Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

10 lipca 2024 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Kosicka

po rozpoznaniu 10 lipca 2024 r. na posiedzeniu niejawnym w Warszawie

sprawy z odwołania J. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z 18 stycznia 2023 r., znak (...)

o rentę socjalną

I.  oddala odwołanie;

II.  przyznaje r.pr. K. M. od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) podwyższone o stawkę podatku od towarów i usług (VAT) tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną świadczoną odwołującej się z urzędu.

Sygn. akt VII U 446/23

UZASADNIENIE

J. W. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 18 stycznia 2023 r., znak (...). Ubezpieczona wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie jej renty socjalnej, ewentualnie uchylenie decyzji i przekazanie organowi rentowemu do ponownego rozpoznania, nadto zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonej kosztów postępowania. W uzasadnieniu swojego stanowiska odwołująca się wskazała, że nie zgadza się z decyzją organu rentowego, bowiem ZUS nie przeprowadził wnikliwej analizy nowej dokumentacji medycznej (odwołanie z 9 lutego 2023 r. – k. 3 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu swojego stanowiska organ rentowy przywołał treść art. 4 ust. 1 ustawy z 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (tj. Dz. U 2022r. poz. 240) wskazując, że odwołująca się 18 listopada 2022 r. złożyła wniosek o ustalenie prawa do renty socjalnej. Lekarz Orzecznik ZUS orzeczeniem z 12 grudnia 2022 r. ustalił, że odwołująca się nie jest całkowicie niezdolna do pracy. Od ww. orzeczenia 20 grudnia 2022 r. został zgłoszony sprzeciw i sprawę skierowano do rozpatrzenia przez Komisję Lekarską ZUS. Orzeczeniem z 3 stycznia 2023 r. Komisja Lekarska ZUS również stwierdziła, iż odwołująca się nie jest całkowicie niezdolna do pracy. W konsekwencji powyższego w oparciu o poczynione w sprawie ustalenia faktyczne, nie widzi podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji z 18 stycznia 2023 r. i podtrzymał stanowisko w niej wyrażone (odpowiedź na odwołanie z 27 lutego 2023 r. – k. 7-8 a.s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. W., ur. (...), posiada licencjat z turystyki i rekreacji, do 30 czerwca 2023 r. przez około 3 lata zatrudniona była jako rejestratorka medyczna w pełnym wymiarze godzin. Ubezpieczona posiada orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności od 25 stycznia 2023 r. do 31 marca 2028 r., symbol 02-P, 10-N (orzeczenie o stopniu niepełnosprawności z 28 marca 2023 r. – k. 40-43 a.s.).

18 listopada 2022 r. odwołująca się złożyła wniosek o przyznanie prawa do renty socjalnej (wniosek z 18 listopada 2022 r. – a.r.). Po przeprowadzeniu bezpośredniego badania i dokonaniu analizy przedstawionej dokumentacji medycznej, lekarz orzecznik ZUS wydał 12 grudnia 2022 r. orzeczenie, w którym stwierdził, że J. W. nie jest całkowicie niezdolna do pracy (orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z 12 grudnia 2022 r. – a.r.). Następnie, w związku ze złożeniem sprzeciwu, sprawa została skierowana do rozpatrzenia przez Komisję Lekarską ZUS, która w orzeczeniu z 3 stycznia 2023 r. także wskazała, że ubezpieczona nie jest osobą niezdolną do pracy (orzeczenie komisji lekarskiej ZUS z 3 stycznia 2023 r. – a.r.).

W oparciu o powyższe orzeczenia Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał decyzję 18 stycznia 2023 r., znak: (...) w której odmówił odwołującej się prawa do renty socjalnej (decyzja ZUS z 18 stycznia 2023 r. – a.r.).

J. W. odwołała się od ww. decyzji, a sąd w toku postępowania dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu psychiatrii, neurologii, endokrynologii i ortopedii na okoliczność ustalenia - po przeprowadzeniu badania - czy J. W. jest całkowicie niezdolna do pracy i od kiedy, czy niezdolność do pracy ma charakter trwały czy okresowy, a jeśli okresowy - jaki jest przewidywany czas jej trwania (postanowienie z 29 marca 2023 r. – k. 30).

