Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 113/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1. CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Sąd Okręgowy w (...)

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2. Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

. STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

APELACJA PEŁNOMOCNIKA WNIOSKODAWCY W CZĘŚCI:

- co do punktu 1 w zakresie dotyczącym zasądzenia odsetek ustawowych od chwili uprawomocnienia się wyroku;

- co do punktu II oddalającego dalej idące żądanie wniosku o zadośćuczynienie i w całości oddalające żądanie o odszkodowanie, tj. ponad kwotę 756.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia na rzecz wnioskodawczyni.

UWAGA: Wskazana poniżej numeracja zarzutów odbiega od tej, jaką wskazano w treści apelacji.

Zarzuty:

- w zakresie odszkodowania:

1. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na jego treść skutkujący bezpodstawnym uznaniem, że w niniejszej sprawie ojciec wnioskodawczyni E. L. (1) nie poniósł szkody w postaci nieotrzymania wynagrodzenia za okres pozbawienia wolności z uwagi na brak zatrudnienia przed jego aresztowaniem a jednocześnie brak jest okoliczności przemawiających za nieuwzględnieniem wniosku w tym zakresie, zaś powstała szkoda pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym z represyjną działalnością organów państwa, jaką doznał ojciec wnioskodawczyni;

2. obraza przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, art. 322 k.p.c. w zw. z art. 11 ust. 1 ustawy lutowej w zw. z art. 558 k.p.k. poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy udowodnienie wysokości szkody materialnej doznanej przez ojca wnioskodawczyni E. L. (1) z uwagi na znaczny upływ czasu od zaistnienia zdarzenia odszkodowawczego a w konsekwencji zniszczenie istotnego dla wykazania wysokości szkody materiału dowodowego, było niemożliwe;

- w zakresie zadośćuczynienia:

3. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na jego treść skutkujący niewłaściwym uznaniem, że w okolicznościach niniejszej sprawy sumą adekwatną i proporcjonalną zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez E. L. (1) na skutek pozbawienia go wolności w okresie od (...) r. jest kwota 756.000,00 zł, pomimo iż jest to kwota niewspółmierna do rozmiaru doznanych przez niego krzywd i cierpień, ich intensywności i nieodwracalnego charakteru, zaś te względy przemawiają za zasądzeniem na rzecz wnioskodawcy znacznie wyższej kwoty zadośćuczynienia;

4. obraza przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 410 k.p.k. poprzez pominięcie i nieuwzględnienie we właściwy sposób wszystkich istotnych okoliczności, wynikających z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, które miały wpływ na wymiar krzywd E. L. (1), a w konsekwencji na wysokość zadośćuczynienia, w szczególności bardzo długiego ponad 54-miesięcznego okresu izolacji, bardzo młodego wieku, niehumanitarnych warunków osadzenia, sposobu w jaki był traktowany ojciec wnioskodawczyni, stosowania wobec niego niedozwolonych metod śledczych, przemocy fizycznej i psychicznej, rozłąki z rodziną, strachu i poczucia izolacji, znacznego pogorszenia się stanu zdrowia ojca wnioskodawczyni, braku możliwości kontaktu z rodziną i odwiedzin, niepewności co do okresu trwania pozbawienia wolności oraz negatywnego wpływu tych wydarzeń na jego zdrowie fizyczne i psychiczne;

5. (z tzw. „ostrożności procesowej”) obraza przepisów prawa materialnego, tj. art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 445 § 2 k.c. oraz art. 448 k.c. w zbiegu z art. 11 ust. 1 ustawy lutowej, poprzez ich błędną wykładnię i bezpodstawne przyjęcie, że kwota zadośćuczynienia w wysokości 756.000,00 zł jest kwotą odpowiednią w przypadku krzywd ojca wnioskodawczyni E. L. (1) doznanych na skutek niesłusznego pozbawienia go wolności w okresie od (...) r. w związku z jego działalnością na rzecz niepodległego bytu P.oraz niewskazanie, z jakich przyczyn Sąd nie uznał żądania wnioskodawczyni za zasadne w całości;

- w zakresie odsetek:

6. obraza przepisów prawa materialnego, tj. art. 481 § 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie i nie przyznanie od zasądzonej kwoty zadośćuczynienia odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, pomimo, iż takie żądanie zostało zgłoszone we wniosku z dnia (...)

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

UWAGA! niezasadność dotyczy wszystkich zarzutów za wyjątkiem zarzutu odnoszącego się do zasądzenia odsetek ustawowych

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Przed przystąpieniem do omówienia stanowiska Sądu Apelacyjnego odnośnie zarzutów postawionych w apelacji należy wskazać, co następuje:

Wnioskiem z dnia (...) r. pełnomocnik wnioskodawczyni E. B. – córki zmarłego E. L. (1) – złożonym do Sądu Okręgowego w P. domagała się:

1. zasądzenia na rzecz wnioskodawczyni kwoty 11.060.423,00 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez jej ojca wskutek pozbawienia go wolności, cyt.: „ w okresie od dnia (...)r.” w związku z jego działalnością na rzecz niepodległego bytu P., wraz z „odsetkami ustawowymi za opóźnienie” od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

2. zasądzenia na rzecz wnioskodawczyni kwoty 365.969,88 zł tytułem odszkodowania za szkodę doznaną przez jej ojca wskutek pozbawienia go wolności, cyt. „ w okresie od (...)r.” w związku z jego działalnością na rzecz niepodległego bytu P. wraz z „odsetkami ustawowymi za opóźnienie” od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

We wniosku tym powołano się na działalność E. L. (1), ps. (...) w czasie II W. Światowej w szeregach Związku (...) a następnie Armii Krajowej a także na związek tej działalności, mający miejsce ze zdarzeniem z dnia (...) r. w O., kiedy to, cyt.: „ grupa konspiracyjna przeprowadziła akcję na terenie O., polegającą na niesieniu pomocy jednemu z mieszkańców, u którego uzbrojona grupa dokonała rabunku mienia”, i „ w trakcie przeprowadzanej akcji jeden z oprawców został postrzelony”. Jak podniesiono to we wniosku, w dniu(...) r. Wojskowy Sąd Okręgowy w Ł. wydał wyrok skazujący, cyt.: „ zatrzymanych opozycjonistów”, w tym wobec E. L. (1). Jak to wynika z wniosku, E. L. (1) został oskarżony o przestępstwo z art. 28 (...) w zw. z art. 225 § 1 KK i skazany na karę 7 lat pozbawienia wolności. Jak także wynika z treści tego wniosku, w dniu (...) r. Najwyższy Sąd Wojskowy w W. postanowieniem o sygn. akt (...). O.. (...) zmienił w/w wyrok wydany względem E. L. (1), uchylając część dotyczącą jego skazania i umarzając postępowanie karne toczące się w jego sprawie i wobec niego umorzył toczące się postępowanie karne, po czym został on zwolniony z aresztu w dniu (...) r. Nadto z wniosku tego wynika, iż w związku z tym zdarzeniem E. L. (1) został zatrzymany w dniu (...) r. (k. 1-12).

Nie analizując w tym miejscu ustaleń dotyczących okresu pozbawienia wolności E. L. (1) stwierdzić należy, iż do wniosku tego została załączona kopia wyroku Wojskowego Sądu Okręgowego w Ł. w sprawie o sygn. akt (...) (k. 16-17) i odpis wyciągu postanowienia Najwyższego Sądu Wojskowego z dnia (...) r. w sprawie o sygn. akt (...) O..(...)(k. 18). Natomiast okoliczności związane z działalnością E. L. (1) w oddziałach AK znajdują odzwierciedlenie w załączonych do wniosku dokumentach na k. 25-28, 29-30, 30-32, 36-45, 47, 49-56 a także dokumentach przesłanych przez Oddziałowe Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w P. przy piśmie z dnia (...) r. na k.(...) Po uzyskaniu przez Sąd Okręgowy od Oddziałowego Archiwum IPN w P. na płycie CD-R akt o sygn. (...) (...) (k. 102-103) po zapoznaniu się z tymi materiałami przez prokuratora (k. 110-113) prokurator na rozprawie w dniu (...) r. oświadczył, iż zapoznał się z zawartością płyty przesłanej przez IPN, i słusznie podniósł, iż z treści uzasadnienia Najwyższego Sądu Wojskowego z dnia (...)wynika, że podstawą umorzenia postępowania wobec E. L. (1) był przepis art., 17 § 1 pkt 2 k.p.k., co pozwala na procedowanie w sprawie zgłoszonego wniosku o zadośćuczynienie i odszkodowanie (k. 116-117).

Powyższe więc przesądziło o formalnej dopuszczalności prowadzenia niniejszego postępowania a tym samym i wydania zaskarżonego wyroku w trybie art. 11 ust. 1 ustawy z dnia(...)r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu P. (Dz.U.(...) t.j.), zwanej dalej (w tej, jak i w innych częściach niniejszego uzasadnienia formularzowego) ustawą lutową.

Nie jest więc w niniejszej sprawie kwestionowane, iż istniały wszelkie podstawy do orzekania w niniejszym postępowaniu na podstawie w/w ustawy lutowej i że jednocześnie istniały przesłanki do uznania, iż represjonowanie E. L. (1), w związku z jego pozbawieniem wolności i osądzeniem w sprawie Wojskowego Sądu Okręgowego w Ł. (na rozprawie w K.) w dniu (...) było związane z działalnością na rzecz niepodległego bytu P. w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy lutowej.

