Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 grudnia 2023 r.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Piotrkowie Trybunalskim,

Wydział V w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant: st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 23 listopada 2023 r. w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z powództwa A. A., prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą (...) A. A. z siedzibą w W.

przeciwko pozwanemu P. S.

o odszkodowanie

na skutek apelacji pozwanego P. S. od wyroku Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 25 stycznia 2023 r. sygn. akt IV P 41/21

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od pozwanego P. S. na rzecz powódki A. A., kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za II instancję;

Sygn. akt V Pa 32/23

UZASADNIENIE

Powódka A. A., prowadząca działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w W., wystąpiła z pozwem przeciwko pozwanemu P. S. o zapłatę kwoty 1.400 zł tytułem odszkodowania za nieuzasadnione rozwiązanie przez pozwanego jako pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia oraz o zapłatę kwoty 2.400 euro tytułem odszkodowania za wyrządzoną powódce przez pozwanego szkodę w pełnej wysokości w związku z nieuzasadnionym rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy umyślnej pozwanego (zgodnie z art. 114-122 k.p.).

W piśmie nadesłanym w dniu 12 sierpnia 2021 roku (k. 178-179) pełnomocnik powódki zmodyfikował powództwo w ten sposób, że wniósł o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki:

1.  odszkodowania w kwocie 1.400 zł za nieuzasadnione rozwiązanie przez pozwanego (pracownika) umowy o pracę na podstawie art. 55 § 1 ¹ k.p. wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia doręczenia pozwanemu odpisu pozwu do dnia zapłaty;

2.  odszkodowania w wysokości 2.003,79 EUR wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia doręczenia pozwanemu pisma zawierającego zmianę powództwa do dnia zapłaty za wyrządzoną powódce szkodę w pełnej wysokości w związku z nieuzasadnionym rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia, tj. z winy umyślnej pozwanego (art. 114-122 k.p.).

Na rozprawie w dniu 8 października 2021 roku pełnomocnik powódki cofnął pozew ze zrzeczeniem się roszczenia w zakresie przewyższającym kwotę 2.003,79 EUR.

Kolejnej zmiany powództwa pełnomocnik powódki dokonał w piśmie nadesłanym w dniu 9 listopada 2021 roku w zakresie żądanego od pozwanego odszkodowania za wyrządzoną powódce szkodę w pełnej wysokości w związku z nieuzasadnionym rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia, tj. z winy umyślnej pozwanego (art. 114-122 k.p.), wnosząc o zasądzenie z tego tytułu od pozwanego na rzecz powódki kwoty 1.939,22 EUR, cofając powództwo ze zrzeczeniem się roszczenia co do kwoty 64,57 EUR (k. 218-232).

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 25 stycznia 2023 roku Sąd Rejonowy w Tomaszowie w sprawie o sygn. akt IV P 41/21:

- w pkt zasądził od pozwanego P. S. na rzecz powódki A. A. kwotę 1.400 zł tytułem odszkodowania za nieuzasadnione rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 19 maja 2021 roku do dnia zapłaty;

- w pkt 2 umorzył postępowanie w zakresie kwoty 460,78 EUR;

- w pkt 3 oddalił powództwo w pozostałej części;

- w pkt 4 zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę 2003,13 zł. tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty;

- w pkt 5 nakazał pobrać od powódki na rzecz Skarbu Państwa -Sądu Rejonowego w Tomaszowie M.. kwotę 519,57zł. tytułem wydatków za opinię biegłego poniesionych przez Skarb Państwa od oddalonej części powództwa;

Podstawą wyroku były następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu Rejonowego:

A. A. prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w W..

P. S. był zatrudniony przez pozwaną jako kierowca ciągnika siodłowego na podstawie dwóch kolejno zawartych umów o pracę na czas określony. Pierwsza z umów została zawarta na okres od 16 listopada do 31 grudnia 2020 roku, natomiast druga (zawarta w dniu 31 grudnia 2020 roku) na okres od 4 grudnia 2021 roku do 31 grudnia 2021 roku.

W umowie o pracę zawartej w dniu 31 grudnia 2020 roku wynagrodzenie powoda ustalono na kwotę 2.800 zł brutto miesięcznie.

P. S. jeździł ciągnikiem siodłowym marki D. na zmianę z innym pracownikiem powódki. Z ostatniego wyjazdu służbowego w okresie zatrudnienia u A. A. powrócił w dniu 8 kwietnia 2021 roku. W okresie od 9 do 28 kwietnia 2021 roku nie odbywał podróży służbowych.

W okresie 4-11 kwietnia 2021 roku A. A. wraz z rodziną przebywała na urlopie w Egipcie. Podjęte w dniach 2 i 8 kwietnia 2021 roku próby zdalnego odczytu danych z karty kierowcy powoda nie powiodły się.