W opinii z 20 kwietnia 2023 r. biegła sądowa z zakresu endokrynologii B. O. rozpoznała u ubezpieczonej niedoczynność tarczycy w przebiegu autoimmunologicznego zapalenia tarczycy w wywiadzie, stan po dwukrotnym leczeniu operacyjnym z z powodu nadczynności przytarczyc /w 2016 i 2017 roku/, powikłanej kamicą nerkową. Biegła wskazała, że upośledzenie funkcji ustroju skarżącej J. W. wywołane istnieniem schorzeń endokrynologicznym jest niewielkie nie powoduje u niej całkowitej niezdolności do pracy (opinia biegłego sądowego z 20 kwietnia 2023 r. – k. 47 a.s.).

Zastrzeżenia do powyższej opinii złożyła odwołująca się wskazując, że nie zgadza się z biegłym, że upośledzenie funkcji ustroju skarżącej, wywołane istnieniem schorzeń endokrynologicznych, jest niewielkie i nie powoduje u odwołującej całkowitej niezdolności do pracy. Odwołująca się wniosła o wydanie przez biegłego opinii uzupełniającej, w której odniesienie się do jej uwag (pismo procesowe z 18 maja 2023 r. – k. 62-63 a.s.).

W opinii z 28 lipca 2023 r. biegły sądowy neurolog W. G. wskazał, że z dostępnej w dołączonych do akt sprawy i aktach ZUS zawierających dokumentację medyczną wynika, że powódka od około 13-tego roku życia jest leczona psychiatrycznie - hospitalizowana w oddziałach psychiatrycznych w 2005, 2006 i 2017 r., pozostaje pod opieką ambulatoryjną. W młodości miała rozpoznawaną pierwotną nadczynność przy tarczycy z zaburzeniami gospodarki wapniowo-fosforowej, kamicą nerkową i z tego powodu przebyła operację usunięcia przytarczyc (11 maja 2017 r). Ma rozpoznane autoimmunologiczne zapalenie tarczycy - obecnie w stadium wyrównania hormonalnego, bez leczenia farmakologicznego. Powódka uzyskała wykształcenie na poziomie licencjatu, podjęła pracę zarobkową, którą obecnie wykonuje, ale ma trudności w skupieniu się, wydajnym jej wykonywaniu. Od października 2022 r. do kwietnia 2023 r. przebywała na zwolnieniu lekarskim ze względu na pogorszenie stanu zdrowia. W neurologicznym badaniu przedmiotowym biegły nie stwierdził u powódki niedowładów ruchowych, zaburzeń czucia powierzchownego czy głębokiego wynikających z dysfunkcji obwodowego lub/i ośrodkowego układu nerwowego, nie ujawnił niezborności czy objawów uszkodzenia układu pozapiramidowego. Biegły wskazał, że także nie stwierdza się upośledzenia sprawności w zakresie układu ruchu (kręgosłup). Wykonane badania obrazowe centralnego układu nerwowego (TK w 2006 r., RM 2006 r. i prawdopodobnie 2022 r.) nie ujawniło istnienia strukturalnych zmian patologicznych w jego obrębie. Wykonane kilkakrotnie badania elektroencefalograficzne wykazują utrzymujące się na przestrzeni wielu lat mało charakterystyczne nieprawidłowości (chociaż ostatnie badanie z kwietnia 2023 r. zostało opisane jako „zapis w granicach normy”), ale bez wyraźnej korelacji z objawami klinicznymi nie pozwalają na jednoznaczne rozpoznanie padaczki. Zdecydowano jednak o włączeniu do leczenia obok leków psychotropowych, leczenia przeciwpadaczkowego (lewetiracetam, wcześniej przyjmowała nieregularnie karbamazepinę), obecnie bez możliwości oceny co do ich wpływu na funkcjonowanie powódki (brak dokumentacji z leczenia w Poradni Neurologicznej). Z punktu widzenia neurologicznego obecnie biegły nie stwierdził zaburzeń ze strony układu nerwowego upośledzających sprawność powódki w stopniu sprowadzającym całkowitą niezdolność do pracy. Opinia ta jest zgodna z orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS (...) Oddział w W. z 3 stycznia 2023 r. (opinia biegłego sądowego z 28 lipca 2023 r. – k. 71-75 a.s.).