Sąd Okręgowy w P., po rozpoznaniu sprawy, wyrokiem z dnia (...) r. w sprawie o sygn. akt (...) na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy lutowej zasądził na rzecz wnioskodawczyni E. B., jako córki E. L. (1), kwotę 756.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia a w pkt 2 w pozostałym zakresie wniosek oddalił.

Abstrahując od poprawności ustaleń faktycznych odnośnie przyjętego okresu odbywania przez E. L. (1) kary pozbawienia wolności, tj. okresu od dnia (...) r. (o czym szerzej Sąd Apelacyjny wypowie się poniżej w sekcji 4 niniejszego formularza) i jednocześnie przyjmując, niezgodnie z okolicznościami wynikającymi z dowodów znajdujących się w aktach sprawy, poprawność tego ustalenia, z uwagi na brak apelacji na niekorzyść wnioskodawczyni (art. 434 k.p.k.) zaskarżony wyrok uznać należałoby za uzasadniony.

Zarzut w zakresie odszkodowania ad. 1 i 2

Należy pamiętać, iż stosując odpowiednio przepisy rozdziału 58 kodeksu postępowania karnego (art. 8 ust. 3 ustawy lutowej) a z uwagi na treść art. 558 k.p.k., w kwestiach nieuregulowanych w kodeksu postępowania karnego, zasady postępowania cywilnego, strona winna wykazać poprzez złożone dowody słuszność swoich racji, w tym w realiach niniejszej sprawy, zasadności w pierwszym rzędzie wystąpienia szkody majątkowej a następnie jej wysokości. Bez wykazania bowiem wystąpienia szkody majątkowej dalsze wykazywanie wysokości szkody jest już bezcelowe. Jednak ciężar udowodnienia wskazanego wyżej faktu spoczywa na wnioskodawczyni, skoro podnosi we wniosku o odszkodowanie fakt zaistnienia szkody majątkowej w związku z pobawieniem jej ojca wolności i odbywaniem przez niego kary. Zasada ta jasno wybrzmiewa z treści art. 6 k.c. w zw. z art. 232 zdanie pierwsze k.p.c. (por.: wyrok SN z dnia 24 listopada 2010 r., II CSK 297/10, LEX nr 970074).

Tymczasem we wniosku o odszkodowanie wnioskodawczyni wskazała, co dalej po opuszczeniu więzienia czynił E. L. (1), tj., że podjął pracę w Państwowym Przedsiębiorstwie Budowlanym Zarządu Nr (...) w Ł. a potem, po 11 latach podejmował jeszcze inne zatrudnienia (str. 5-6 wniosku), czego akurat w tej sprawie nikt nie neguje. Natomiast wnioskodawczyni podniosła wyraźnie, iż przed aresztowaniem (i pozbawieniem wolności) E. L. (1) nigdzie nie był zatrudniony, bowiem prowadził do dnia aresztowania działalność opozycyjną (str. 6, 9-10 wniosku). Argumentując samo żądanie odszkodowania wnioskodawczyni hipotetycznie przyjmuje, iż gdyby w tym czasie pozbawienia wolności E. L. (1) pracował zarobkowo, to osiągałby określony dochód. Skoro zaś był pozbawiony wolności , to takiej pracy nie mógł wykonywać a tym samym osiągać dochodu. Powyższe wyraża się w stwierdzeniu, cyt.: „ E. L. (1) na skutek represji ze strony aparatu państwowego nie mógł podjąć pracy przez okres ponad 54 miesięcy, czas podczas którego został pozbawiony wolności. Tym samym utracił możliwość rozwoju zawodowego i uzyskania godnego wynagrodzenia” (str. 20 wniosku). Wnioskodawczyni więc z góry założyła, że gdyby E. L. (1) nie był pozbawiony wolności, to by pracował a tym samym osiągał określone wynagrodzenie. Wysokość tego wynagrodzenia, którego z powodu pozbawienia wolności nie osiągnął stanowić więc miało, po waloryzacji, wysokość żądania, mając także na względzie treść art. 358¹ § 3 k.c. (str. 20 wniosku).

Zapoznając się z treścią uzasadnienia zaskarżonego wyroku należy stwierdzić, iż Sąd I instancji doszedł do słusznego przekonania, iż w niniejszej sprawie wnioskodawczyni nie wykazała, by jej ojciec poniósł szkodę w wysokości 365.969,88 zł (sekcja 4.2 na str. 9 uzasadnienia formularzowego). Słusznie więc Sąd I instancji wywiódł, iż E. B. wskazała jedynie, iż , cyt.: „ w zakresie sytuacji materialnej jej ojca posiadała wiedzę w zakresie tego, iż na skutek represji ze strony aparatu państwowego E. L. (1) nie mógł podjąć pracy przez okres 54 miesięcy, a więc utracił możliwość rozwoju zawodowego i uzyskania godnego wynagrodzenia”, zaś, cyt.: „ wyliczenia wnioskodawczyni nie znajdują potwierdzenia w żadnych wiarygodnych dowodach” (sekcja 4.2 na str. 9 uzasadnienia formularzowego).

Sąd I instancji zauważa możliwość stosowania w niniejszym postępowaniu instytucji z art. 322 k.p.c., o czym pisze wprost w sekcji 5 uzasadnienia formularzowego na str. 11-12. Jednak też trafnie podnosi, co jest zgodne z przywołaną już wyżej zasadą, iż ciężar udowodnienia zasadności tych roszczeń spoczywa na wnioskodawcy zgodnie z art. 6 k.c. Istotne zaś są ustalenia Sądu I instancji, z których wynika, iż wnioskodawczyni w ogóle nie wykazała w żaden sposób, by E. L. (1) w związku z pozbawieniem go wolności poniósł jakąkolwiek szkodę majątkową, będącą podstawą żądania odszkodowania. Jak bowiem to prawidłowo zauważył, już z samego wniosku o odszkodowanie wynika, iż E. L. (1) przed skazaniem i wykonywaniem kary więzienia nie był nigdzie zatrudniony i nie otrzymywał dochodów z tego tytułu, dodając, iż, cyt.: „ faktem jest, iż ojciec wnioskodawczyni aktywnie uczestniczył w działaniach konspiracyjnych na rzecz niepodległego P., niemniej jednak czasy w jakich nastąpiło skazanie i jego osadzenie nie pozwalały mu w gruncie rzeczy na podejmowanie się zatrudnienia, co przy ówczesnym młodym wieku jest jak najbardziej zrozumiałe” (sekcja 6 uzasadnienia formularzowego na str. 17). Sąd I instancji więc, przy założeniu, że faktycznie nie było żadnych informacji na temat zatrudnienia E. L. (1), słusznie wywiódł, iż, cyt.: „ brak dokumentacji placowej, dokumentacji w zakresie jakiegokolwiek zatrudnienia oraz świadków, którzy tak, jak wnioskodawczyni, odnieśliby się do sytuacji materialnej E. L. (1), nie pozwalają na przyznanie wnioskodawczyni odszkodowania w jakiejkolwiek kwocie” i w przekonaniu tego Sądu wnioskodawczyni nie przedstawiła przekonywujących dowodów w tym zakresie, co, w realiach przedstawionych przez Sąd I instancji okoliczności faktycznie prowadziło do uzasadnionego wniosku o oddaleniu żądania co do odszkodowania w całości (sekcja 6 uzasadnienia formularzowego na str. 17).

Apelująca w tym przedmiocie, negując prawidłowość ustaleń Sądu I instancji, nie przedstawiła żadnej przekonywującej argumentacji.

Wprawdzie w zarzucie z pkt 1 podnosi, iż Sąd I instancji dopuścił się błędu w ustaleniach faktycznych, polegającego na tym, iż E. L. (1) nie poniósł szkody w postaci nieotrzymania wynagrodzenia za okres pozbawienia wolności z uwagi na brak zatrudnienia przed jego aresztowaniem, ale skarżąca już nie wykazała, by ten zarzut był uzasadniony. Skarżąca bowiem jedynie podnosi, iż E. L. (1) nie miał możliwości nie tylko podjęcia zatrudnienia, ale i kształcenia zawodowego z uwagi na niesłuszne jego pozbawienie wolności. Skarżąca jednak zapomina, iż w sprawie tej wnioskodawczyni nie wykazała nawet, jakie E. L. (1) miał zamiary związane z własnym życiem zawodowym, skoro przed aresztowaniem nie pracował, nie kształcił się. To, że został on w takiej sytuacji pozbawiony wolności nie oznacza automatycznie, że w czasie tego okresu pobytu w więzieniu wykonywałby pracę zarobkową. To pozostaje tylko i wyłącznie w sferze domysłów apelującej a nie zostało w toku prowadzonego przed Sądem I instancji udowodnione. Tym samym za dowolne uznać należy dywagacje skarżącej, że E. L. (1), cyt.: „ gdyby czas ten (okres 4,5 roku – przyp. SA) spędził na wolności bez wątpienia mógłby podjąć pracę zawodową i mógłby uzyskiwać co najmniej przeciętne wynagrodzenie już w czasie, który spędził w izolacji” (str. 4-5 apelacji), bowiem skarżąca nie wskazała na żaden dowód, który tę tezę by uzasadniał. Wnioskodawczyni nie udowodniła bowiem powyższych twierdzeń, a jedynie oparła się na przypuszczeniach a tym samym zarzuty te uznać należy za niezasadne.

