Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 298/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Sąd Okręgowy w P., wyrok z dnia (...) r., sygn. akt (...)

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

I. obraza przepisów postępowania, która miała istotny wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 7 k.p.k., poprzez ustalenie, że ewentualne szykany ze strony współosadzonych były wynikiem charakteru przestępstwa, którego wnioskodawca w rzeczywistości się dopuścił, podczas gdy z wyjaśnień wnioskodawcy wprost wynika, że z uwagi na czyn, w związku z którym odbywał karę pozbawienia wolności:

- był oceniany zarówno przez pracowników więzienia, jak i skazanych w najgorszym wymiarze,

- był traktowany na strasznym poziomie, nie miał żadnych przywilejów, był prześladowany, gnębiony, zarówno przez pracowników więzienia, jak i przez współosadzonych, przebywał w najtrudniejszych warunkach w celach wieloosobowych, zaś służba więzienna nie reagowała na kierowane prośby, w szczególności w zakresie konsultacji medycznych związanych z chorobą cukrzycową, został celowo przeniesiony do Zakładu Karnego w I., oddalonego 400 km od miejsca zamieszkania, zaś w okresie pandemii uniemożliwiano mu kontakt z rodziną, zarówno z małżonką, jak i trzema córkami,

- był złośliwie umieszczany przez wychowawców w celach ze skazanymi za najcięższe czyny: zabójstwa, handel narkotykami,

- był zastraszany, kierowano wobec niego groźby pobicia i utraty życia, w tym także poprzez użycie posiadanej strzykawki i wstrzyknięcie przez współosadzonych nadmiernej dawki insuliny doprowadzającej do śmierci;

II. błąd w ustaleniach faktycznych, przyjęty za podstawę orzeczenia, a mający istotny wpływ na treść orzeczenia, tj. poprzez ustalenie przez Sąd, że stan psychiczny przedstawiony przez wnioskodawcę został znacznie przerysowany i ukierunkowany na bezpodstawne wzbogacenie się oraz, że relacje wnioskodawcy z żoną i córkami pogorszyły się nie wskutek osadzenia celem odbycia kary, lecz ze względu na dopuszczenie się czynu posiadania filmów pornograficznych z udziałem małoletnich, podczas gdy okoliczności odbywania kary pozbawienia wolności dowodzą:

- bardzo silnej depresji, trwającej nie tylko przez okres odbywania kary pozbawienia wolności, tj. 538 dni, ale trwającej do chwili obecnej, pomimo opuszczenia zakładu karnego w dniu (...) r., czego dowodzą stany depresyjne związane z powstałym zespołem pourazowym, stanem lękowym, bezsennością i myślami samobójczymi stanowiące zagrożenie dla życia i zdrowia oraz mające wpływ na istotne pogorszenie zdrowia, które niewątpliwie uzasadniają twierdzenie, iż zadośćuczynienie za ból i krzywdę, której doznał G. B. (1) wielokrotnie przewyższają kryterium przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, które przyjął Sąd I instancji, ustalając kwotę zadośćuczynienia na poziomie 250 zł za dzień,

- z uwagi na odbywanie kary pozbawienia wolności za czyn przeciwko wolności seksualnej, polegający na rozpowszechnianiu treści pornograficznych z udziałem małoletnich, wnioskodawca narażony był na szczególne nękania oraz upokorzenia a także zobowiązany przez aparat służby więziennej do odbywania kary pozbawienia wolności w najtrudniejszych warunkach, w celach wieloosobowych od 4 do 14 osobowych celi połączoną z jednoczesną koniecznością częstej zmiany celi.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

UWAGA! częściowa zasadność dotyczy obu zarzutów

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Przed przystąpieniem do ustosunkowania się do zarzutów apelacyjnych należy przytoczyć okoliczności, dotyczące podstawy domagania się w niniejszym postępowaniu wyższego zadośćuczynienia za niesłuszne odbywanie kary, tj. domagania się zadośćuczynienia w trybie art. 552 § 1 k.p.k.

W pierwszym rzędzie należy podnieść na podstawie akt postępowania w sprawie Sądu Rejonowego w R. o sygn. akt (...), iż G. B. (1), w związku z podejrzeniem posiadania i dalszej dystrybucji filmów pornograficznych z udziałem małoletnich został zatrzymany w dniu (...)(k. 34). Sąd Rejonowy w R. postanowieniem z dnia (...) r. w sprawie (...) zastosował wobec w/w tymczasowe aresztowanie, ale z zastrzeżeniem, o którym mowa w art. 257 § 2 k.p.k. (k. 105-106). W dniu (...) r. zostało złożone poręczenie majątkowe, które przyjęto i jeszcze w tym samym dniu G. B. (1) został zwolniony z aresztu (k. 108-109). Po rozpoznaniu sprawy, pierwszym wyrokiem Sądu Rejonowego w R. z dnia (...) r., sygn. akt (...) G. B. (1) został skazany za przestępstwo z art. 202 § 3 k.k. na karę 2 lat pozbawienia wolności (pkt 1 wyroku), za drugie przestępstwo z art. 202 § 3 k.k. na karę 2 lat pozbawienia wolności (pkt 2 wyroku) i orzeczono wobec niego karę łączną 2 lat pozbawienia wolności (pkt 3 wyroku) oraz orzeczono o zaliczeniu na poczet kary łącznej w/w okresu zatrzymania (k. 217-218). W wyniku rozpoznania złożonej przez obrońcę G. B. (1) apelacji (k. 240-260) Sąd Okręgowy w P. wyrokiem z dnia (...) r., sygn. akt (...) uchylił ten wyrok w całości i sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu w R. do ponownego rozpoznania (k. 281).

Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy w R. w dniu (...)r., sygn. akt (...) wydał wyrok, którym ponownie uznał G. B. (1) za winnego przestępstwa z art. 202 § 3 k.k. (rozpowszechnianie treści pornograficznych z udziałem małoletnich za pomocą programu komputerowego) i za przestępstwo to wymierzył mu karę 2 lat pozbawienia wolności (pkt 1 wyroku), przestępstwa z art. 202 § 3 k.k. (rozpowszechnianie treści pornograficznych z udziałem małoletnich oraz związane z posługiwaniem się zwierzęciem za pomocą programu komputerowego) i za przestępstwo to wymierzył mu karę 2 lat pozbawienia wolności (pkt 2 wyroku) oraz orzekł wobec niego karę łączną 2 lat pozbawienia wolności (pkt 3 wyroku), na poczet której zaliczył okres zatrzymania G. B. (1) od dnia (...)

W wyniku rozpoznania apelacji obrońcy od tego wyroku wyrok ten, po drobnej zmianie w zakresie okresu popełnienia przestępstwa z pkt 2 oraz w zakresie podstawy prawnej orzeczonej w pkt 3 kary łącznej został utrzymany w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w P. z dnia (...) r., sygn. akt (...) (k. 458).

G. B. (2) odbywał tę karę łączną pozbawienia wolności w okresie od (...) co w sposób niebudzący wątpliwości ustalił Sąd I instancji a co znajduje wyraz w treści zaskarżonego wyroku o odszkodowanie i zadośćuczynienie. Powyższy okres czasu wynika także z danych zawartych w w/w aktach Sądu Rejonowego w R. na k. 665-666, 670.

Obrońca od w/w prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w P. złożył kasację (k. 495-510 akt SR). Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia (...) nie uwzględnił wniosku obrońcy o wstrzymanie wykonania zaskarżonego wyroku (k. 534 akt SR), ale już wyrokiem z dnia (...) uchylił zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu w P. do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym (k. 537 akt SR).

Sąd Okręgowy w P., po ponownym rozpoznaniu sprawy w postępowaniu odwoławczym, wyrokiem z dnia (...) r., sygn. akt (...) zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że w pkt 1 uniewinnił G. B. (1) od popełnienia zarzucanego mu w pkt I czynu z art. 202 § 3 k.k. a w ramach zarzucanego mu czynu z pkt II uznał go za winnego posiadania treści pornograficznych z udziałem małoletnich, tj. przestępstwa z art. 202 § 4a k.k. i za przestępstwo to na podstawie tego przepisu wymierzył mu karę 1 roku pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawiesił na okres 3 lat tytułem próby a także na podstawie art. 71 § 1 k.k. wymierzył mu karę grzywny w liczbie 200 stawek dziennych w wysokości po 20 zł każda oraz w pkt 2 w pozostałym zakresie utrzymał ten wyrok w mocy (k. 623 akt SR).

Sąd Okręgowy w P. postanowieniem z dnia (...) r., sygn. akt (...) zaliczył na poczet grzywny okres zatrzymania i tymczasowego aresztowania od (...) oraz okres odbywania kary od (...) r., uznając tę grzywnę za wykonaną w całości a na poczet kary pozbawienia wolności (w domyśle w razie jej zarządzenia – przyp. SA) zaliczył okres odbywania kary od (...) r. (k. 672-673 akt SR).

Powyższe okoliczności nie budzą w tej sprawie żadnych wątpliwości, gdyż znajdują oparcie w przytoczonej wyżej dokumentacji.

Nie ulega wątpliwości, iż podstawą domagania się w niniejszej sprawie odszkodowania za doznaną szkodę i zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wynikłe z wykonania względem G. B. (1) w części kary pozbawienia wolności, której nie powinien był ponieść, w świetle art. 552 § 1 k.p.k. jest odbycie części kary pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w R. z dnia (...) r., sygn. akt (...), utrzymanym w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w P. z dnia (...) r., sygn. akt (...). Okres odbytej kary pozbawienia wolności miał miejsce od (...) który to okres nie jest w tej sprawie kwestionowany przez strony. Okres ten wynosi więc 536 dni a w przybliżeniu ponad 17 miesięcy.

G. B. (1), poprzez ustanowionego przez siebie wnioskodawcę, pierwotnie pismem z dnia (...) r. domagał się zasądzenia od Skarbu Państwa kwoty 100.000 zł zadośćuczynienia i odszkodowania za oczywiście niesłuszne skazanie w tej sprawie (k. 6-13). W piśmie z dnia (...) r. pełnomocnik sprecyzował powyższe żądanie, domagając się 20.258 zł tytułem odszkodowania i 79.742 zł tytułem zadośćuczynienia (k. 21).