Wynagrodzenie za marzec 2021 roku zostało P. S. przelane przez powódkę na jego rachunek bakowy w dniu 13 kwietnia 2021 roku (data polecenia przelewu). Na rachunek bankowy pozwanego wpłynęła z tego tytułu w dniu 14 kwietnia 2021 roku kwota 1.546,11 zł. Zazwyczaj z tego tytułu wpływała na rachunek pozwanego kwota 2.061,67 zł.

W dniu 26 kwietnia 2021 roku R. A. (mąż powódki), który jest pełnomocnikiem powódki w ramach prowadzonej przez A. A. działalności gospodarczej odbył z pozwanym rozmowę telefoniczną z zapytaniem, czy pozwany jest gotowy do kolejnego wyjazdu. Pozwany gotowość do wyjazdu potwierdził, ale pod warunkiem otrzymania wyrównania wynagrodzenia za marzec do kwoty wcześniej z tego tytułu otrzymywanej. Wobec stwierdzenia, że całość kwoty została mu wypłacona i już więcej wypłacone nic nie zostanie pozwany stwierdził, że rozwiązuje umowę o pracę i w tym samym dniu wysłał listem poleconym do powódki oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę.

W dniu 28 kwietnia 2021 roku R. A. zatelefonował do P. S. próbując nakłonić do go wyjazdu w trasę. Po tej rozmowie, w dniu 28 lub 29 kwietnia 2021 roku, do pozwanego zatelefonowała powódka informując, że było umówione zlecenie i pozwany będzie z tego tytułu obciążony.

Pismem z dnia 26 kwietnia 2021 roku (w tym samym dniu nadanym pocztą listem poleconym) P. S. rozwiązał z powódką, jako pracodawcą, umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia na podstawie art. 55 k.p. Jako przyczynę rozwiązania umowy o pracę pozwany podał nieterminową wypłatę pensji za miesiąc marzec oraz bezpodstawne niewypłacenie części wynagrodzenia.

W dniu 4 maja 2021 roku pracodawca wystawił pozwanemu świadectwo pracy, w którym wskazał, że pracownik wykorzystał urlop wypoczynkowy w wymiarze 26 dni oraz że nie korzystał z urlopu bezpłatnego. W świadectwie pracy podano również, że w okresie zatrudnienia nie wystąpiły okresy nieskładkowe uwzględniane przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty.

A. A. w ramach prowadzonej działalności gospodarczej przyjęła w dniu 28 kwietnia 2021 roku zlecenie transportowe obejmujące załadunek w dniu 29 kwietnia 2021 roku o godz. 20:00 w Ś. i rozładunek w dniu 3 maja 2021 roku w O. (Szwecja). Należność dla przewoźnika miała wynieść 2.400 euro. Wobec rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia przez P. S. oraz ze względu na to, że drugi z kierowców, jeżdżący tym samym co powód samochodem (...), chciał iść na urlop, zlecenie to nie zostało przez powódkę zrealizowane.

Pismem z dnia 4 maja 2021 roku P. S. wezwał pracodawcę do zapłaty kwoty 515,56 zł tytułem „nieuregulowanych płatności za miesiąc marzec wynikających ze stosunku pracy”.

W odpowiedzi na powyższe wezwanie do zapłaty A. A. w skierowanym do pozwanego piśmie z dnia 12 maja 2021 roku podała, że wypłacone pozwanemu wynagrodzenie uwzględnia okres jego nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy w okresie od 8 do 15 marca 2021 roku.

Wynagrodzenie dodatkowe za marzec i kwiecień 2021 roku zostało przelane na rachunek bankowy powoda w dniu 14 maja 2021 roku.

Sąd Rejonowy na podstawie art. 61 ¹ k.p. uznał za zasadne żądanie powódki zapłaty odszkodowania w kwocie 1.400 zł. za nieuzasadnione rozwiązanie przez pozwanego umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 § 1 ¹ k.p.

Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisu art. 55 § 1 ¹ k.p., zgodnie z którym pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika. W myśl art. 55 § 2 k.p. oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie, z podaniem przyczyny uzasadniającej rozwiązanie umowy. Przepis art. 52 § 2 k.p. stosuje się odpowiednio. Oznacza to, iż oceniając zasadność rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia, w pierwszej kolejności należy rozstrzygnąć, czy pracodawca naruszył podstawowy obowiązek (obowiązki) wobec pracownika, dopiero pozytywna odpowiedź na to pytanie aktualizuje konieczność rozważenia, czy naruszenie to miało charakter ciężki. Należy przy tym zauważyć, że ponieważ ustawodawca zastosował w art. 55 § 1 ¹ k.p. takie samo określenie sankcjonowanego zachowania pracodawcy, jak określenie w art. 52 § 1 k.p. zachowania pracownika, upoważniającego pracodawcę do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, to uzasadnione jest twierdzenie, że określenia te mają analogiczną (z uwzględnieniem różnic w konstruowaniu winy pracodawcy) treść. W pewnych sytuacjach zagrożenie istotnych interesów pracownika może wynikać z samych podmiotowych okoliczności naruszenia obowiązków, np. dużego nasilenia złej woli pracodawcy (osoby działającej za pracodawcę) umyślnie i uporczywie naruszającego prawa pracownika. Jeśli chodzi o wynagrodzenie, to sporadyczne niewypłacenie jego drobnej części nie jest ciężkim naruszeniem obowiązku pracodawcy, przy czym dla oceny, czy ta część jest drobna, powinno się ją porównać z całym wynagrodzeniem pracownika (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 czerwca 2017 roku w sprawie II PK 198/16).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 18 marca 2015 roku w sprawie sygn. akt I PK 197/14) wynika, że przesłanką przewidzianego w art. 61 ¹ k.p. odszkodowania jest wyłącznie nieuzasadnione rozwiązanie przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy, nie uprawnia zaś do odszkodowania naruszenie przez pracownika wymagań formalnych określonych w art. 55 § 2 k.p. (pominięcie formy pisemnej, niepodanie przyczyny oraz przekroczenie miesięcznego terminu).