Należy przy tym podkreślić, iż przepis art. 322 k.p.c. do swojego zastosowania najpierw wymaga udowodnienia wystąpienia szkody a nie jej wysokości. Wynika to wprost z jego literalnego brzmienia. Zgodnie bowiem z tym przepisem jeżeli w sprawie o naprawienie szkody … sąd uzna, że ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe, nader utrudnione lub oczywiście niecelowe, może w wyroku zasądzić odpowiednią sumę według swej oceny opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy (patrz: Ereciński Tadeusz (red.), „Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom II. Postępowanie rozpoznawcze”, wyd. V, teza 14 do art. 322 i przywołane tam poglądy doktryny i orzecznictwo sądowe). Notabene, tę okoliczność skarżąca dostrzega (str. 5 apelacji), ale nie wykazuje w żadnym miejscu, by Sąd I instancji był w błędzie, iż nie udowodniono wystąpienia szkody majątkowej mającej adekwatny związek przyczynowy z pozbawieniem wolności E. L. (1).

Zarzuty w zakresie zadośćuczynienia ad. 3, 4 i 5

W świetle materiału dowodowego trudno wręcz zrozumieć dlaczego wnioskodawczyni domagała się zadośćuczynienia w wysokości aż 11.060.423,00 zł.

Dla przypomnienia kwestii dotyczących ustalania wysokości zadośćuczynienia należy wskazać na zasady, jakie wynikają zarówno z przepisów kodeksu cywilnego, jak i opartego na nich orzecznictwa sądowego.

Nie budzi żadnych wątpliwości konieczność posiłkowania się w niniejszym postępowaniu, przy ustalaniu wysokości należnego zadośćuczynienia z powodu krzywdy doznanej przez ojca wnioskodawczyni w wyniku przebywania w warunkach pozbawienia wolności od chwili zatrzymania do dnia opuszczenia więzienia, normami prawa cywilnego a dokładniej mówiąc, przepisem art. 445 § 1 k.c. (i art. 445 § 2 k.c. – który odsyła do odpowiedniego stosowania paragrafu pierwszego w przypadku m.in. pozbawienia wolności). Stwierdzić więc należy, że zadośćuczynienie ma formę jednorazowego świadczenia pieniężnego i zarówno na gruncie prawa cywilnego, jak i stosowania właściwych instytucji prawa karnego, jak choćby w przypadku przepisu art. 552 § 4 k.p.k., czy też stosowania przepisu art. 11 w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy lutowej, pełni funkcję kompensacyjną. W art. 445 § 1 k.c. ustawodawca stanowi, że suma zadośćuczynienia powinna być odpowiednia, co oznacza, że powinna odzwierciedlać w pełni rozmiar doznanej krzywdy, tj. stopień cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywność, czas trwania, nieodwracalność następstw i inne okoliczności, których nie sposób wymienić wyczerpująco (por. wyrok SN z dnia 30 stycznia 2004 r., I CK 131/03, OSNC 2005/2/40, wyrok SN z dnia 27 lutego 2004 r., V CK 282/03, LEX nr 183777). Podnosi się, że wysokość zadośćuczynienia powinna być z jednej strony rozumiana szeroko, gdyż obejmuje cierpienia fizyczne, jak i psychiczne a tym samym powinna być odczuwalna dla poszkodowanego i przynosić mu równowagę emocjonalną, naruszoną przez doznane cierpienia psychiczne, ale z drugiej strony powinna być utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa (por. wyrok SN z dnia 14 lutego 2008 r., II CSK 536/07, LEX nr 461725 – także OSP 2010/5/47; wyrok SN z dnia 10 marca 2006 r., IV CSK 80/05, OSNC 2006/10/175; wyrok SN z dnia 26 listopada 2009 r., III CSK 62/09, LEX nr 738354; wyrok Sądu Apel. w W. z dnia 24 maja 2016 r., I ACa 1172/15, LEX nr 2075687; wyrok Sądu Apel. w K. z dnia 23 lutego 2017 r., II AKa 531/16, LEX nr 2278189).

O wysokości zadośćuczynienia powinien decydować rozmiar cierpień jakich doznał pokrzywdzony - tak fizycznych, jak i psychicznych. Rozmiar ten należy każdorazowo określić na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Przyznana suma pieniężna zadośćuczynienia ma stanowić ekwiwalent poniesionej szkody niemajątkowej wynagradzający doznane cierpienia oraz mający ułatwić przezwyciężenie ujemnych przeżyć. Oceniając rozmiar doznanej krzywdy, trzeba zatem wziąć pod uwagę całokształt okoliczności, a więc nie tylko procent uszczerbku, lecz także intensywność cierpień i czas ich trwania oraz nieodwracalność następstw zdarzeń, konieczność korzystania z pomocy innych osób oraz inne czynniki podobnej natury (por. wyrok Sądu Apel. w K. z dnia (...)). Dodać przy tym należy wyraźnie, iż ustawodawca nigdzie nie sprecyzował sposobu ustalenia wysokości zadośćuczynienia, odwołując się do sędziowskiego uznania, opartego na całokształcie okoliczności sprawy. Decydującym kryterium jest rozmiar krzywdy, cierpienia fizyczne w postaci bólu i innych dolegliwości oraz cierpienia psychiczne polegające na ujemnych doznaniach przeżywanych w związku z cierpieniami i następstwami, zwłaszcza trwałym lub nieodwracalnym uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia (por. wyrok Sądu Apel. w Ł. z dnia (...)). Nie ulega przy tym żadnych wątpliwości, iż każdy przypadek powinien być indywidualnie badany i oceniony według kryterium obiektywnego z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy (por. wyrok SN z dnia 3 lipca 2013 r., V KK 464/12, LEX nr 1341290; wyrok SN z dnia 16 kwietnia 2015 r., I CSK 434/14, LEX nr 1712803; wyrok Sądu Apel. w B. z dnia 28 października 2016 r., I ACa 449/16, LEX nr 2166405).

Sąd I instancji uznał, iż za przyjęty w treści zaskarżonego wyroku okres pozbawienia wolności E. L. (1), tj. okres od (...)r. (a więc okres 4,5 roku) doznana przez niego krzywda wymaga rekompensaty w postaci zadośćuczynienia wynoszącego kwotę 756.000 zł

Sąd I instancji wskazał, iż na wysokość tej kwoty składają się dolegliwości, które spotkały E. L. (1) w związku z wydaniem i wykonaniem wyroku byłego Wojskowego Sądu Okręgowego w Ł. z dnia (...) r., które miały niewątpliwie niesprawiedliwy charakter, czasookres odbywania kary, trudne warunki jej wykonywania, brak jego kontaktu z rodziną a zwłaszcza z matką, co znów przekładało się na doznawane przez niego cierpienia psychiczne. Sąd I instancji przy tym zasadnie uznał, iż samo poczucie niesprawiedliwości działań ówczesnych władz w powiązaniu z ustalonymi skutkami izolacji, w tym w związku z rozłąką z rodziną, zrodziło u E. L. (1) słuszne poczucie krzywdy. Mając więc te okoliczności na uwadze, w tym zwłaszcza czasookres odbywania kary a także mając na uwadze fakt, wynikający zresztą z zeznań wnioskodawczyni, iż osadzenie w areszcie i więzieniach negatywnie odbiło się na jego stanie zdrowia psychicznego, jak i fizycznego ustalona kwota 756.000 zł będzie kwotą adekwatną do rozmiaru krzywd doznanych przez E. L. (1) (sekcja 6 formularza uzasadnienia na str. 19-21). Tym samym rację ma Sąd Okręgowy, iż żądana we wniosku kwota 11.060.423. zł jest, cyt.: „ znacząco wygórowana, wręcz abstrakcyjna”, co doprowadziło do słusznej konstatacji, iż przyznanie zadośćuczynienia w tej kwocie stanowiłoby źródło wzbogacenia się (sekcja 6 formularza na str. 19).

Tymczasem apelująca, stawiając zarzuty błędu w ustaleniach faktycznych oraz naruszenia prawa procesowego, które to zarzuty są zbieżne w treści, jedynie wdaje się w polemikę z powyższymi prawidłowymi ustaleniami Sądu I instancji, bowiem odwołuje się dokładnie do tych samych okoliczności, jakie Sąd Okręgowy wziął pod uwagę przy „wyliczeniu” kwoty zadośćuczynienia. Sąd I instancji wziął więc pod uwagę wszystkie okoliczności, na które wskazuje apelująca, co przy niezasadnym zaprzeczaniu temu przez skarżącą czyni tę apelację typowo polemiczną. Przy tym apelująca na temat bardzo ciężkiego stanu zdrowia E. L. (1) wypowiada się ze znaczną przesadą. Trzeba bowiem nadmienić, iż w toku niniejszego postępowania wnioskodawczyni nie udowodniła rzeczywistego stanu zdrowia E. L. (1), jakiego miałby się nabawić w związku z pobytem w izolacji więziennej. Skarżąca jednocześnie gołosłownie, bez żadnego dowodu, gdyż takiego nie ma, podnosi, iż to choroba, jakiej miałby się nabawić w związku z pobytem w zakładzie karnym, doprowadziła jego do przedwczesnej śmierci w wieku 61 lat. Ta okoliczność bowiem ma jedynie wynikać z zeznań E. B. (k. 76), gdy tymczasem z zeznań tych wynika, iż po opuszczeniu więzienia wykonywał ciężką pracę, pracując na budowie, potem jako inspektor handlowy a potem jeszcze jako taksówkarz, przy czym z uwagi na dolegliwości kręgosłupa (a nie związane z chorobą płuc – przyp. SA) nie mógł jeździć jako kierowca, zaś 5 lat przed śmiercią poszedł na rentę, dorabiając jeszcze jako magazynier w (...) (k. 76).