Pismem z dnia (...) r. pełnomocnik wnioskodawcy domagał się już zasądzenia kwoty 121.545,48 zł tytułem odszkodowania oraz 100.000 zł tytułem zadośćuczynienia (k. 42).

Wreszcie pismem z dnia (...) r. wnioskodawca rozszerzył zakres żądania i choć nadal domagał się zasądzenia 121.545,48 zł odszkodowania, to w przypadku zadośćuczynienia domagał się zasądzenia kwoty 500.000 zł (k. 56).

Sąd Okręgowy w P., wyrokiem z dnia (...) r., sygn. akt (...) , na podstawie art. 552 § 1 k.p.k. zasądził od Skarbu Państwa na rzecz G. B. (1) odszkodowanie w kwocie 81.319,57 zł oraz zadośćuczynienie w kwocie 134.000 zł (pkt I) a w pozostałej części wniosek o odszkodowanie i zadośćuczynienie oddalił ( pkt II wyroku).

Apelujący nie kwestionuje powyższego rozstrzygnięcia w zakresie odszkodowania. Natomiast kwestionuje je w zakresie zasądzonego zadośćuczynienia, dochodząc do wniosku, iż Sąd I instancji nie uwzględnił szeregu okoliczności bądź ich nie docenił przy ustalaniu wysokości należnego zadośćuczynienia i w ocenie skarżącego należy jeszcze dodatkowo zasądzić kwotę 366.000 zł, co już z zasądzoną kwotą 134.000 zł dawałoby kwotę 500.000 zł.

Mając na uwadze powyższe stanowisko skarżącego w dalszej części niniejszego uzasadnienia Sąd odwoławczy skupi się na kwestiach związanych z zasądzeniem odpowiedniego zadośćuczynienia. Wysokość odszkodowania nie jest bowiem w tej sprawie kwestionowana przez strony, więc brak jest podstaw, by do rozstrzygnięcia w przedmiocie odszkodowania Sąd Apelacyjny zajmował stanowisko.

Na wstępie należy zauważyć, iż Sąd I instancji prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe oraz dysponował wystarczającym materiałem dowodowym, pozwalającym na dokonanie jednoznacznych ustaleń faktycznych zarówno co do ustalenia podstawy domagania się zadośćuczynienia, jak i do ustalenia jego wysokości.

Podstawa wydania tego rozstrzygnięcia wynika z powyższych ustaleń i nie wymaga tu dodatkowego komentarza.

Należy zauważyć, iż choć apelujący stawia zarzuty obrazy przepisów prawa procesowego, jak i błędu w ustaleniach faktycznych, to w rzeczywistości zarzuty te sprowadzają się do kwestionowania wysokości zasądzonego zadośćuczynienia, gdyż Sąd I instancji zasądził je w wysokości 134.000 zł, gdy tymczasem w ocenie skarżącego kwota ta winna zostać ustalona w wysokości 500.000 zł.

Nie budzi żadnych zastrzeżeń konieczność posiłkowania się w niniejszym postępowaniu, przy ustalaniu wysokości należnego zadośćuczynienia z powodu krzywdy doznanej przez wnioskodawcę w wyniku stosowanego wobec niego niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania, normami prawa cywilnego a dokładniej mówiąc, przepisu art. 445 § 1 k.c. (i art. 445 § 2 k.c. – który odsyła do odpowiedniego stosowania paragrafu pierwszego w przypadku m.in. pozbawienia wolności). Stwierdzić więc należy, że zadośćuczynienie ma formę jednorazowego świadczenia pieniężnego i zarówno na gruncie prawa cywilnego, jak i stosowania właściwych instytucji prawa karnego, jak choćby w przypadku przepisu art. 552 § 4 k.p.k., pełni funkcję kompensacyjną. W art. 445 § 1 k.c. ustawodawca stanowi, że suma zadośćuczynienia powinna być odpowiednia, co oznacza, że powinna odzwierciedlać w pełni rozmiar doznanej krzywdy, tj. stopień cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywność, czas trwania, nieodwracalność następstw i inne okoliczności, których nie sposób wymienić wyczerpująco (por. wyrok SN z dnia 30 stycznia 2004 r., I CK 131/03, OSNC 2005/2/40, wyrok SN z dnia 27 lutego 2004 r., V CK 282/03, LEX nr 183777). Podnosi się, że wysokość zadośćuczynienia powinna być z jednej strony rozumiana szeroko, gdyż obejmuje cierpienia fizyczne, jak i psychiczne a tym samym powinna być odczuwalna dla poszkodowanego i przynosić mu równowagę emocjonalną, naruszoną przez doznane cierpienia psychiczne, ale z drugiej strony powinna być utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa (por. wyrok SN z dnia 14 lutego 2008 r., II CSK 536/07, LEX nr 461725 – także OSP 2010/5/47; wyrok SN z dnia 10 marca 2006 r., IV CSK 80/05, OSNC 2006/10/175; wyrok SN z dnia 26 listopada 2009 r., III CSK 62/09, LEX nr 738354; wyrok Sądu Apel. w W. z dnia 24 maja 2016 r., I ACa 1172/15, LEX nr 2075687; wyrok Sądu Apel. w K. z dnia 23 lutego 2017 r., II AKa 531/16, LEX nr 2278189).

