Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 czerwca 2023 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Joanna Jank

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 21 czerwca 2023 r. w G.

sprawy z powództwa Z. W. i A. W.

przeciwko Skarbowi Państwa - (...) Zarządowi (...) w G.

o zapłatę

I.  oddala powództwo,

II.  zasądza od powodów na rzecz pozwanego kwotę 1800 zł (tysiąc osiemset złotych z tytułu zwrotu kosztów postępowania),

III.  nakazuje ściągnąć od powodów na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gdyni kwotę 9272, 18 zł (dziewięć tysięcy dwieście siedemdziesiąt dwa złote i osiemnaście groszy) z tytułu zwrotu wydatków wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa.

Sygnatura akt I C 891/19

UZASADNIENIE

Powodowie A. W. i Z. W. wnieśli pozew przeciwko Skarbowi Państwa – (...) Zarządowi (...) w G. o zapłatę:

- kwoty 2.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 23 lutego 2019r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za utratę wartości nieruchomości położonej w (...)/1 w związku z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania wokół Lotnika Wojskowego w K.;

- kwoty 3.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 23 lutego 2019r. do dnia zapłaty tytułem nakładów na modernizację akustyczną budynku celem zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej poprzez zastosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej w związku z utworzeniem ww. obszaru ograniczonego użytkowania.

W uzasadnieniu pozwu powodowie wskazali, że są właścicielami nieruchomości lokalowej w miejscowości (...)/1 dla której Sąd Rejonowy w Malborku prowadzi księgę wieczystą nr (...). Przedmiotowa nieruchomość położona jest w strefie I. obszaru ograniczonego użytkowania wokół L. Wojskowego w K., wyznaczonego uchwałą Sejmiku Województwa (...) z dnia 27 lutego 2017r. Obszar ten po raz pierwszy został określony rozporządzeniem Wojewody (...) z dnia 15 maja 2003r., w którym granice obszaru wyznaczała izolinia ekspozycyjnego poziomu dźwięku o wartości 83 dB. Jak wskazano długotrwały poziom hałasu na nieruchomości powodów jest dużo wyższy niż dopuszczalny, co wynika z samego faktu wejścia w życie ww. uchwały. Powodowie ponieśli szkodę w związku z utratą wartości nieruchomości wobec znajdowania się w strefie ograniczonego użytkowania, która to powstaje niezależnie od natężenia hałasu i wynika z samego objęcia (...). Jako podstawę tego roszczenia powodowie wskazali na art. 129 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska. Ponadto, powodowie dochodzą odszkodowania w wysokości nakładów, jakie powinny zostać poniesione w celu wypełnienia wymagań technicznych dotyczących budynków w zakresie ich izolacji akustycznej. Podstawę roszczeń powodów w tym zakresie stanowią również art. 129 ust. 2 w zw. z art. 136 ustawy Prawo ochrony środowiska. Powodowie szacują szkodę łącznie na kwotę 500.000 zł.

(pozew, k. 3-12)

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości, kwestionując związek przyczynowy pomiędzy wprowadzeniem uchwały a rzekomym spadkiem wartości nieruchomości stanowiącej własność powodów, a także zarzucając, że powodowie nie wykazali samego faktu obniżenia cen nieruchomości. Lotnisko istnieje od wielu lat i niezrozumiałym dla pozwanego jest dlaczego dopiero w ostatnim czasie miałby nastąpić spadek wartości położonych w jego pobliżu nieruchomości. Samo wejście w życie uchwały sejmiku nie jest źródłem szkody, a jedynie jedną z przesłanek. Kolejną przesłanką jest wprowadzenie w drodze ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania zarządzeń ograniczających właścicielowi sposób korzystania w zakresie dotychczasowym. Pozwany zarzucił, że powodowie nawet nie uprawdopodobnili wysokości szkody i zaproponowana przez nich kwota jest całkowicie dowolna. Nadto, pozwany podniósł, że roszczenie w zakresie wyceny nakładów zostało podniesione bez odniesienia się do tego, czy nieruchomość spełniała normy wynikające z rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 marca 2009r. przed dniem wejścia w życie uchwały. Powodowie nie przedstawili stanu nieruchomości sprzed daty wejścia w życie uchwały ani z chwili obecnej, stąd nie można zweryfikować, czy przed wejściem w życie uchwały nieruchomość spełniała wymogi ustawowe. Zdaniem pozwanego nie sposób wykluczyć, że podczas budowy domu zaniechano dostosowania budowli do obowiązujących ówcześnie przepisów. W ocenie pozwanego nie można przenosić na niego ciężaru wygłuszenia nieruchomości, jeśli samemu nie dbało się – wbrew obowiązkom właściciela - o właściwy stan techniczny i bezpieczeństwo, w tym bezpieczeństwo akustyczne.

(odpowiedź na pozew, k. 50-58)

W toku sprawy powodowie cofnęli powództwo w zakresie roszczenia o zapłatę kwoty 3.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 23 lutego 2019r. do dnia zapłaty z tytułu odszkodowania za modernizację akustyczną budynku. Postanowieniem z dnia 12 kwietnia 2023 roku Sąd umorzył postępowanie w tym zakresie.

(pismo procesowe powodów z dnia 16 lutego 2023r., k. 458-459, postanowienie z dnia 12 kwietnia 2023r., k. 476)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powodowie A. W. i Z. W. są współwłaścicielami na prawach wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej stanowiącego odrębną nieruchomość lokalu mieszkalnego nr (...) położonego na pierwszym piętrze budynku nr (...) miejscowości K., dla której Sąd Rejonowy w Malborku prowadzi księgę wieczystą nr (...). Z prawem własności tego lokalu związany jest udział w wysokości ¼ części w prawie współwłasności nieruchomości wspólnej stanowiącej działkę nr (...), objętej księgą wieczystą nr (...). Przedmiotową nieruchomość powodowie nabyli na podstawie umowy sprzedaży z dnia 23 listopada 1993 roku.

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o wydruk z księgi wieczystej nr (...), k. 17-21, wydruk z księgi wieczystej nr (...), k. 22-26)

W chwili nabycia własności ww. nieruchomości przez powodów L. Wojskowe w K. już istniało i funkcjonowało. Dwukondygnacyjny budynek, w którym położony jest lokal powodów, jest budynkiem starym, popegeerowskim. Powodowie dokonywali nakładów na lokal w postaci wymiany okien na plastikowe, dwuszybowe około 25 lat temu.

(dowód: przesłuchanie powoda Z. W., płyta CD k. 123)

Częstotliwość lotów nad budynkiem powodów przed i po wejściu w życie uchwały Sejmiku Województwa (...) nr 334/XXXII/17 jest taka sama. Loty odbywają się w dzień i w nocy, trwają około półtora godziny.

(dowód: przesłuchanie powoda Z. W., płyta CD k. 123)

W dniu 27 lutego 2017 roku Sejmik Województwa (...) podjął uchwałę nr 334/XXXII/17 w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania wokół L. Wojskowego w K.. Na podstawie przedmiotowej uchwały utworzono obszar ograniczonego użytkowania wokół L. Wojskowego w K. (...) M./K., dla części leżącej na terenie województwa (...), którego zarządcą jest (...) Zarząd (...) w G..

W obszarze ograniczonego użytkowania wyróżniono dwie strefy ze względu na rodzaj chronionego terenu tj.:

- strefę I (strefa wewnętrzna), ograniczoną od zewnątrz obwiednią izolinii 50 dB w porze nocnej i 60 dB w porze dziennej oraz od wewnątrz – granicą terenu lotniska,

- strefę II (strefa zewnętrzna), ograniczoną od zewnątrz granicą obszaru ograniczonego użytkowania (obwiednia izolinii 45 dB w porze nocnej, wymaganej dla terenów o podwyższonych standardach akustycznych) oraz od wewnątrz – obwiednią izolinii 50 dB w porze nocnej i 60 dB w porze dziennej (wymaganą dla terenów zabudowy mieszkaniowej).

Zgodnie z treścią uchwały w strefie I.:

- zakazuje się przeznaczenia terenu pod budowę szpitali, domów opieki społecznej i budynków związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, takich jak szkoły, przedszkola, internaty, domy dziecka itp., zakaz tworzenia stref ochronnych A uzdrowiska;

- zakazuje się lokalizowania nowych obiektów pełniących funkcje szpitali, domów opieki społecznej oraz budynków związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, takich jak szkoły, przedszkola, internaty, domy dziecka itp.;

- zakazuje się zmiany funkcji istniejących budynków na obiekty pełniące funkcje szpitali, domów opieki społecznej oraz budynków związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży;

- dopuszcza się przeznaczanie nowych terenów pod zabudowę mieszkaniową na warunkach określonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku planu miejscowego na warunkach określonych w decyzji o warunkach zabudowy, pod warunkiem zapewnienia odpowiedniej izolacyjności przegród budowlanych oraz właściwego klimatu akustycznego w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej;

- dopuszcza się lokalizowanie obiektów zabudowy mieszkaniowej, pod warunkiem zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej;

- dopuszcza się rozbudowę i przebudowę istniejących obiektów podlegających ochronie akustycznej pod warunkiem zapewnienia właściwego klimatu akustycznego wewnątrz budynków;

- nie wprowadza się ograniczeń dla obiektów niepodlegających ochronie akustycznej (§ 5);

- w istniejących w budynkach z pomieszczeniami wymagającym ochrony akustycznej należy zapewnić właściwy klimat akustyczny, poprzez stosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej – zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2016 r., poz. 290 ze zm.) i przepisami wykonawczymi do tej ustawy;

- w nowoprojektowanych budynkach zabudowy mieszkaniowej należy zapewnić odpowiednią izolacyjność ścian zewnętrznych, okien i drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów – zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2016 r., poz. 290 ze zm.) i przepisami wykonawczymi do tej ustawy (§ 6).

W wykazie stanowiącym załącznik do ww. uchwały – zmienionym uchwałą nr 369/XXXV/17 z dnia 22 maja 2017r. – działka nr (...), na której położona jest nieruchomość powodów – znalazła się w granicach strefy I. obszaru ograniczonego użytkowania wokół L. Wojskowego w K..

(dowód: uchwała Sejmiku Województwa (...) nr 334/XXXII/17, k. 31-34, uchwała Sejmiku Województwa (...) nr 369/XXXV/17, k. 29-30)

Lotnisko Wojskowe w K. jest własnością Skarbu Państwa i znajduje się w zarządzie (...) Zarządu (...) w G..

(okoliczność bezsporna)

Objęcie nieruchomości – stanowiącej współwłasność powodów – w postaci działki nr (...) obszarem ograniczonego użytkowania na podstawie uchwały Sejmiku Województwa (...) nr 334/XXXII/17 z dnia 27 lutego 2017 roku zmienionej uchwałą nr 369/XXXV/17 z dnia 22 maja 2017r. nie miało wpływu na wartość przedmiotowej nieruchomości.

(dowód: pisemna opinia biegłej sądowej z zakresu szacowania nieruchomości S. W., k. 139-172 wraz z pisemną opinią uzupełniającą, k. 207-218 i ustną opinią uzupełniającą, płyta CD k. 359)

Pismem z dnia 11 lutego 2019 roku powodowie wezwali Skarb Państwa – (...) Zarząd (...) w G. do zapłaty m.in. kwoty 500.000 zł tytułem odszkodowania w związku ze zmniejszeniem wartości przedmiotowej nieruchomości oraz nakładów celem zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w terminie 7 dni od otrzymania wezwania. Pismo zostało pozwanemu doręczone w dniu 15 lutego 2019 roku.

(dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 11 lutego 2019r., k. 39-40 wraz z wydrukiem z portalu śledzenia przesyłek Poczty Polskiej S.A., k. 41-42)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów przedłożonych przez strony, dowodu z przesłuchania powoda, a także opinii biegłych sądowych z zakresu szacowania nieruchomości S. W. i J. Ś. oraz z zakresu akustyki M. Z..

Oceniając zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy Sąd nie dopatrzył się żadnych podstaw do kwestionowania wiarygodności i mocy dowodowej dokumentów przedłożonych przez stronę powodową, albowiem żadna ze stron nie zgłosiła żadnych zarzutów co do ich autentyczności i wiarygodności, a Sąd z urzędu również nie doszukał się żadnych okoliczności mogących budzić wątpliwości w tym zakresie.

Za wiarygodne należało uznać także zeznania powoda Z. W. odnośnie okoliczności i daty nabycia oraz zabudowy przedmiotowej nieruchomości. W tym względzie Sąd uznał zeznania powoda za szczere, logiczne i niesprzeczne z innymi dowodami. Natomiast zeznania powoda odnośnie wpływu ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania na wartość spornej nieruchomości stanowią jedynie subiektywną opinię powoda, która nie znalazła potwierdzenia w świetle zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego.

W toku niniejszego postępowania Sąd dopuścił dowód z opinii dwóch różnych biegłych sądowych z zakresu szacowania nieruchomości, przy czym za w pełni miarodajny i przydatny do rozstrzygnięcia sprawy dowód uznał opinię przedstawioną przez biegłą S. W.. Zdaniem Sądu opinia ta została sporządzona w sposób rzetelny i profesjonalny, zaś wnioski końcowe – uzupełnione na rozprawie – są jasne, kategoryczne i całkowicie przekonujące dla Sądu. Należało mieć przy tym na względzie, że opinia została sporządzona przez osobę posiadającą duże doświadczenie zawodowe (także jako biegła sądowa) w zakresie szacowania utraty wartości nieruchomości w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania wokół lotnisk (np. w G.). Przyjęta przez biegłą metodologia określenia wpływu ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania wokół lotniska wojskowego na wartość rynkową nieruchomości powodów nie budzi zastrzeżeń w świetle przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz przepisów wykonawczych do tej ustawy, jak też w świetle zasad logicznego rozumowania, wiedzy powszechnej oraz zasad doświadczenia życiowego. Zważyć należy, iż z uwagi na ograniczoną ilość transakcji biegła dokonała analizy rynku lokali mieszkalnych na terenie gminy S. od stycznia 2016 roku, jak również analizy cen transakcyjnych w obrębach tej gminy nieobjętych obszarem ograniczonego użytkowania. W oparciu o analizę rynku w okresie od stycznia 2016 r. biegła ustaliła, że w przypadku rynku lokalami mieszkalnymi roczny wzrost cen w oparciu o średnią cenę miesięczną kształtował się na poziomie 17,34 %, przy czym w przypadku nieruchomości objętych (...) trend ten wynosił 21,34 %, zaś w przypadku nieruchomości nieobjętych (...) trend cenowy w tym samym okresie był ujemny i wynosił - 0,75 % (spadek wartości). Nadto, na rozprawie biegła wyjaśniła, że przeanalizowała również inne transakcje występujące we wskazanym powyżej przedziale czasowym na rynku lokalnym, w tym transakcje, których przedmiotem były działki i w tym zakresie również nie stwierdziła wpływu wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania na wartość nieruchomości. Opinia nie potwierdza zatem, aby nastąpił spadek wartości nieruchomości położonych w strefie 1 spowodowany ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania.

W przypadku drugiej opinii sporządzonej przez biegłego J. Ś. wątpliwości Sądu wzbudziła przyjęta przez biegłego metodologia wyznaczenia utraty wartości nieruchomości. Zważyć bowiem należy, iż przy określeniu zmiany wartości nieruchomości na skutek wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania biegły Ś., przyjął do wyliczeń utratę wartości (Sw) na poziomie 10 %. Jak wyjaśnił biegły przyjęta przez niego procentowa utrata wartości nieruchomości związana jest wyłącznie z hałasem generowanym przez lotnisko, a nie z faktem wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania. Biegły powoływał się w tym zakresie na wyniki badań prowadzonych na terenie USA i Kanady. Jak argumentował, zgodnie z wynikami ww. badań spadek wartości nieruchomości mieszkaniowych położonych w USA na terenach oddziaływania hałasu lotniskowego kształtuje sią na poziomie 0,5 – 0,6 % na 1 dB ponad normatywny równoważny hałas o poziomie 35 dB, stanowiący świadomą społecznie i ustaloną naukowo akceptowaną granicą hałasu bezpiecznego dla zdrowia. Z kolei, według badań kanadyjskich spadek wartości nieruchomości położonych na analogicznych terenach kształtuje sią na poziomie 0,8 – 0,9 % na 1 dB ponad normatywny równoważny hałas o poziomie 35 dB. Nadto, jak wyjaśnił na rozprawie biegły Ś. swoje wyliczenia oparł na wynikach badań przeprowadzonych w odniesieniu do lotnisk P.-Ł. oraz P.-K., gdzie również uzyskano podobne wyniki, co w przypadku badań amerykańskich i kanadyjskich. Jednakże, w ocenie Sądu, nie ma podstaw do takiego prostego przenoszenia wyników uzyskanych w przypadku innych lotnisk w drodze analogii do przedmiotowego lotniska. Brak bowiem jakichkolwiek przesłanek, aby realia innych rynków, zwłaszcza kanadyjskiego i amerykańskiego porównywać do realiów rynku okolic M.. Potwierdziła to zresztą biegła S. W., wskazując, że w Polsce jest kilkanaście obszarów ograniczonego użytkowania wokół lotnisk i w przypadku każdego z nich występują inne ograniczenia. Zdaniem biegłej ustalenia dotyczące obniżenia wartości nieruchomości położonych w jednym obszarze ograniczonego użytkowania nie mogą być bezpośrednio przenoszone na inny analogiczny obszar ze względu na odmienne ograniczenia i różnice dotyczące lokalnego rynku nieruchomości. Odnośnie badań dotyczących lotnisk (...) biegły powoływał się na opracowanie dr B. H. pt. „Problematyka oceny zmiany wartości nieruchomości w związku z tworzeniem obszarów ograniczonego użytkowania wokół lotnisk” (opublikowane we wrześniu 2014 r. na stronie www.rzeczoznawcy- (...).pl) dotyczące utraty wartości nieruchomości na rynku (...), złożone przez niego w podobnej sprawie toczącej się przed tut. Sądem pod sygnaturą akt I C 283/20. Jednak zważyć należy, że w przedmiotowym opracowaniu jednoznacznie wskazano, że przenoszenie wyników badań dotyczących jednego obszaru ograniczonego użytkowania na inne jest niewłaściwe a powołanie się na wyniki badań zagranicznych nie może stanowić podstawy do ustalenia powstania szkody w Polsce. Jednocześnie, w przedmiotowym opracowaniu wskazano, że właściwym sposobem ustalenia ubytku wartości nieruchomości w przypadku ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania jest badanie rynku lokalnego poprzez analizę cen transakcyjnych bądź poprzez określenie relacji pomiędzy wzrostem hałasu a spadkiem wartości nieruchomości bądź analizę porównawczą wartości rynkowej nieruchomości położonych w granicach obszaru ograniczonego użytkowania z wartością rynkową nieruchomości położonymi poza takim obszarem. Z powyższych względów przedstawione przez biegłego wnioski co do wysokości ubytku wartości nieruchomości wskutek ustanowienia (...) należało uznać za nieprawidłowe z uwagi na przyjętą błędną metodologię. Pomijając jednak powyższą kwestię metodologiczną odnośnie zastosowania 10 % ubytku wartości nieruchomości, po złożeniu przez biegłego ustnych wyjaśnień na rozprawie należało uznać, że jego opinia niewiele różni się od opinii przedstawionej przez biegłą S. W.. Biegły Ś. wskazał bowiem, że w segmencie nieruchomości gruntowych niezabudowanych, z prawem zabudowy, na lokalnym rynku gminy S., poziom cen osiąganych w latach 2016-2019 dowodzi braku stygmatyzacji nieruchomości wynikającego z objęcia ich (...). Nadto, biegły Ś. wskazał, że nie jest w stanie stwierdzić, czy obniżenie wartości nieruchomości następowało jeszcze przed objęciem spornej nieruchomości (...).

Z uwagi na fakt, że powodowie ostatecznie cofnęli pozew w zakresie roszczenia o zapłatę kwoty 3.000 zł z tytułu odszkodowania za modernizację akustyczną budynku żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy nie miał dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu akustyki.

Podstawę prawną powództwa stanowił przepis art. 129 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2556 ze zm.), zgodnie z którym w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. Wedle ust. 4 z roszczeniem, o którym mowa w ust. 1-3, można wystąpić w okresie 3 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. Jak stanowi art. 136 ust. 1 powołanej ustawy w razie ograniczenia sposobu korzystania ze środowiska w wyniku ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania właściwymi w sprawach spornych dotyczących wysokości odszkodowania lub wykupu nieruchomości są sądy powszechne. Natomiast na mocy ust. 2 obowiązany do wypłaty odszkodowania lub wykupu nieruchomości jest ten, którego działalność spowodowała wprowadzenie ograniczeń w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania.

Zważyć należy, iż w najnowszych orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że samo wprowadzenie obszaru ograniczonego użytkowania z uwagi na niemożność zachowania standardów ochrony środowiska przed hałasem w związku z funkcjonowaniem lotniska (art. 135 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, jedn. tekst: Dz.U. z 2021 r. poz. 1973) nie stanowi samodzielnej podstawy roszczenia odszkodowawczego z tytułu obniżenia wartości nieruchomości, określonego w art. 129 ust. 2 tej ustawy. Za ograniczające sposób korzystania z nieruchomości w rozumieniu art. 129 ust. 2 ww. ustawy mogą być uznane wyłącznie postanowienia aktu ustanawiającego obszar ograniczonego użytkowania określające nakazy, zakazy i zalecenia skierowane do właścicieli nieruchomości (art. 135 ust. 3a tej ustawy) (zob. uchwała SN z dnia 29 kwietnia 2022 roku, III CZP 81/22, L.; uchwała SN z dnia 7 kwietnia 2022 roku, III CZP 80/22, L.). W jedynym z ostatnich orzeczeń SN stwierdził, że przepisem art. 129 ust. 2 Prawo ochrony środowiska uregulowano odpowiedzialność odszkodowawczą nie za samo utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania, ale za ograniczenia w sposobie korzystania z nieruchomości znajdujących się w granicach obszaru, z tym, że ograniczenia te są określone szczegółowo w akcie prawa miejscowego ustanawiającego obszar. Co istotne należy zwrócić uwagę, że nie każda nieruchomość usytuowana w granicach obszaru jest dotknięta ograniczeniami, nie w stosunku do wszystkich wprowadzono zakazy, nakazy czy zalecenia i nie każda znajduje się w strefie przekroczeń standardów jakości środowiska dla zabudowy mieszkaniowej (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 października 2022 r., (...), L.). Stosownie do powołanego w powyższej uchwale art. 135 ust. 3a Prawa ochrony środowiska organy tworząc obszar ograniczonego użytkowania, określają granice obszaru, ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenu, wymagania techniczne dotyczące budynków oraz sposób korzystania z terenów wynikające z postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko lub analizy porealizacyjnej albo przeglądu ekologicznego. Przedmiotowa uchwała ogranicza możliwość dochodzenia roszczeń wyłącznie do właścicieli gruntów objętych skonkretyzowanymi nakazami, zakazami i zaleceniami wprowadzonymi. Zważyć należy, iż spośród zakazów i ograniczeń odnoszących się do korzystania z nieruchomości znajdujących się w strefie 1 obszaru ograniczonego użytkowania wokół L. Wojskowego w K. określonych w § 5 i 6 uchwały Sejmiku Województwa (...) nr 334/XXXII/17 z dnia 27 lutego 2017 roku przedmiotowej nieruchomości dotyczy wyłącznie nakaz zapewnienia w istniejących w budynkach z pomieszczeniami wymagającym ochrony akustycznej właściwego klimatu akustycznego, poprzez stosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej – zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2016 r., poz. 290 ze zm.) i przepisami wykonawczymi do tej ustawy. Innych zakazów i nakazów nie sposób odnieść do przedmiotowej nieruchomości. Aktualnie, roszczenie powodów nie obejmuje nakładów koniecznych do zapewnienia właściwego klimatu akustycznego (w tym zakresie powodowie cofnęli pozew), lecz jedynie odszkodowania z tytułu utraty wartości nieruchomości. W judykaturze natomiast wskazuje się, że szkody z tytułu spadku wartości nieruchomości i z tytułu zwrotu nakładów zapewniających prawidłowy klimat akustyczny pozostają bez wzajemnego na siebie wpływu (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 14 czerwca 2021 roku, I ACa 372/20, L.). Nie ma przy tym podstaw do przyjęcia, że szkoda z tytułu spadku wartości nieruchomości pochłania, przynajmniej częściowo, szkodę związaną z jej rewitalizacją akustyczną. Do tego rodzaju zjawiska mogłoby dojść tylko wówczas, gdyby właściciel poniósł już niezbędne wydatki na doprowadzenie budynku do podwyższonego standardu ochrony akustycznej, zwiększając w ten sposób jego wartość, a następnie nieruchomość o podwyższonej w taki sposób wartości zostałaby poddana ocenie z