Zastrzeżenia do opinii biegłego specjalisty neurologa i psychiatry złożyła odwołująca się (pismo procesowe z 29 sierpnia 2023 r. – k. 103-104 a.s.).

W opinii z 9 czerwca 2023 r. biegły sądowy J. U. po zapoznaniu się z aktami sprawy, zawartą w nich dokumentacją medyczną oraz osobistym zbadaniu stwierdził, że J. W. nie jest upośledzona umysłowo, chora psychicznie (w sensie psychozy endogennej), ani uzależniona od alkoholu lub innych substancji psychoaktywnych. Opiniowana nie ujawnia też symptomów organicznego uszkodzenia OUN. Biegły wskazał, że J. W. od 13 roku leczyła się psychiatrycznie z różnymi rozpoznaniami. W 2005r. była po raz pierwszy hospitalizowana w Klinice (...) i Neurologii z rozpoznaniem „Nieokreślona psychoza nieorganiczna". W 2006r. podczas drugiej kuracji w tej samej (...) rozpoznano u niej „Zespół paranoidalny F20.0”, a następnie do 2016 r. uczęszczała na ambulatoryjne wizyty psychiatryczne, ale nieregularnie.

Podczas trzeciego pobytu szpitalnego w 2017 r. w Oddziale Zapobiegania Nawrotom (...) w W. zdiagnozowano u niej „Zaburzenia osobowości mieszane i inne F61”, a po zakończenia leczenia szpitalnego J. W. zgłaszała się do PZP z różnymi rozpoznaniami - „Zaburzenia osobowości. F41.2, Zaburzenia depresyjne i lękowe mieszane F42, Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (nerwica natręctw), Obserwacja w kierunku padaczki”. Nie potwierdziły się natomiast postawione u niej wcześniej diagnozy „psychozy nieorganicznej” oraz „Zespołu paranoidalnego”.

Biegły wskazał, że podczas aktualnego badania psychiatrycznego opiniowana była nieznacznie napięta emocjonalnie, ale też dostosowana w zachowaniu. Na zadawane pytania odpowiadała pełnymi zdaniami, logicznie, z właściwą orientacją auto-allopsychiczną. Wypowiedziami nie ujawniała istotnego diagnostycznie osłabienia pamięci, ani objawów psychotycznych wytwórczych - świadczących o trwającej endogennej psychozie. Zdaniem opiniującego ma ona nieprawidłowe cechy osobowości, a ponadto cierpi na psychopochodne „Zaburzenia depresyjne i lękowe mieszane” oraz „Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne”. Wymagają one regularnego leczenia ambulatoryjnego w PZP i wsparcia psychologicznego – w celu łagodzenia dyskomfortu psychicznego. Lecz nie naruszają sprawności organizmu wnioskodawczym w stopniu sprowadzającym całkowitą niezdolność do pracy ze względu na stan psychiczny. Opinia biegłego jest zatem zgodna z orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z 3 stycznia 2023 roku (opinia biegłego sądowego z 9 czerwca 2023 r. – k. 81 a.s.).

W opinii z 14 listopada 2023 r. biegły sądowy ortopeda M. G. (1) rozpoznał u ubezpieczonej niewielką dyskopatię kręgosłupa bez upośledzenia sprawności i bez objawów zespołu bólowego, ostrogę piętową. Biegły wskazał, że analiza przedstawionej dokumentacji, zebrany wywiad oraz przeprowadzone badanie, pozwalają stwierdzić, że nie występuje niezdolność do pracy. Biegły nie stwierdził ani częściowej, ani tym bardziej całkowitej niezdolności do pracy. Wprawdzie wykonane badania obrazowe uwidaczniają zmiany dyskopatyczne kręgosłupa, ale stopień ich nasilenia jest niewielki. Również przeprowadzone badanie ortopedyczne nie ujawnia jakiejkolwiek dysfunkcji narządu ruchu, tym bardziej w stopniu który powodowałby niezdolność do pracy. Ruchy kręgosłupa są wykonywane swobodnie, w prawidłowym zakresie, bez jakichkolwiek obiektywnych objawów zespołu bólowego. W zakresie kończyn nie występuje jakakolwiek dysfunkcja, mimo zgłaszanych dolegliwości. Ruchy w stawach i siła mięśniowa są prawidłowe. Nie występują objawy stanu zapalnego stawów. Chwytność i wydolność chodu jest prawidłowa. Poprawa w sensie ortopedycznym nie nastąpiła. Stan ortopedyczny jest stabilny i nie powodował i nie powoduje niezdolności do pracy (opinia biegłego sądowego ortopedy z 21 listopada 2023 r. – k. 113-115 a.s.).