O wysokości zadośćuczynienia powinien decydować rozmiar cierpień jakich doznał pokrzywdzony - tak fizycznych, jak i psychicznych. Rozmiar ten należy każdorazowo określić na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Przyznana suma pieniężna zadośćuczynienia ma stanowić ekwiwalent poniesionej szkody niemajątkowej wynagradzający doznane cierpienia oraz mający ułatwić przezwyciężenie ujemnych przeżyć. Oceniając rozmiar doznanej krzywdy, trzeba zatem wziąć pod uwagę całokształt okoliczności, a więc nie tylko procent uszczerbku, lecz także intensywność cierpień i czas ich trwania oraz nieodwracalność następstw zdarzeń (tu: pozbawienia wolności – przyp. SA), konieczność korzystania z pomocy innych osób oraz inne czynniki podobnej natury (por. wyrok Sądu Apel. w K. z dnia 28 marca 2017 r., I ACa 1481/16, LEX nr 2306324). Dodać przy tym należy, iż ustawodawca nigdzie nie sprecyzował sposobu ustalenia wysokości zadośćuczynienia, odwołując się do sędziowskiego uznania, opartego na całokształcie okoliczności sprawy. Decydującym kryterium jest rozmiar krzywdy, cierpienia fizyczne w postaci bólu i innych dolegliwości oraz cierpienia psychiczne polegające na ujemnych doznaniach przeżywanych w związku z cierpieniami i następstwami, zwłaszcza trwałym lub nieodwracalnym uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia (por. wyrok Sądu Apel. w Ł. z dnia 21 marca 2017 r., I ACa 1437/14, LEX nr 2282412). Nie ulega przy tym żadnych wątpliwości, iż każdy przypadek powinien być indywidualnie badany i oceniony według kryterium obiektywnego z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy (por. wyrok SN z dnia 3 lipca 2013 r., V KK 464/12, LEX nr 1341290; wyrok SN z dnia 16 kwietnia 2015 r., I CSK 434/14, LEX nr 1712803; wyrok Sądu Apel. w B. z dnia 28 października 2016 r., I ACa 449/16, LEX nr 2166405).

Sąd I instancji w całości dał wiarę zeznaniom wnioskodawcy, czemu dał wyraz w treści uzasadnienia w sekcji 4 formularza na str. 4. Tak samo uznał za w pełni wiarygodną opinię psychologiczną, przedłożoną przez wnioskodawcę z toku rozprawy, z której wynika stwierdzony u wnioskodawcy zespół stresu pourazowego (sekcja 4 formularza uzasadnienia na str. 4).

Tymczasem nie można zapominać o okolicznościach wynikających wprost z wyjaśnień wnioskodawcy (k. 43v-44v, 57v), które nie zostały przez Sąd I instancji zauważone albo nie zostały docenione przy ustalaniu wysokości należnego zadośćuczynienia. Tymczasem należy przyznać rację wnioskodawcy, iż trafił do zakładu karnego z wyrokiem za przestępstwa, które, cyt.: „ są oceniane zarówno przez pracowników więzienia, jak i skazanych w najgorszym wymiarze” (k. 43v). Nie ulega przecież wątpliwości, iż G. B. (1) został skazany za posiadanie i rozpowszechnianie treści pornograficznych przede wszystkim z udziałem małoletnich a stąd już bliski krok do posądzania takiego skazanego o czyny pedofilskie czy im podobne. „Tajemnicą poliszynela” zaś jest to, iż w związku z takimi zarzutami skazany w zakładzie karnym jest traktowany jak najgorszy człowiek i to praktycznie przez wszystkich, w tym zwłaszcza współwięźniów. Nie dziwi więc stwierdzenie wnioskodawcy, iż był traktowany, cyt.: „ na bardzo strasznym poziomie”, gdyż był, cyt.: „ prześladowany, gnębiony zarówno przez pracowników więzienia, jak i przez skazanych, współosadzonych” oraz przebywał „ w najgorszych celach” (k. 43v). Również nie budzi wątpliwości wskazywana przez skazanego złośliwość pracowników zakładu karnego, polegająca na umieszczaniu go, cyt.: „ w celach z przestępcami z najcięższymi wyrokami, za zabójstwa, za handel narkotykami”, co odczuł na psychice i na zdrowiu (k. 43v). Jak przy tym podniósł wnioskodawca, najgorzej było przebywać w kilkunastoosobowych celach, gdzie warunki były „tragiczne” (k. 44v). Należy zwrócić uwagę, iż z wiarygodnych zeznań wnioskodawcy wynika jasno, iż, cyt.: „ wielokrotnie straszono mnie, groźby pod moim adresem były kierowane o pobicie, czy nawet utratę życia”. Nie budzi też wątpliwości, iż w tym czasie, z uwagi na pandemię koronawirusa, wnioskodawca nie miał praktycznie kontaktu z rodziną, choć początkowo przebywał przez okres 1,5 miesiąca w Zakładzie Karnym w R. a więc w swojej miejscowości, gdzie mieszkała najbliższa rodzina. Potem został przetransportowany do Zakładu Karnego w I. a więc dzieląca odległość około 400 km I. od R. praktycznie znacznie utrudniła jego bezpośrednie kontakty z rodziną. Wnioskodawca wskazał także na niekwestionowany w tej sprawie swój stan zdrowia i związane z tym niedogodności w związku z pobytem w zakładzie karnym. Skazany bowiem jest osobą chorą na cukrzycę typu 1 i musi przyjmować insulinę i dokonywać pomiaru cukru, co było bardzo utrudnione i doszło do sytuacji, gdy było zagrożone jego życie (k. 43v) a także, cyt.: „ poprzez pobyt w zakładzie karnym wszystko się rozregulowało, przez brak dostępu do lekarza specjalisty” (k. 44v). W związku z brakiem możliwości przyjmowania pełnej dawki insuliny następowało przekraczanie norm poziomu cukru, co wiązało się też ze stresem, pojawiły się następstwa neurologiczne i nastąpiło znaczne pogorszenie wzroku. Poza tym, jak wiarygodnie to podał wnioskodawca, samo posiadanie insuliny w celi było dla niego niebezpieczne, ponieważ, cyt.: „ przebywając ze wspomnianymi przestępcami obawiałem się, że ktoś z uwagi na groźby pozbawienia życia, ktoś mógł chcieć wstrzyknąć mi ją złośliwie i ta dawka przekroczona spowodowałaby utratę życia”. Poza tym, jak podał wnioskodawca, nie miał przystosowanej dla siebie odpowiedniej diety cukrzycowej i przez to mocno spadł na wadze (k. 44v).

