Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 maja 2021 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny Sekcja Rozwodowa

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Przemysław Majkowski

Protokolant: Agnieszka Sobolczyk

po rozpoznaniu w dniu 27 maja 2021 r. w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa R. K.

przeciwko Skarbowi Państwa - Sądowi Okręgowemu w Piotrkowie Trybunalskim

o zapłatę

1.  oddala powództwo,

2.  nie obciąża powoda R. K. kosztami procesu należnymi stronie powodowej,

3.  zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu na rzecz adwokata W. S. kwotę 8.856,00 ( osiem tysięcy osiemset pięćdziesiąt sześć ) zł brutto tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej ustanowionej dla powoda z urzędu,

Sygn. akt I C 371/20

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 14 lipca 2020 roku (data wpływu) powód R. K. wniósł o zasądzenie odszkodowania „jako rekompensaty od Skarbu Państwa za bezprawne działanie sędzi Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim E. T., za fałszowanie dokumentów wydanych przez Sąd Rejonowy z dnia 10 listopada 2004 r. sygn. akt I Ns 1537/03”; „za bezprawne pozbawienie dochodzenia własności powoda przez Sędzię Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim E. T., na podstawie fałszowania dokumentów przez Sędziów Sądu Okręgowego” w łącznej kwocie 228,000,00 zł. Pozwany uzasadniając pozew, powołał się na „poczynania” sędzi E. T. w sprawie o sygn. akt I C 447/15 oraz I C 900/19 Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim

W odpowiedzi na pozew pozwany reprezentowany przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej wniósł o odrzucenie pozwu w zakresie roszczeń wywodzonych przez powoda w związku z wydaniem przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim wyroku z dnia 03 lutego 2016 r., sygn. akt I C 447/15 i oddalenie powództwa w zakresie, natomiast w przypadku niepodzielenia przez Sąd wniosku o odrzucenie pozwu w powyższym zakresie, pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości. Ponadto, pozwany wniósł o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej RP kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych na podstawie art. 32 ust. 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2016 r. o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej wraz z odsetkami, wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

W piśmie procesowym z dnia 13 kwietnia 2021 r. ustanowiony z urzędu pełnomocnik powoda wniósł o uwzględnienie powództwa oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wyrokiem z dnia 3 lutego 2016 r. wydanym w sprawie I C 447/15 Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim oddalił powództwo R. K. przeciwko Zakładowi (...) (...) (...) spółka jawna w O. o zapłatę kwoty 78,000,00 zł. Wyrokiem z dnia 21 października 2016 roku wydanym w sprawie o sygn. akt I ACa 480/16, Sąd Apelacyjny w Łodzi oddalił apelację R. K. od wyroku z dnia 03 lutego 2016 roku.

(niesporne – poświadczona kserokopia wyroku I C 447/15 k. 46; kserokopia wyroku I ACa 480/16 k. 50)

Wyrokiem z dnia 30 grudnia 2019 r. wydanym w sprawie I C 900/19 Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim oddalił powództwo R. K. przeciwko B. P. o zapłatę kwoty 228,000,00 zł. Wyrokiem z dnia 25 marca 2020 r. wydanym przez Sąd Apelacyjny w Łodzi w sprawie I ACa 210/20 Sąd oddalił apelację od wyroku z dnia 30 grudnia 2019 r.

(niesporne – poświadczona kserokopia wyroku I C 900/19 k. 53; kserokopia wyroku I ACa 210/20 k. 68)

Zarówno w sprawie rozpoznawanej pod sygn. akt I 447/15 jak i I C 900/19 Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim sędzią referentem była sędzia E. T..

Powyższy stan faktyczny jest prawie w całości bezsporny, gdyż został ustalony na podstawie dokumentów, które nie były negowane przez strony.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Na wstępie należy zaznaczyć, że chociaż zarzuty powoływane w pozwie oraz pismach powoda odnoszą się do zachowania sędzi Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim E. T., tak jednak bezspornym jest iż pozwanym w niniejszej sprawie jest Skarb Państwa. Zgodnie z art. 67 § 2 k.p.c. za Skarb Państwa czynności procesowe podejmuje organ państwowej jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie lub organ jednostki nadrzędnej. Strona powodowa bezsprzecznie wiąże swoje roszczenie z wyrokami wydanymi przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, a co za tym idzie – organem będącym właściwym prawnomaterialnym reprezentantem ww. statio fisci w toku niniejszego postępowania jest Prezes Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim.