Zastrzeżenia do powyższej opinii złożyła odwołująca się (pismo procesowe z 3 stycznia 2024 r. – k. 127-128 a.s.).

Postanowieniem z 8 stycznia 2024 r. sąd dopuścił dowód z uzupełniającej opinii biegłego sądowego M. G. (1) na okoliczność ustosunkowania się do zastrzeżeń do opinii zgłoszonych przez odwołującą się (k. 126) (postanowienie z 8 stycznia 2024 r. – k. 131 a.s.).

W opinii uzupełniającej z 19 stycznia 2024 r. biegły sądowy odpowiadając na pismo pełnomocnika odwołującej z 29 grudnia 2023 r., potwierdził, że badanie przedmiotowe ortopedyczne, a przeprowadzone 14 listopada 2023 r. nie wykazało jakiegokolwiek upośledzenia sprawności ruchowej. Ruchy we wszystkich stawach kończyn górnych i dolnych i w obrębie kręgosłupa są wykonywane zupełnie swobodnie i w prawidłowym zakresie. Biegł wskazał, że nie kwestionuje, że odwołująca może odczuwać okresowo dolegliwości bólowe związane ze zmianami dyskopatycznymi w obrębie kręgosłupa, ale z całą pewnością zmiany w obrębie kręgosłupa nie powodują u niej ograniczenia możliwości dojścia na przystanek autobusowy, czy nie ograniczają możliwości codziennego funkcjonowania. Mimo zgłaszanych drętwień w obrębie dłoni u odwołującej nie występuje upośledzenie sprawności chwytnej i manualnej i nie występują też jakiekolwiek zaniki mięśniowe. Biegły podniósł, że oczywiście, że dla nikogo nie jest korzystna praca wykonywana z pochyleniem głowy do dołu. Wykonując taką pracę należy pamiętać o wykonywaniu przerw i odpowiednich ćwiczeń. U odwołującej zachowana jest jednak możliwość wykonywania takiej pracy, albowiem ruchomość kręgosłupa szyjnego jest w pełnym zakresie. Nie ma też żadnego powodu dla którego odwołująca nie mogłaby dźwigać i nosić zgodnie z przepisami BHP. Biegły wskazał, że nie widzi wskazań do leczenia operacyjnego u odwołującej, w razie wątpliwości zasadne będzie zasięgnięcie opinii biegłego lekarza neurochirurga. Biegły podniósł, że nie opiniuje w zakresie padaczki i ograniczeń w pracy związanych z padaczką. Biegły potwierdził, że zmiany dyskopatyczne kręgosłupa maja niewielki stopień nasilenia, a przeprowadzone badanie ortopedyczne nie ujawnia jakiejkolwiek dysfunkcji. U odwołującej nie występuje jakakolwiek niezdolność do pracy (opinia uzupełniająca biegłego sądowego ortopedy z 19 stycznia 2024 r. – k. 136 a.s.).

Postanowieniem z 4 kwietnia 2024 r. sąd dopuścił dowód z uzupełniającej opinii biegłej sądowej B. O. na okoliczność ustosunkowania się do zastrzeżeń do opinii zgłoszonych przez odwołującą się (k. 62) (postanowienie z 4 kwietnia 2024 r. – k. 147 a.s.).