Skazany również w związku z tym skazaniem spotkał się z ostracyzmem w swojej miejscowości i rodzinie. Nie można bowiem zapominać, iż G. B. (1) mieszka w niewielkim mieście, jakim jest R. a do tego z racji swojego zawodu i wykształcenia (był wówczas zatrudniony w administracji skarbowej – w Izbie Skarbowej a potem w Izbie Administracji Skarbowej we W.) był osobą rozpoznawalną. Po wyjściu zaś z zakładu karnego miał problem ze znalezieniem pracy i to także w związku z lekarskim zakazem wykonywania pracy fizycznej, co także przekładało się na sytuację majątkową w rodzinie w związku z niewielkimi zarobkami, jakie uzyskiwała ze swojej pracy jego żona oraz w związku z obowiązkiem utrzymania dwójki dzieci (k. 43v-44), co również w sposób oczywisty oddziaływało negatywnie na psychikę wnioskodawcy. Wnioskodawca wskazał też na pogorszenie jego relacji rodzinnych w związku z osadzeniem go za przypisane mu przestępstwa a zwłaszcza z 19-letnią córką (k. 44, 44v). Nie dziwi więc bardzo złe samopoczucie wnioskodawcy po opuszczeniu zakładu karnego, gdyż w swoim środowisku lokalnym, jak i rodzinnym czuje się „wyobcowany” (k. 44).

Wnioskodawca, opisując na rozprawie w dniu (...) r. swoje wyobcowanie, „ wykluczenie społeczne”, jak i zaburzenie swoich relacji rodzinnych jednocześnie wskazał na potrzebę udania się po poprzednim przesłuchaniu do specjalisty, gdyż nie mógł już sobie poradzić psychicznie z otaczającą go rzeczywistością. Wnioskodawca wskazał przy tym na traumatyczne wydarzenia mające miejsce podczas odbywania kary, podnosząc, iż przez cały pobyt w zakładzie karnym nie zmrużył oka, ponieważ miał taką sytuację, że musiał czuwać całą dobę, obawiając się zamachów na swoje życie. Wnioskodawca podał przy tym, iż po opuszczeniu zakładu karnego ma kłopoty ze snem i przyjmował leki nasenne (k. 57v).

Wreszcie niekwestionowany w tej sprawie jest fakt, iż rozpoznano u wnioskodawcy, po jego pierwszym przesłuchaniu w niniejszym postępowaniu, wykształcony silny Zespół (...), co stanowi reakcję na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne a to znów oznacza, iż wnioskodawca przeżył silną traumę związaną z ryzykiem utraty życia, zdrowia, bytu, co było związane z jego pobytem w zakładzie karnym. To zaś znów oznacza konieczność podjęcia przez wnioskodawcę pogłębionej konsultacji psychologicznej opartej na długotrwałej terapii celem zminimalizowania ryzyka zawrotu objawów, które bez podjęcia odpowiedniego leczenia wystąpią, co znów może skutkować zagrożeniem dla jego życia lub zdrowia (k. 55, 53-54).

Sąd I instancji dostrzegł znaczną część tych okoliczności (sekcja 3 formularza uzasadnienia na str. 3 uzasadnienia), jednak nie starał się zrozumieć, iż ustalony zespół stresu pourazowego miał oczywisty związek z warunkami pobytu skazanego w zakładzie karnym i z przypisanymi mu przestępstwami, o czym już wyżej wspomniano. Te okoliczności należy rozpatrywać łącznie. Sąd I instancji powyższe okoliczności zbagatelizował, podnosząc, iż, cyt.: „ ewentualne szykany ze strony współosadzonych były wynikiem charakteru przestępstwa, którego wnioskodawca w rzeczywistości się dopuścił, chociaż pierwotnie został ten czyn wadliwie zakwalifikowany”. Jednocześnie Sąd I instancji także przyjął dowolnie, choć przecież uznał pełną wiarygodność zeznań wnioskodawcy, by pogorszenie relacji z żoną i córkami było wynikiem charakteru czynu, jakiego się dopuścił posiadając filmy pornograficzne z udziałem dzieci a nie z powodu osadzenia do odbycia kary ((sekcja 6 formularza uzasadnienia na str. 7).

