego noclegu w zagranicznej podróży służbowej, kierowcy przysługiwał ryczałt (wówczas gdy kierowca spędzi nocleg w odpowiednio do tego przystosowanej kabinie pojazdu), zaś powód wyraził zgodę na odbywanie noclegów w odpowiednio do tego przystosowanej kabinie pojazdu.

Z formalnoprawnego punktu widzenia nic nie stało na przeszkodzie, by kierowca odebrał nocleg w hotelu bądź motelu, a następnie przedstawił pracodawcy wystawiony z tego tytułu rachunek do rozliczenia. Nie zostało wykazane w przeprowadzonym w niniejszej sprawie postępowaniu dowodowym, by pracodawca wprowadził zakaz korzystania z noclegu w miejscach do tego przeznaczonych, takich jak hotele czy motele. Brak korzystania z takiego płatnego noclegu i równoznaczny z tym brak ponoszenia z tytułu noclegu jakiegokolwiek kosztu, a następnie oczekiwanie od pracodawcy wypłaty znacznej sumy pieniężnej z tytułu ryczałtu za nocleg stanowi w ocenie Sądu dążenie do uzyskania dodatkowego zarobku, co niewątpliwie stoi w sprzeczności z istotą świadczenia, jakim jest ryczałt za nocleg. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu nie można oczekiwać, iż pracodawca pokryje określony, poniesiony przez pracownika koszt, w sytuacji, gdy taki koszt nigdy nie powstał.

Wszelkie poniesione przez powoda wydatki były powodowi przez pozwaną spółkę zwracane, mimo iż w Regulaminie wynagradzania wprost przyznane zostało jedynie prawo do diety. Jeszcze raz należy przypomnieć, że nie ma przeszkód, aby należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową zostały określone w postaci jednego ryczałtu (jednej należności). Już w wyroku Sądu Najwyższego z 15 września 2015 r. (sygn. akt II PK 248/14, LEX nr 1816556), przyjęto, że dopuszczalne było ustalenie przez strony stosunku pracy objęcia jednym ryczałtem (w adekwatnie wysokiej i stałej kwocie) diety oraz należnego kierowcy ryczałtu za noclegi, jeżeli łączny ryczałt nie był mniej korzystny niż przepisy powszechnie obowiązujące w zakresie minimalnych kosztów wyżywienia i ryczałtu za nocleg. Także inne orzeczenia wskazują na stanowisko, że jedno świadczenie mogło kompensować całościowe koszty socjalne wyjazdu kierowcy (por. wyroki Sądu Najwyższego z 13 sierpnia 2015 r., sygn. akt II PK 241/14, z 15 września 2015 r., sygn. akt II PK 248/14, z 17 maja 2016 r., II PK 98/16, z 14 lutego 2017 r., sygn. akt I PK 77/16). Wówczas granicą minimalną kompensaty nie jest wysokość 25% ryczałtu noclegowego wedle § 9 ust. 4 rozporządzenia. Ryczał może być mniejszy. Minimalne ograniczenie w ustawie dotyczy bowiem jedynie diety (art. 77 ⁵ § 4 k.p.). Wysokość zwracanych kosztów musi natomiast odpowiadać wysokości celowych kosztów poniesionych przez kierowcę.

Sąd Rejonowy zważył, że w przypadku powoda P. O. (1), którego żądanie dotyczy okresu październik – grudzień 2014 r., nastąpiła gruntowna zmiana regulaminu w zakresie regulacji świadczeń z tytułu podróży służbowych. Świadczenie, nazwane w Regulaminie wynagradzania obowiązującym u strony pozwanej „dietą”, zostało obniżone do 8 euro za dobę podroży zagranicznej, dodatkowo wprowadzono zaś regulację ryczałtu za nocleg w wysokości 32 euro (42 w przypadku podwójnej obsady).

W ocenie Sądu w tym okresie świadczenie nazwane przez pozwaną dietą nie obejmowało już wszystkich świadczeń z tytułu zwiększonych kosztów utrzymania i noclegów w związku z wykonywanym przez powoda międzynarodowym transportem samochodowym. Powyższy wniosek płynie przede wszystkim z porównania kwoty należności z tytułu podróży służbowych, przysługującej pracownikom strony pozwanej na podstawie zapisów Regulaminu wynagradzania, z kwotami określonymi w przepisach rozporządzeń ministra właściwego do spraw pracy. Dieta wypłacana przez stronę pozwaną w okresie dotyczącym żądania powoda P. O. (1) (8 euro za dobę) odpowiadała diecie minimalnej, przewidzianej powyższymi przepisami (23 zł za dobę).