Jak stanowi art. 61 ² § 1 k.p. odszkodowanie, o którym mowa w art. 61 ¹ , przysługuje w wysokości wynagrodzenia pracownika za okres wypowiedzenia. W przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony, odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia.

Uzasadniając rozwiązanie umowy o pracę z powódką bez wypowiedzenia pozwany powoływał się na nieterminowe wypłacenie wynagrodzenia za miesiąc marzec oraz bezpodstawne niewypłacenie części wynagrodzenia.

Bezspornym zdaniem Sądu Rejonowego pozostawało w okolicznościach sprawy nieterminowe wypłacenie pozwanemu wynagrodzenia za marzec 2021 roku.

Sąd Rejonowy podzielił stanowisko pozwanego co do braku podstaw uznania przez powódkę okresu pozostawania przez pozwanego w dyspozycji pracodawcy i oczekiwania na kolejne zlecenie transportowe (od 8 do 15 marca 2021 roku) jako urlop bezpłatny. Za bezpodstawne zdaniem Sądu Rejonowego, bo bez uzgodnienia z pozwanym, występujące wcześniej okresy oczekiwania na powrót samochodu, którym pozwany jeździł na zmianę z innym kierowcą, były kwalifikowane przez A. A. jako urlop wypoczynkowy pozwanego.

Zgodnie bowiem z art. 152 § 1 k.p. pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego, zwanego dalej ,,urlopem''. Wskazana w powołanym przepisie zasada nieprzerwanego urlopu nakłada na pracodawcę obowiązek udzielenia urlopu w całości jako jeden nieprzerwany okres. Dzielenie urlopu może nastąpić tylko na wniosek pracownika (a w przypadku określonym w art. 167 ² k.p.– na jego żądanie), przy czym, zgodnie z art. 162 k.p., przynajmniej jedna część powinna obejmować nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych. Wyjątkiem od zasady nieprzerwanego urlopu jest sposób nabywania prawa do urlopu w roku kalendarzowym, w którym pracownik podejmuje pierwszą w życiu pracę (art. 153 § 1 k.p.). Ponadto wyjątek od zasady udzielania urlopu wypoczynkowego na wniosek pracownika przewiduje art. 167 ¹ k.p., ale przepis ten w sprawie niniejszej nie znajduje zastosowania.

Wskazać należy, że „udzielanie” przez pracodawcę urlopu w sposób sprzeczny z powołanymi powyżej przepisami i celem urlopu wypoczynkowego, podyktowane bieżącymi potrzebami pracodawcy stanowi ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracodawcy wobec pracownika. Niemniej jednak nie taką przyczynę rozwiązania umowy o prace bez wypowiedzenia wskazał pozwany w oświadczeniu przesłanym pracodawcy.

Z kolei zgodnie z brzmieniem art. 174 § 1 k.p. pracodawca udziela urlopu bezpłatnego na pisemny wniosek pracownika. Jak wskazuje się w orzecznictwie (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 16 lipca 2009 roku, II PK 13/09 oraz z dnia 12 sierpnia 2004 roku, III PK 42/04), jest to w istocie rzeczy umowa o urlop bezpłatny, albowiem obie strony muszą w tym zakresie złożyć zgodne oświadczenia woli, do których stosuje się odpowiednio - na podstawie art. 300 k.p. - przepisy Kodeksu cywilnego. Okresu urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze (art. 174 § 2 k.p.). Przesądza to między innymi o tym, że za czas przebywania na urlopie bezpłatnym pracownik nie nabywa prawa do urlopu wypoczynkowego. Co więcej, okres urlopu bezpłatnego, to okres zawieszenia praw i obowiązków ze stosunku pracy, a pracownik nie podlega w tym czasie ubezpieczeniu zdrowotnemu i emerytalnemu. Wniosek pracownika o urlop bezpłatny powinien wskazywać czas trwania urlopu, co z jednej strony oznacza, że pracodawca bez uzgodnienia z pracownikiem nie może mu udzielić urlopu w czasie innym niż określony w jego pisemnym wniosku, z drugiej jednak - że do pracodawcy należy decyzja, czy udzieli urlopu w wymiarze oznaczonym przez pracownika, czy też w wymiarze krótszym (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 października 2003 roku w sprawie I PK 559/02).