Tymczasem Sąd I instancji przy tych rozważaniach zapomina, mając na uwadze ostateczne rozstrzygnięcie, jakie zapadło w przedmiotowym postępowaniu, iż wnioskodawca w ogóle nie powinien zostać osadzony w zakładzie karnym, bowiem czyn, jaki mu ostatecznie przypisano, nie był tego rodzaju, by wymagał wymierzenia kary bezwzględnego pozbawienia wolności. Za dowolne więc uznać należy dywagacje Sądu I instancji, iż na wysokość zadośćuczynienia nie wpływały warunki związane z traktowaniem go przez współwięźniów i pracowników zakładów karnych, w których przebywał. Skoro bowiem skazany nie odbywałby kary pozbawienia wolności, to bez wątpienia nie tylko nie przeżyłby tych „koszmarów”, o których zeznawał, ale i nie nabawiłby się również zespołu stresu pourazowego. Również nie uległyby tak znacznemu pogorszeniu stosunki rodzinne wnioskodawcy, bowiem w kręgach rodzinnych, czy sąsiedzkich inaczej odbierana jest osoba, która za określone przestępstwa (tu: natury seksualnej) trafia do więzienia celem odbycia kary pozbawienia wolności, a inaczej, wobec której orzeka się łagodną karę o charakterze wolnościowym, nie mówiąc, co oczywiste, o uniewinnieniu od jednego ze stawianych zarzutów.

Powyżej przytoczony całokształt negatywnych okoliczności związanych z pierwszym skazaniem wnioskodawcy za dwa przestępstwa na karę pozbawienia wolności, którą w części odbył, jak i związanych z tym odbyciem kary w zakładzie karnym dopiero powinien więc stanowić podstawę do ustalenia wysokości zadośćuczynienia. Skoro zaś Sąd Okręgowy w sposób dowolny pominął wskazane wyżej istotne okoliczności, mające wpływ na wysokość tego zadośćuczynienia, to bez wątpienia zaskarżony wyrok w części dotyczącej oddalenia w części wniosku o zasądzenie zadośćuczynienia w kwocie wyższej nie może zostać zaakceptowany w niniejszym postępowaniu apelacyjnym.

Sąd I instancji nie docenił więc i nie wziął pod uwagę wynikających z zarzutu z pkt I szeregu okoliczności, mających wpływ na warunki pobytu w zakładzie karnym, na ograniczone kontakty z rodziną, mimo iż dał zeznaniom wnioskodawcy w pełni wiarę. Tak samo należy przyznać rację skarżącemu, który w zarzucie w pkt II podnosi, iż Sąd I instancji nie docenił stanu psychicznego wnioskodawcy, mającego związek z odbywaniem przez niego kary pozbawienia wolności w zakładzie karnym, starając się ten stan odnieść do charakteru przypisanego mu czynu związanego z posiadaniem treści pornograficznych, o czym także wyżej już powiedziano.

Również, jak już wskazano wyżej, przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia nie bierze się pod uwagę żadnych przeliczników. Tymczasem Sąd I instancji posłużył się takim „przelicznikiem”, przyjmując, że za każdy dzień pozbawienia wolności adekwatna będzie kwota 250 zł, co przy przeliczeniu liczby dni (536) przez tą kwotę da wynik 134.000 zł zadośćuczynienia (sekcja 6 formularza uzasadnienia na str. 7). Należy w tym miejscu odwołać się do poglądu Sądu Najwyższego, zawartego w uzasadnieniu wyroku z dnia(...), iż przy dłuższym pozbawieniu wolności (a taki przecież występuje w niniejszej sprawie – przyp. SA) nie można ograniczać się do ustalenia wartości pieniężnej zadośćuczynienia za jeden dzień pozbawienia wolności i mechanicznego pomnożenia takiej kwoty przez ilość dni niesłusznej izolacji, gdyż ustalone w ten sposób zadośćuczynienie nie może być uznane za odpowiednie do krzywdy wyrządzonej pozbawionemu wolności. W tym sensie więc zarzut postawiony w pkt II apelacji a odnoszący się do przyjęcia wskazanej kwoty 250 zł za jeden dzień pozbawienia wolności jest zasadny. Niezasadne jest natomiast podnoszenie przez skarżącego pełnomocnika, iż wyższy powinien być ten „przelicznik” za jeden dzień (str. 10 apelacji), gdyż nie ma żadnych podstaw, by w ten sposób wyliczać wysokość zadośćuczynienia.