Pozew jest niezasadny, a żądania powoda R. K. nie zasługują na uwzględnienie. Powód nie wykazał i nie udowodnił, aby zaistniały jakiekolwiek podstawy do przypisania odpowiedzialności pozwanemu wobec powoda, tymczasem zgodnie z art. 6 k.c. to na nim jako na podmiocie wywodzącym skutki z przedstawionych twierdzeń spoczywał obowiązek udowodnienia, iż twierdzenia te odpowiadają prawdzie. Poszukując podstawy prawnej wywiedzionego przez powoda żądania należy poddać pod analizę w świetle ustalonego stanu faktycznego, treść zarówno art. 417 k.c. jak i art. 417 ¹ k.c. Zgodnie z treścią art. 417 ¹ § 2 k.c., jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Odnosi się to również do wypadku, gdy prawomocne orzeczenie lub ostateczna decyzja zostały wydane na podstawie aktu normatywnego niezgodnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą.

Powód dochodząc od strony pozwanej zapłaty za szkodę wyrządzoną orzeczeniami Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim nie wykazał przesłanek niezbędnych do przypisania odpowiedzialności Skarbowi Państwa w myśl cytowanego przepisu. Pierwszą przesłanką warunkującą odpowiedzialność Skarbu Państwa wedle powyższego przepisu jest prawomocność orzeczenia, które rzeczoną szkodę miało wyrządzić. W niniejszej sprawie powód domaga się naprawienia szkody wyrządzonej przez orzeczenie Sądu, które w wyniku kontroli instancyjnej, zostało prawomocnie utrzymane w mocy. Zgodnie z konstytucyjną zasadą dwuinstancyjności i przepisami Kodeksu postępowania cywilnego, od wyroku sądu pierwszej instancji przysługuje apelacja do sądu drugiej instancji (art. 367 § 1 k.p.c.). Okolicznością bezsporną w przedmiotowej sprawie było to, że powód zaskarżył przytoczone orzeczenia Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim a tym samym skorzystał z przysługującego mu uprawnienia do instancyjnej kontroli zapadłego orzeczenia, która nie doprowadziła do jego uchylenia bądź zmiany.

Kolejną, kluczową przesłanką warunkującą uznanie odpowiedzialności Skarbu Państwa w myśl powyższego przepisu jest wcześniejsze stwierdzenie niezgodności z prawem takiego prawomocnego orzeczenia we właściwym postępowaniu, tj. istnienie tzw. prejudykatu. W orzecznictwie wskazuje się, że sąd rozpoznający roszczenie odszkodowawcze nie może samodzielnie ustalić niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia sądowego. Jeżeli ustawa wiąże oznaczone skutki prawne z obowiązywaniem prawomocnego orzeczenia, a jednocześnie reguluje zasady i tryb jego wzruszania z powodu niezgodności z prawem, to prawna skuteczność takich orzeczeń nie może być podważana bezpośrednio w każdym procesie odszkodowawczym, z pominięciem zasad i trybu postępowania zastrzeżonego do kontroli prawomocnych orzeczeń (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 20 września 2013 roku, I ACa 392/13, LEX nr 1372254).

Niezależnie od powyższego wskazać należy, że roszczenie powoda z oczywistych względów nie znajduje również uzasadnienia w przepisach art. 417 ¹ § 1, 3 i 4 k.c. Nie sposób uznać, iż powód domaga się naprawienia szkody wyrządzonej przez wydanie aktu normatywnego w myśl przepisu art. 417 ¹ § 1 k.c., czy przez niewydanie orzeczenia lub decyzji w myśl przepisu art. 417 ¹ § 3 k.c. Podobnie należy wykluczyć przepis art. 417 ¹ § 4 k.c., gdyż w ustalonym stanie faktycznym nie ma mowy o niewydaniu aktu normatywnego, o którym mowa w tym przepisie.