Ponadto, zgodnie z art. 12 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity Dz. U. z 2022 r., poz. 1732 ze zm.) zasiłek chorobowy nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy przypadające w czasie urlopu bezpłatnego.

W myśl art. 67 ust. 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach z opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jednolity Dz.U. z 2022 r., poz. 2561 ze zm.) prawo do świadczeń z opieki zdrowotnej osób ustaje po upływie 30 dni od dnia wygaśnięcia obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego. Pracownik, który przebywa na urlopie bezpłatnym nie podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Powyższe przepisy wskazują zdaniem Sądu Rejonowego, iż nieracjonalnym byłoby korzystanie przez pozwanego z urlopu bezpłatnego w okresie oczekiwania na zlecenie transportowe. Nie może to jednak przesądzić o oddaleniu powództwa w zakresie żądania odszkodowania za nieuzasadnione rozwiązanie umowy o pracę przez pozwanego bez wypowiedzenia. W swoim oświadczeniu P. S. nie powoływał się bowiem na niezgodne z przepisami udzielanie mu przez powódkę urlopu bezpłatnego.

Żądanie zapłaty ekwiwalentu za niewykorzystany w ocenie pozwanego urlop wypoczynkowy oraz zapłaty brakującej części wynagrodzenia jest natomiast przedmiotem odrębnego postępowania toczącego się miedzy tymi sami stronami przed Sądem Rejonowym dla Warszawy Pragi - Południe w Warszawie.

W ocenie Sądu Rejonowego jednorazowe nieznaczne opóźnienie powódki w wypłacie pozwanemu wynagrodzenia za miesiąc marzec 2021 roku nie może zostać zakwalifikowane jako rażące naruszenie podstawowych obowiązków pracodawcy wobec pracownika. Tym samym nie uzasadnia rozwiązania przez pozwanego umowy o pracę na podstawie art. 55 § 1 ¹ k.p. Dlatego żądanie odszkodowania w wysokości wynagrodzenia pozwanego za okres wypowiedzenia (1.400 zł) jest uzasadnione.

Drugie roszczenie odszkodowawcze powódka uzasadniała wyrządzeniem jej przez pozwanego szkody z winy umyślnej poprzez nieuzasadnione rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia. W tym zakresie powódka powoływała się na przepisy art. 114-122 k.p. i twierdziła, że szkoda (obejmująca utracone korzyści) polega na niemożności zrealizowania przez powódkę zlecenia transportowego z dnia 29 kwietnia 2021 roku. Wysokość roszczenia z tego tytułu powódka ostatecznie określiła na kwotę 1.939,22 euro. Sąd Rejonowy powołując się na przepisy art. 114-122 k.p. uznał, że roszczenie to jest bezzasadne.

Przesłankami odpowiedzialności pracownika za szkodę wyrządzoną pracodawcy w myśl art. 114 – 122 k.p. są bezprawność zachowania i wina pracownika oraz szkoda pracodawcy i normalny (tj. typowy, stanowiący potwierdzoną doświadczeniem życiowym prawidłowość) związek przyczynowy między ową szkodą i zachowaniem jej sprawcy. Rodzaj winy pracownika implikuje rozmiary odpowiedzialności odszkodowawczej: od pełnej odpowiedzialności, obejmującej rzeczywiste straty i utracone przez pracodawcę korzyści w przypadku winy umyślnej (art. 122 k.p.), do odpowiedzialności ograniczonej tylko do rzeczywistych strat pracodawcy i nieprzekraczającej trzymiesięcznego wynagrodzenia za pracę pracownika w razie przypisania sprawcy szkody winy nieumyślnej (art. 115 i art. 119 k.p.). Ciężar wykazania wszystkich tych przesłanek spoczywa zaś na pracodawcy (art. 116 k.p.). Sąd Rejonowy wskazał, że w piśmiennictwie przyjmuje się, iż jako przepisy szczególne art. 61 ¹ k.p. oraz art. 61 ² § 1 k.p wyraźnie wyłączają odpowiedzialność materialną za szkodę wyrządzoną nieumyślnie nieuzasadnionym rozwiązaniem umowy przez pracownika bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 § 1 ¹ k.p. (komentarz do art. 61 ¹ k.p. oraz art. 61 ² k.p. w: Kazimierz Jaśkowski, Eliza Maniewska Kodeks pracy. Komentarz aktualizowany. opubl. LEX 2023).

Wina umyślna pracownika istnieje wówczas, gdy sprawca chce wyrządzić szkodę w mieniu pracodawcy i celowo do tego zmierza (zamiar bezpośredni) lub gdy mając świadomość szkodliwych skutków swego działania i przewidując ich nastąpienie, godzi się na nie, choć nie zmierza bezpośrednio do wyrządzenia szkody (zamiar ewentualny). Umyślne niedopełnienie obowiązku nie musi być uznane za równoznaczne z umyślnym wyrządzeniem szkody, zwłaszcza jeżeli z okoliczności sprawy wynika, że wyrządzenie szkody nie było objęte zamiarem sprawcy. Dla przyjęcia umyślności wyrządzenia szkody konieczne jest zatem takie działanie, którego skutek jest także objęty zamiarem sprawcy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 9 marca 2010, I PK 195/09, OSNP 2011/17-18/227).