Natomiast same te problemy zdrowotne, które jako oczywiste pojawiły się u osób przebywających w złych warunkach w ówczesnych więzieniach zostały uwzględnione w zasądzonej kwocie.

Należy też zauważyć, iż skarżąca usiłuje wykazać dowolność „wyliczenia” przez Sąd I instancji wysokości krzywdy, starając się nadać określonym okolicznościom dramatyczny, emocjonalny wymiar, o czym świadczą takie sformułowania jak, cyt.: „ ojciec wnioskodawczyni na skutek niesłusznego pozbawienia go wolności został umieszczony w urągających ludzkiej godności warunkach w jednostce penitencjarnej, osadzony wraz z kryminalistami”, „ mierzył się nadto z trudami życia w celi, został osadzony w warunkach więziennych z kryminalistami, stosowane były wobec niego niedozwolone metody śledcze, znęcano się nad nim psychicznie i fizycznie, zmagał się z poczuciem lęku i strachu o własne bezpieczeństwo i bezpieczeństwo rodziny, pozbawiony możliwości utrzymywania więzi z rodziną i przyjaciółmi” (str. 6 uzasadnienia). Tymczasem twierdzenia te dotyczące aż takiego złego, ze znęcaniem się traktowania E. L. (1) nie znajdują w tej sprawie żadnego uzasadnienia. Twierdzenia te bowiem nie znajdują oparcia w żadnym dowodzie przeprowadzonym w sprawie a nie można ich odnosić do spraw innych osób, w których takie okoliczności dotyczące tych właśnie osób wynikały. Sąd I instancji, dając temu dowodowi wiarę, zbagatelizował jednak wspomnienia S. K. (współosadzonego w tej samej sprawie co E. L. (1)) zawarte w publikacji „Wojna, wojna, wojenka” (k. 50-56), w której także wspominał o (...) (czyli E. L. (1) – przyp. SA). Tymczasem z tej publikacji wynika, że w różnych miejscach pobytu w izolacji więziennej warunki bytowe bywały lepsze bądź gorsze a także wspominał, iż nie bito go, nie wspominał o żadnych aktach znęcania się a nadto nawet twierdził, że przesłuchujący go funkcjonariusz był uprzejmy. Te wspomnienia, w tym dotyczące E. L. (1) przeczą więc dywagacjom skarżącej o jak najgorszym traktowaniu ojca wnioskodawczyni a tym samym postawioną argumentację na poparcie zarzutów apelacyjnych, w tym mającej na celu doprowadzenie do zwiększenie zasądzonej kwoty zadośćuczynienia uznać należy za znacznie przesadzoną, nie mającą odzwierciedlenia w dowodach.

Stwierdzić więc należy, iż Sąd I instancji, ustalając „odpowiednią” kwotę należnego wnioskodawczyni zadośćuczynienia za wyrządzoną jej ojcu krzywdę, wynikającą z okoliczności, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy lutowej, wziął pod uwagę wszystkie okoliczności składające się na tę krzywdę.

Z tego też względu, mając na uwadze przytoczone trafnie przez Sąd Okręgowy wskazane wyżej okoliczności (zakładając, jak wspomniano, prawidłowość ustalenia okresu pozbawienia wolności E. L. (1) dokonanego przez Sąd Okręgowy), Sąd Apelacyjny za Sądem I instancji uznał, iż w pełni „odpowiednią” kwotą zadośćuczynienia będzie zasądzona zaskarżonym wyrokiem kwota 756.000 zł, której w żaden sposób, pamiętając o okresie czasu przyjętym przez Sąd I instancji praktycznie za wnioskiem E. B., jaki jest w tej sprawie brany pod uwagę, jak i o okolicznościach, które przyczyniały się do „wyliczenia” krzywdy nie może zostać uznana za kwotę symboliczną.

Na marginesie zaś trzeba wspomnieć, obrazowo to przedstawiając, iż kwota 756.000 zł za okres 1632 dni (54 miesięcy) dla zdecydowanej większości ludzi żyjących i pracujących w kraju, nawet w obecnych warunkach jest kwotą po prostu nieosiągalną. Kwota ta bowiem została przez Sąd Okręgowy ustalona w oparciu o uznanie, przeliczając to na miesiące, iż za każdy miesiąc izolacji E. L. (1) należy zasądzić 14.000 zł, co rzeczywiście nie jest przecież kwotą symboliczną (sekcja 6 uzasadnienia formularzowego na str. 20). Tymczasem przecież zdecydowana mniejszość jest w stanie osiągnąć miesięcznie dochód w granicach 14.000 zł. To porównanie w świetle aktualnych warunków życiowych i realiów społecznych wskazuje więc jednoznacznie na to, iż zasądzona kwota jest kwotą wysoką, ale w omawianym tu przypadku jednocześnie kwotą „odpowiednią” w rozumieniu art. 445 § 1 k.c. Tym samym więc próba wykazywania przez skarżącą, iż ustalona przez Sąd I instancji kwota zadośćuczynienia ma charakter symboliczny i stoi w jaskrawej sprzeczności do wagi krzywd i cierpień, jakich ojciec wnioskodawczyni doznał nie wytrzymuje w okolicznościach tej sprawy krytyki.

W tym zakresie nie mogą przy tym przekonywać zarówno wyliczenia skarżącej zawarte we wniosku a oparte na zupełnie nieosiągalnej dla „normalnego” obywatela Rzeczypospolitej Polskiej wysokości „dniówki” w kwocie 6.777,22 zł (str. 14 wniosku), jak i porównania odnoszące się do kwot zasądzanych za różne dni w różnych sprawach na terenie kraju (str. 14-19). Skarżąca bowiem zapomniała najwyraźniej o zasadzie z art. 8 § 1 k.p.k.

Natomiast również odwoływanie się do kwoty wartości średniego miesięcznego wynagrodzenia nie znajduje żadnego uzasadnienia w sprawach o zadośćuczynienie. Trudno nawet zrozumieć (zarówno poprzez treść wniosku, jak i treść apelacji) dlaczego kwota zadośćuczynienia za okres 1.632 dni miałaby zostać wyliczona poprzez przeliczenie każdego dnia tego okresu przez kwotę stanowiącą równowartość średniego miesięcznego wynagrodzenia a nie na przykład poprzez pomnożenie każdego miesiąca takiego pobytu o tę kwotę, skoro jest tu przecież mowa o miesięcznym a nie dziennym średnim wynagrodzeniu. Jak natomiast wspomniano wyżej, Sąd I instancji pomocniczo dla takiego wyliczenia przyjął kwotę ponad dwa razy wyższą od wskazanej przez skarżącą, tj. kwotę 14.000 zł zadośćuczynienia za 1 miesiąc pozbawienia wolności. To zaś oznacza, iż proponowana przez wnioskodawczynię (i jej pełnomocnika) kwota zadośćuczynienia jest, mówiąc kolokwialnie „wyssana z palca” i w żaden sposób w niniejszym postępowaniu nie mogła zostać zaakceptowana ani przez Sąd I instancji, ani przez Sąd Apelacyjny.

Zarzut w zakresie odsetek ad. 6

Zarzut ten okazał się uzasadniony.

Przepis art. 481 § 1 k.c. stanowi, iż jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Żądanie zasądzenia tych właśnie odsetek zostało wprost wyrażone w pkt 1 wniosku – jeżeli chodzi o zadośćuczynienie i wierzyciel, zgodnie z tym przepisem, ma pełne prawo ich żądania. Tym samym Sąd I instancji, zasądzając w pkt 1 zadośćuczynienie wraz z ustawowymi odsetkami winien wyraźnie wskazać, iż są to odsetki za czas opóźnienia. Zresztą, zdaje się, iż Sąd I instancji dostrzegł tę okoliczność, co wynika z treści uzasadnienia formularzowego w sekcji 6 na str. 18, ale nie zawarł w tym przedmiocie odpowiedniego sformułowania w treści wyroku.

Wniosek

1. zmiana zaskarżonego wyroku poprzez:

- zasądzenie w punkcie 1 odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty,

- zasądzenie na rzecz wnioskodawczyni dalszej kwoty 10.304.423,00 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywę doznaną przez E. L. (1) na skutek niesłusznego pozbawienia go wolności w okresie od (...) r. w związku z działalnością na rzecz niepodległego bytu P. wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

- zasądzenie na rzecz wnioskodawczyni kwoty 365.969,88 zł tytułem odszkodowania za poniesioną szkodę doznaną przez E. L. (1) na skutek niesłusznego pozbawienia go wolności w okresie od (...) r. w związku z jego działalnością na rzecz niepodległego bytu P. wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

2. względnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Ad. 1 tiret pierwsze

Wniosek okazał się zasadny, co wynika z uwzględnienia zarzutu apelacyjnego z pkt 6 i przywołanej tam argumentacji.