Sąd rozważył ponadto podstawę odpowiedzialności Skarbu Państwa wynikającą z treści art. 417 § 1 k.c. – jak to wskazywał pełnomocnik powoda w piśmie procesowym z dnia 13 kwietnia 2021 r. - zgodnie z którym za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa. Przez „niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie”, rozumie się działanie sprzeczne z przepisami, zgodnie z konstytucyjnym ujęciem jego źródeł. Innymi słowy, chodzi o każde obiektywnie sprzeczne z prawem działanie władzy publicznej. W odniesieniu jednak do prawomocnych orzeczeń sądowych przyjęto inne, autonomiczne pojęcie bezprawności, w wymienionym wyżej art. 417 ¹ § 2 k.c. w postaci „ orzeczenia niezgodnego z prawem ”. Powyższa kategoria „bezprawności judykacyjnej” z art. 417 ¹ § 2 k.c. jest węższa od bezprawności obiektywnej z art. 417 § 1 k.c. Wzgląd na specyfikę władzy sądowniczej obdarzonej w atrybut niezawisłości sędziowskiej sprzeciwia się przyjęciu, że każde obiektywnie niezgodne z prawem orzeczenie, niezależnie od stopnia tej niezgodności, stanowi działanie, które może być źródłem odpowiedzialności Skarbu Państwa. Działalność orzecznicza sądów wymaga zapewnienia sędziom pewnego zakresu władzy dyskrecjonalnej, ponadto polega ona na konieczności interpretacji i stosowania przepisów zawierających pojęcia nieostre i ocenne, co może prowadzić do przyjmowania różnych interpretacji przez sądy tych samych przepisów w podobnych stanach faktycznych. Z tych względów, ustawodawca w stosunku do ogólnego przepisu zawartego w art. 417 § 1 k.c., regulującego odpowiedzialność odszkodowawczą za bezprawne działania władzy publicznej, przyjął odrębną regulację prawną, obecnie zawartą w art. 417 ¹ § 2 k.c., dotyczącą odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem. Istota tego przepisu dotyczy przyjęcia specyficznie rozumianej przesłanki bezprawności działania w postaci orzeczenia niezgodnego z prawem oraz sposobu jej stwierdzenia co do zasady w odrębnym postępowaniu.

Niezależnie od powyższego wskazać należy, że roszczenie powoda nie znajduje uzasadnienia w art. 417 k.p.c., który jako materialnoprawna podstawa powództwa o odszkodowanie, wymaga wykazania wszystkich przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej, w tym istnienia szkody i normalnego związku przyczynowego (art. 361 k.c.) pomiędzy tą szkodą a zdarzeniem sprawczym, jakim jest wydanie wyroku, które nadto nosi znamiona bezprawności. Zgodnie z art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia spoczywa na osobie, która wywodzi z nich skutki prawne, przy czym sąd nie ma obowiązku przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.), a obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 29 grudnia 2003 r., sygn. akt I ACa 1457/03, OSA 2005/3/12).

Powód, który domagał się zasądzenia odszkodowania, powinien zatem wykazać wszystkie przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej, w tym wyraźnego i ścisłego wskazania wysokości szkody. Przy czym należy wskazać, że nieuwzględnienie powództwa w żądanej wysokości nie może być utożsamiane z wyrządzeniem szkody (patrz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2016 roku, II CNP 24/16, Legalis nr 1565007). Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że zgromadzony w sprawie materiał dowody nie dostarcza podstaw do uznania odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa za niezgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej. Powód nie wykazał, by na skutek działań przy rozpoznawaniu spraw I C 447/15 i I C 900/19 poniósł szkodę majątkową bądź niemajątkową, pozostającą z takimi zdarzeniami w normalnym związku przyczynowym. Twierdzenia powoda ograniczyły się w procesie jedynie do wskazywania ogólnikowo na jego zastrzeżenia pod adresem sędzi prowadzącej powyższe sprawy, z których Sąd mógł wyczytać niezadowolenie powoda z tak ukształtowanego orzeczenia Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim zarówno w sprawie I C 447/15 jak i I C 900/19.

Z tych wszystkich względów powództwo podlegało oddaleniu w całości, o czym Sąd orzekł, jak w pkt. 1 wyroku.

Sąd nie obciążył powoda kosztami zastępstwa prawnego, o czym orzekł, jak w pkt 2 wyroku, na podstawie art. 102 k.p.c., z uwagi na jego trudną sytuację finansową i majątkową Powód utrzymuje się bowiem z niewysokiej emerytury, jest w podeszłym wieku i boryka się z problemami zdrowotnymi.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu Sąd orzekł jak w pkt. 3 wyroku, na podstawie § 8 pkt 7 w zw. z § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 03 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.