Wbrew twierdzeniom powódki Sąd Rejonowy uznał, że w sprawie nie zostało wykazane, że pozwany powróci do wykonywania obowiązków kierowcy w dniu 28 kwietnia 2021 roku. P. S. już w dniu 26 kwietnia 2021 roku nadał pocztą pisemne oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia. Przepis art. 37 ust. 4a ustawy z dnia 23 listopada 2012 roku Prawo pocztowe (tekst jednolity Dz.U. z 2022 r., poz. 896) w brzmieniu obowiązującym od dnia 18 kwietnia 2020 roku pozwala – co do zasady - w stanach nadzwyczajnych lub w przypadku wystąpienia stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego na pozostawienie przesyłki poleconej w oddawczej skrzynce pocztowej adresata. Tak też się stało z przesłanym przez pozwanego powódce oświadczeniem o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia. Oświadczenie to powódka podjęła ze swojej skrzynki pocztowej w dniu 28 kwietnia 2021 roku. Pozwany nie wiedział o przyjęciu przez powódkę w dniu 28 kwietnia 2021 roku zlecenia transportowego, obejmującego przewóz towarów ze Ś. do Szwecji w okresie 29 kwietnia – 3 maja 2021 roku. Tym samym swoim zamiarem nie obejmował umyślnego wyrządzenia szkody w postaci utraconych korzyści w związku z niezrealizowanym zleceniem transportowym. Sąd Rejonowy dodał, iż drugi z pracowników powódki, który jeździł samochodem ciężarowym na zmianę z pozwanym także zlecenia nie zrealizował, bowiem – jak zeznał świadek R. A. – chciał iść na urlop. W tym stanie zdaniem Sądu Rejonowego nieuzasadnione jest przypisywanie pozwanemu winy umyślnej za szkodę jaką miała ponieść powódka w wyniku nierealizowania zlecenia transportowego.

W związku z cofnięciem przez powódkę pozwu wraz ze zrzeczeniem się roszczenia na podstawie art. 355 k.p.c. umorzono postępowanie w zakresie kwoty 460,78 EUR.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. dokonując ich stosunkowego rozdzielenia. Koszty poniesione przez powódkę obejmują koszty zastępstwa procesowego w kwocie 2.700 zł, opłatę skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz opłatę sądową od pozwu w wysokości 750 zł. Łącznie 3.467 zł.

Pozwany poniósł koszty zastępstwa procesowego w kwocie 2.700 zł.

Powództwo zostało uwzględnione w 11,3%. Dlatego też Sąd Rejonowy zasądził od powódki A. A. na rzecz pozwanego P. S. kwotę 2.003,13 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Koszty sądowe poniesione w niniejszej sprawie przez Skarb Państwa obejmują wydatki na opinię biegłego w kwocie 585,76 zł. Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 k.p.c. Sąd Rejonowy nakazał pobrać od powódki A. A. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim kwotę 519,57 zł tytułem wydatków na opinię biegłego poniesionych przez Skarb Państwa od oddalonej części powództwa.

Apelację od wyroku wniósł pozwany, zaskarżając go w punkcie pierwszym. Wyrokowi zarzucił:

1. naruszenie prawa materialnego:

a/ art. 55 § 1 ¹ k.p, poprzez jego nieprawidłowe zastosowanie w niniejszym stanie faktycznym i prawnym i nieuzasadnione uznanie przez Sąd rozpoznający sprawę w I instancji, że pracodawca nie dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika z uwagi na niepłacenie pracownikowi - powodowi wynagrodzenia w terminie i w niepełnej kwocie wynagrodzenia, podczas gdy samo opóźnienie w wypłacie wynagrodzenia po zbadaniu jego przyczyn i okoliczności / wyjazd pracodawcy na wakacje/ może być automatycznie traktowane jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków wobec pracownika w myśl art. 55 § 1 ¹ Kodeksu pracy, co związane jest także z istotną okolicznością, iż powód jako pracownik nie akceptował faktu wypłacania wynagrodzenia po terminie, nadto w okresie kiedy powód rozwiązał umowę o pracę z pracodawcą, a zatem rozwiązanie przez powoda umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia w trybie art 55 § 1 ¹ Kodeksu pracy było prawidłowe.

b/ art. 55 § 1 ¹ k.p. w zw. z art. 94 pkt 5 k.p. w zw. z art. 22 §1 k.p.

poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na błędnym przyjęciu, iż regularne, comiesięczne niewypłacanie pozwanemu wynagrodzenia za czas pracy nie stanowi ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków przez pracodawcę,

c/ art. 55 § 1 ¹ k.p. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, iż pracownik nie może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, w wypadku naruszenia podstawowego obowiązku przez pracodawcę jakim jest nieterminowe wypłaty wynagrodzeń w niepełnej kwocie wynagrodzenia;

d/ art. 61 ¹ k.p. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, iż pracodawca był uprawniony do domagania się od pozwanego pracownika odszkodowania, podczas gdy rozwiązanie umowy o pracę przez pozwanego było uzasadnione i prawidłowe.

