Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 2 października 2020 r. Nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł., na podstawie w szczególności art. 83 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 18 ust. 1 i ust. 2, art. 20 ust. 1, art. 91 ust. 5 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2020 r., poz.266), art. 81 ust. 1, ust. 5 i ust. 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 20l9r., poz. 1510 ze zm.) określił miesięczną podstawę wymiaru składek w okresie od lutego 2018 r. do grudnia 2018 r. na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu zatrudnienia P. K. , na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) sp. z o.o. W uzasadnieniu decyzji Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że płatnik składek (...) sp. z o.o. zawarł z P. K. umowę o pracę na okres od 8 stycznia 2018 r. do 7 stycznia 2021 r. na stanowisku monter – instalator , którą faktycznie wykonywał w okresie od 8 stycznia 2018 r. do 31 grudnia 2018 r. , przy czym w okresie tym wykonywał on jednocześnie umowy cywilnoprawne zawarte ze spółką (...) sp. z o.o. tj. umowę o dzieło w okresie od 8 stycznia 2018 r. do 31 stycznia 2018 r. , której przedmiotem było ,, opracowanie dokumentacji technicznej do montażu instalacji kolektorów słonecznych budynkach mieszkalnych zlokalizowanych na terenie wyznaczonych gmin oraz umowę zlecenia zawartą w okresie od 1 lutego 2018 r. do 31 grudnia 2018 r. , której przedmiotem było ,, wykonanie instalacji solarnych w obiektach mieszkalnych z wykorzystaniem materiałów zleceniodawcy niezbędnych do ich wykonania w miejscowościach wskazanych przez zleceniodawcę”. Praca wykonywana w ramach umów cywilnoprawnych była świadczona przez P. K. na rzecz płatnika składek będącego pracodawcą (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, z którym ubezpieczony pozostawał w stosunku pracy. Organizacja pracy w powiązanych funkcjonalnie, miejscowo i osobowo spółkach była skonfigurowana tak, aby pracownik jednej spółki mógł wykonywać cześć prac w drugiej spółce na podstawie umowy cywilnoprawnej. Dzięki takiej organizacji pracy spółka (...) unikała ograniczeń związanych z pracą w godzinach nadliczbowych oraz obowiązku opłacania wyższej stawki wynagrodzenia za pracę w takich godzinach. Wynagrodzenie z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych zostało zastąpione wynagrodzeniem z umowy zlecenia. Praca świadczona w ramach umowy zlecenia była kontynuacją i uzupełnieniem stosunku pracy, czynności te cechowało podobieństwo.

/decyzja w aktach ZUS/

Decyzją z dnia 2 października 2020 r. Nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł., na podstawie w szczególności art. 83 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 18 ust. 1 i ust. 2, art. 20 ust. 1, art. 91 ust. 5 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2020 r., poz.266), art. 81 ust. 1, ust. 5 i ust. 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 20l9r., poz. 1510 ze zm.) określił miesięczną podstawę wymiaru składek za grudzień 2020 r.. na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu zatrudnienia D. K. , na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek (...) sp. z o.o. W uzasadnieniu decyzji Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał ,że płatnik składek (...) sp. z o.o. zawarł z D. K. umowę zlecenia na okres od 2 listopada 2018 r. do 31 grudnia 2018 r. , której przedmiotem było ,, przygotowanie dokumentów ora organizacja przeglądów okresowych instalacji solarnych w wyznaczonych gminach”. Z tytułu zawartej umowy płatnik składek (...) sp. z o.o. naliczał składki na ubezpieczenie zdrowotne w grudniu 2018 r. Na podstawie danych zawartych na koncie ubezpieczonego w Kompleksowym Systemie Informatycznym ZUS ustalono ,że D. K. w okresie od 2 listopada 2018 r. do 31 stycznia 2019 r. był jednocześnie zatrudniony na podstawie umowy o pracę z (...) sp. z o.o. Praca wykonywana w ramach umów cywilnoprawnych była świadczona przez D. K. na rzecz płatnika składek będącego pracodawcą , z którym zleceniobiorca pozostawał w stosunku pracy. Praca świadczona przez zleceniobiorcę D. K. w ramach zawartej umowy zlecenia była kontynuacją i uzupełnieniem pracy w ramach stosunku pracy łączącego go z (...) sp. z o.o. Dzięki takiej organizacji pracy (...) sp. z o.o. unikała ograniczeń związanych z pracą w godzinach nadliczbowych oraz obowiązku opłacania wyższej stawki wynagrodzenia za pracę w takich godzinach. Wynagrodzenie z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych zostało zastąpione wynagrodzeniem z umowy zlecenia zawartej z innym podmiotem.

/decyzja w aktach ZUS/

Decyzją z dnia 2 października 2020 r. Nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł., na podstawie w szczególności art. 83 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 18 ust. 1 i ust. 2, art. 20 ust. 1, art. 91 ust. 5 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2020 r., poz.266), art. 81 ust. 1, ust. 5 i ust. 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 20l9r., poz. 1510 ze zm.) określił miesięczną podstawę wymiaru składek w okresie od lutego 2018 r. do grudnia 2018 r. na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu zatrudnienia G. H. , na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) sp. z o.o. W uzasadnieniu decyzji Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał ,że płatnik składek (...) sp. z o.o. zawarł z G. H. umowę o pracę na okres od 8 stycznia 2018 r. do 7 stycznia 2021 r. na stanowisku monter – instalator , którą faktycznie wykonywał w okresie od 8 stycznia 2018 r. do 31 grudnia 2018 r. , przy czym w okresie tym wykonywał on jednocześnie umowy cywilnoprawne zawarte ze spółką (...) sp. z o.o. tj. umowę o dzieło w okresie od 8 stycznia 2018 r. do 31 stycznia 2018 r. , której przedmiotem było ,, opracowanie dokumentacji technicznej do montażu instalacji kolektorów słonecznych budynkach mieszkalnych zlokalizowanych na terenie wyznaczonych gmin oraz umowę zlecenia zawartą w okresie od 1 lutego 2018 r. do 31 grudnia 2018 r. , której przedmiotem było ,, wykonanie instalacji solarnych w obiektach mieszkalnych z wykorzystaniem materiałów zleceniodawcy niezbędnych do ich wykonania w miejscowościach wskazanych przez zleceniodawcę”. Praca wykonywana w ramach umów cywilnoprawnych była świadczona przez G. H. na rzecz płatnika składek będącego pracodawcą (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, z którym ubezpieczony pozostawał w stosunku pracy. Organizacja pracy w powiązanych funkcjonalnie, miejscowo i osobowo spółkach była skonfigurowana tak, aby pracownik jednej spółki mógł wykonywać cześć prac w drugiej spółce na podstawie umowy cywilnoprawnej. Dzięki takiej organizacji pracy spółka (...) unikała ograniczeń związanych z pracą w godzinach nadliczbowych oraz obowiązku opłacania wyższej stawki wynagrodzenia za pracę w takich godzinach. Wynagrodzenie z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych zostało zastąpione wynagrodzeniem z umowy zlecenia. Praca świadczona w ramach umowy zlecenia była kontynuacją i uzupełnieniem stosunku pracy, czynności te cechowało podobieństwo.