Nie ulega wątpliwości, iż G. B. (1), osoba dotąd niekarana, o nieposzlakowanej opinii, wykonywująca zawód zaufania publicznego, przebywał w zakładzie karnym przez długi okres czasu, tj. ponad 17 miesięcy (536 dni). G. B. (1) bez wątpienia podczas tego pobytu w dwóch zakładach karnych przeżył wyjątkowo traumatyczne przeżycia, co było w sposób oczywisty związane z przypisanymi mu czynami. O tych przeżyciach, jak i związaniu tych przeżyć z tymi zarzutami wypowiedziano się wyżej szczegółowo. Nie ulega wątpliwości, iż w toku odbywania kary u wnioskodawcy pojawiły się problemy zdrowotne związane z cukrzycą typu 1 i koniecznością przyjmowania z tego tytułu insuliny, jak i związane z trudnością przestrzegania przez wnioskodawcę odpowiedniej diety. Także nie może budzić zastrzeżeń fakt, iż w związku z tym prawomocnym skazaniem wnioskodawcy za dwa przestępstwa natury seksualnej na karę pozbawienia wolności, jak i w związku z odbywaniem tej kary pogorszyły się relacje rodzinne skazanego. Oczywistym jest przy tym, iż skazany, który do tej pory był o nieposzlakowanej opinii, spotkał się z ostracyzmem społecznym, jak i wykluczeniem w swojej rodzinie. Poza tym, skazany, przebywając już na wolności po opuszczeniu zakładu karnego nadal zmagał się z problemami psychicznymi, mającymi związek z traumatycznymi przeżyciami, jakie spotkały go w zakładzie karnym, które to problemy zostały zdiagnozowane jako zespół stresu pourazowego.

Dopiero te wszystkie okoliczności a nie tylko niektóre, jak to przyjął Sąd I instancji, pozwalały na ustalenie właściwej, czyli odpowiedniej wysokości zadośćuczynienia.

Z tego też względu, mając na uwadze przytoczone przez Sąd Okręgowy wskazane wyżej okoliczności, jak i przywołane wyżej dodatkowe okoliczności, prawidłowo wyeksponowane przez skarżącego a niedocenione przez Sąd I instancji, Sąd Apelacyjny ostatecznie uznał, iż w pełni „odpowiednią” kwotą zadośćuczynienia (wraz z kwotą zasądzoną) będzie kwota 340.000 zł i dlatego też, zmieniając ze wskazanych wyżej powodów zaskarżony wyrok, na podstawie art. 438 pkt 3 k.p.k. w zw. z art. 437 k.p.k. podwyższył na rzecz wnioskodawcy zasądzone przez Sąd I instancji zadośćuczynienie do tej kwoty.

Jednocześnie Sąd odwoławczy zauważa, iż brak było podstaw do zasądzenia wyższego zadośćuczynienia, zwłaszcza w wysokości żądanej kwoty 500.000 zł. Apelujący bowiem tym samym okolicznościom, które wyżej przytoczono, stara się w apelacji nadać większy wydźwięk, by wykazać, że zasądzona kwota zadośćuczynienia w zaskarżonym wyroku jest orzeczona w zaniżonej wysokości. Zresztą, jak wskazano wyżej, apelujący w sposób nieakceptowalny stara się wyliczyć tę kwotę, przyjmując „przelicznik” wynoszący 932,80 zł za każdy z 536 dni pozbawienia wolności. Tymczasem nie można zapominać, iż okoliczności te, które przemawiały za orzeczeniem wyższego zadośćuczynienia, choć same w sobie ważkie, nie uzasadniają podwyższenia o kwotę ponad 340.000 zł i tak przecież wysokiego zadośćuczynienia, które przecież zostało zasądzone za okres wynoszący ponad 17 miesięcy pozbawienia wolności, a nie za okres znacznie dłuższy, który wymagałby znacznie wyższej rekompensaty tytułem zadośćuczynienia. Poza tym ta przyjęta przez Sąd I instancji wysokość zadośćuczynienia także uwzględnia przeżycia psychiczne wnioskodawcy, jakie miały miejsce po opuszczeniu przez niego zakładu karnego, w tym związane z rozpoznaniem u niego zespołu stresu pourazowego.

Na marginesie zaś trzeba wspomnieć, obrazowo to przedstawiając, iż kwota około 20.000 zł za okres miesiąca dla zdecydowanej większości ludzi żyjących i pracujących w kraju jest kwotą po prostu nieosiągalną. Zdecydowana mniejszość bowiem jest w stanie miesięcznie osiągnąć dochód w granicach 20.000 zł, zaś sam wnioskodawca osiągnął w 2019 r. roczny dochód netto 58.100,08 zł (takie wyliczenie przyjął Sąd I instancji w sekcji 6 formularza uzasadnienia na str. 5). To porównanie w świetle aktualnych warunków życiowych i realiów społecznych wskazuje więc jednoznacznie na to, iż zasądzona kwota jest kwotą wysoką, ale w omawianym tu przypadku jednocześnie kwotą „odpowiednią” w rozumieniu art. 445 § 1 k.c., tym bardziej, że także uwzględnia ona okoliczności składające się na krzywdę wnioskodawcy, jakie zaistniały po opuszczeniu przez niego zakładu karnego.