punktu widzenia szkody, polegającej na obniżeniu tej wartości w związku z wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania (zob. wyrok SA w Poznaniu z dnia 27 maja 2021r., I ACa 558/20, L.). W rozpatrywanym przypadku powodowie nie twierdzili, aby po ustanowieniu obszaru ograniczonego użytkowania ponieśli jakiekolwiek nakłady związane z dostosowaniem budynku do właściwego klimatu akustycznego. W swoich zeznaniach powód wśród poniesionych nakładów wymienił jedynie wymianę okien przeprowadzoną na wiele lat przed ustanowieniem (...). W związku z powyższym, z powyższych względów – stosownie do aktualnej linii orzeczniczej SN – powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Niezależnie od powyższego dochodzone w niniejszej sprawie roszczenie było bezzasadne nawet, gdy oprzeć się na poglądach judykatury wyrażanych we wcześniejszych orzeczeniach. Zgodnie bowiem z poprzednią linią orzeczniczą Sądu Najwyższego związek ustanowienia (...) z obniżeniem wartości nieruchomości był ujmowany szeroko. Przyjmowało się więc, że ograniczeniem tym jest już samo ustanowienie (...), gdyż powoduje ono obniżenie wartości nieruchomości, będące następstwem ograniczeń przewidzianych w treści aktu o utworzeniu (...). Jak argumentowano na skutek wejścia w życie tego aktu, dochodzi do zawężenia granic prawa własności i od tej daty właściciel musi znosić dopuszczalne na tym obszarze podwyższone normatywnie immisje hałasu, bez możliwości żądania ich zaniechania, co wpływa również na obniżenie wartości nieruchomości. Niepodobna zatem podzielić stanowiska, że w odbiorze nabywców, akt prawa miejscowego o utworzeniu (...), otwierający przynajmniej potencjalnie legalną drogę do zwiększenia operacji lotniczych nie wpływa na zmniejszenie wartości nieruchomości. W świadomości uczestników lokalnego rynku nieruchomości pojawia się wtedy przeświadczenie o „skażeniu” objętego tym aktem obszaru czynnikiem negatywnym (w tym wypadku hałasem), powodujące obniżenie wartości nieruchomości położonych na tym terenie nieruchomości (zob. m.in. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 12 października 2001 r., III CZP 57/01, OSNC 2002, nr 5, poz. 57, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2010 r., III CZP 128/09, Biul. SN 2010, nr 2 oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2009 r., II CSK 546/08, OSNC - ZD 2009, nr 4, poz. 113, z dnia 6 maja 2010 r., II CSK 602/10, niepubl., z dnia 25 maja 2012 r., I CSK 509/11, OSNC 2013, nr 2, poz. 26, z dnia 21 sierpnia 2013 r., II CSK 578/12, OSNC 2014, nr 4, poz. 47, z dnia 24 listopada 2016 r., II CSK 100/16, niepubl., z dnia 24 listopada 2016 r, II CSK 113/16, niepubl., z dnia 14 czerwca 2017 r., II CSK 602/16, niepubl., i z dnia 11 marca 2020 r., I CSK 568/18, niepubl., wyrok SN z dnia 9 września 2021r., I (...) 112/21, L.). Ustanowienie obszaru wokół lotniska stygmatyzuje na rynku nieruchomości objęte strefą jako trwale dotknięte niedogodnościami związanymi z sąsiedztwem lotniska. W odbiorze potencjalnych nabywców akt prawa miejscowego niweczy perspektywę zmniejszenia się oddziaływania czy nawet utrzymania się immisji na dotychczasowym poziomie. Nie jest przy tym najistotniejsze, w jakim stopniu w określonym momencie operator lotniska korzysta z przyznanych mu praw (zob. wyrok SA w Poznaniu z dnia 20 lutego 2019 roku, I ACa 405/18, L.). Odnośnie wysokości szkody wskazuje się, że obniżenie wartości nieruchomości stanowi wymierną stratę, niezależnie od tego czy właściciel ją zbył, czy też nie zamierza podjąć w tym kierunku żadnych działań, nieruchomość jest bowiem dobrem o charakterze inwestycyjnym. Przesłanką roszczenia odszkodowawczego przewidzianego w art. 129 ust. 2 Prawa ochrony środowiska nie jest zbycie nieruchomości, a odszkodowanie nie jest ograniczone do rzeczywistej straty, obowiązuje bowiem zasada pełnej odpowiedzialności odszkodowawczej za wprowadzenie ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości (art. 361 § 2 k.c.) (zob. uchwała SN z 12 października 2001r., III CZP 57/01, OSNC 2002, Nr 5, poz. 57).