/decyzja w aktach ZUS/

Od powyższych decyzji odwołał się płatnik składek (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K..

Zaskarżonym decyzjom zarzucił:

1)  sprzeczność istotnych ustaleń organu rentowego z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego wskutek naruszenia prawa procesowego, które miało wpływ na wynik sprawy, to jest art. 123 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 7, art. 77 § 1 w zw. z art. 80 k.p.a. poprzez dokonanie oceny dowodów:

a)  w sposób dowolny przez uznanie, że

-

prowadzenie działalności (...) sp. z o.o. realizowane było wspólnie z (...) sp. z o.o. sp. k. i (...) sp. z o.o., pomimo że podmioty te mają odrębną zdolność prawną, są odrębnymi podmiotami w obrocie, a ich działalność podejmowana w ramach określonych działań wzajemnych wynika z potrzeby natury faktycznej i ekonomicznej,

-

określenie przez Zakład, że istniała reguła polegająca na zawieraniu w pierwszej kolejności umów cywilnoprawnych, a następnie w jednej ze spółek umowy o pracę a w drugiej umowy cywilnoprawnej, pomimo nieprzeprowadzenia jakichkolwiek czynności kontrolnych w toku postępowania, uzasadniających takie twierdzenie,

-

przedstawienie procesu rekrutacji zawarcia umowy i jej wykonania na podstawie protokołów przesłuchań ubezpieczonych – byłych pracowników spółek, bez określenia w treści decyzji i protokołu kontroli konkretnych środków dowodowych i odniesienia ich do treści przedmiotowej decyzji i objętych nią stosunków prawnych łączących płatnika z ubezpieczonym,

-

uznanie, że oddzielenie czynności objętych umowami cywilnoprawnymi od czynności objętych umową o pracę stanowiło jedynie papierowe przypisywanie tej pracy spółkom zależnym podczas, gdy okoliczność ta stanowi jedynie dowolne przyjęcie organu nieznajdujące oparcia w materiale dowodowym,

b)  w sposób niewszechstronny przez nieuzasadnione pominięcie zeznań pracowników i osób wykonujących czynności na podstawie umów cywilnoprawnych ujętych w protokole kontroli, stojących w sprzeczności z zeznaniami przyjętymi za podstawę ustalonego w decyzji stanu faktycznego;

2)  naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy to jest art. 91 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez jego niezastosowanie i nie odniesienie się przez Zakład do złożonych przez płatnika składek zastrzeżeń oraz nieprzeprowadzenie uzupełniających czynności kontrolnych, w zakresie w jakim płatnik składek wykazał, że czynności powierzone płatnikowi składek przez inne spółki lub czynności powierzane przez płatnika innym spółkom i wykonywane w ramach umów cywilnoprawnych są w pełni uzasadnione charakterem i skalą prowadzonej działalności, w szczególności nie odniesienie się do dowodów z dokumentów – umów zawartych w reżimie prawa zamówień publicznych i specyfiki wykonywania określonych czynności w zakresie realizacji takiej umowy przez kontrahentów płatnika,

3)  naruszenie prawa materialnego art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przez jego błędną wykładnię skutkująca przyjęciem, że ubezpieczony objęty jest definicją pracownika wyrażoną w ustawie systemowej.

Wobec tak sformułowanych zarzutów wniósł o zmianę decyzji przez umorzenie postępowania w sprawie na podstawie art. 123 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 105 k.p.a., a także o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przepisanych, kwestionując twierdzenia Zakładu, że sporna umowa cywilnoprawna była wykonywana na rzecz własnego pracodawcy.

/odwołanie k. 3 – 9 , odwołanie k. 3 – 9 akt o sygn. VIII U 2643/20 , odwołanie k.3 – 9 akt o sygn. VIII U 2646/20/

W odpowiedziach na odwołania pełnomocnik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w Ł., wniósł o ich oddalenie oraz o zasądzenie od odwołującego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przepisanych, podtrzymując w całości dotychczasowe stanowisko w sprawie.

/odpowiedź na odwołanie k.10 - 12 , odpowiedź na odwołanie k.10 – 12 akt o sygn. VIII U VIII U 2643/20, odpowiedź na odwołanie k.10 – 12 akt o sygn. VIII U 2646/20/

Zarządzeniem z dnia 10 marca 2021 r. sprawa o sygn. akt VIII U 2643/20 została połączona do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawę o sygn. akt VIII U 2634/20.

/zarządzenie k.32 akt o sygn. VIII U 2643/20/

Zarządzeniem z dnia 10 marca 2021 r. sprawa o sygn. akt VIII U 2646/20 została połączona do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawę o sygn. akt VIII U 2634/20.

/zarządzenie k.32 akt o sygn. VIII U 2646/20/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Płatnik składek (...) spółka z ograniczona odpowiedzialnością z siedzibą w K. prowadzi działalność m.in. w następujących zakresach: wykonywanie instalacji wodno-kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych i klimatyzacyjnych, sprzedaż hurtowa niewyspecjalizowana , doradztwo podatkowe. Spółka ta została zarejestrowana w KRS w dniu 19 lutego 2014 roku. Siedziba płatnika mieści się w (...). Organem uprawnionym do reprezentacji płatnika jest jednoosobowy zarząd, a funkcję prezesa zarządu sprawuje M. P., który posiada 95% udziałów w spółce.

/okoliczność bezsporna/

Wszystkie osoby zatrudnione w spółce (...) na podstawie umowy o pracę były zatrudnione na stanowisku montera instalacji.

/okoliczność bezsporna/

Odwołujący się płatnik składek jest powiązany funkcjonalnie, osobowo i kapitałowo ze spółkami: (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością spółką komandytową w K. oraz (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w K..

Na podstawie aktu notarialnego z 10 maja 2013 roku powołano (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością spółkę komandytową, której wspólnikiem jest (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością pełniąca funkcję komplementariusza oraz M. P. będący komandytariuszem. Organem uprawnionym do reprezentacji spółki komandytowej jest M. P., pełniący funkcję prezesa zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Zgodnie z powyższym aktem notarialnym wspólnicy uczestniczą w zyskach spółki komandytowej w następujący sposób: 1% odwołujący się płatnik składek, 99% M. P.. Spółka komandytowa prowadzi działalność m.in. w następujących zakresach: wykonywanie instalacji wodno-kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych i klimatyzacyjnych, sprzedaż hurtowa niewyspecjalizowana, działalność w zakresie specjalistycznego projektowania, działalność w zakresie inżynierii i związane z nią doradztwo. (...) spółki komandytowej mieści się pod tym samym adresem co siedziba odwołującego się płatnika składek.

Płatnik (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością osiągnęła następujące obroty ze sprzedaży: w 2017 roku 128.373,03 zł, w 2018 roku 1.452.166,40 zł, a głównym odbiorcą była spółka komandytowa (95% przychodów).

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa, uzyskała następujące obroty ze sprzedaży: w 2016 roku 22.600.828,95 zł, w 2017 roku 35.712.865 zł, w 2018 roku 187.477.676,24 zł.

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością osiągnęła zaś następujące obroty ze sprzedaży: w 2016 roku 280.301,83 zł, w 2017 roku 744.260,96 zł, w 2018 roku 2.206.235,65 zł, których odbiorcą była wyłącznie spółka komandytowa.

Ww. spółki nie zawarły formalnej umowy o współpracy, rozliczają się wzajemnie za wykonane usługi. Spółki prowadzą oddzielnie działalność gospodarczą pod tym samym adresem, pomimo braku pisemnych umów o wzajemnej współpracy, w ramach prowadzonych działalności realizują wspólne zadania związane z usługami montażu i serwisu instalacji fotowoltaicznych, instalacji solarnych, pomp ciepła. Umowy cywilnoprawne zawierane były przez jedną z w/w spółek w okresach równoległych do umów o pracę zawartych w powiązanej spółce. Było to zjawisko powszechne tylko pojedynczy pracownicy nie mieli zawartych umów cywilnoprawnych w innych spółkach.

/okoliczności niesporne, protokół kontroli – płyta CD k.40 , zeznania świadków: U. K. k.109 – 118 , R. G. k.243 - 243 odwrót , zeznania M. P. k.245 – 245 odwrót/

Płatnik składek współpracuje z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością spółką komandytową w zakresie pośrednictwa handlowego, usług montażowych instalacji fotowoltaicznych i solarnych będących częścią składową kompleksowej usługi montażowej, usługi serwisowej dla klientów indywidualnych oraz ze spółką (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w K.. Płatnik składek wykonuje na zlecenie powyższych spółek prace montażowe związane z instalacjami fotowoltaicznymi i solarnymi.

Płatnik składek nie pozyskuje sam kontraktów w ramach zamówień publicznych, jest spółką usługową.

/okoliczności niesporne, protokół kontroli – płyta CD k.40 , zeznania świadków: U. K. k.109 – 118 , R. G. k.243 - 243 odwrót , zeznania M. P. k.245 – 245 odwrót/

(...) Sp. z o.o. Sp.k. jest spółką odpowiedzialną za uzyskiwanie przetargów publicznych, bierze udział w postępowaniach, jest stroną umów. Do każdego przetargu jest wymagane złożenie dokumentacji projektowej, wykonawczej i podwykonawczej. Spółki (...) Sp. z o.o. i (...) zajmują się obsługą organizacyjną, projektowaniem, wykonywaniem dokumentacji, montażem z podkreśleniem, że to (...) odpowiedzialna jest za montaż zajmuje się szeroko rozumianymi instalacjami. W zależności od natężenia pracy w każdej ze spółek zlecane są wzajemne czynności pracownikom spółki. Mogło się zdarzyć, że zakresy zadań pracowników w dwóch spółkach pokrywały się. Spółka komandytowa była głównym odbiorcą usług świadczonych przez pozostałe dwie spółki, dokonywała płatności za świadczone usługi projektowe, montażowe, serwisowe i inne.

Do przetargów w ramach zamówień publicznych ogłaszanych na wykonanie instalacji solarnych lub fotowoltaicznych przystępuje spółka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa. Koszt tych instalacji jest częściowo dofinansowany przez gminę dla jej mieszkańców, a częściowo jest pokrywany przez właścicieli.

Pozyskanie kontraktu i jego wykonanie odbywało się w następujący sposób:

-

spółka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa składała ofertę w postępowaniu o udzielenie zmówienia na podstawie przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych,

-

po otwarciu ofert spółka ta organizowała wstępny skład osobowy, który miał wykonać zamówienie, sprowadzała materiały, zawierała wstępne porozumienie w przedmiocie wykonania dokumentacji projektowej,

-

następnie spółka ta powierzała płatnikowi składek lub (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością wykonanie dokumentacji projektowej (lub technicznej), (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zapewniała osoby odpowiedzialne za przygotowanie dokumentacji technicznej do montażu instalacji fotowoltaicznej, które zatrudniała na umowę o dzieło przed rozstrzygnięciem przetargu - w rzeczonych umowach o dzieło nie było wskazane, ile ma być projektów instalacji, a jedynie był wskazany przedmiot świadczenia, kwota wynagrodzenia, czas trwania umowy,

-

w dalszej kolejności (po wyborze najkorzystniejszej oferty i po rozpoznaniu środków ochrony prawnej zgodnie z prawem zamówień publicznych) (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa zawierała umowę z zamawiającym, a potem przekazywała o tym informację płatnikowi składek,

-

montaż instalacji wykonywany jest przez pracowników płatnika składek lub pracowników spółki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,

-

audyt nieruchomości lub ankiety dotyczące potrzeb beneficjenta jest zlecany m.in. płatnikowi składek,

-

za rezultat wykonanych prac w ramach wykonanych instalacji odpowiedzialność przed inwestorem ponosiła spółka komandytowa,

-

dokumentacja powykonawcza sporządzona jest przez spółkę komandytową we własnym zakresie, lub zlecana jest spółce (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością lub płatnikowi.

Wiodącą spółką byłą (...) sp. z o.o. spółka komandytową , która zawierała umowy inwestycyjne z kontrahentami. W spółce komandytowej wypłacana była dywidenda w wysokości 1% dla (...) sp. z o.o. oraz w wysokości 99% dla M. P..

/okoliczności niesporne, protokół kontroli – płyta CD k.40 , zeznania świadków: U. K. k.109 – 118 , R. G. k.243 - 243 odwrót , zeznania M. P. k.245 – 245 odwrót/

W umowach zawartych przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością spółkę komandytową z jej kontrahentami każdorazowo zamieszczana była klauza zobowiązująca wykonawcę robót do ich realizacji zgodnie Polską Normą, aktami prawnymi oraz zasadami współczesnej wiedzy technicznej, natomiast całość projektu nadzorowali wyznaczeni koordynatorzy oraz wyznaczony kierownik budowy.

Każdy z realizowanych w ramach umów o dzieło projektów instalacji PV obejmował: podstawy opracowania projektu zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury PN, dane dotyczące obiektu, stan projektowany, obliczenia (w tym wymagana moc systemu PV, wymagana moc falownika, dane panelu PV, dobór przewodów oraz ich zabezpieczeń określenie minimalnej odległości pomiędzy rzędami paneli ze względu na zacienienie, obliczenia elementów ochrony odgromowej projektowanego generatora PV).

Zakres prac dotyczących wykonanie projektu instalacji korektorów słonecznych obejmował: dokumentację technologiczną instalacji solarnej składającej się z korektorów słonecznych, podgrzewacza pojemnościowego wody i pozostałych urządzeń składającej się z korektorów słonecznych, podłączenie instalacji ciepłej wody użytkowej z instalacją solarną oraz włączenie do istniejące instalacji zimnej wody.

/okoliczność niesporna/

Płatnicy w ewidencjach pracy zleceniobiorców nie wskazywali dni, w których zleceniobiorcy świadczyli pracę tylko liczbę godzin przepracowanych w poszczególnych miesiącach. Zawieranie umów o pracę w jednej ze spółek oraz zawieranie umów cywilnoprawnych w pozostałych spółkach skutkowało deklarowaniem niższych składek do ZUS oraz uniknięciem konieczności ewidencjonowania i kontrolowania ilości przepracowanych nadgodzin, było zabiegiem zmierzającym do obniżenia kosztów pracy obciążających pracodawcę umożliwiając jednocześnie zleceniobiorcy dodatkowe zarobkowania.

/pisemne zeznania świadka U. K. k. 108-116/

Pracownicy nie byli w stanie odróżnić wykonywania czynności w ramach poszczególnych umów zdarzało się, iż czynności powierzone w ramach umów cywilnoprawnych wykonywali bezpośrednio w czasie pracy, a umowy cywilnoprawne zawierali jako swoiste uzupełnienie już istniejących umów o pracę. Do wykonywania prac w ramach umów cywilnoprawnych wykorzystywano te same narzędzia, co na podstawie zawartych umów o pracę, pracę nadzorował ten sam koordynator, pracę wykonywano w tej samej odzieży roboczej z logo firmy (...), pracownicy dowożeni byli do pracy firmowym busem.

/pisemne zeznania świadka U. K. k. k. 108-116 /

Zakres obowiązków w zawartych umowach cywilnoprawnych obejmował krótki opis czynności do wykonania, nie zaś dokładne określenie przedmiotu umów. Zakres obowiązków zainteresowanych z umów cywilnoprawnych czasem pokrywał się z zakresem obowiązków z zawartych umów o pracę. Poszczególne czynności miały być wykonane zgodnie z wytycznymi technicznymi czy sztuką budowlaną (polskimi, europejskimi normami). Zdarzało się, że jednej osobie zlecano wiele razy te same czynności.

Po rozstrzygniętym przetargu osobie, która miała wykonać dokumentację przekazywano w tym zakresie niezbędne wskazówki na piśmie i ustnie.

/pisemne zeznania przedstawiciela wnioskodawcy M. P. /

Wynagrodzenia uzyskiwane z tytułu zawartych umów o pracę plasowały się na poziomie minimalnego wynagrodzenia za pracę, podczas gdy z tytułu wykonywanej w tym samym czasie umowy cywilnoprawnej wynagrodzenie było znacznie wyższe.

/pisemne zeznania świadka U. K. k. k. 108-116/

Wynagrodzenie było płacone przelewem z dwóch spółek lub jednorazowo razem do ręki.

/bezsporne/.

Rachunki zawierały dane ogólne o ilości przepracowanych godzin w miesiącu i kwotę wynikająca z umowy. Rachunki były przygotowywane przez dział kadr lub dział księgowości i podpisywane/akceptowane przez zleceniobiorcę.

/pisemne zeznania świadka U. K. k. k. 108-116/

Monterzy instalacji fotowoltaicznych zajmowali się montażem paneli fotowoltaicznych na rzecz (...) Sp. z o.o. , (...) Sp. z o.o. sp.k. oraz (...) Sp. z o.o. w miejscach wskazanych przez pracodawcę/zleceniodawcę , od godzin porannych do godzin popołudniowych , z wykorzystaniem dostarczonych przez niego narzędzi.

/zeznania świadka D. W. k.256 – 260/

Zainteresowany G. H. był zatrudniony w (...) Sp. z o.o. na podstawie umowy o pracę na stanowisku monter – instalator , którą faktycznie wykonywał w okresie od 8 stycznia 2018 r. do 31 grudnia 2018 r. i w takim okresie został zgłoszony do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. W okresie tym wykonywał on jednocześnie umowy cywilnoprawne zawarte ze spółką (...) sp. z o.o. tj. umowę o dzieło w okresie od 8 stycznia 2018 r. do 31 stycznia 2018 r. , której przedmiotem było ,, opracowanie dokumentacji technicznej do montażu instalacji kolektorów słonecznych budynkach mieszkalnych zlokalizowanych na terenie wyznaczonych gmin oraz umowę zlecenia zawartą w okresie od 1 lutego 2018 r. do 31 grudnia 2018 r. , której przedmiotem było ,, wykonanie instalacji solarnych w obiektach mieszkalnych z wykorzystaniem materiałów zleceniodawcy niezbędnych do ich wykonania w miejscowościach wskazanych przez zleceniodawcę”.

/okoliczności niesporne, zeznania świadka U. K. k.109 – 118/

Zainteresowany P. K. był zatrudniony w (...) Sp. z o.o. na podstawie umowy o pracę na stanowisku monter – instalator , którą faktycznie wykonywał w okresie od 8 stycznia 2018 r. do 31 grudnia 2018 r. , przy czym w okresie tym wykonywał on jednocześnie umowy cywilnoprawne zawarte ze spółką (...) sp. z o.o. tj. umowę o dzieło w okresie od 8 stycznia 2018 r. do 31 stycznia 2018 r. , której przedmiotem było ,, opracowanie dokumentacji technicznej do montażu instalacji kolektorów słonecznych budynkach mieszkalnych zlokalizowanych na terenie wyznaczonych gmin oraz umowę zlecenia zawartą w okresie od 1 lutego 2018 r. do 31 grudnia 2018 r. , której przedmiotem było ,, wykonanie instalacji solarnych w obiektach mieszkalnych z wykorzystaniem materiałów zleceniodawcy niezbędnych do ich wykonania w miejscowościach wskazanych przez zleceniodawcę”.

/okoliczności niesporne, zeznania świadka U. K. k.109 – 118/

Zainteresowany D. K. był zatrudniony w (...) Sp. z o.o. na podstawie umowy zlecenia na okres od 2 listopada 2018 r. do 31 grudnia 2018 r. , której przedmiotem było ,,przygotowanie dokumentów oraz organizacja przeglądów okresowych instalacji solarnych w wyznaczonych gminach”. Z tytułu zawartej umowy płatnik składek (...) sp. z o.o. naliczał składki na ubezpieczenie zdrowotne w grudniu 2018 r. W okresie od 2 listopada 2018 r. do 31 stycznia 2019 r. D. K. był jednocześnie zatrudniony na podstawie umowy o pracę z (...) sp. z o.o.

/okoliczności niesporne, zeznania świadka U. K. k.109 – 118/

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej w latach 2017-2018, 28 pracowników spółki (...) miało zawarte umowy zlecenia lub umowy o dzieło ze spółką (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, których przedmiotem było:

-

wykonanie instalacji solarnych w obiektach mieszkalnych,

-

koordynacja prac serwisowych instalacji kolektorów słonecznych,

-

przygotowanie dokumentacji instalacji solarnych,

-

przygotowania dokumentów i organizacji przeglądów okresowych instalacji solarnych;

-

naprawa serwisowa instalacji kolektorów słonecznych,

/okoliczności niesporne , akta kontroli/

Z tytułu zawartych umów zlecenia spółka (...) zgłosiła zleceniobiorców, będących pracownikami płatnika, do ubezpieczenia zdrowotnego.

19 pracowników płatnika, będących zleceniobiorcami spółki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, od 1 stycznia 2019 roku zostało zgłoszonych do ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy o pracę zawartej ze spółka (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością spółką komandytową.

/okoliczności niesporne , akta kontroli/

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie ww. dokumentów z dokumentów, których autentyczność nie była kwestionowana i nie budziła wątpliwości Sądu. Dokumenty te stanowią wiarygodny materiał dowodowy.

Sąd uznał za w pełni wiarygodne zeznania świadka U. K. – inspektora kontroli ZUS, która potwierdziła ustalenia zawarte w protokole kontroli płatnika składek. Zeznania świadka R. G. w części dotyczącej organizacji pracy oraz współpracy pomiędzy płatnikiem składek a spółką (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością pozostają w korelacji z zeznaniami M. P.. Świadek R. G. i M. P. przedstawili organizację pracy przy realizacji kontraktów zawartych z poszczególnymi gminami, podziału zadań dla każdej ze spółek. Natomiast ani R. G. ani M. P. nie mają wiedzy o tym jaką pracę wykonywali: P. K. , G. H. oraz D. K.. Wskazane zeznania wzajemnie ze sobą korelowały i były zbieżne ze zgromadzoną w sprawie dokumentacją. Przy czym uznanie za wiarygodne zeznań świadka R. G. i płatnika nie oznacza podzielenia ich twierdzeń co do oceny prawnej zawieranych umów cywilnoprawnych.

Dodatkowo Sąd Okręgowy orzekając oparł się na dowodzie w postaci protokołu kontroli sporządzonego przez organ rentowy (płyta CD). W ocenie Sądu było to w zaistniałych okolicznościach możliwe i nie prowadziło do obejścia zasady bezpośredniości przeprowadzania dowodów, tym bardziej, że żadna ze stron procesu nie zakwestionowała prawdziwości wyjaśnień złożonych w toku tego postępowania kontrolnego prowadzonego przez ZUS, a spór ma wyłącznie charakter prawny.

Podkreślić należy, że odwołująca nie kwestionowała rachunkowych wyliczeń podstaw wymiaru składek i przyjętych okresów. Natomiast strony z ustalonego w zakresie koniecznym dla rozstrzygnięcia sprawy, stanu faktycznego, wywodziły odmienne skutki prawne, ta zaś kwestia należy do oceny prawnej zebranego w sprawie materiału dowodowego, czego Sąd dokona poniżej w ramach rozważań prawnych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania podlegały oddaleniu.

Rozważania w niniejszej sprawie należy rozpocząć od przypomnienia, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot rozpoznania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, w myśl art. 476 § 2 k.p.c. w związku z art. 477 ⁹ k.p.c., determinuje w pierwszej kolejności przedmiot decyzji organu rentowego zaskarżonej do sądu ubezpieczeń społecznych, a w drugim rzędzie zakres odwołania od tej decyzji1. Rozpoznając odwołanie od decyzji organu rentowego, sąd ubezpieczeń społecznych rozstrzyga o zasadności odwołania w granicach wyznaczonych z jednej strony zakresem samego odwołania, a z drugiej treścią zaskarżonej decyzji. Z drugiej strony wskazuje się w orzecznictwie, że odwołanie pełni rolę pozwu, stąd też niezwykle istotnym jest właściwe określenie zgłoszonego przez stronę żądania celem objęcia tego żądania rozpoznaniem i rozstrzygnięciem sądu.

Zasadniczym celem postępowania odwoławczego nie jest przeprowadzenie kontroli postępowania przed organem rentowym, lecz merytoryczne rozstrzygnięcie o żądaniach stron. Wady decyzji administracyjnych, spowodowanych naruszeniem przepisów postępowania administracyjnego, w zasadzie nie są przedmiotem postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Sąd rozpoznając odwołanie może i powinien dostrzegać jedynie takie wady formalne decyzji administracyjnej, które decyzję tę dyskwalifikują w stopniu odbierającym jej cechy aktu administracyjnego, jako przedmiotu odwołania2. Stwierdzenie takiej wady następuje jednak tylko dla celów postępowania cywilnego i ze skutkami dla tego tylko postępowania. W niniejszej sprawie taka sytuacja nie zachodziła.

Odnosząc się do żądania skarżącego – umorzenia postępowania w sprawie, należy wskazać, iż rodzaje rozstrzygnięć w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych zostały wskazane w art. 477 ¹⁴ k.p.c. Natomiast umorzenie postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych w całości lub w części następuje w sytuacjach wymienionych m.in. w art. 477 ¹³ k.p.c., które nie miały miejsca w niniejszej sprawie. Co więcej orzekanie o umorzeniu postępowania administracyjnego na podstawie art.105 k.p.c., zgodnie z wnioskiem płatnika składek, byłoby naruszeniem kompetencji właściwego organu administracji publicznej przez sąd powszechny.

Spór w sprawie sprowadza się do ustalenia czy ubezpieczeni G. H. , P. K. oraz D. K. wykonując umowy cywilnoprawne faktycznie wykonywali pracę na rzecz podmiotów z którymi zawarli umowy o pracę oraz do ustalenia wysokości podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne z tytułu zatrudnienia umowy o pracę w tym okresie.

Odwołania płatnika składek (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. są niezasadne.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 1 i 4 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych3 (dalej jako: „ustawa systemowa”) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów (pkt 1), osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej „zleceniobiorcami” oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4 (pkt 4).

Zgodnie z art. 8 ust. 2a ustawy systemowej za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła i pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Art. 18 ust. 1 i 3 wskazanej ustawy stanowi, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1-3, stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, ust. 4 pkt 5 i ust. 12. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców ustala się zgodnie z ust. 1, jeżeli w umowie agencyjnej lub umowie zlecenia albo w innej umowie o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

W świetle art. 9 ust. 1 osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3, 7b, 10, 20 i 21, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, otrzymywania stypendium doktoranckiego, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego albo wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie. Mogą one dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1a.

Zgodnie art. 4 pkt 2 lit. a ustawy systemowej użyte w ustawie określenia oznaczają: płatnik składek – pracodawca – w stosunku do pracowników i osób odbywających służbę zastępczą oraz jednostka organizacyjna lub osoba fizyczna pozostająca z inną osobą fizyczną w stosunku prawnym uzasadniającym objęcie tej osoby ubezpieczeniami społecznymi, w tym z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym albo pobierania zasiłku macierzyńskiego, z wyłączeniem osób, którym zasiłek macierzyński wypłaca Zakład. Obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia należy do płatnika składek (art. 36 ust. 2). Płatnik składek przekazuje do Zakładu imienne raporty miesięczne, po upływie każdego miesiąca kalendarzowego, w terminie ustalonym dla rozliczania składek (art. 41 ust. 1).

W myśl art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach z opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych4 obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego osób, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a i c-i, powstaje i wygasa w terminach określonych w przepisach o ubezpieczeniach społecznych.

Zgodnie z art. 81 ust. 1 ustawy o świadczeniach z opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne osób, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a, d-i i pkt 3 i 11, stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób, z zastrzeżeniem ust. 5, 6 i 10.

Zgodnie z art. 85 ust. 1 ww. ustawy o świadczeniach z opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych za osobę pozostającą w stosunku pracy, w stosunku służbowym albo odbywającą służbę zastępczą składkę jako płatnik oblicza, pobiera z dochodu ubezpieczonego i odprowadza pracodawca (…). W myśl art. 74 ust. 1 ww. ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych za środków publicznych do ubezpieczenia zdrowotnego osób objętych ubezpieczeniami społecznymi stosuje się przepisy dotyczące zasad, trybu i terminu zgłaszania do ubezpieczeń społecznych oraz wyrejestrowania z tych ubezpieczeń. Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy wymiaru składki. Składka jest miesięczna i niepodzielna (art. 79 ust. 1 i 2). Do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników, osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób (art. 81 ust. 1).

Zaskarżoną decyzją organ rentowy ustalił podstawę wymiaru składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne dla ubezpieczonych G. H. , P. K. oraz D. K.. Podstawa wymiaru składek wskazana w decyzji nie była kwestionowana przez płatnika w toku postępowania.

Organ rentowy stwierdził, że w niniejszej sprawie wystąpiła sytuacja objęta art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, a w związku z tym pracownik - zleceniobiorca podlega ubezpieczeniu społecznemu, jako pracownik a nie zleceniobiorca. W konsekwencji obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym i zdrowotnym pracownik zostaje objęty tylko z tytułu stosunku pracy. W rezultacie ubezpieczony nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu umowy zlecenia, a podstawa wymiaru składek z tytuły tej umowy zlecenia jest zerowa. Praca ubezpieczonych w ramach zawartych umów cywilnoprawnych z F. group sp. z o.o. oraz F. group sp. z o.o. sp. k. , czy też jak w przypadku D. K. w ramach umowy cywilnoprawnej zawartej z (...) Sp. z o.o. świadczona była na rzecz podmiotów z którymi zainteresowani zawarli umowy o pracę. Innymi słowy przychód, jaki uzyskiwał ubezpieczony z tytułu wykonywania umów zlecenia powinien być uwzględniony w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.

Weryfikacja wskazanego stanowiska organu rentowego wymaga prawidłowej interpretacji powoływanego już przepisu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej.

W judykaturze prezentowane jest jednolite stanowisko, zgodnie z którym art. 8 ust. 2a ustawy systemowej rozszerza pojęcie pracownika dla celów ubezpieczeń społecznych poza sferę stosunku pracy. Rozszerzenie dotyczy sytuacji, gdy praca wykonywana jest na podstawie jednej z wymienionych w tym przepisie umów prawa cywilnego przez osobę, która umowę taka zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy lub gdy praca jest wykonywana na podstawie umowy prawa cywilnego zawartej z osobą trzecią, ale praca jest wykonywana na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Pojęcie pracownika w rozumieniu powyższego unormowania ma szerszy zakres znaczeniowy niż pojęcie pracownika w rozumieniu przepisów prawa pracy (art. 2 k.p. i art. 22 § 1 k.p.) i obejmuje również osoby wykonujące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych w sytuacji, gdy umowę tę zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach tej umowy wykonują pracę na rzecz tego pracodawcy, choćby umowa cywilnoprawna została zawarta z osobą trzecią5. Objęcie definicją pracownika, dla potrzeb prawa ubezpieczeń społecznych, nie tylko pracowników w znaczeniu, jakie temu pojęciu, nadają przepisy kodeksu pracy, ale także osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych (agentów, zleceniobiorców, wykonawców dzieła) oznacza jednoczesne, rozszerzenie pracowniczego tytułu obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym, co wpływa na sposób ustalania podstawy wymiaru składek na to ubezpieczenie.

Hipotezą normy prawnej wynikającej z art. 8 ust. 2a ustawy systemowej objęte są dwa rodzaje relacji pomiędzy zainteresowanymi podmiotami. Pierwszą jest sytuacja, gdy oba stosunki (pracowniczy i cywilnoprawny) dotyczą tych samych podmiotów jednocześnie występujących wobec siebie w roli pracodawcy – zleceniodawcy i pracownika – zleceniobiorcy, drugą zaś sytuacja, gdy na istniejący stosunek pracy „nakłada się” na stosunek cywilnoprawny między pracownikiem i osobą trzecią, na podstawie którego pracownik wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, w ramach łączącej pracodawcę z osobą trzecią (zleceniodawcą) umownej więzi prawnej. W tym ostatnim przypadku, pracodawca jest rzeczywistym beneficjentem pracy świadczonej przez pracownika – zleceniobiorcę, bez względu na to, czy w trakcie jej wykonywania pracownik pozostawał pod faktycznym kierownictwem pracodawcy i czy korzystał z jego majątku. Z regulacją art. 8 ust. 2a ustawy systemowej koresponduje unormowanie art. 18 i art. 20 ust. 1 tej ustawy dotyczące problematyki podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Skoro w sytuacjach, do których odnosi się art. 8 ust. 2a ustawy systemowej mamy do czynienia z jednym, szeroko ujętym pracowniczym tytułem obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym, to konsekwentnie w art. 20 ust. 1 tej ustawy nakazano w stosunku do tych ubezpieczonych uwzględnienie w podstawie wymiaru składek również przychodu z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło. Zatem w przypadku pracowników, o których mowa w art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi łączny przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy oraz umów cywilnoprawnych. Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy systemowej, na płatniku (na pracodawcy) spoczywa obowiązek obliczania, rozliczania i przekazywania składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W odniesieniu do pracowników w rozumieniu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, płatnikiem jest pracodawca, a przychód z tytułu umowy cywilnoprawnej jedynie uwzględnia się w podstawie wymiaru składek z tytułu stosunku pracy. Pracodawca, ustalając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu stosunku pracy, powinien więc zsumować wynagrodzenie z umowy cywilnoprawnej z wynagrodzeniem ze stosunku pracy. Taki sam sposób postępowania dotyczy także sytuacji, gdy umowa cywilnoprawna została zawarta z innym podmiotem (osobą trzecią) lecz praca, w jej ramach, jest wykonywana na rzecz pracodawcy, gdyż obowiązki płatnika powinny obciążać podmiot, na rzecz którego praca w ramach umowy cywilnoprawnej jest faktycznie świadczona i który w związku z tym uzyskuje jej rezultaty, unikając obciążeń i obowiązków wynikających z przepisów prawa pracy6.

Przy czym należy nadmienić, że przepis art. 8 ust. 2a ustawy systemowej stanowi o wykonywaniu pracy na rzecz pracodawcy, z którym dany ubezpieczony pozostaje w stosunku pracy, nie zaś o wykonywaniu pracy „na korzyść” tego pracodawcy, ani też „wyłącznie na rzecz” pracodawcy. Powyższe oznacza, że nie można wykluczyć zastosowania przepisu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej w sytuacji, gdy pracodawca nie uzyskuje bezpośrednio korzyści z wykonywania przez ubezpieczonego pracy w ramach umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której, zgodnie z Kodeksem cywilnym, stosuje się przepisy, dotyczące zlecenia, ani też w sytuacji, gdy ubezpieczony pracę tę wykonuje zarówno na rzecz pracodawcy, jak i na rzecz podmiotu, z którym zawarł umowę agencyjną, umowę zlecenia lub zbliżoną rodzajowo umowę o świadczenie usług7. Zastosowany, w treści tego przepisu, zwrot: „wykonuje pracę na rzecz pracodawcy” oznacza, iż praca ta świadczona jest w przebiegu realizacji stosunku prawnego łączącego owego pracodawcę ze zleceniodawcą tych pracowników8. Praca wykonywana na rzecz swojego pracodawcy, to praca, którego rzeczywistym beneficjentem jest pracodawca, niezależnie od formalnej więzi łączącej pracownika z osobą trzecią. Oznacza to, że bez względu na rodzaj czynności, wykonywanych przez pracownika, wynikających z umowy, zawartej z osobą trzecią oraz niezależnie od rodzaju działalności prowadzonej przez pracodawcę i osobę trzecią wystarczającą przesłanką zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy systemowej jest korzystanie przez pracodawcę z wymiernych rezultatów pracy swojego pracownika, wynagradzanego przez osobę trzecią9. Przez wykonywanie pracy na czyjąś rzecz należy rozumieć jej świadczenie w czyimś interesie.

Celem wprowadzenia art. 8 ust. 2a ustawy systemowej było po pierwsze ograniczenie korzystania przez pracodawców z umów cywilnoprawnych celem zatrudnienia własnych pracowników dla realizacji tych samych zadań, które wykonują oni w ramach łączącego strony stosunku pracy, by w ten sposób ominąć ograniczenia wynikające z ochronnych przepisów prawa pracy i uniknąć obciążeń z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne od tychże umów oraz po drugie – ochrona pracowników przed skutkami fluktuacji podmiotowej po stronie zatrudniających w trakcie procesu świadczenia pracy, polegającej na przekazywaniu pracowników przez macierzystego pracodawcę innym podmiotom (podwykonawcom), którzy zatrudniają tych pracowników w ramach umów cywilnoprawnych w ogóle nieobjętych obowiązkiem ubezpieczeń społecznych (umowa o dzieło) lub zwolnionych z tego obowiązku w zbiegu ze stosunkiem pracy10.

Po pierwsze warto zwrócić uwagę, że odwołujący się płatnik składek (pracodawca zainteresowanych) (...) i spółki (...) Sp. z o.o. ( zleceniodawca) i (...) Sp. z o.o. Sp.k. stanowią odrębne podmioty, niemniej jednak są powiązane osobowo, kapitałowo i organizacyjnie. (...) Sp. z o.o. Sp.k. jest spółką odpowiedzialną za uzyskiwanie przetargów publicznych. Z kolei spółki (...) Sp. z o.o. i (...) zajmują się obsługą organizacyjną, projektowaniem. (...) w szczególności odpowiedzialna jest za montaż. Zakresy zadań trzech ww. spółek przy realizacji projektu powodują, że zleceniobiorca (pracownik) zatrudniony przez jedną ze spółek wykonuje zlecenie (prace) na rzecz drugiej.

Realizacja umowy z gminą (wykonanie instalacji fotowoltaicznych, solarnych) było przedsięwzięciem w które zaangażowane były ww. spółki (oraz spółka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa) powiązane kapitałowo i osobowo. Spółki te ściśle współpracują przy realizacji tych projektów. W ramach realizacji inwestycji instalacji fotowoltaicznych i solarnych na podstawie umów zawartych z gminami spółka (...) zajmuje się usługami księgowymi i zatrudnia monterów, spółka (...) realizuje projekty i sporządza dokumentację a spółka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa zajmuje się pozyskaniem inwestycji (bierze udział w organizowanych przez gminy przetargach) i odpowiada za ich wykonanie. Zatem, po wygraniu przetargu, przy wykonaniu umowy każda z trzech ww. spółek realizuje określone i przypisane jej zadania. W jednym czasie realizowanych jest kilka inwestycji i ww. spółki korzystają wzajemnie ze swoich pracowników, dając im możliwość dodatkowego zarobku, co wprost wynika z zeznań świadka R. G.. Przy takiej organizacji, pomimo formalnego wyodrębnienia ww. spółek jako odrębnych podmiotów prawa gospodarczego, nie sposób przyjąć, by działania podejmowane w interesie zleceniodawcy nie były jednocześnie podejmowane w interesie pracodawcy.

Z ustaleń Sądu wynika, iż ubezpieczeni G. H. oraz P. K. wykonywali umowy cywilnoprawne na rzecz (...) sp. z o.o. , czy też jak w przypadku D. K. w ramach umowy cywilnoprawnej zawartej z (...) Sp. z o.o. przy czym faktycznym beneficjentem ich pracy był podmiot z którym zawarli umowy o pracę tj. (...) sp. z.o.o. , a w przypadku (...) sp. z o.o. Wynagrodzenie za pracę (zadania) ubezpieczonego zostało podzielone w sposób sztuczny pomiędzy pracodawcę i zleceniodawcę, różne podmioty i na różne podstawy zatrudnienia. Taki zabieg umożliwił płatnikowi składek skorzystanie instytucji zbiegu tytułów do ubezpieczenia. Powyższe okoliczności jednoznacznie wskazują na to, że ubezpieczeni wykonywali pracę na rzecz własnego pracodawcy.

Realizacja inwestycji instalacji fotowoltaicznych i solarnych powiązana była nierozłącznie z kwestią przeprowadzania przetargów. Po rozstrzygniętym przetargu zlecano danej osobie wykonanie dokumentacji technicznej i przekazywano jej w tym zakresie niezbędne wskazówki, wytyczne. W ramach dokumentacji technicznej mogły odbywać się audyty przed i po instalacyjne. Dokumentacja techniczna polegała na wskazaniu sposobu montażu tras kablowych wielkości zasobników lub wielkości paneli solarnych. Są przygotowywane standardowe druki, na które nanoszone są informacje. Na tej podstawie dokonywany był montaż. Audyty były następnie przekazywane koordynatorowi budowy, potem do gminy teczki beneficjenta. Praca na podstawie umowy zlecenia/ dzieło była wykonywana w czasie pracy na podstawie umowy o pracę, ewentualnie po godzinach pracy popołudniami. Odwołujący nie wykazał, aby ubezpieczeni dzielili czas pracy na czas poświęcony na realizację umowy zlecenia/ dzieło i umowy o pracę, by każdorazowo i zawsze rozróżniali te czynności. Znamiennym jest, iż z wykonanych czynności także w ramach umowy o dzieło czy zlecenia zawsze rozliczali się z przełożonym w ramach umowy o pracę. Za wykonane prace otrzymywali wynagrodzenie. W TK-38 Sp. z o.o. czas pracy nie był ewidencjonowany. Nie było list obecności, zaś do wykonywania prac w ramach umowy zlecenia/ dzieło wykorzystywano te same narzędzia , co na podstawie zawartej umowy o pracę.

Sąd Okręgowy zważył, że zakres obowiązków w ramach zawartej umowy zlecenia odnosił się jedynie do krótkiego opisania czynności do wykonania bez dokładnego określenia przedmiotu umowy. Natomiast do umowy o pracę nie był sporządzany zakres obowiązków- monterzy instalatorzy zajmowali się szeroko rozumianą instalacją PV lub kolektorów słonecznych. Poza tym przedmiot działalności spółki pracodawcy i przedmiot zlecanych czynności przez spółkę zleceniodawcy pokrywał się. (...) zatrudniająca ubezpieczonych, korzystała z efektów ich pracy na podstawie umowy zlecenia. Umowa zlecenie/ dzieło zawarte były w okresie istnienia stosunku pracy równolegle do niego. Zainteresowani wykonywali czynności, tożsame co w umowie o pracę lub będące kolejnymi etapami prowadzonych wspólnie przez spółki (...) Sp. z o.o. (...) inwestycji w postaci dokumentacji, montażu i serwisu, ankiet.

Powyższe prowadzi do jednoznacznego wniosku, iż ubezpieczeni wykonywali umowy cywilnoprawne, przy czym faktycznymi beneficjentami ich pracy były podmioty, z którymi zawarli umowy o pracę. Wynagrodzenie za pracę (zadania) ubezpieczonych zostało podzielone w sposób sztuczny pomiędzy pracodawcę i zleceniodawcę, różne podmioty i na różne podstawy zatrudnienia. Taki zabieg umożliwił płatnikowi składek skorzystanie instytucji zbiegu tytułów do ubezpieczenia. Powyższe okoliczności jednoznacznie wskazują na to, że ubezpieczeni wykonywali pracę na rzecz własnego pracodawcy.

Co więcej, mimo braków przepływów finansowych między pracodawcą a zleceniodawcą (choć istnieją powiązania kapitałowe, osobowe, organizacyjne i w zakresie realizacji projektów), zakresy zadań trzech ww. spółek przy realizacji projektu powodują, że zleceniobiorca (pracownik) zatrudniony przez jedną ze spółek wykonuje zlecenie (prace) na rzecz drugiej.

Sąd podziela pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 26 sierpnia 2021 roku11, iż powiązania kapitałowe i osobowe między pracodawcą a zleceniodawcą zlecających w ramach umowy zlecenia zawartej z pracownikiem tego pracodawcy wykonywanie czynności, które mogą być potraktowane jako wykonywanie umowy na rzecz pracodawcy prowadzi do wniosku, że powiązania tego rodzaju nie są bez znaczenia dla oceny konkretnego stanu faktycznego. Im silniejsze powiązania kapitałowe, organizacyjne, ekonomiczne i personale między pracodawcą a osobą trzecią zlecającą jego pracownikom wykonywanie umowy cywilnoprawnej tym łatwiej ustalić, że praca była wykonywana na rzecz własnego pracodawcy. W niniejszej sprawie istotne powiązania kapitałowe i osobowe pomiędzy pracodawcą a zleceniodawcą oraz fakty realizacji umów (o pracę i zlecenia) w ramach wykonania jednego projektu (inwestycji) instalacji fotowoltaicznych przemawia za uznaniem, że ubezpieczeni świadczyli pracę w ramach umów cywilnoprawnych na rzecz własnych pracodawców. Spółki te miały wspólny cel gospodarczy – wykonanie umowy na realizację instalacji fotowoltaicznych.

Przeprowadzone w niniejszej sprawie, postępowanie dowodowe, w sposób jednoznaczny, wykazało, że zawarcie umów zleceń przez ubezpieczonych posłużyło uzyskaniu formalnego innego tytułu do ubezpieczeń, mimo nadal faktycznie realizowanego zobowiązania pracowniczego. Ubezpieczeni wykonując umowy zlecenia de facto świadczyli pracę na rzecz własnego pracodawcy, co winno skutkować dodatkowo uiszczeniem składek od osiągniętego w ten sposób przychodu. Przy czym jak wyżej wskazano, wysokość podstawy wymiaru składek nie była sporna.

Bez wątpienia w przedmiotowej niniejszej występuje konstrukcja modelowego trójkąta umów w świetle brzmienia cytowanego art. 8 ust. 2a ustawy systemowej. Na gruncie wypracowanej w doktrynie i judykatury jednolitego poglądu wskazany trójkąt umów obejmuje trzy umowy, tj. umowę o pracę; umowę zlecenia między pracownikiem a osobą trzecią oraz umowę o podwykonawstwo między pracodawcą i zleceniodawcą, na podstawie której pracodawca w wyniku umowy o podwykonawstwo przejmuje w ostatecznym rachunku rezultat pracy wykonanej, na rzecz zleceniodawcy (por. wyrok SA w Gdańsku z dnia 18 grudnia 2012 r., sygn. akt AUa 1031/12, LEX 1254347, wyrok SA w Szczecinie z dnia 3 czerwca 2019 r., sygn.. akt III AUa 301/18, LEX 2692949). W rozpoznawanej sprawie brak było formalnej umowy o podwykonawstwo, jednakże poza sporem pozostawała współpraca pomiędzy wszystkimi spółkami, bowiem spółka komandytowa występowała jako strona w przetargu, natomiast pozostałe spółki w tym odwołująca (...) i formalnie zlecająca wykonanie usługi w ramach umowy cywilnoprawnej (...) Sp. z.o.o, faktycznie realizowały zwarte umowy w zakresie wspólnych zadań związanych z usługami tworzenia dokumentacji, montażu, serwisu instalacji fotowoltaicznych, instalacji solarnych, a rezultat pracy wykonanej przejmował ostatecznie pracodawca. Znamiennym jest też, że zwierzchnikiem we wszystkich spółkach była ta sama osoba – M. P..

Reasumując zaskarżone decyzje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ustalające wysokość podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne i ubezpieczenie zdrowotne dla ubezpieczonych u płatnika składek (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za okresy wskazane w decyzjach, odpowiadają prawu i na podstawie art. 477 ¹⁴§1 k.p.c. oddalił odwołania.

O kosztach procesu – wysokości wynagrodzenia pełnomocnika organu rentowego Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika organu rentowego wynosi 540 zł (3 x 180 zł za każdą z pozostałych połączonych spraw) i została obliczona na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tj. Dz.U. z 2018 r. , poz. 265).

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawcy przez PI

S.B.

1 wyroki Sądu Najwyższego z 14.03.2013 r. (I UK 555/12), z 23.04.2010 r. (II UK 309/09), z 8.02.2010 r. (III UK 75/09), z 9.09.2010 r., (II UK 84/10) oraz z 7.03.2006 r.,(I UK 195/05)

2 uchwały Sądu Najwyższego: z 21.11.1980 r. (III CZP 43/80); z 27.11.1984 r. (III CZP 70/84); z 21.09.1984 r. (III CZP 53/84)

3 tekst jednolity Dz. U. z 2021 r. poz. 423

4 tekst jednolity Dz. U. z 2021 roku, poz. 1285

5 uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 18.10.2011 r. (III UK 22/11), uchwała Sądu Najwyższego z 2.09.2009 r. (II UZP 6/09)

6 wyroki Sądu Najwyższego: z 14.01.2010 r. (I UK 252/09); z 22.02.2010 r. (I UK 259/09)

7 wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 7.03.2017 r. (III AUa 1570/16)

8 wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 28.02.2019 r. (III AUa 1574/16)

9 wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 16.09.2020 r. (III AUa 159/20), wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 3.06.2019 r. (III AUa 301/18)

10 wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 19.06.2019 r. (III AUa 1816/16)

11 III UZP 3/21