W opinii uzupełniającej z 25 kwietnia 2024 r. biegła sądowa z zakresu chorób wewnętrznych i endokrynologii B. O. odnosząc się do zastrzeżeń odwołującej się wskazała, że obniżona gęstość kości jest typowa dla pierwotnej nadczynności przytarczyc i nie powoduje upośledzenia długotrwałego funkcji ustroju dopóki nie ma powikłań tej choroby naruszających istotnie funkcję ustroju w postaci upośledzenia układu ruchu. Kamica nerkowa ,która wystąpiła u skarżącej leczona jest w ramach czasowej niezdolności do pracy. Innych powikłań w postaci istotnego upośledzenia narządu ruchu u skarżącej nie stwierdzono. Płaczliwość należy do zaburzeń układu emocjonalnego, być może wymaga konsultacji psychiatrycznej i psychologicznej i nie powoduje niezdolności do pracy. Bolesne i obfite miesiączki nie należą do obrazu choroby zasadniczej i także nie powodują istnienia niezdolności do pracy, obniżony poziom ferrytyny jest wynikiem obfitych miesiączek i wymaga konsultacji ginekologa a nie endokrynologa. Problemy z trawieniem nie należą do obrazu schorzenia nie powodują istnienia nawet czasowej niezdolności do pracy. Natomiast niedoczynność tarczycy w wywiadzie nie powoduje żadnych skutków trwałych w stanie zdrowia. W związku z powyższym biegła podtrzymała w całej rozciągłości uprzednio wydaną opinię, że skarżąca J. W. nie była i nie jest długotrwale niezdolna do pracy z powodu schorzeń endokrynologicznych. Biegła rozpoznała u ubezpieczonej pierwotną nadczynność przytarczyc dwukrotnie leczona operacyjnie powikłana kamicą nerkową oraz niedoczynność tarczycy w przebiegu autoimmunologicznego zapalenia tarczycy w wywiadzie (opinia uzupełniająca biegłego sądowego z 25 kwietnia 2024 r. – k. 151-152 a.s.).

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach sprawy, w tym na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach rentowych. Ich autentyczność, jak również zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy, nie była kwestionowana przez żadną ze stron procesu, dlatego sąd uznał je za pełnowartościowy materiał dowodowy mogący stanowić podstawę ustaleń faktycznych w sprawie.

Sąd dokonał ustaleń stanu faktycznego także na podstawie opinii pochodzących od biegłych sądowych różnych specjalizacji, tj.: psychiatrii J. U., neurologii W. G., endokrynologii B. O. i ortopedii M. G. (1). Biegli są specjalistami w swojej dziedzinie, posiadają wiedzę medyczną i doświadczenie zawodowe. Na podstawie wywiadu, wnikliwej analizy dokumentacji medycznej oraz wyników bezpośrednich badań przedmiotowych, w sposób wzajemnie się potwierdzający wskazali na występowanie
u odwołującej określonego rodzaju schorzeń i ocenili stopień ich nasilenia. Wszyscy biegli w sporządzonych opiniach stwierdzili, że J. W. nie jest niezdolna do pracy zarobkowej. Poczynione przez biegłych ustalenia wzajemnie korelowały ze sobą, nie tylko
w sferze wniosków, ale także w sferze wspierających je argumentów. Motywując swoje stanowisko biegli sądowi wyjaśnili, że aktualne zaawansowanie schorzeń nie narusza sprawności organizmu w stopniu dającym podstawę do orzeczenia o całkowitej niezdolności do pracy. Wobec korelującej ze sobą treści opinii, które w sposób wyczerpujący
i wszechstronny dawały odpowiedź na stawianie przed nimi przez sąd pytania, sąd w całości podzielił zawarte w nich wnioski, czyniąc je podstawą swoich ustaleń. W ocenie sądu wnioski opinii oraz ich argumentacja były zrozumiałe, logiczne, nie zawierały wewnętrznych sprzeczności, korespondowały ze sobą, i jako takie mogły stanowić podstawę ustaleń faktycznych.