Ad. 1 tiret drugie i trzecie

Wnioski okazały się niezasadne z przyczyn, jakie nie pozwoliły na uwzględnienie zarzutów apelacyjnych z punktów od 1 do 5.

Ad. 2

W realiach tej sprawy wniosek okazał się niezasadny. Skoro bowiem została wniesiona apelacja na korzyść wnioskodawczyni a apelująca nie wskazała na żadne okoliczności, które wymagałyby przeprowadzenia w całości postępowania dowodowego na rozprawie, jak i nie wskazała na inne okoliczności, o których mowa w art. 437 § 2 pkt 2 k.p.k., to brak jest podstaw do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny przy tym zauważa, mając na uwadze kierunek apelacji (na korzyść wnioskodawczyni), iż, mimo dostrzegania w tej sprawie istotnych uchybień w zakresie prawa procesowego, jak i błędu w ustaleniach faktycznych, które świadczą o rażącej niesprawiedliwości wydanego wyroku, o czym niżej w sekcji 4, nie mógł, mając na uwadze treść art. 440 k.p.k., uchylić tego wyroku i przekazać sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, gdyż przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd ten nie mógłby wydać orzeczenia „surowszego” a więc bardziej niekorzystnego dla wnioskodawczyni, niż orzeczenie zaskarżone, co wynika z treści art. 443 k.p.k.(patrz też wyrok SN z dnia 4 lutego 2000 r., V KKN 137/99, OSNKW 2000/3-4/31). W niniejszym postępowaniu bowiem w sposób odpowiedni stosuje się przepisy kodeksu postępowania karnego, w tym art. 434 § 1 k.p.k., co w przypadku wnioskodawczyni (osoby represjonowanej lub uprawnionej) znajduje wyraz w treści art. 8 ust. 3 ustawy lutowej (patrz: Szewczyk M. J., „Zakaz reformationis in peius w polskim procesie karnym”, LEX 2015; uchwała SN z dnia z dnia 18 kwietnia 1991 r., I KZP, 5/91, OSNKW 1991/10-12/47).

4. OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Sąd odwoławczy, mając na uwadze niemożność dokonania na niekorzyść wnioskodawczyni ustaleń faktycznych nie zawarł niekorzystnych dla niej ustaleń w treści niniejszego uzasadnienia w sekcji 2. Poniżej natomiast Sąd odwoławczy wskazał na tak rażące uchybienia Sądu I instancji, które w niniejszym postępowaniu odwoławczym nie wywołują dla wnioskodawczyni niekorzystnych skutków, ale jednocześnie nie mogły zostać pominięte (przemilczane) przez Sąd Apelacyjny, jeżeli weźmie się pod uwagę wyjątkowo poważne skutki finansowe związane z popełnieniem przez Sąd I instancji tych uchybień. (...) bowiem tych uchybień przez Sąd Apelacyjny prowadziłoby ze zdroworozsądkowego punktu widzenia do niesłusznego uznania, iż Sąd ten zaaprobował tak rażące uchybienia, które po prostu nie powinny mieć miejsca bądź tych uchybień nie zauważył.

Nawiązując do sygnalizowanych już wyżej okoliczności, które świadczą o rażącej niesprawiedliwości wyroku, ale nie pozwalającej Sądowi odwoławczemu na zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wydanie orzeczenia mniej korzystnego dla wnioskodawczyni, niż orzeczenie zaskarżone, co także odnosi się do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji (art. 440 k.p.k.) postanowił w tym miejscu zwrócić uwagę na jakże ważkie uchybienia, jakich dopuścił się Sąd I instancji a które po prostu nie powinny mieć miejsca. Uchybienia te bowiem nie dotyczą interpretacji przepisów prawa czy to procesowego, czy materialnego, nie dotyczą także ocen, które doprowadziły do oddalenia żądania zadośćuczynienia ponad zasądzoną kwotę, jak i odszkodowania. Okoliczności te bowiem dotyczą oceny zebranego w aktach sprawy materiału dowodowego, a przede wszystkim dokonania ustaleń faktycznych z całkowitym pominięciem istotnego materiału dowodowego w postaci akt Instytutu Pamięci Narodowej, tj. akt źródłowych, które dają obraz rzeczywistego przebiegu postępowania przygotowawczego, rozpoznawczego oraz wykonawczego prowadzonego wobec E. L. (1), co stanowiło rażącą obrazę przepisu art. 410 k.p.k., jak i art. 7 k.p.k., co znów doprowadziło do dokonania ustaleń faktycznych niezgodnych z rzeczywistością a tym samym również do rażącej obrazy art. 2 § 2 k.p.k. Sąd I instancji bowiem nie dokonał prawdziwych ustaleń faktycznych dotyczących jednej z najistotniejszych kwestii, jaką w niniejszej sprawie był okres pozbawienia wolności E. L. (1), który w istotny sposób rzutował na „wyliczenie” wysokości zasądzonego zadośćuczynienia.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Jak już wspomniano wyżej, odwołując się do wniosku złożonego przez pełnomocnika wnioskodawczyni, we wniosku tym domagano się zasądzenia zadośćuczynienia i odszkodowania za krzywdę i szkodę doznaną przez E. L. (1) wskutek pozbawienia go wolności w okresie od (...) r. w związku z jego działalnością na rzecz niepodległego bytu P.. W uzasadnieniu tego wniosku wskazano, iż E. L. (1) został już zatrzymany w dniu zdarzenia (czynu) będącego przedmiotem osądu w sprawie Wojskowego Sądu Okręgowego w Ł., tj. w dniu (...)r. i że przebywał on nieprzerwanie w izolacji więziennej do dnia(...) (str. 4-5 wniosku).

Sąd I instancji w treści zaskarżonego wyroku przyjął, iż E. L. (1) był pozbawiony wolności w okresie od dnia (...) r. i to, mając na uwadze ten okres czasu pozbawienia wolności „wyliczył” wartość „krzywdy” mu wyrządzonej, przyjmując, iż w pełni adekwatna, do wyliczenia tej należności, będzie kwota 14.000 zł zadośćuczynienia za miesiąc pozbawienia wolności.

Sąd I instancji na to ustalenie wskazuje również w treści uzasadnienia formularzowego zaskarżonego wyroku w sekcji 3.1 na str. 4-5. Całość ustaleń faktycznych oparł, poza zeznaniami E. B. (k. 76-77) i wniosku o odszkodowanie (k. 1-12) na takich dokumentach jak: wyrok byłego Wojskowego Sądu Okręgowego w Ł. sygn. akt (...) r. (k. 16-17), postanowienie byłego Najwyższego Sądu Wojskowego z dnia (...)., sygn. akt S. O..(...) (k. 18), świadectwo zwolnienia E. L. (1) z dnia (...) r. (k. 19), życiorys E. L. (1) (k. 25-28), pismo E. L. (1) do Zarządu(...)r, (k. 29-30), pismo Zarządu(...) r. (k. 34), oświadczenie dot. działalności E. L. (1) (k. 36, 42), kwestionariusz osoby ubiegającej się o przyznanie uprawnień kombatanckich (k. 37), informacja (...) Związku (...) z dnia (...)r. (k. 38), informacje (...) Związku (...) (k. 39, 40, 41), rekomendacja wniosku o przyznanie uprawnień kombatanckich przez Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z dnia (...)r. (k. 44), pismo Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z dnia(...)r. (k. 46), decyzja z dnia(...)r. nr (...) o przyznaniu uprawnień przysługujących wdowie – emerytce pozostałej po kombatancie (k. 47), karta członka (...) K. (...) w P. (...), dokumenty(...) (k. 79-94), wypis z księgi więźniów wojskowych (k. 95), wypis z księgi głównej więźniów karnych (k. 96), płyta CD z aktami (...)(k. 97) oraz postanowienie o zastosowaniu aresztu tymczasowego z dnia (...)r. (k. 12(...)). Dowody te zostały wymienione na str. 2-5 uzasadnienia formularzowego w sekcji 3.1 W tym miejscu należy zasygnalizować, iż Sąd I instancji w treści tego uzasadnienia nie wymienił w ogóle akt IPN dot. uwięzienia E. L. (1) o sygn. (...) i (...) (...) znajdujących się na płycie CD-R na k. 103, która została przysłana do Sądu Okręgowego w P. przy piśmie z dnia (...) r. (k. 102) i również akta te zostały zaliczone w poczet materiału dowodowego, co wynika z zapisu na rozprawie z dnia (...) r. (k. 117).

Wracając do dowodów, które Sąd I instancji wskazał, to z zeznań E. B. wynika, iż, cyt.: „ z tego, co mi wiadomo, to ojciec siedział w więzieniu 4 lata i 7 miesięcy” oraz ,że, cyt.: „W. L. (babcia wnioskodawczyni - przyp. SA) przez ten cały okres 4 lat i 7 miesięcy nigdy mojego ojca nie odwiedziła” (k. 76).