2. naruszenie przepisów postępowania cywilnego, które miało wpływ na wynik sprawy:

- art.233 § 1 k.p.c. w zw. z art.227 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, dokonanie dowolnej a nie swobodnej oceny materiału dowodowego zebranego w sprawie, ponadto w sposób jednostronny i wybiórczy co spowodowało w efekcie sprzeczność ustaleń sądu z zebranym materiałem dowodowym, poprzez błędne przyjęcie, że rozwiązanie umowy o pracę przez powoda było nieuzasadnione.

Mając na względzie powyższe zarzuty wniósł o zmianę wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu za I instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego za I instancję według norm przepisanych, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu za Il instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego za Il instancję według norm przepisanych.

Pełnomocnik powódki wniósł o oddalenie apelacji. Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik powódki wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy dodatkowo ustalił:

Termin płatności wynagrodzenia pozwanego za dany miesiąc przypadała do dnia 10 każdego następnego miesiąca (okoliczność bezsporna).

Powódka wypłacała pozwanemu w terminie wynagrodzenie zasadnicze w całym okresie trwania umowy o pracę. Raz było tylko jednodniowe opóźnienie.

(dowód: zeznania pozwanego – protokół rozprawy z 24 stycznia 2022 roku)

Powódka wypłaciła pozwanemu tytułem wynagrodzenia za miesiąc styczeń 2021 roku kwotę 2061,67zł. w dniu 10 lutego 2021 roku;

(dowód: potwierdzenie przelewu – k. 62 akt)

W dniu 8 marca 2021 roku powódka wypłaciła pozwanemu kwotę 885 EUR tytułem rozliczenia delegacji (okoliczność bezsporna)

Powódka wypłaciła pozwanemu w dniu 10 marca 2021 roku kwotę 2061,67zł. tytułem wynagrodzenia za miesiąc luty 2021 roku.

(dowód: potwierdzenie przelewu – k. 53 akt)

W dniu 13 kwietnia 2021 roku powódka wypłaciła pozwanemu kwotę (...) EUR tytułem rozliczenia delegacji (okoliczność bezsporna)

W dniu 6 maja 2021 roku powódka wypłaciła pozwanemu kwotę 784,54zł. tytułem rozliczenia ryczałtów oraz wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej za styczeń i luty 2021 roku.

(dowód: potwierdzenie przelewu – k. 55 akt)

W dniu 10 maja 2021 roku powódka wypłaciła pozwanemu kwotę 563,77zł. tytułem wynagrodzenia za pracę za miesiąc kwiecień 2021 roku.

(dowód: potwierdzenie przelewu – k. 59 akt)

W dniu 14 maja 2021 roku powódka wypłaciła pozwanemu kwotę 623,67zł. tytułem wynagrodzenia dodatkowego za miesiąc marzec i kwiecień 2021 roku.

(dowód: potwierdzenie przelewu – k. 56 akt)

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Poczynione przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne są - po ich uzupełnieniu przez Sąd Okręgowy -wystarczające do merytorycznego rozpoznania apelacji, dlatego Sąd Okręgowy podziela je w całości i przyjmuje za własne.

Analiza podnoszonych w apelacji zarzutów nakazuje rozważyć najpierw zarzuty natury procesowej, mają one bowiem bezpośredni wpływ na prawidłowość dokonanych przez Sąd pierwszej instancji ustaleń faktycznych. Sąd Okregowy stoi przy tym na stanowisku, iż zarzut naruszenia prawa materialnego w zasadzie można podnosić jedynie wówczas, gdy nie kwestionuje się dokonanych przez Sąd I. instancji ustaleń faktycznych. Zarzut naruszenia prawa materialnego winien być bowiem odnoszony do określonego stanu faktycznego - który skarżący akceptuje – a do którego to stanu faktycznego wadliwie zastosowano prawo materialne. Naruszenie prawa materialnego jak wiadomo może nastąpić bądź poprzez jego błędną wykładnię – czyli poprzez mylne rozumienie treści określonej normy prawnej, albo poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, czyli poprzez błędne uznanie, iż do danego ustalonego stanu faktycznego ma zastosowanie dany przepis prawa materialnego, albo też odwrotnie, tzn. przepis, który winien mieć zastosowanie w danym stanie faktycznym – nie został zastosowany (szerzej w tym zakresie por. postanowienie SN z 15.10.2001r. I CKN 102/99; wyrok SN z 05.10.2000r. II CKN 300/00; postanowienie z 28.05.1999r. I CKN 267/99 Prok. i Pr. 1999/11-12/34 ; wyrok SN z 19.01.1998r. I CKN 424/97OSNC 1998/9/136 i inne ).