Wskazać należy w tym miejscu, iż mimo zachowania aktualności uchwały Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 2014 r. (sygn. akt II PZP 1/14) w zakresie, w jakim podkreślono w niej, że zapewnienie kierowcy samochodu ciężarowego odpowiedniego miejsca do spania nie stanowi zapewnienia przez pracodawcę bezpłatnego noclegu, nie można wykluczyć moderowania wysokości ryczałtu za noclegi odbywane w profesjonalnie przystosowanej do wypoczynku kabinie (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 listopada 2016 r., sygn. akt II PK 227/15, L.).

Podkreślić należy, że wykonując swoje obowiązki kierowcy w transporcie międzynarodowym, powód kierował homologowanymi samochodami marki S. model pojazdu (...), które wyposażone były w łóżko o rozmiarze 78/223 cm, ogrzewanie postojowe, lodówkę, dwie leżanki, podgrzewane fotele, elektryczne ustawianie i podgrzewane lustra boczne, elektryczne sterowane szyby w drzwiach, komputer pokładowy, klimatyzację, komplet zasłon, transformator 24v – 12v, radio (...), punch, schowki.

W połączeniu z możliwością korzystania z socjalnej infrastruktury parkingowej na strzeżonych parkingach, udostępnione powodowi warunki pracy zapewniały co najmniej przyzwoite minimum socjalno – bytowe. Nie sposób przy tym pominąć okoliczności, iż kierowcy w transporcie międzynarodowym prowadzą zawodowo – mobilny tryb życia, który wymaga odbywania noclegów w przystosowanych kabinach ciężarowych w nietypowych, zbliżonych do „kempingowych” warunkach socjalno – bytowych.

Sąd zważył, że strona pozwana zdecydowała się wypłacać wszystkim kierowcom ryczałty za noclegi, stosownie do treści Regulaminów obowiązujących w pozwanym zakładzie pracy, mimo iż posiadana przez pozwaną spółkę flota samochodowa została uprzednio wyposażona w odpowiednie warunki noclegowe. Podkreślić należy jednak, że strona pozwana dokonała jednocześnie zmian w zakresie zasad wypłacania diet z tytułu podróży zagranicznych. Strona pozwana zmniejszyła wysokość przedmiotowych diet do kwoty 8 euro i rozpoczęła wypłacanie ryczałtów za nocleg, obniżając jednocześnie wysokość diety do wartości minimalnej. Tym samym otrzymywana przez kierowców kwota, która miała pokryć poniesione przez nich w podróży służbowej wydatki, nie uległa zasadniczo zmianie. Przysługujące kierowcom z tytułu odbywanych podróży służbowych należności uległy zatem jedynie „technicznej” modyfikacji, polegającej na wyodrębnieniu kwoty należnej z tytułu diety, i kwoty należnej z tytułu ryczałtu. Kwota całościowa, poprzednio określana wyłącznie jako dieta bez wyodrębnienia ryczałtu wynosiła 40 euro (lub 50 euro w podwójnej obsadzie). Co znamienne, kierowcy w dalszym ciągu odbierali noclegi w kabinach pojazdów samochodowych, którymi kierowali, co oznacza, że mimo przyznania im środków na pokrycie kosztów noclegu, kosztów tych kierowcy nie zamierzali ponosić.

Z przeprowadzonego w niniejszej sprawie postępowania dowodowego wynika, iż w toku całego zatrudnienia u strony pozwanej, powód będąc w trasie spał w kabinie pojazdu, co w pełni akceptował, nie wnosząc w tym zakresie do strony pozwanej żadnych uwag. Powód wyraził zgodę na spanie w kabinie pojazdu zaznajamiając się z obowiązującymi u pozwanej aktami wewnątrzzakładowymi. Powód miał świadomość, że będzie spędzać noclegi w kabinie pojazdu, w czasie jego postoju na parkingu. Powyższe oznacza, że w okresie zatrudnienia powód nie poniósł żadnych dodatkowych kosztów związanych z noclegiem, nadto godził się na takie warunki zatrudnienia i nie zgłaszał do pracodawcy z tego tytułu żadnych roszczeń, w szczególności nie zgłaszał potrzeby spędzania noclegu w innych warunkach, aniżeli w pojeździe. Podkreślić należy, że powód nie przedstawił żadnych dowodów na poniesienie przez niego kosztów. Nie wykazał również, że kabina samochodowa była miejscem nieodpowiednim.

Z ustaleń faktycznych wynika, że powód zawsze kierował pojazdami wyposażonymi w miejsce do spania i jednocześnie podczas postojów korzystał z parkingów strzeżonych. Poza tym, już w momencie podejmowania zatrudnienia było dla powoda oczywiste, że w czasie podróży będzie nocował w kabinie pojazdu, nadto nigdy nie zgłaszał on pracodawcy zastrzeżeń co do tej formy noclegu ani nie ujawniał wobec pracodawcy woli odbywania noclegu w hotelu bądź motelu. Powód nie przedstawił pracodawcy choćby jednego rachunku dotyczącego płatnego noclegu. W okresie zatrudnienia powód nie poniósł żadnych dodatkowych kosztów związanych z noclegiem.

Sąd Rejonowy uznał jednakże, że skoro pozwana ustaliła w aktach wewnętrznych wysokość ryczałtu za noclegi, to pomimo podnoszonych przez nią okoliczności (nieponiesienia przez powoda dodatkowych kosztów noclegu, wyrażenia przez niego zgody na spanie w kabinie, utrzymania przez pozwaną po zmianie regulaminu świadczeń z tytułu podróży służbowych na stałym, przekraczającym wymogi ustawowe poziomie), ustalona przez pozwaną kwota winna być powodowi P. O. (1) wypłacona w całości.

W okresach objętych sporem (od 6-23 października 2014 r., od 3-11 listopada 2014 r., od 1-19 grudnia 2014 r.) zgodnie z obowiązującym w ówczesnym czasie regulaminem wynagradzania, przysługiwał mu ryczał za noclegi w wysokości 32 euro, który miał być wypłacany w złotych, po przeliczeniu średniego kursu NBP z dnia jego rozliczenia. Jak wynika z ustaleń faktycznych taki ryczałt był mu naliczany i wypłacany. Na podstawie opinii biegłego sądowego M. P. Sąd ustalił, iż zgodnie z regulaminem wynagradzania za okres sporny przysługiwał nu ryczałt za noclegi w łącznej wysokości 6.022,83 zł, z czego strona pozwana wypłaciła powodowi O. kwotę 5.977,83 zł. Do uregulowania pozostała zatem kwota 45,00 zł wynikająca z rozliczenia podróży służbowej odbytej w okresie od 6-23 października 2014 r. Dlatego też w pkt. II sentencji wyroku Sąd zasądził na rzecz powoda P. O. (2) kwotę 45,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od 10 listopada 2014 r. do 31 grudnia 2015 r. oraz dalszymi ustawowymi odsetkami za opóźnienie licznymi od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty, w pozostałym zakresie oddalając powództwo (pkt III sentencji wyroku). O odsetkach rozstrzygnięto na podstawie art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. Pracownik może domagać się odsetek, jeżeli pracodawca opóźnia się ze spełnieniem świadczenia. Kwestia terminu wymagalności odsetek nie była sporna pomiędzy stronami, dlatego Sąd zasądził odsetki zgodnie z żądaniem pozwu.

Ustalając stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd działał w oparciu o zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy wskazany w treści uzasadnienia, tj. o dowody z dokumentów, których wiarygodność i autentyczność nie budziła wątpliwości stron ani Sądu, w szczególności takie jak akta osobowe powodów, zestawienia kosztów podróży służbowych oraz obowiązujące w poszczególnych okresach Regulaminy wynagradzania i Regulaminy Pracy, a także w oparciu o dowody osobowe, tj. zeznania świadków. Sąd dał wiarę zeznaniom świadków, albowiem były one logiczne, szczegółowe i spójne. Wyjaśnienia powodów Sąd uwzględnił w zakresie, w jakim korespondowały one z pozostałym zgromadzonym materiałem dowodowym.