Z życiorysu sporządzonego przez E. L. (1), w którym wspomina o zdarzeniu z dnia(...) r. wynika jasno, iż został aresztowany w związku z tym zdarzeniem w lutym (...) r., został za to skazany, odbywał karę więzienia i został zwolniony z więzienia w dniu (...) r. (k. 27-27v). Uważna już lektura tego życiorysu nakazywałaby poddać w wątpliwość ustalenie, iż E. L. (1) został zatrzymany w dniu zdarzenia z(...) r.

Z treści dość nieczytelnej kopii wyroku Wojskowego Sądu Okręgowego w Ł. z dnia (...) r., sygn. akt (...) można wyczytać m.in., iż na poczet orzeczonej wobec E. L. (1) kary pozbawienia wolności zaliczono okres jego tymczasowego aresztowania od dnia (...) r. (k. 17v).

Ten dokument również powinien zastanowić, czy faktycznie E. L. (1) był pozbawiony wolności od (...) r.

Jeszcze większe zastanowienie w tym względzie powinno wynikać z zapoznania deklaracji członkowskiej do (...) r., w której E. L. (1) wskazał, iż w okresie (...) przebywał w więzieniu w K. , w okresie (...) pracował w Zakładach (...) jako kierowca, w okresie (...) ponownie przebywał w więzieniu (k. 32).

Z kopii dokumentu z k. 19 wynika, iż E. L. (1) został zwolniony z odbywania kary pozbawienia wolności w dniu (...)

Z oświadczenia świadka S. K. z dnia (...)r. wynika, iż E. L. (2) został aresztowany w dniu (...)r. i przebywał w więzieniu (...) do dnia (...)r., cyt.: „ kiedy zostaje oswobodzony przez zgrupowanie partyzanckie AK” (k. 36v, 42v).

Dokument ten wprawdzie dla odmiany wskazuje na inny początkowy termin zatrzymania E. L. (1), ale już zgodny jest z deklaracją E. L. (1) z k. 32., iż faktycznie został wypuszczony na wolność w dniu (...) r., gdzie przebywał dłuższy czas.

W Rekomendacji wniosku o przyznanie uprawnień kombatanckich przez Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z dnia(...) r. dot. K. L. (wdowy po E. L. (1)) wskazano, iż E. L. (1) w związku z działalnością związaną z walką o niepodległy byt P. był pozbawiony wolności i przebywał w więzieniu w okresie od(...) r. (k. 44).

Dokumenty z k. 18, 20, 21-24, 29-30, 34, 35, 37, 38, 39, 40, 41, 43, 45, 46, 47, 48 nie wskazują okresu przebywania przez E. L. (1) w więzieniu.

W artykule zawartym w Gazecie (...) w wydaniu z (...) r. wskazano m.in., iż w sprawie (...) (E. L. (2) – przyp. SA) dostał 7 lat i został uwolniony po rozbiciu (...) więzienia a następnie „jeszcze raz wpadł w ręce UB i odsiedział swoje parę latek” (k. 49).

Ten artykuł jest zgodny z tym, co wynika z życiorysu E. L. (1) i oświadczenia S. K..

Z nadesłanych przez IPN do Sądu Okręgowego w P. dokumentów przy piśmie z dnia (...) r. (k. 78-96) w zakresie poruszanego przedmiotu dotyczącego okresu pozbawienia wolności E. L. (1) wynika, iż E. L. (1) w dniu (...)r. został przekazany do więzienia w G. (k. 84) a wcześniej (...) r. został osadzony w więzieniu w Ł. na mocy decyzji Wojskowej Prokuratury Garnizonowej w Ł. i miał odbywać karę 4 lat i 8 miesięcy więzienia do (...)

Z wypisu księgi więźniów wojskowych – Więzienie w Ł. (...) wynika, iż E. L. (1) został przyjęty do więzienia (...)a został doprowadzony w wyniku decyzji Wojskowej Prokuratury Garnizonowej w Ł. i od tego dnia należało liczyć czas trwania kary. Nadto z dokumentu tego wynika, iż został on w dniu (...) r. przeniesiony do innego więzienia – w G. (k. 95).

Z wypisu z Księgi głównej więźniów karnych – Więzienie w Ł. 1945-1948 wynikają tożsame okoliczności jak z w/w wypisu (k. 96).

Wreszcie wśród dokumentów zawartych na płycie CD-R na k. 97, stanowiących akta śledztwa w sprawie przeciwko S. K. i innym, w tym E. L. (1) znajduje się m.in. wymienione przez Sąd I instancji postanowienie o zastosowaniu wobec E. L. (1) aresztu tymczasowego z dnia (...) r. (k. 12). Sąd I instancji nie dostrzegł już jednak, że w tych dokumentach na k. 9 znajduje się protokół przeprowadzenia rewizji osobistej E. L. (1) z dnia 17 lutego 1945 r. przeprowadzonej przez (...) Powiatowy Urząd (...) w O. i pod tym dokumentem E. L. (1) podpisał się jako „aresztowany”. Natomiast z niezauważonego również przez Sąd I instancji aktu oskarżenia zawartego na k. 16-20 tych akt wynika, iż w połowie (...)r. funkcjonariusze P.. Urz. B.. P.. w O. na podstawie meldunku zatrzymali E. L. (1) .

Na płycie tej więcej istotnych dokumentów dotyczących omawianego tutaj przedmiotu nie ma.

Całość tych wszystkich dokumentów, na które powołuje się Sąd I instancji wskazuje wyraźnie, iż E. L. (1) był pozbawiony wolności w zupełnie innym czasie, niż to wynikało z wniosku pełnomocnika E. B. a przede wszystkim nie przez tak długi okres czasu.

Tymczasem Sąd I instancji tym wszystkim dowodom dał wiarę, podnosząc, wprost, cyt.: „sąd nie znalazł żadnych podstaw do podważenia ich autentyczności, czy też prawdziwości zawartych w nich twierdzeń. Dokumenty te nie były także kwestionowane w toku postępowania przez żadną ze stron procesowych, zaś Sąd nie znalazł żadnego powodu, aby uczynić to z urzędu” (sekcja 4.1. uzasadnienia formularzowego na str. 8-9).

Z uwagi na pewne nieścisłości w tych wskazywanych datach trudno jednoznacznie określić ten czas pozbawienia wolności, ale już z dokumentów urzędowych i procesowych z tamtego czasu należy wywodzić, iż E. L. (1) nie został zatrzymany ani (...) r. a tylko w połowie lutego (tu: pewna data to (...)r. a następnie został ponownie osadzony w więzieniu w dniu (...)r. Jak natomiast to wskazywał sam E. L. (1) w złożonym życiorysie a co także wynikało ze wskazanej publikacji prasowej i oświadczenia S. K. początkowy pobyt w Więzieniu (...) został przerwany w wyniku napaści na nie przez oddział partyzancki. Natomiast dokumenty urzędowe dotyczące pobytu E. L. (1) wskazują na jego ponowny pobyt w więzieniu od(...)

Sąd I instancji jednak tych jakże dostępnych dowodów, których przejrzenie nie powinno nastręczać żadnych problemów, nawet nie starał się ich poddać jakiejkolwiek ocenie. Dając im bowiem w całości wiarę nie zwraca uwagi na wskazane wyżej okoliczności dotyczące pobytu E. L. (1) w izolacji więziennej (poczynając od jego zatrzymania) tylko bezrefleksyjnie powiela w sposób oczywiście błędny podany okres w treści złożonego w tej sprawie wniosku, w tym opierając się na wprowadzających w błąd zeznaniach E. B. oraz błędnych, nie zweryfikowanych zapisach w dokumentacji zbowidowskiej, notabene, niezgodnej choćby z oświadczeniem świadka S. K.. Powyższe więc prowadzi do jednoznacznego wniosku, iż Sąd I instancji w zakresie oceny tych dowodów (a raczej rzeczywistego braku tej oceny) dopuścił się rażącej obrazy przepisu art. 7 k.p.k., co znów doprowadziło do dowolnych, bo nieprawdziwych, ustaleń faktycznych odnośnie okresu pozbawienia wolności E. L. (1).

Odpowiedź pewna w tym zakresie znajduje się natomiast w materiałach źródłowych przesłanych przez IPN a zapisanych na płycie CD-R na k. 103. Na płycie tej znajdują się akta o sygn. IPN (...) oraz IPN B. (...), co wynika zresztą z pisma Oddziałowego Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w P. (k. 102).

Zapoznając się z tymi materiałami źródłowymi Sąd Apelacyjny stwierdził, iż płyta ta zawiera akta w sprawie karnej przeciwko S. K. i in. o czyn z art. 225 § 1 kk, tj. dokumenty z akt postępowania w sprawie o sygn. (...) z etapu śledztwa, postępowania rozpoznawczego oraz postępowania wykonawczego, w tym co do ściganego i osądzonego w tym postępowaniu E. L. (1).

Sąd Apelacyjny w dalszej części niniejszego wywodu będzie posługiwał się numeracją stron akt, jaka została tym materiałom nadana przez Instytut Pamięci Narodowej.

Po otwarciu pliku (...) zawierającego akta (...) zauważa się następującego istotne dokumenty, zawierające informacje stanowiące przedmiot niniejszych rozważań, to jest okresu pozbawienia wolności E. L. (1). ale też i inne informacje, które świadczą o niezapoznaniu się z tymi materiałami przez Sąd Okręgowy.