Wbrew zarzutom apelacji Sąd Rejonowy dokonał swobodnej oceny materiału dowodowego nie przekraczając granic z art. 233§1 k.p.c. Granice swobodnej oceny dowodów może naruszać tylko dowolna ocena zebranego materiału dowodowego, brak wszechstronnej oceny wszystkich istotnych dowodów lub ich ocena sprzeczna z zasadami logicznego powiązania wniosków z ustalonym stanem faktycznym lub doświadczeniem życiowym (por wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 2001r. II UKN 423/00), a z taką sytuacją nie mieliśmy do czynienia w niniejszej sprawie.

Sąd I instancji wydał trafne rozstrzygnięcie, które znajduje uzasadnienie w całokształcie okoliczności faktycznych sprawy oraz w treści obowiązujących przepisów prawnych, a oceniając zebrane dowody nie przekroczył granic ich swobodnej oceny zgodnie z art. 233§1 k.p.c.

Rozwiązanie umowy o pracę jest nieuzasadnione – w rozumieniu art. 61 ¹ KP - jeżeli zastało dokonane przez pracownika, mimo że pracodawca nie dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec niego. Z taką sytuacją mamy do czynienia wówczas, gdy pracownik wskazuje w uzasadnieniu swojego oświadczenia woli, że pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec niego, a pracodawca temu skutecznie zaprzeczy. Brak oparcia oświadczenia woli na art. 55 § 1 ¹ KP jest równoznaczne z niepodaniem przyczyny rozwiązania umowy (art. 55 § 2 KP). Podstawę żądania od pracownika odszkodowania stanowi fakt nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia z przyczyny określonej w art. 55 § 1 ¹ KP.

Należy podnieść, że wbrew twierdzeniom skarżącego, nieterminowa wypłata wynagrodzenia za pracę, nie jest w art. 55 § 1 ¹ k.p. wymieniona jako przyczyna rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia. Przyczyną rozwiązania umowy o pracę w tym trybie przez pracownika jest dopuszczenie się przez pracodawcę ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika. Pozwany ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków przez pracodawcę upatrywał w nieterminowej wypłacie pensji za miesiąc marzec 2021 roku oraz w bezpodstawnym nie wypłaceniu mu części wynagrodzenia. W pozwie wzajemnym – przekazanym do odrębnego rozpoznania - P. S. domagał się zasądzenia od pracodawcy na swoją rzecz kwoty 308,73zł. tytułem niewypłaconego wynagrodzenia za miesiąc luty 2021 roku i marzec 2021 roku oraz zapłaty kwoty 1178,10zł. tytułem ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy oraz odszkodowania w kwocie 981,75zł.

Powódka wykazała, załączonymi do akt sprawy potwierdzeniami przelewów, że należne pozwanemu wynagrodzenie zasadnicze oraz z tytułu delegacji za styczeń – luty 2021 roku wypłaciła powodowi prawidłowo i bez opóźnień. Powyższe dotyczy także wynagrodzenia za miesiąc kwiecień 2021 roku. Z opóźnieniem wypłaciła natomiast, bo w dniu 6 maja 2021 roku, ryczałty oraz wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej za styczeń 2021 rok i luty 2021 roku w łącznej wysokości 784,54zł. oraz wynagrodzenie za miesiąc marzec 2021 roku (14 kwietnia 2021 roku w kwocie 1546,11zł. i 14 maja 2021 roku w kwocie 623,67zł.

W momencie składania przez pozwanego oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia w dniu 26 kwietnia 2021 roku, powódka zalegała zatem wyłącznie z wypłatą ryczałtu oraz wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej za styczeń 2021 rok i luty 2021 roku w łącznej wysokości 784,54zł. oraz dodatkowego wynagrodzenia za marzec w kwocie 623,67zł. Wynagrodzenie za miesiąc kwiecień w dacie rozwiązania przez pozwanego umowy o pracę nie było wymagalne. Jednocześnie powódka wyjaśniła, że opóźnienie w wypłacie wynagrodzenia wynikało z błędu sczytania karty kierowcy.

Opóźnienie w wypłacie przez pozwaną na rzecz powoda wynagrodzenia za marzec 2021 roku oraz za pracę w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej za styczeń 2021 rok i luty 2021 roku nie sposób uznać za rażące naruszenie podstawowych praw pracowniczych. Naruszenie to nie było wywołane winą umyślną ani rażącym niedbalstwem i dotyczyło niewielkich kwot. Powyższe nie naraziło zatem powoda na trudności finansowe. Powód otrzymał bowiem w dniu 13 kwietnia 2021 roku od powódki kwotę (...) EUR tytułem rozliczenia delegacji, która to kwota w odniesieniu do niewypłaconego mu w terminie wynagrodzenia była znaczna ( w przeliczeniu na złotówki oscylowała w granicach 5700zł.). Powód dysponował zatem środkami na utrzymanie siebie i rodziny.