Sąd nie uwzględnił opinii biegłej M. B. w niniejszej sprawie wobec niewyjaśnienia przez biegłą wątpliwości co do prawidłowości opinii. Do powyższej opinii biegłej strona pozwana wniosła zastrzeżenia kwestionując jednocześnie wnioski i prawidłowość opinii i wniosła o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego sądowego z zakresu księgowości, względnie zobowiązanie biegłej do sporządzenia opinii uzupełniającej. W ocenie pozwanej biegła wielokrotnie dopuściła się w opinii wykładni i interpretacji przepisów prawa, czym w sposób niebudzący wątpliwości, a niedozwolony weszła w kompetencje Sądu. Biegła zaniechała także zastosowania postanowień wewnętrznych aktów prawa pracy obowiązujących u pracodawcy oraz powoływała się na postanowienia Regulaminu Pracy, przy czym w zakresie uregulowanym niewątpliwie Regulaminem Wynagradzania. Poza tym, opinia zawierała w ocenie pozwanej wiele niedopowiedzeń i nieścisłości. Sąd zlecił biegłej opinię uzupełniającą. Do opinii uzupełniającej biegłej strona pozwana wniosła zastrzeżenia kwestionując jednocześnie wnioski i prawidłowość opinii i wniosła o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego sądowego z zakresu księgowości, względnie zobowiązanie biegłej do sporządzenia opinii uzupełniającej. Pozwana powtórzyła zarzuty dotyczące opinii głównej.

Ponieważ opinia biegłej nie usunęła licznych wątpliwości strony i Sądu, Sąd dopuścił dowód z opinii kolejnego biegłego z zakresu księgowości na okoliczność wyliczenia należnych powodom ryczałtów i diet w okresach wskazanych w pozwie z uwzględnieniem wypłaconych im należności z tytułu odbywania kursów za granicą w oparciu o obowiązujący u pozwanej regulamin wynagradzania

Opinię biegłego M. P. Sąd uznał za w pełni profesjonalną, logiczną i rzetelną. Wyliczenia matematyczne biegłego Sąd uznał za prawidłowe. Jednakże to do Sądu, nie zaś do biegłego, należy ostateczna ocena zasadności powództwa w świetle wszystkich okoliczności sprawy. Z przyczyn szczegółowo opisanych wyżej, Sąd uznał, że roszczenie z tytułu ryczałtów za noclegi, choć formalnie – na czym oparł się biegły – nie było wypłacane powodowi, zostało mu zrekompensowane w całości z uwagi na wysokość wypłaconej diety. W zakresie wyliczenia kwoty należnej z tytułu ryczałtów powodowi O., Sąd również oparł się na logicznej, jasnej i rzetelnej opinii biegłego P..

O kosztach orzeczono w punkcie IV sentencji wyroku, mając na uwadze treść art. 98 § 1 k.p.c., 100 zd. 2 k.p.c. i 102 k.p.c.

Reguła odpowiedzialności za wynik procesu dotyczy także spraw rozpatrywanych przez sądy pracy. Jeżeli zatem pracownik przegra sprawę pracowniczą, winien liczyć się z obowiązkiem zwrotu przeciwnikowi kosztów procesu obejmujących koszty sądowe (o ile były poniesione) oraz koszty zastępstwa procesowego strony reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika. W myśl art. 98 § 3 k.p.c. do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez Sąd osobistego stawiennictwa strony. Z art. 100 zd. 2 k.p.c. wynika, że sąd może włożyc na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swojego żądania. Z kolei z art. 102 k.p.c. wynika, że w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