Z dokumentu na str. 1 wynika jasno, iż śledztwo w tej sprawie zaczęto (...) r. Na str. 36 zaś znajduje się postanowienie o wszczęciu śledztwa przeciwko E. L. (1) z dnia (...) r., zaś na str. 37-46 znajdują się protokoły przesłuchania E. L. (1) w charakterze podejrzanego – pierwszy z dnia (...)r. a potem z (...)

Powyższe dokumenty więc tylko wskazują na prawidłowość wskazanego wyżej ustalenia, iż E. L. (1) nie mógł zostać zatrzymany ani w dniu (...) r. a nastąpiło to właśnie w połowie (...) r., przy czym wskazana w dokumentach data (...) r. przemawia za przyjęciem, iż nastąpiło to tego właśnie dnia.

Na str. 47 tych akt znajduje się postanowienie z dnia (...) r. o zastosowaniu wobec E. L. (1) aresztu tymczasowego. Dokument ten został zauważony przez Sąd I instancji, ale po zapoznaniu się z materiałami zawartymi na płycie CD-R na k. 97, ale jak wspomniano wyżej, Sąd I instancji w ogóle nie pochylił się nad jego oceną w zakresie ustalenia daty początkowej pozbawienia wolności E. L. (1).

Na str. 48-49 i 51-52 znajdują się protokoły przesłuchania wyżej wymienionego z (...)r. i (...) r., po czym na str. 55 znajduje się postanowienie z (...) r. o zamknięciu śledztwa w sprawie przeciwko E. L. (1).

Na str. 102-106 znajduje się akt oskarżenia, który zawiera informacje m.in. na temat zatrzymania E. L. (1), o czym już zresztą wyżej wspomniano. Sąd I instancji jednak, mimo iż, jak stwierdził w treści uzasadnienia wyroku, oparł swoje ustalenia na dowodach znajdujących się na płycie z k. 97, na której również znajduje się ten akt oskarżenia, nie wyciągnął z tych dokumentów żadnych wniosków, skoro „nie zauważył”, iż z tego aktu oskarżenia wynikało wyraźnie, iż w tej sprawie E. L. (1) został zatrzymany w połowie (...)r.

Na str. 119-125 znajduje się protokół rozprawy z(...)r. prowadzonej przez Wojskowy Sąd Okręgowy w Ł. na rozprawie w K. w sprawie (...) a na str. 126-129 znajduje się wyrok tego Sądu z dnia (...) r., z którego wynika, iż E. L. (1) został skazany na 7 lat więzienia i na poczet tej kary zaliczono okres tymczasowego aresztowania od(...) r. Kopia tego wyroku została przedłożona przez pełnomocnika wnioskodawczyni, o czym wyżej wspomniano, ale Sąd I instancji co do wskazanego w tym wyroku okresu zaliczenia na poczet kary tymczasowego aresztowania w ogóle się nie wypowiedział.

Na str. 138 akt IPN znajduje się zawiadomienie prokuratora kierowane do Prezesa Wojskowego Sądu Okręgowego w Ł., z którego wynika, że E. L. (1) odbywa karę pozbawienia wolności w Więzieniu w K. od(...)r.

Na str. (...) tych akt IPN znajduje się prośba E. L. (1) o ułaskawienie z dnia (...)r. Z jej treści jasno wynika m.in. to, iż E. L., jak to opisuje, w Więzieniu w K. odbył 5 miesięcy kary a , cyt.: „ po rozbiciu więzienia przez bandę został wypuszczony” i od (...) r. był na wolności , cyt.: „ pracowałem normalnie jak każdy obywatel nie chowając się przed władzami”.

Powyższe pismo, wrazz pismem matki w/w W. L. z dnia (...) r., kierowanym do ówczesnego prezydenta RP B. B., potwierdzającym powyższe okoliczności przedstawione w prośbie u ułaskawienie (pismo na str. 290-291) wskazują jednoznacznie, iż E. L. (1) pozostawał na wolności od (...) r., w którym to dniu został na polecenie Prokuratury Wojskowej przez Milicję Obywatelską aresztowany i odstawiony do dyspozycji Prokuratora i w między czasie została wobec niego orzeczona kara 4 lat i 8 miesięcy pozbawienia wolności. Ponadto z w/w pisma matki E. L. (1) wynika wyraźnie, iż E. L. (1) po opuszczeniu Więzienia w K. zamieszkał u niej w P. w jednym mieszkaniu a następnie podjął pracę w Przedsiębiorstwie Państwowym (...), przy czym matka w/w wspomniała, iż syn, cyt.: „ w myśl swoich przekonań przystąpił jako członek aktywny do (...) ”.

Już te zgodne w treści oświadczenia E. L. (1) i jego matki jasno wskazują na dwie okoliczności : E. L. (1) w dniu (...) r. odzyskał wolność i na wolności przebywał aż do (...) r. a ponadto jego miejsce pobytu było znane, również dla organów ścigania, skoro „jak normalny obywatel” pracował w tym czasie w Przedsiębiorstwie Państwowym (...). Notabene, ta ostania okoliczność związana z pracą E. L. (1) powinna być znana Sądowi I instancji, skoro wynika ona z przywołanego wyżej dokumentu na k. 32 akt niniejszej sprawy.

Na str. 130 tych akt IPN znajduje się postanowienie Najwyższego Sądu Wojskowego w W. z dnia (...) r., z którego wynika, że Sąd ten zmienił z urzędu w/w wyrok Wojskowego Sądu Okręgowego w Ł. z dnia (...) r. poprzez uchylenie części dotyczących skazania E. L. (1) za przestępstwo z art. 28 (...) w zw. z art. 225 § 1 KK i umorzył postępowanie w tym kierunku i zarządził wypuszczenie w/w na wolność, zaś na str. 325 tych akt IPN znajduje się nakaz zwolnienia E. L. (1) z dnia (...) r. a na str. 347 tych akt znajduje się pismo E. L. (1) kierowane do Zarządu Sądownictwa Wojskowego w W. o zatarcie tego skazania, w którym wskazuje na to, że w dniu (...) r. został zwolniony z Więzienia w G..

Powyższe informacje dotyczące odbywania przez E. L. (1) kary pozbawienia wolności jeszcze bardziej znajdują wyraz w dokumentach zawartych w aktach (...)

Abstrahując już od powielonych dokumentów zawartych w poprzednim pliku zauważyć należy, co następuje:

Na str. 45 tych akt znajduje się zawiadomienie Naczelnika Więzienia w K. z dnia (...)r., z którego wynika, iż w tym Więzieniu E. L. (1) został osadzony w dniu (...) r., zaś początek kary liczy się od dnia (...) r., godz. (...)

Ze znajdującego się na str. 57 tych akt IPN protokołu spisanego w dniu (...) r. w domu E. M. – gdzie przed pozbawieniem wolności mieszkał E. L. (1) – wynika, że E. M. przekazał, iż L. mieszkał pod tym adresem do chwili jego aresztowania w (...) r. a potem już jego nie widział.

Na str. 67 tych akt natomiast znajduje się jasne w przekazie zawiadomienie Naczelnika Więzienia w K. z dnia (...) r. kierowane do Wojskowej Prokuratury Rejonowej w Ł., że, cyt.: „ korespondencję Prokuratury z dnia (...) r. … w sprawie L. E. dołączyłem do akt osobowych więźnia L., ponieważ w dniu (...)r. podczas napadu bandy reakcjonistycznej na więzienie takowy został wypuszczony z więzienia ”.

Na str. 66 tych akt IPN znajduje się zawiadomienie Prokuratura Wojskowej Prokuratury Garnizonowej w Ł. o rozesłaniu listów gończych z w/w skazanym z dnia (...) r, a na str. 67 znajduje się sam list gończy dotyczący poszukiwań E. L. (1) z dnia (...)

Na str. 78 tych akt IPN znajduje się pismo z (...) r. Komendanta MO miasta P. „o przekazaniu przytrzymywanego E. L. (1)” do dyspozycji w/w Prokuratury Garnizonowej w Ł., natomiast na str. 79 znajduje się pismo przewodnie prokuratora z dnia (...) r. do przesłanego nakazu wykonania kary do Naczelnika Więzienia w Ł., z którego jasno wynika, iż podczas napadu na Więzienie w K. w dniu(...) r. L. został wypuszczony na wolność.

Na str. 80 znajduje się wskazany w w/w piśmie prokuratora nakaz wykonania kary z dnia (...) r., w którym wskazano, iż dotyczy od kary pozbawienia wolności 4 lat i 8 miesięcy i karę tę należy liczyć od (...)r. i następnie od (...) r.Te okresy odbywania kary wynikają także z obliczenia kary wskazanego na str. 88 tych akt IPN.

Na str. 96-97 tych akt znajduje się pismo matki E. L. (1), W. L., z dnia (...) r., kierowane do Prokuratury Wojskowej w Ł., z którego wynika m.in., iż E. L. (1) został zatrzymany przez MO (...)

Wreszcie na str. 104 tych akt IPN znajduje się zawiadomienie Naczelnika Więzienia w Ł., że (...) r. E. L. (1) został wysłany do Więzienia w G., zaś z pisma Naczelnika Więzienia w G. wynika, iż tego dnia w/w został osadzony w tym Więzieniu (str. 106 akt IPN).

Na str. 165 tych akt IPN znajduje się natomiast zawiadomienie Naczelnika Więzienia w G., że E. L. (1) został zwolniony z Więzienia w dniu (...)