Sąd każdorazowo wnikliwie analizował treść zastrzeżeń odwołującej, wobec tego uzupełnił też materiał dowodowy poprzez dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniających. Opinie te przyjęto za podstawę ustaleń faktycznych. Opinie odnosiły się rzeczowo do zastrzeżeń J. W., dawały odpowiedzi na wyrażane przez odwołującą wątpliwości i razem z opiniami głównymi tworzyły spójny, zrozumiały przekaz, pozbawiony wewnętrznych sprzeczności. Zgłaszane przez ubezpieczoną zastrzeżenia nie zawierały nowych okoliczności, które mogłyby podważyć w sposób skuteczny, dokonaną przez biegłych ocenę stanu zdrowia odwołującej i ocenę wpływy stanu zdrowia na niezdolność do pracy. Sąd uznał, że ostateczne stanowisko odwołującej, jakie zaprezentował w sprawie stanowi wyraz braku zaakceptowania niekorzystnych dla niego dokumentów i wyraz niezadowolenia z ich treści, co skutkowało nieuzasadnioną polemiką z ustaleniami biegłych i prezentacją własnej, nie mającej oparcia w dokumentacji medycznej, interpretacji dokumentacji i oceny stanu zdrowia. Zważywszy na powyższe sąd ocenił, że zgromadzony wszechstronny materiał dowodowy był wystarczający do rozstrzygnięcia sprawy i nie zachodziła potrzeba pozyskiwania kolejnych opinii, w sytuacji, gdy opinie dotychczas w sprawie zgromadzone – prezentowały tożsame wnioski.

Sąd zważył, co następuje:

Rozpoznanie sprawy w analizowanym przypadku nastąpiło na posiedzeniu niejawnym. Taką możliwość daje art. 148 ¹ § 1 k.p.c. (Dz. U. z 2023r., poz. 1550), który przewiduje, że sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, Sąd uzna – mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych – że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. W przedmiotowej sprawie żadna ze stron nie wnioskowała o przeprowadzenie rozprawy, jak również o przesłuchanie świadków i stron. Wobec tego sąd ocenił, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, co w konsekwencji pozwoliło na rozpoznanie sprawy i wydanie rozstrzygnięcia na posiedzeniu niejawnym.

Odwołanie J. W. nie zasługiwało na uwzględnienie.

Dokonując rozważań dotyczących niezasadności odwołania, w pierwszej kolejności odnieść należy się do przepisów, które określają warunki nabycia uprawnienia do renty socjalnej. Zostały one określone w ustawie z 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej. Zgodnie z przepisem art. 4 ust. 1 tej ustawy, renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

1) przed ukończeniem 18 roku życia;

2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25 roku

życia;

3) w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Stosownie do brzmienia ust. 2 powołanego przepisu, osobie, która spełnia warunki określone w ust. 1 przysługuje:

1) renta socjalna stała – jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała;

2) renta socjalna okresowa - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa.

Z kolei z dyspozycji art. 15 ustawy o rencie socjalnej wynika, że ustawodawca w ramach oceny, czy spełnione zostały przesłanki do przyznania opisanego powyżej świadczenia, nakazał odpowiednio stosować art. 12-14 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, które zawierają legalne definicje całkowitej i częściowej niezdolności do pracy. Przepis art. 12 ust. 1 ustawy emerytalnej wskazuje, że za całkowicie niezdolną do pracy należy uznać osobę, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Z kolei przepis art. 12 ust. 3 ustawy za częściowo niezdolną do pracy uznaje osobę, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

W dalszej kolejności zaznaczyć należy, że stwierdzenie istnienia przesłanki całkowitej niezdolności do pracy – warunkującej uprawnienie do świadczenia, o jakie wnosiła J. W. – jest ściśle związane z potrzebą określenia stanu zdrowia ubezpieczonej
i ustalenia naruszenia sprawności organizmu. Dlatego też, przedmiotem analizy
w rozpatrywanej sprawie był stan zdrowia ubezpieczonej celem dokonania oceny czy
w związku z nim jest on całkowicie niezdolna do pracy. Nie budzi wątpliwości, że ocena taka, jako wymagająca wiadomości specjalnych, musi znaleźć oparcie w dowodzie z opinii biegłych lekarzy posiadających odpowiednią wiedzę medyczną adekwatną do rodzaju schorzeń ubezpieczonej (por. np. wyroki Sądu Najwyższego: z 12 kwietnia 2000 r., II UKN 498/99, OSNAPiUS 2001 nr 19, poz. 597; z 7 lipca 2005 r., II UK 277/04, OSNP 2006 nr 56, poz. 97; z 14 marca 2007 r., III UK 130/06, OSNP 2008 nr 7-8, poz. 113; z 12 stycznia 2010 r., I UK 204/09, LEX nr 577813 oraz powołane w nich orzecznictwo).