W niniejszej sprawie kosztami poniesionymi przez stronę pozwaną, która wygrała proces były koszty wynagrodzenia pełnomocnika ją reprezentującego, które zgodnie z § 6 pkt 5 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 2 mającym w niniejszej sprawie zastosowanie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, wynosiły, zgodnie z ostatecznym spisem kosztów, 1.800,00 zł, koszty opłaty skarbowej od pełnomocnictw po 17,00 zł oraz koszty stawiennictwa pełnomocnika w Sądzie na rozprawach w dniach: 28 czerwca 2017 r., 30 października 2017 r., 5 listopada 2018 r., 11 lutego 2019 r. oraz 29 marca 2019 r. w łącznej kwocie 2.609,60 zł. Łącznie pełnomocnik pozwanej wniósł o przyznanie od powodów kosztów w kwocie 4545,60 zł. Wskazana w zestawieniu kosztów odległość pomiędzy W. a W. - 368 km w jedną stronę - jest zbliżona do rzeczywistej, a przyjęta stawka za 1 kilometr przebiegu pojazdu, która dla samochodu osobowego o pojemności skokowej silnika powyżej 900 cm3 wynosi 0,8358 zł, jest zgodna z § 2 pkt 1 lit. b rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 marca 2002 roku w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy. Koszty wskazane przez pełnomocnika pozwanego należało uznać za celowe i uzasadnione.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów Sąd oparł ostatecznie na dyspozycji art. 102 k.p.c., kierując się zasadą słuszności. Powodowie przegrali niniejszą sprawę (powód K. w całości, powód O. niemal w całości), więc co do zasady powinni pokryć żądane przez pełnomocnika koszty w całości. Mając jednak na uwadze wszystkie okoliczności sprawy, w tym subiektywne przekonanie powodów o słuszności ich żądań, dysproporcję majątkową między stronami, a w szczególności zmienne stanowiska sądów powszechnych i Sądu Najwyższego w kwestii przysługiwania ryczałtów za noclegi w przypadku spędzania noclegów w kabinie pojazdu, Sąd Rejonowy zdecydował o częściowym odstąpieniu od obciążania powód kosztami i zasądzeniu od każdego z nich jedynie części kosztów – kwot po 1000 zł. Zdaniem Sądu obciążenie powód pełną kwotą byłoby w okolicznościach niniejszej sprawy sprzeczne z zasadą słuszności. Z drugiej jednak strony należało wziąć pod uwagę, że strona pozwana, której stanowisko w procesie Sąd uznał za słuszne, poniosła znaczne koszty związane z reprezentacją w niniejszej sprawie. Całkowite odstąpienie od obciążania powodów obowiązkiem zwrotu kosztów pozwanej również sprzeciwiałoby się zasadzie słuszności.

Z tych przyczyn w punkcie IV i V wyroku Sąd orzekł o częściowym obciążeniu obu powodów kosztami zastępstwa procesowego strony pozwanej, odstępując od obciążania ich tymi kosztami w pozostałym zakresie.

W punkcie VI sentencji wyroku nieuiszczonymi kosztami sądowymi w postaci opłaty od pozwu i kosztów opinii biegłych, Sąd na podstawie art. 113 ust. 1 w zw. z art. 100 ust. 1, art. 96 ust. 1 pkt 4, art. 35 pkt 1 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.) obciążył Skarb Państwa, mając na uwadze, że zgodnie z dyspozycją art. 98 k.p.c. nie było podstaw do obciążenia tymi kosztami strony wygrywającej sprawę – w niniejszej sprawie strony pozwanej – natomiast powodowie, którzy przegrali proces, byli zwolnieni od kosztów sądowych z mocy ustawy.

W punkcie VII Sąd na podstawie art. 477 2 k.p.c. nadał wyrokowi w punkcie II rygor natychmiastowej wykonalności.

Rozstrzygniecie w sprawie zapadło na posiedzeniu niejawnym w trybie art. 15 zzs ² Ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Wobec braku podstaw do kontynuowania postępowania dowodowego i stwierdzenia, że zostało ono przeprowadzone w całości, Sąd na podstawie wskazanego przepisu zarządził odebranie od stron końcowych stanowisk procesowych na piśmie w terminie 14 dni od daty doręczenia zarządzenia, pod rygorem zwrotu spóźnionych pism procesowych, stwierdził, że postępowanie dowodowe w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia zostało przeprowadzone w całości i zamknął rozprawę. Zastosowania dyspozycji art. 15 zzs ² w/w ustawy należy do decyzji Sądu, wobec której ustawa nie przewiduje możliwości wniesienia sprzeciwu przez strony. Podkreślić jednak należy, że w niniejszej sprawie żadna ze stron nie sprzeciwiła się wydaniu wyroku na posiedzeniu niejawnym. W ocenie Sądu skorzystanie z dyspozycji powołanego przepisu było celowe z uwagi na istniejące zagrożenie epidemiologiczne, a także z uwagi na dbałość o bezpieczeństwo stron i pracowników sądu oraz o zakończenie sprawy bez zbędnej zwłoki. Żadna ze stron nie została pozbawiona możliwości obrony swoich praw. Postępowanie dowodowe zostało zakończone i ewentualne wyznaczenie rozprawy miałoby na celu jedynie odebranie końcowych stanowisk stron i wydanie orzeczenia. Ewentualne zarzuty wobec zakończenia postępowania dowodowego i pominięcia wniosków dowodowych mogą być w sytuacji zastosowania dyspozycji art. 15 zzs ² w/w ustawy podnoszone przez strony na zasadach ogólnych. Strony miały również możliwość zaprezentowania końcowych stanowisk w sprawie na piśmie, z czego skorzystały.

Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.