W dacie rozwiązaniu umowy o pracę pomiędzy stronami istniał spór co do żądania zapłaty ekwiwalentu za niewykorzystany w ocenie pozwanego urlop wypoczynkowy oraz zapłaty brakującej części wynagrodzenia, który jest przedmiotem odrębnego postępowania toczącego się między tymi sami stronami przed Sądem Rejonowym dla Warszawy Pragi - Południe w W.. Niewypłacenie przez pracodawcę pracownikowi spornych między nimi świadczeń pieniężnych z tytułu umowy o pracę, co do których toczy się spór sądowy, nie można zakwalifikować jako wyczerpujące znamiona art. . 55 § 1 ¹ k.p.

Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy, naruszenie przez pracodawcę podstawowych obowiązków względem pracownika będzie uzasadniać rozwiązanie umowy o pracę oraz żądanie odszkodowania tylko wówczas, gdy naruszenie to nastąpi z winy umyślnej lub wskutek rażącego niedbalstwa pracodawcy.

Sformułowanie zawarte w art. 55 § 1 ¹ KP „ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków” jest bowiem analogiczne do zamieszczonego w art. 52 § 1 pkt 1 KP. W razie sporu konieczne jest więc ustalenie takiego rodzaju winy pracodawcy jako okoliczności warunkującej prawo do odszkodowania z art. 55 § 1 ¹ KP. Ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków w rozumieniu art. 55 § 1 ¹ KP oznacza naruszenie przez pracodawcę z winy umyślnej lub wskutek rażącego niedbalstwa obowiązków wobec pracownika, stwarzające realne zagrożenie istotnych interesów pracownika lub powodujące uszczerbek w tej sferze (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 10 listopada 2010 r., I PK 83/10, LEX nr 737372; z dnia 8 października 2009 r., II PK 114/09, LEX nr 794863; z dnia 20 listopada 2008 r., III UK 57/08, LEX nr 1102538). Innymi słowy, „ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków” oznacza bezprawne (sprzeczne z obowiązującymi przepisami bądź zasadami współżycia społecznego) działania lub zaniechania pracodawcy z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa, polegające na niedopełnieniu podstawowych obowiązków objętych treścią stosunku pracy i niosące zagrożenia dla istotnych interesów pracownika (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 października 2015 r., II PK 278/14, LEX nr 1936722). W myśl utrwalonego w judykaturze poglądu, przesłanką rozwiązania umowy o pracę w trybie art. 55 § 1 ¹ KP jest zarówno całkowite zaprzestanie przez pracodawcę wypłaty wynagrodzenia, jak i wypłacanie wynagrodzenia nieterminowo lub w zaniżonej wysokości. Ocena „ciężkości” naruszenia przez pracodawcę obowiązku terminowej wypłaty wynagrodzenia na rzecz pracownika zależy, z jednej strony - od powtarzalności i uporczywości zachowania pracodawcy, z drugiej zaś - od stwierdzenia czy wypłacenie wynagrodzenia nieterminowo stanowiło realne zagrożenie lub uszczerbek dla istotnego interesu pracownika. Dla dokonania oceny w tym ostatnim zakresie przypisuje się znaczenie wysokości zarobków pracownika, zajmowanemu przez niego stanowisku (pełnionej funkcji) oraz ewentualnej odpowiedzialności samego pracownika za wywiązywanie się pracodawcy z obowiązków wobec pracowników albo wpływowi pracownika na decyzje podejmowane przez pracodawcę (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 20 listopada 2008 r., II UK 57/08, LEX nr 1102538; z dnia 10 listopada 2010 r., I PK 83/10, LEX nr 737372; z dnia 10 maja 2012 r., II PK 220/11, LEX nr 1211159; z dnia 27 lipca 2012 r., I PK 53/12, LEX nr 1350592 oraz z dnia z dnia 18 marca 2015 r., I PK 197/14, LEX nr 1678953).

Reasumując zachowanie pozwanej polegające na opóźnieniu się w zapłacie niewielkiej części wynagrodzenia w ustalonych w sprawie okolicznościach, nie sposób uznać za uporczywe i nacechowane złą wolą. Było to zachowanie incydentalne i jako takie nie uzasadniało rozwiązania umowy o pracę przez pozwanego bez wypowiedzenia, nie odpowiadało ono bowiem pojęciu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych.

Sąd Rejonowy nie naruszył tym samym przepisów prawa materialnego tj. art. art. 61 ¹ KP i art. 55 § 1 ¹ k.p. Wręcz przeciwnie dokonał prawidłowej wykładni w/w przepisów, co legło u podstaw uwzględnienia powództwa o odszkodowanie z tytułu nieuzasadnionego rozwiązania umowy o pracę przez pracownika.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację pozwanego jako bezpodstawną.

O kosztach procesu za instancję odwoławczą orzeczono na podstawie ar 98 k.p.c. w zw. z § 10 ustęp 1 pkt 1 w zw. z § 9 ustęp 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804), tj. z dnia 24 sierpnia 2023 r. (Dz.U. z 2023 r. poz. 1935)