Uwzględniając powyższe sąd w przedmiotowej sprawie dopuścił dowód
z opinii czterech biegłych, których specjalizacje były adekwatne do schorzeń J. W.. Ocena opinii została już zaprezentowana w części obejmującej ocenę dowodów, jednakże w tym miejscu, odwołując się do niej, należy jeszcze raz wskazać, że opinie są rzetelne oraz jasno i przekonująco uzasadnione. Dodatkowo należy zwrócić uwagę na ich spójność – tak w zakresie opisu stanu zdrowia ubezpieczonej, jak i poczynionych wniosków. Wreszcie, raz jeszcze zasadnym jest zaakcentowanie tożsamości wniosków wszystkich opinii, z których wynika brak całkowitej niezdolności do pracy J. W..

Zaznaczyć w tym miejscu należy, że z jednej strony opinie biegłych podlegają ocenie sądu rozpoznającego sprawę, zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów. Sąd ma zatem prawo ocenić czy zebrane w toku sprawy opinie biegłych wystarczająco wyjaśniają wymagające wiadomości specjalnych kwestie istotne przy rozstrzyganiu sprawy, czy też konieczne jest zasięgnięcie opinii innych biegłych. (postanowienie Sądu Najwyższego z 11 maja 2021 r., I USK 60/21 , niepublikowane). Sąd ma obowiązek oceniać wartość dowodu
z opinii biegłego badając czy opinia zawiera luki, jest nieprzekonująca, niekompletna, pomija lub wadliwie przedstawia istotne okoliczności, jest niejasna, nienależycie uzasadniona czy nieweryfikowalna. (postanowienie Sądu Najwyższego z 29 sierpnia 2013 r., I CSK 20/13, niepublikowane). Z drugiej zaś strony, właśnie z uwagi na doznającą oczywistych ograniczeń samodzielność sądu w zakresie dokonywania ustaleń wymagających wiadomości specjalnych, sąd po uznaniu, że dana opinia biegłego wyjaśnia istotne przy rozstrzyganiu sprawy kwestie wymagające wiadomości specjalnych w sposób w sposób rzetelny, jasny i logiczny – jest związany jej treścią.

Uwzględniając powyższe stwierdzić należy, że na gruncie przedmiotowej sprawy,
z charakteru której wynika okoliczność, że kluczowym dla jej prawidłowego rozstrzygnięcia jest dowód z opinii biegłych, sąd nie mógł czynić ustaleń sprzecznych z opiniami, jeśli uznał, że są one prawidłowe i jeżeli odmienne ustalenia nie miały oparcia w pozostałym materiale dowodowym. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 30 czerwca 2016r., III AUa 284/16)

W rozpatrywanej sprawie żaden z biegłych nie podzielił stanowiska ubezpieczonej
w zakresie jego całkowitej niezdolności do pracy. Sąd zatem nie miał podstaw ani możliwości, aby orzec wbrew opiniom i wnioskom, jakie one zawierają. Zgodnie z tym, co zostało wskazane, tylko opinie biegłych, wskazujące na całkowitą niezdolność do pracy mogły dać podstawę do orzeczenia zgodnie z żądaniem J. W.. Brak takich opinii nie dawał sądowi podstaw do czynienia samodzielnych ustaleń w tym zakresie.