Powyższe więc przekonuje, że w realiach tej sprawy zasądzona na rzecz wnioskodawcy G. B. (1) ostatecznie kwota zadośćuczynienia w wysokości 340.000 zł, a więc w kwocie o 206.000 zł wyższej od kwoty zasądzonej przez Sąd I instancji, stanowi „odpowiednią” rekompensatę za doznaną przez wnioskodawcę krzywdę. Tym samym brak jest podstaw do przyjęcia, że i ta kwota powinna być znacznie wyższa, co w pozostałej części czyni bezzasadnym zarzuty apelacyjne. Skoro zaś ostatecznie, w uwzględnieniu częściowo postawionych zarzutów apelacyjnych Sąd Apelacyjny uznał, iż kwota 340.000 zł stanowi odpowiednią i realną rekompensatę za doznaną przez G. B. (1) krzywdę, to oczywistym jest zarazem, że żądana przez niego jakakolwiek kwota wyższa, w tym sięgająca kwoty 500.000 zł byłaby kwotą wygórowaną, nieodpowiednią do doznanej krzywdy, w świetle prawidłowo ustalonych okoliczności sprawy.

Sąd Apelacyjny więc, nie znajdując żadnych podstaw do uwzględnienia apelacji w większym zakresie, w tym także podstaw branych pod uwagę z urzędu, na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. utrzymał w mocy zaskarżony wyrok w pozostałej części. Jedynie dodatkowo, mając na uwadze wyrażone przez apelującego żądanie dotyczące odsetek ustawowych za opóźnienie Sąd Apelacyjny, podwyższając kwotę zadośćuczynienia jednocześnie zasądził ją wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wydania wyroku do dnia zapłaty.

Wniosek

Zmiana zaskarżonego wyroku w pkt II co do istoty i zasądzenie kwoty 366.000 zł zadośćuczynienia (tj. dodatkowo obok dotychczasowej kwoty 134.000 zł orzeczonej w pkt I wyroku) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wydania wyroku do dnia zapłaty.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek okazał się częściowo zasadny, tj. do kwoty 340.000 zł zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wydania wyroku do dnia zapłaty. Powyższe wynika z ustosunkowania się do zarzutów apelacyjnych, o czym szerzej wypowiedziano się wyżej. Należy tylko wspomnieć, iż Sąd odwoławczy, zgadzając się z wnioskiem, iż zasądzona kwota zadośćuczynienia powinna zostać wypłacona wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia (daty) uprawomocnienia się wyroku wydał orzeczenie zgodnie z zasadami prawa cywilnego, wskazując, iż kwotę zadośćuczynienia zasądza z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, które należą się od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, co wynika z zasady określonej w art. 481 § 1 k.c. (patrz także: postanowienie SN z dnia 14 maja 2019 r., IV KK 659/18, LEX nr 2657484; wyrok Sądu Apel. w W. z dnia 8 października 2018 r., II AKa 193/18, LEX nr 2586137; wyrok Sądu Apel. w L. z dnia 19 maja 2021 r., I ACa 856/19, LEX nr 3206556).

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Nie dotyczy

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1Utrzymano w mocy zaskarżony wyrok co do rozstrzygnięcia w zakresie oddalenia żądania wniosku o kwotę ponad 340.000 zł zadośćuczynienia (pkt II), co do rozstrzygnięcia z przedmiocie zasądzenia na rzecz wnioskodawcy kwoty 288 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz w przedmiocie poniesienia przez Skarb Państwa kosztów postępowania (pkt III) – art. 437 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Utrzymanie w mocy zaskarżonego wyroku w pkt II jest wynikiem uwzględnienia wniesionej apelacji w zakresie żądania podwyższenia zasądzonego zadośćuczynienia do kwoty 340.000 zł i nieuwzględnienia tego żądania ponad tę kwotę (do kwoty 500.000 zł), o czym szerzej wypowiedziano się wyżej przy ustosunkowaniu się do zarzutów i wniosków apelacyjnych. Obciążenie Skarbu Państwa kosztami sądowymi oraz zwrot uzasadnionych wydatków wnioskodawcy z tytułu ustanowienia jednego pełnomocnika znajduje oparcie w treści art. 554 § 4 k.p.k., przy czym kwota tych zasądzonych wydatków nie jest w tej sprawie kwestionowania przez strony.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

0.0.1Zmieniono zaskarżony wyrok w części dotyczącej oddalenia wniosku o zasądzenie zadośćuczynienia ponad kwotę zasądzonych 134.000 zł (pkt II) – art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach zmiany

Powody tej zmiany są wynikiem uwzględnienia wniesionej apelacji w zakresie żądania podwyższenia zasądzonego zadośćuczynienia ponad kwotę 134.000 zł do kwoty 340.000 zł, o czym szerzej wypowiedziano się wyżej przy ustosunkowaniu się do zarzutów i wniosków apelacyjnych.

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

Nie dotyczy

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

Nie dotyczy

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

Nie dotyczy

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

Nie dotyczy

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Nie dotyczy

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Nie dotyczy

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III i IV

Obciążono Skarb Państwa kosztami postępowania odwoławczego z uwagi na jednoznaczny przepis art. 554 § 4 zd. 1 k.p.k., gdyż postępowanie niniejsze jest wolne od kosztów sądowych. Natomiast z art. 554 § 4 zd. 2 k.p.k. wynika obowiązek zwrotu od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy uzasadnionych wydatków z tytułu ustanowienia jednego pełnomocnika w razie uwzględnienia roszczeń choćby w części, co ma miejsce w niniejszym postępowaniu. Wysokość tych wydatków, zgodnie z wnioskiem (tu: kwota 240 zł), znajduje swoje odbicie w treści § 11 ust. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800 z późn. zm.).

7.  PODPIS

I. P. M. Ś. M. K.