Gdyby nawet przyjąć powyższy pogląd prawny, to należy zważyć, iż w toku niniejszego postępowania powodowie nie zdołali udowodnić – zgodnie z art. 6 k.c. – wysokości szkody majątkowej, tj. o ile wartość nieruchomości uległa obniżeniu w stosunku do tej wartości przed ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania. Z opinii przedłożonej przez biegłą S. W. wynika, że poziom cen na rynku lokalnym w odniesieniu do nieruchomości znajdujących się w strefie 1 obszaru ograniczonego użytkowania nie uległ obniżeniu w stosunku do stanu poprzedniego. W ocenie biegłej trend cenowy w przypadku do takich nieruchomości jest wzrostowy. Powyższe wykluczałoby w ogóle aspekt stygmatyzujący przedmiotową nieruchomość w odbiorze potencjalnych nabywców na skutek ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania, w kontekście wpływu tego zdarzenia na zmniejszenie wartości nieruchomości. Oczywiście nie można wykluczyć, że obecny poziom cen na rynku lokalnym może wynikać z nieświadomości kontrahentów co do ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości znajdujących się w granicach obszaru ograniczonego użytkowania i w przyszłości wobec upowszechnienia tej wiedzy nastąpi spadek cen, niemniej takie potencjalne przyszłe zmiany poziomu cen nie mają żadnego znaczenia przy ustalaniu wysokości poniesionej szkody, albowiem Sąd przyjmuje stan na dzień wyrokowania. Stanowisko powodów odnośnie wysokości poniesionej przez nich szkody majątkowej nie znajduje również potwierdzenia w opinii biegłego J. Ś.. Przy pominięciu błędnej metodologii wyceny z uwzględnieniem procentowego ubytku wartości nieruchomości, biegły nie był w stanie w inny sposób ustalić wpływu ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania na wartość nieruchomości poprzez porównanie cen transakcyjnych sprzed ustanowienia obszaru i cen transakcyjnych po jego utworzeniu. Nadto, należało mieć na względzie, że trudno byłoby uznać, że powodowie ponieśli szkodę majątkową w postaci obniżenia wartości nieruchomości spowodowanego hałasem po wprowadzeniu (...), skoro zakupili sporną nieruchomość dotkniętą tą uciążliwością, gdy lotnisko wojskowe już funkcjonowało.

Mając powyższe na względzie, na podstawie art. 129 ust. 2 Prawa ochrony środowiska a contrario powództwo podlegało oddaleniu.

O kosztach procesu Sąd orzekł na mocy art. 98 k.p.c. i zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy, zasądził od przegrywających niniejszy spór powodów solidarnie na rzecz pozwanego kwotę 1800 zł stanowiącą opłatę za czynności fachowego pełnomocnika w stawce minimalnej obliczoną od pierwotnej wartości przedmiotu sporu, zgodnie z § 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Podkreślić należy, iż powodowie powinni być traktowani jako strona przegrywająca niniejszy spór także w odniesieniu do roszczenia, w zakresie którego cofnęli pozew, albowiem przyczyną cofnięcia nie było zaspokojenie roszczenia przez stronę pozwaną.

Natomiast, na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 5 ust. 3, art. 8 ust.1 i art. 83 i 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd nakazał ściągnąć od pozwanych solidarnie na rzecz Sądu Rejonowego – Skarbu Państwa w G. nieuiszczone koszty wynagrodzenia biegłych, które zostały tymczasowo wypłacone ze Skarbu Państwa w kwocie 9.272,18 zł, po uwzględnieniu wpłaconej przez powodów zaliczki w kwocie 1.500 zł.