Sąd ocenił, że w przedmiotowej sprawie nie zachodzą podstawy do przyjęcia słuszności stanowiska ubezpieczonej. Opinie, jakie zostały w sprawie wydane, wskazują na prawidłowość decyzji organu rentowego. Opinie są spójne i przekonujące, mimo zarzutów ubezpieczonej, których sąd nie podzielił. W tej sytuacji – pomimo różnych argumentów
i dokumentacji, jakie przedstawiła ubezpieczona – nie było podstaw do zmiany decyzji. Sąd – dysponując opiniami biegłych niepotwierdzającymi całkowitej niezdolności J. W. do pracy – nie miał takiej możliwości. Już wcześniej zostało wskazane,
w sprawach tego typu, do dokonywania ustaleń w zakresie oceny stopnia zaawansowania chorób oraz ich wpływu na stan czynnościowy organizmu, uprawnione są osoby posiadające fachową wiedzę medyczną, a zatem okoliczności tych można dowodzić tylko przez dowód
z opinii biegłych sądowych, zgodnie z treścią art. 278 k.p.c.

Opinie biegłych dostarczyły sądowi wiedzy specjalistycznej koniecznej do dokonania oceny stanu zdrowia ubezpieczonego, w tym rodzaju występujących schorzeń, stopnia ich zaawansowania i nasilenia związanych z nimi dolegliwości, stanowiących łącznie o jego zdolności do pracy sąd nie mógł – wbrew opinii biegłych – oprzeć ustaleń w tym zakresie na własnym przekonaniu i ustalić istnienia niezdolności do pracy, jeżeli biegli lekarze dobrani stosowanie do schorzeń ubezpieczonego w wydanych opiniach nie doszli do takiego wniosku. (por. wyrok Sądu Najwyższego z 24 lutego 2010 r., II UK 191/09, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 14 czerwca 2017 r., III AUa 1143/16).

Z tego względu sąd po dokonaniu oceny opinii biegłych – uznając, że stanowią one wiarygodny dowód – oparł się na nich czyniąc ustalenia faktyczne sprawy i przyjął, że J. W. nie jest całkowicie niezdolna do pracy.

Należy zauważyć, że w toku sprawy odwołująca się powoływał się na okoliczności, że posiada orzeczenie o niepełnosprawności, jednak niepełnosprawność nie jest odpowiednikiem niezdolności do pracy rozumianej jako utrata zdolności do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i brak rokowań co do odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu (art. 12 ust. 1 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS), gdyż zdefiniowana została jako spowodowana naruszeniem sprawności organizmu niezdolność do wypełniania ról społecznych. Skutkiem niezdolności do wypełniania ról społecznych może być, ale nie musi, niezdolność do pracy. Niepełnosprawność, jako niemożność wypełniania ról społecznych, może bowiem również powodować obniżenie zdolności do wykonywania pracy, ograniczenia w pełnieniu ról społecznych, dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne (art. 4 ust. 3), zdolność do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub konieczność korzystania z czasowej lub częściowej pomocy innych osób, w celu pełnienia ról społecznych (art. 4 ust. 2), bądź zdolność do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i konieczność, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji (art. 4 ust. 1). Z tych wszystkich względów pojęcie niepełnosprawności jest szersze od pojęcia niezdolności do pracy, co oznacza, że każda osoba niezdolna do pracy w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach jest osobą niepełnosprawną, ale nie każda osoba niepełnosprawna (w tym w stopniu umiarkowanym) jest osobą niezdolną do pracy. Takie też stanowisko prezentowane jest w orzecznictwie Sądu Najwyższego, który wielokrotnie podkreślał, że mimo podobieństwa definicji, stwierdzenie umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie jest tożsame ze stwierdzeniem niezdolności do pracy ( wyroki Sądu Najwyższego: z 17 lutego 2009 r., I UK 203/09; z 11 marca 2008 r., I UK 286/07 oraz z 4 marca 2008 r., sygn. akt II UK 130/07; z 20 sierpnia 200 3r., II UK 386/03, OSNP 2004 nr 12, poz. 213; z 28 stycznia 2004 r., II UK 222/03, OSNP 2004 nr 19, poz. 340 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z 16 grudnia 2005 r., II UK 77/05, OSNP 2006 nr 23-24, poz. 372).

Mając powyższe na uwadze, sąd ocenił odwołanie M. G. (2), jako niezasadne i odwołanie oddalił na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., o czym orzekł w punkcie I wyroku.

Należne pełnomocnikowi odwołującej się wynagrodzenie przyznano od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie, w oparciu o § 15 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 14 maja 2024 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radę prawnego z urzędu, o czym orzeczono w punkcie II wyroku.