Sąd Apelacyjny nadmienia, iż dla szybszego dostępu do najważniejszych wyżej podanych informacji dokonano skopiowania zawartych na płycie na k. 103 w pliku BU (...) dokumentów na stronach tych akt o numerach 36, 47, 102-106, 126-129, 130, 138, 213-214, 290-291, 325, 347, zawartych na płycie na k. 103 w pliku BU (...) dokumentów na stronach 45, 57, 63, 66, 67, 78, 79, 80, 88, 96-97, 104, 106, 165 a także dokonano skopiowania dokumentu znajdującego się na płycie na k. 97 w pliku (...)na k. 9 a które kserokopie znajdują się na k. 195-197 akt niniejszej sprawy.

Powyższe dowody wynikające z akt źródłowych zawarte na płycie CD-R na k. 103 nie pozostawiają żadnych wątpliwości w zakresie ustalenia czasokresu pozbawienia wolności E. L. (1) w związku z jego skazaniem w (...) r. i na ich podstawie nie da się ustalić (jak to uczynił Sąd I instancji), iż E. L. (1) przebywał w areszcie a następnie w więzieniach w okresie od (...) r. do (...)

Wprawdzie dokumenty łatwo dostępne dla zapoznającego się z aktami sprawy ( pozostałe poza płytą z k. 103) mogły rodzić pewne wątpliwości co do ustalenia czasookresu pobytu E. L. (1) w izolacji więziennej (te wątpliwości wynikały z zeznań E. B. i zapisów w dokumentacji ZBoWiDu,, jak i z jednoznacznego podania w tym zakresie nieprawdy we wniosku pełnomocnika wnioskodawczyni), ale, jak to już wyżej wykazał Sąd Apelacyjny, przy prawidłowej ich ocenie należało wyciągnąć wnioski, iż podane we wniosku o zadośćuczynienie i odszkodowanie dane w tym zakresie, jak i podane te dane przez wnioskodawczynię w złożonych zeznaniach są po prostu nieprawdziwe. Poza tym nieprawdziwe okazały się zapewnienia wnioskodawczyni, iż matka E. L. (1) nie miała z nim kontaktu przez okres 4,5 lat z uwagi na jego pobyt w więzieniu.

Natomiast zapoznanie się z dokumentami zawartymi na wskazanej płycie na k. 103 nie pozostawiają już żadnych wątpliwości w przedmiotowym zakresie. I tak, jak to już omawiano przy poszczególnych dokumentach, wynika z nich jednoznacznie, iż w realiach niniejszej sprawy należy przyjąć, iż E. L. (1) był pozbawiony wolności od dnia zatrzymania, tj. (...)

Poza tym z tych dokumentów jednoznacznie wynika, iż E. L. (1) pracował zawodowo przebywając na wolności między(...) r. a nadto w tym czasie zamieszkiwał w P. ze swoją matką w jej mieszkaniu.

Oczywistość treści tych dokumentów zawartych na k. 103, jak i ilość tych dokumentów, omówionych powyżej, nie pozostawia żadnych złudzeń, iż gdyby Sąd I instancji zapoznał się z nimi, to nie mógłby dokonać ustaleń faktycznych, z których by wynikało, że E. L. (1) był pozbawiony wolności nieprzerwanie w okresie od (...) r. do (...)

Skoro zaś Sąd I instancji nie zapoznał się ze wskazanymi dokumentami a tym samym nie poczynił na ich podstawie żadnych ustaleń faktycznych, to nie ulega wątpliwości, iż Sąd ten dopuścił się rażącej obrazy przepisów art. 410 k.p.k. i art. 2 § 2 k.p.k., która to obraza miała istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku w zakresie wyliczenia wysokości zadośćuczynienia. Skoro bowiem Sąd I instancji ustalił to zadośćuczynienie w wysokości 756.000 zł, uznając, iż za jeden miesiąc pozbawienia wolności zadośćuczynienie to powinno wynosić 14.000 zł, to oczywistym jest, iż przy prawidłowym ustaleniu okresu pozbawienia wolności E. L. (1), wskazanym wyżej, to zadośćuczynienie powinno być znacznie niższe, gdyż obejmowałoby okres ok. 1 roku i 7 miesięcy.

Podkreślić przy tym należy, iż Sąd odwoławczy odniósł wrażenie, iż w niniejszym postępowaniu nie tylko Sąd I instancji, ale i żadna ze stron nie zapoznała się z całością akt postępowania, zwłaszcza z dowodami zawartymi na płycie CD-R na k. 103. Z pewnością bowiem, dostrzegając tak wiele wskazanych wyżej dokumentów, jak i ich treść, prokurator wnosiłby o ustalenie wskazanego wyżej przez Sąd odwoławczy okresu pozbawienia wolności a tym samym wnosiłby o zasądzenie znacznie niższej kwoty zadośćuczynienia. Natomiast wnioskodawczyni a zwłaszcza jej pełnomocnik wykazałyby się (przynajmniej tak należałoby postąpić – uwaga SA) pewną refleksję związaną z jasnymi faktami, wynikającymi z tych dowodów a nie wnosiłyby jak we wniosku z dnia (...) r. (k. 117). Zresztą z oświadczeń złożonych przez strony na rozprawie apelacyjnej, mimo iż zwrócono uwagę na dokumenty, z których wynikał inny okres odbywania przez E. L. (1) kary ani wnioskodawczyni, ani jej pełnomocnik nie wykazały żadnej inicjatywy, by jednak zrewidować swoje stanowisko i chociaż złożyć wniosek o zapoznanie się z tymi dokumentami (k. 193v). Natomiast organ reprezentujący Skarb Państwa (Prezes Sądu Okręgowego w P.) nie wykazywał żadnego zainteresowania tą sprawą a tym samym i zgromadzonymi w sprawie dowodami. Na marginesie należy zaznaczyć, iż z woli ustawodawcy na mocy przepisu art. 8 ustawy z dnia(...) r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2023.1860), z dniem (...) r. (art. 40 ustawy zmieniającej) podmioty wymienione w art. 55 § 2a i 2b k.p.k. nie są stronami w postępowaniach toczących się w trybie ustawy lutowej.

Te wszystkie razem okoliczności, oczywiście w pierwszej mierze związane z brakiem zapoznania się przez Sąd I instancji z najistotniejszymi materiałami dowodowymi spowodowały, iż Sąd I instancji wydał rażąco niesprawiedliwe orzeczenie, którego Sąd odwoławczy, z racji kierunku wniesionej apelacji nie mógł ani „naprawić”, ani uchylić, o czym już wspomniano wyżej przy ustosunkowaniu się do wniosków apelacyjnych.

W realiach niniejszego postępowania, w ocenie Sądu Apelacyjnego, tę sytuację może „naprawić” jedynie postępowanie kasacyjne prowadzone na niekorzyść wnioskodawczyni, które powinno zostać zainicjowane w trybie art. 521 § 1 k.p.k.

5. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1Utrzymano w mocy zaskarżony wyrok co do istoty sprawy, tj. zasądzenia stosownego zadośćuczynienia na rzecz wnioskodawczyni za doznaną przez jej ojca krzywdę z powodu pozbawienia jego wolności w trybie art. 11 ust. 1 ustawy lutowej (pkt 1), oddalenia wniosku o zadośćuczynienie w pozostałym zakresie a także i oddalenie wniosku o odszkodowanie (pkt 2) oraz w zakresie zasądzenia na rzecz wnioskodawczyni zwrotu poniesionych kosztów zastępstwa procesowego (pkt 3) i obciążenia Skarbu Państwa kosztami sądowymi (pkt 4).

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Utrzymanie w mocy zaskarżonego wyroku co do punktów 1 i 2 jest wynikiem uznania niezasadności postawionych w apelacji zarzutów i wniosków, co omówiono wyżej w sekcji 3.

Zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wynika z przytoczonych przez Sąd I instancji przepisów, zaś wysokość zasądzonej kwoty nie jest kwestionowana w sprawie.

Obciążenie Skarbu Państwa kosztami postępowania wynika wprost z treści art. 13 ustawy lutowej.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

0.0.1Zmieniono zaskarżony wyrok w pkt 1 w zakresie zasądzonych odsetek.

Zwięźle o powodach zmiany

Zmiana ta wynika z zasadności postawionego przez apelującą zarzutu w pkt 6, zaś powody tej zmiany wyjaśniono wyżej w sekcji 3 przy ustosunkowaniu się do tego zarzutu.

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

Nie dotyczy

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

Nie dotyczy

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

Nie dotyczy

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

Nie dotyczy

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Nie dotyczy

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Nie dotyczy

6. Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III i IV

Zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawczyni kwoty 240 zł tytułem zwrotu wydatków związanych z ustanowieniem pełnomocnika (braniem przez niego udziału) w postępowaniu odwoławczym wynika wprost z treści art. 13 ustawy lutowej, jak również z tego przepisu wynika konieczność obciążenia Skarbu Państwa kosztami niniejszego postępowania. Natomiast wysokość należności zasądzonej na rzecz wnioskodawczyni wynika wprost z treści § 11 ust. 6 w zw. z § 15 ust. 1 i § 16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10. (...). w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2018 r., poz. 265).

7. PODPIS

P. M. (1) P. G. M. K.

II AKa 113/23

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE