Pełny tekst orzeczenia

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 lipca 2023 roku

Sąd Rejonowy w Grudziądzu Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 3 lipca 2023 roku w Grudziądzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) (...) w G.

przeciwko R. K.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2940,00 zł (dwa tysiące dziewięćset czterdzieści złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie
od dnia 9 marca 2023 roku do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałej części;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 790,20 zł (siedemset dziewięćdziesiąt złotych i dwadzieścia groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty;

IV.  wyrokowi w punktach I. i III. nadaje rygor natychmiastowej wykonalności – poza odsetkami zasądzonymi w pkt III.

Sygn. akt I C 320/23

UZASADNIENIE

E. P. (...) w G. wniósł o zasadzenie od R. K. kwoty 4.939,54 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty od kwoty 4.940,00 zł, jak również o zasądzenie zwrotu kosztów procesu. W uzasadnieniu pozwu wskazano, że dochodzona wierzytelność wynika z umowy pożyczki zaciągniętej przez pozwanego w dniu 15 sierpnia 2019 r. w (...) sp. z o.o. we W.. Wierzytelność została scedowana na powoda. W pozwie zaznaczono, że na dochodzoną kwotę składają się:

- 1.940,82 zł suma niespłaconego kapitału udzielonej pożyczki,

- 76,36 zł suma odsetek umownych stanowiących część odsetkową niespłaconych rat pożyczki od dnia zawarcia do dnia wypowiedzenia umowy,

- 989,72 zł suma odsetek umownych za opóźnienie naliczonych od przeterminowanych rat kapitałowych w trakcie obowiązywania umowy pożyczki oraz od dnia następnego po wypowiedzeniu umowy pożyczki do dnia sporządzenia pozwu,

- 1.932,64 zł niespłacona część opłaty operacyjnej.

Pozwany nie złożył odpowiedzi na pozew ani wyjaśnień.

Sąd rozpoznał sprawę w postępowaniu uproszczonym (k. 1 akt).

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 15 kwietnia 2019 roku (...) spółka z o.o. we W. (pożyczkodawca) zawarła z R. K. (pożyczkobiorcą) umowę pożyczki, na podstawie której udzieliła pozwanemu pożyczki w kwocie 2.000,00 zł na okres od 15 kwietnia 2019 r. do 15 października 2021 r. Strony przewidziały, że pożyczka jest oprocentowana według stałej stopy procentowej w wysokości 10 % rocznie, a odsetki za cały okres obowiązywania umowy wyniosą 269,37 zł, oraz że oprócz odsetek pozwany zapłaci opłatę operacyjną w kwocie 2.000,00 zł. Kwoty te zostały rozdzielone proporcjonalnie do liczby rat pożyczki i miały być uiszczane częściowo przy każdej racie razem z odpowiednią częścią kapitału i odsetkami umownymi. Całkowita kwota do zapłaty wynosząca 4.269,37 zł została rozłożona na 30 rat miesięcznych po 142,29 zł każda, płatnych do dnia 15 każdego miesiąca, począwszy od 15 maja 2019 r.

W umowie pożyczki przewidziano, że na wypadek opóźnienia w spłacie pożyczki pozwany zapłaci odsetki od zadłużenia przeterminowanego w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (§ 6 ust. 3 umowy).

W § 6 ust. 10 umowy zastrzeżono, że pożyczkodawca będzie mógł wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30 dniowego okresu wypowiedzenia w razie opóźnienia pożyczkobiorcy w zapłacie dwóch pełnych rat pożyczki lub powstania zaległości przekraczających sumę dwóch pełnych rat. Wypowiedzenie umowy mogło nastąpić po uprzednim pisemnym wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległości w terminie nie krótszym niż 14 dni, licząc od dnia otrzymania wezwania przez pożyczkobiorcę pod rygorem wypowiedzenia umowy.

Dowód : umowa pożyczki (k. 33-39 akt)

Wierzyciel pierwotny dokonał przelewu przysługującej mu wierzytelności wobec pozwanego na rzecz (...) (...) we W., a następnie ten fundusz dokonał cesji wierzytelności na rzecz E. P. (...) we W..

Okoliczności niesporne, a nadto: umowa sekurytyzacji wraz z wyciągiem z załącznika

(k. 30-32 akt)

Pozwany spłacił jedynie część zadłużenia (okoliczność niesporna: pozew - k. 5 akt).

Pismem z dnia 1 lipca 2019 r. pełnomocnik powoda wezwał pozwanego do zapłaty zaległości w spłacie pożyczki kwocie 141,96 zł w terminie do 11 lipca 2019 r.

Pismem z dnia 6 września 2019 roku powód wypowiedział pozwanemu umowę pożyczki pod warunkiem wstrzymującym – dokonania spłaty zadłużenia w kwocie 429,80 zł w terminie do 20 września 2019 r. Powód zaznaczył, że brak dokonania wpłaty zaległości we wskazanym terminie spowoduje rozwiązanie umowy po upływie okresu wypowiedzenia, który wynosi 30 dni.

Dowody : wezwanie do zapłaty (k. 42 akt)

wypowiedzenie umowy pożyczki (k. 44-45 akt)

Sąd zważył, co następuje:

Przedstawiony stan faktyczny ustalony został w oparciu o dokumenty złożone przez powoda, które w ocenie Sądu nie budziły wątpliwości co do ich autentyczności i prawdziwości, wobec czego mogły stanowić wiarygodną podstawę ustaleń faktycznych.

Zgodnie z art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Z tytułu udzielenia pożyczki pożyczkodawca może żądać wynagrodzenia w formie odsetek albo prowizji za korzystanie przez pożyczkobiorcę z jego środków finansowych.

W ocenie Sądu nie budziła wątpliwości kwestia ponoszenia odpowiedzialności przez pozwanego z tytułu niewywiązania się z umowy pożyczki z dnia 15 kwietnia 2019 roku, jak i zasadność wypowiedzenia umowy, albowiem w dniu sporządzenia wypowiedzenia pozwany posiadał zaległości w spłacie dwóch rat. Na pełną akceptację zasługiwało żądanie powoda dotyczące zwrotu kapitału udzielonej i niezwróconej pożyczki, podobnie jak żądanie zapłaty odsetek umownych za korzystanie przez pozwanego ze środków finansowych przez czas określony w umowie (art. 720 § 1 k.c. i art. 359 § 1 k.c. oraz art. 509 § 1 k.c.).

Sąd zakwestionował natomiast prawo pożyczkodawcy do naliczenia i pobrania wygórowanej opłaty operacyjnej w kwocie 2.000 zł. W umowie wskazano, że opłata ta stanowi wynagrodzenie pożyczkodawcy za usługę wykonywaną na rzecz pożyczkobiorcy w postaci czynności związanych z obsługą umowy, obejmujących obsługę spłat i monitorowanie ich terminowości. W ocenie Sądu, pożyczkodawcy nie przysługiwało dodatkowe wynagrodzenie za takie czynności, gdyż za udostępnienie pozwanemu środków pieniężnych na czas określony w umowie zastrzeżono odsetki umowne w wysokości maksymalnej. Brak było podstaw do pobierania podwójnego wynagrodzenia za to samo. Wynagrodzeniem pożyczkodawcy za udostępnienie pożyczkobiorcy środków pieniężnych są albo odsetki umowne albo wynagrodzenie prowizyjne. Nie można pobierać jednego i drugiego, gdyż wówczas pożyczkodawca otrzymałby dwa razy wynagrodzenie za to samo.

W wielu podobnych sprawach toczących się przed tut. Sądem z powództwa innych pożyczkodawców o zwrot pożyczki zakwestionowano praktykę pobierania na podstawie umów pożyczek dodatkowego wynagrodzenia prowizyjnego w bardzo wysokich kwotach, żądanego często obok odsetek umownych za udostępnienie środków pieniężnych, doliczonych do każdej raty. Zapis o tej prowizji uznano za zmierzający do obejścia przepisów o ochronie praw konsumentów oraz o odsetkach maksymalnych (ukryta lichwa). Stwierdzono, że takie działanie nie zasługuje na ochronę prawną, albowiem jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumentów, dlatego jest nieważne (art. 58 § 1 i 2 k.c.). Tak było m.in. w sprawach o następujących sygnaturach akt: I C 189/16, I C 2424/16, I C 285/17, I C 397/17, I C 398/17, I C 477/17, I C 501/17, I C 1100/17, I C 1595/17, I C 2472/19 i I C 1426/21.

Kwestią obciążania przez pożyczkodawców pożyczkobiorców zbyt wysokimi opłatami prowizyjnymi za udostepnienie na określony czas środków pieniężnych zajmował się też Sąd Okręgowy w Toruniu w sprawach (...) i (...), który w wyrokach z 28 sierpnia 2017 r. i 15 listopada 2017 r. podzielił stanowisko tut. Sądu o sprzeczności umów w zakresie wynagrodzenia prowizyjnego z dobrymi obyczajami, zasadami współżycia społecznego i przepisami regulującymi kwestie odsetek maksymalnych. Sąd Okręgowy, odwołując się do wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 27 kwietnia 2012 r. w sprawie XVII AmC 5533/11 (Legalis nr (...)), stwierdził, że niezależnie od uregulowań ustawy o kredycie konsumenckim dotyczących maksymalnej wysokości kosztów pozaodsetkowych, koszty te nie mogą stanowić dodatkowego źródła zysku przedsiębiorcy, powinny zatem być kształtowane w sposób zgodny z rzeczywistym kosztem dokonywanych czynności, w związku z którymi pozostają. W obu przywołanych sprawach Sąd Okręgowy w Toruniu stwierdził również, że omawiana opłata pozostaje oderwana od faktycznych kosztów poniesionych przez powódkę, w istocie nie stanowi więc ,,kosztu okołoodsetkowego”, te bowiem powinny być związane – zgodnie z zasadą ekwiwalentności świadczeń – z określonymi kosztami poniesionymi przez pożyczkodawcę w związku z udzieleniem pożyczki bądź usługami świadczonymi na rzecz pożyczkobiorcy. Sąd Rejonowy w Grudziądzu oraz Sąd Okręgowy w Toruniu wyraziły w przywołanych sprawach także pogląd, że wynagrodzenie prowizyjne to ukryta forma odsetek od pożyczonego kapitału, co prowadzi do obejścia przepisów regulujących instytucje odsetek maksymalnych.

Uwagi te mają w pełni odniesienie do opłaty w kwocie 2.000 zł nazwanej w umowie pożyczki z dnia 15 kwietnia 2019 r. opłatą operacyjną.

Wskazać też należy, że w decyzji nr (...) z dnia 3 czerwca 2015 r. (...) w K. uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów działania pożyczkodawcy polegające na stosowaniu opłaty, której wysokość nie odpowiada wartości świadczeń realizowanych w ramach tej opłaty. W uzasadnieniu tej decyzji stwierdzono, że sprzeczne z dobrym obyczajem jest naruszenie ekwiwalentności świadczeń przy stosowaniu wobec konsumentów opłaty, której wysokość nie odpowiada wartości świadczeń realizowanych w ramach tej opłaty, co godziło w ich słuszny interes. Identyczną decyzję wydał (...) w K. w dniu 30 grudnia 2015 r. w sprawie (...) (...) w zakresie opłaty przygotowawczej. Zarzuty w niej zawarte wobec pożyczkodawcy można jednak odnieść również do opłaty w kwocie 2.000 zł nazwanej w umowie pożyczki z dnia 15 sierpnia 2019 r. opłatą operacyjną.

Ze względu na to, że opłata w kwocie 2.000 zł została w ocenie Sądu naliczona za to samo, za co należały się pożyczkodawcy odsetki umowne od udzielonej pożyczki, a nadto nie określono w umowie żadnych kryteriów określenia tak wygórowanej opłaty i nie wykazano rzeczywistych kosztów za dokonanie czynności, za które miała być naliczona ta opłata, Sąd uznał, że brak jest podstaw do jej zasądzenia w całości (art. 58 § 1 k.c. i art. 359 § 1-2 ³ k.c.). W konsekwencji Sąd uznał roszczenie powoda za uzasadnione jedynie w wysokości 2.939,54 zł (kwota żądana w pozwie pomniejszona o kwotę nienależnej opłaty operacyjnej). Ze względu na błędne zasugerowanie się kwotą, od której w pozwie żądano naliczenia odsetek ustawowych za opóźnienie – 4.940,00 zł, w wyroku zaocznym omyłkowo w punkcie I. (pierwszym) zasądzono kwotę 2.940,00 zł, zamiast prawidłowej kwoty 2.939,54 zł.

Odsetki umowne i za opóźnienie naliczone do dnia sporządzenia pozwu oraz odsetki ustawowe za opóźnienie od niezwróconej kwoty kapitału pożyczki i skapitalizowanych odsetek umownych zasądzono na podstawie art. 359 § 1 i 2 k.c., art. 481 § 1 i 2 k.c. i art. 482 § 1 k.c.

O kosztach procesu w punkcie III. (trzecim) sentencji wyroku orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz art. 99 k.p.c., zgodnie z wynikiem sprawy. Powód wygrał sprawę w 60 % (2.940 zł/4.940 zł), ponosząc koszty procesu w łącznej wysokości 1.317 zł z tytułu: opłaty sądowej od pozwu w kwocie 400 zł, opłaty skarbowej od pełnomocnictwa procesowego – 17 zł (k. 50 akt) i wynagrodzenia pełnomocnika będącego radcą prawnym w wysokości 900,00 zł (§ 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych – tekst jednolity: Dz.U. z 2018 r., poz. 265). Finalnie należał się zatem powodowi od pozwanego zwrot kwoty 790,20 zł, albowiem pozwany nie poniósł żadnych kosztów procesu.

O odsetkach za opóźnienie od kosztów procesu orzeczono na mocy art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

O rygorze natychmiastowej wykonalności orzeczono na podstawie art. 333 § 1 pkt 3 k.p.c.