Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 grudnia 2023 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Renata Gąsior

Protokolant sekr. sądowy Marta Jachacy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 grudnia 2023 r. w Warszawie

sprawy J. O.

z udziałem (...) z siedzibą w O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania J. O.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 29 kwietnia 2022 r. nr (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 29 kwietnia 2022 r. nr (...), w ten sposób, że stwierdza, że Pan J. O. jako pracownik u płatnika składek (...) w O. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom/u: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 1 listopada 2021 r.,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz J. O. kwotę 180,00 zł (sto osiemdziesiąt złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia Renata Gąsior

UZASADNIENIE

J. O. w dniu 2 czerwca 2022 r. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 29 kwietnia 2022 r. nr (...), stwierdzającej, że jako pracownik u płatnika składek (...) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i chorobowemu od 1 listopada 2021 r.

Zaskarżonej decyzji zarzucił:



błąd w ustaleniach faktycznych poprzez uznanie, że w okresie od 1 listopada 2021 roku nie nawiązał stosunku pracy ze spółką (...) Sp. z o.o., czego konsekwencją jest niepodleganie obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu

podczas gdy z zebranego w toku postępowania administracyjnego materiału dowodowego jednoznacznie wynika, że nawiązał stosunek pracy z ww. wskazaną spółką przez co obowiązkowo podlega ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu,



błąd w ustaleniach faktycznych poprzez uznanie, że równolegle do nawiązania stosunku pracy z spółką (...) Sp. z o.o. prowadził działalność gospodarczą podczas gdy w tym okresie nie prowadził działalności gospodarczej, ponieważ nie miała ona charakteru ciągłego, a szereg obowiązków, jakie ciążyły na odwołującym w związku z zatrudnieniem w (...) wymagały od niego całkowitej dyspozycyjności, przez co prowadzenie dodatkowo jakiejkolwiek działalności gospodarczej byłoby w tym czasie niemożliwe,



obrazę przepisów postępowania tj. art. 80 k.p.a. poprzez dokonanie dowolnej oceny dowodów, nie uwzględniając całokształtu zebranego materiału dowodowego w zakresie jego zatrudnienia w (...), podczas gdy z umowy o pracę oraz zeznań świadków i pozostałego materiału dowodowego jednoznacznie wynika, że nawiązał stosunek pracy, świadczył pracę w określonymi miejscu i czasie, istnieniu stosunku podległości, a także zakres obowiązków jaki ciążył na nim w związku z zatrudnieniem.

Wobec powyższego odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez uznanie, że podlega obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu oraz o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów postępowania według norm przypisanych.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony wskazał, że w dniu 1 listopada 2021 r. nawiązał stosunek pracy ze spółką (...) Sp. z o.o. na stanowisku specjalisty do spraw administracji. Wykonywał pracę w ośmiogodzinnym wymiarze czasu pracy. Miejscem jej świadczenia była głównie siedziba spółki znajdująca się przy ul. (...) w O., a także biuro (...) w O.. Do jego obowiązków należało przygotowanie raportów i zamówień, obieg dokumentów związanych z działalnością spółki, koordynowanie prac, wykonywanie kosztorysów, udział w spotkaniach związanych z inwestycjami oraz nadzór nad aktualnie prowadzonymi inwestycjami. W związku z wykonywaniem pracy na rzecz spółki otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 7.000,00 złotych brutto. Jego pracę nadzorował M. L. - członek zarządu (...) Odwołujący wskazał, że o rzeczywistym charakterze zatrudnienia świadczy zarówno przedłożona przez niego umowa o pracę spełniająca warunki formalne nawiązania stosunku pracy, a także zeznania świadków potwierdzające jej rzeczywiste realizowanie. W ocenie skarżącego organ rentowy w żaden sposób nie wykazał, że zawarł z pracodawcą umowę o pracę o charakterze pozornym. Zdaniem ubezpieczonego Zakład Ubezpieczeń Społecznych w sposób całkowicie dowolny dokonał oceny zgromadzonego w toku postępowania administracyjnego materiału dowodowego, jednoznacznie wskazującego na autentyczność jego zatrudnienia. Odwołujący podkreślił, że w (...) niezbędny jest pracownik na stanowisku specjalisty ds. administracji. W związku z jego długotrwałą nieobecnością w pracy zatrudniona została A. K..

Odnosząc się do kwestii pozarolniczej działalności gospodarczej odwołujący wskazał, że samo jej zarejestrowanie nie świadczy o jej prowadzeniu (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 23 kwietnia 2018 roku, sygn. akt III AUa 270/17). Skarżący wskazał na definicję działalności gospodarczej, którą określa art. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców. Zgodnie z tym przepisem działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły. Wszystkie wskazane przesłanki muszą wystąpić kumulatywnie. Podstawą podlegania obowiązku ubezpieczenia w oparciu o prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej jest faktyczne wykonywanie tej działalności. Zarejestrowanie działalności gospodarczej spełnia przesłankę zorganizowania, poprzez nadanie jej określonej formy prawnej. Skarżący podkreślił, że jego działalność gospodarcza była jednak wykonywa sporadycznie. Z chwilą nawiązania stosunku pracy w (...) nie przyjmował ani nie wykonywał żadnych zleceń, nie miał zamiaru osiągania jakichkolwiek zysków. Jego uwaga skupiona była na rzetelnym wykonywaniu obowiązków wynikających z zatrudnienia. Świadczy o tym nawiązanie stosunku pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, przez co dodatkowe prowadzenie działalności gospodarczej jest niemożliwe.

Reasumując, odwołujący wskazał, że podstawą podlegania obowiązkowo ubezpieczeniu jest faktyczne wykonywanie obowiązków pracowniczych. Zaznaczył, że wszystkie obowiązki były przez niego rzetelnie wykonywane. Dlatego w jego ocenie na podstawie art. 6 ust 1 pkt. 1 i art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo podlega ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu. Zdaniem odwołującego twierdzenia organu rentowego, że jego celem było przeniesienia ciężaru rozliczeń z tytułu ubezpieczeń społecznych są bezpodstawne i nie mają znaczenia dla określenia podleganiu obowiązkowo ubezpieczeniu (odwołanie, k. 3-14 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania.

Uzasadniając swoje stanowisko, organ rentowy wyjaśnił, że jak wynika z akt sprawy odwołujący został zgłoszony do ubezpieczeń przez zainteresowaną spółkę od dnia 1 listopada 2021 r. z tytułu wykonywania umowy o pracę.

Deklaracja zgłoszeniowa ZUS ZUA wpłynęła do organu w dniu 21 listopada 2021 r. Zgodnie z deklaracjami ZUS RCA w okresie objętym zgłoszeniem płatnik zadeklarował następujące podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne: za 11/2021-7000,00 zł za 12/2021 - 0, 00 zł, za 01/2022-3966, 67 zł, za 02/2022 - 0,00 zł.

Od dnia 7 grudnia 2021 r. do dnia 8 grudnia 2021 r. oraz od dnia 21 grudnia 2021 r. do dnia 2 lutego 2022 r. ubezpieczony był niezdolny do pracy.

Pismami z dnia 3 marca 2022 r. strony postępowania zostały zawiadomione o wszczęciu postępowania wyjaśniającego.

W dniu 11 kwietnia 2022 r. do stron skierowano zawiadomienia o zakończeniu postępowania i możliwości zapoznania się ze zgromadzonym materiałem dowodowym oraz o możliwości jego uzupełnienia.

W toku postępowania wyjaśniającego odwołujący złożył wyjaśnienia oraz dokumenty w postaci dokumentacji kadrowo-płacowej, wydruków korespondencji elektronicznej i potwierdzeń przelewu wynagrodzenia.

W toku postępowania wyjaśniającego organ przeprowadził dowód z wyjaśnień wskazanych przez strony świadków.

W wyniku postępowania wyjaśniającego ustalono, że odwołujący został zgłoszony do ubezpieczeń z tytułu zawartej w dniu 29 października 2021 r. umowy o pracę na czas nieokreślony, w wymiarze pełnego etatu na stanowisku specjalisty do spraw obsługi administracji.

Jak wynika z akt sprawy, odwołujący został zatrudniony na nowo utworzonym stanowisku pracy, był jednocześnie jedynym zgłoszonym przez płatnika do ubezpieczeń z tytułu zawartej z płatnikiem umowy o pracę.

Zeznający w sprawie świadkowie potwierdzili znajomość z odwołującym oraz przypadki obecności odwołującego na terenie realizowanych inwestycji oraz okoliczności współpracy z odwołującym i ogólnie opisali obowiązki wykonywane przez odwołującego.

Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego decyzją z dnia 29 kwietnia 2022 r. wyłączono odwołującego z ubezpieczeń.

Organ wskazał, że o ważności umowy o pracę nie decyduje zamiar dyktujący potrzebę jej zawarcia, lecz to, czy zawierające ją strony miały zamiar wzajemnego zobowiązania się - pracownik do świadczenia pracy, a pracodawca do dania mu pracy i wynagrodzenia za nią - oraz czy umowa była w rzeczywistości realizowana (por. wyroki SN: z 5.10.2005 r. I UK 32/05, LEX 191088, z 2.07.2008 r. II UK 334/07).

W ocenie organu strony nie zaoferowały dowodów pozwalających przyjąć, że faktycznie doszło do realizacji zawartej umowy o pracę. Dokumentacja kadrowo - płacowa sama w sobie nie jest dowodem wykonywania umówionej pracy. Zeznania świadków wskazują na obecność odwołującego w miejscach realizacji inwestycji, jednakże trudno wyłącznie z ich treści wywieść, że obecność odwołującego na terenie inwestycji była elementem realizacji umowy o pracę.

Odwołujący do dnia 31 grudnia 2021 r. prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą. Profil działalności jest tożsamy z profilem działalności płatnika.

Organ rentowy wskazał ponadto, że w krótkim okresie od zawarcia umowy odwołujący stał się niezdolny do pracy. W ocenie organu niezdolność ta była spowodowana długotrwałym stanem chorobowym i była związana z zaplanowanym zabiegiem operacyjnym (odpowiedź na odwołanie, k. 25-17 a.s.).

Zainteresowana spółka przyłączyła się do stanowiska odwołującego i poparła wnioski odwołania (protokół rozprawy z dnia 1 marca 2023 r. k. 110 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) została wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego w dniu 11 grudnia 2018 r. Przedmiotem jej przeważającej działalności są roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych. Członkami zarządu spółki są M. L. i M. B. (wydruk z KRS k. 47-51 a.s.).

J. O. ur. (...) ukończył (...) na kierunku handel zagraniczny, a także kolejne studia magisterskie ukończył na kierunku specjalista ds. zarządzania administracją na (...) w B.. Ponadto ukończył też (...) w (...). Od 2007 do 2009 r. pracował jako przedstawiciel handlowy, następnie prowadził własną działalność zajmującą się pozyskiwaniem klientów biznesowych, prowadzeniem negocjacji handlowych z dostawcami i przygotowaniem ofert i umów oraz zabezpieczeniem należności udziałem w procesie ich windykacji. Następnie przed zatrudnieniem u płatnika składek ubezpieczony przez kilka lat pracował w firmach zajmujących się budową dróg. W pierwszych dwóch był odpowiedzialny za kontrakty na oznakowanie poziome dróg i autostrad, był kierownikiem robót odpowiedzialnym za kontrakty między firmami a zamawiającymi, czyli gminami, miastami, jednostkami samorządowymi. Następnie został zatrudniony przez firmę (...) najpierw jako specjalista ds. administracji z zakresem obowiązków jak wcześniej tj. zamówienia publiczne, realizacja kontraktów. Potem dostał awans i został dyrektorem ds. rozwoju. Ubezpieczony prowadził też własną działalność gospodarczą, natomiast w ostatniej fazie częściowo, gdy pracował w (...) i (...) i realizował jako przedsiębiorca część zadań. Był sam podwykonawcą dla innych mniejszych firm, które wykonywały zadania dla (...), a wcześniej dla (...).

Po swojej zawodowej pracy pracował jako trener. Ubezpieczony jest trenerem od 12 lat, cały czas pracuje w tym samym klubie piłki nożnej (...). Przez około 2 lata J. O. był trenerem syna M. L. w tym klubie. J. O. i M. L. nie znali się wcześniej. Odbyli kilka rozmów na temat procedury budowy dróg, ponieważ M. L. wiedział, że odwołujący będący trenerem jego syna pracował również przy budowie dróg. Natomiast spółka (...) była zobowiązana do przebudowy ulicy (...) z uwagi na budowaną inwestycję, do czego spółkę zobowiązało miasto. M. L. zapytał odwołującego, czy nie ma jakiegoś wykonawcy, który by się tego podjął. Odwołujący wymienił trzech, w tym jego ówczesnego pracodawcę, ale od razu stwierdził, że dystans jest zbyt odległy. Polecił dwóch innych. Ponadto odwołujący narzekał M. L. na pracę w (...), ponieważ dojeżdżał do Warki jakieś 50 km od jego miejsca zamieszkania na 6.00 rano, co było dla niego bardzo uciążliwe. W trakcie tych rozmów M. L. zaproponował odwołującemu pracę u niego w spółce, ponieważ z uwagi na rozwój spółka potrzebowała kogoś, kto będzie pilnował obiegu dokumentów pomiędzy projektantami a budową, koordynował wszelkie zmiany lokatorskie. Płatnik składek zakładał, że taka osoba będzie potrzeba na okres trwania całej inwestycji tj. na około 2 lata. Umowa została zawarta na czas nieokreślony, ponieważ M. L. w tamtym czasie nie wiedział, czy po zakończeniu tej budowy, spółka nie będzie rozpoczynać kolejnej inwestycji i chciał mieć pracownika na stałe. Strony nie zawarły umowy na okres próbny, ponieważ płatnik składek dużym zaufaniem darzył J. O.. M. L. nie wiedział nic o tym, że J. O. ma problemy ze zdrowiem, czy zaplanowany zabieg lekarski. M. L. zaproponował J. O. kwotę wynagrodzenia w wysokości 7.000 zł brutto miesięcznie. Odwołujący zgodził się na nią i złożył wypowiedzenie w firmie (...) w październiku 2021 r. Miał zachowaną ciągłość pracy, ponieważ od początku listopada 2021 r. zaczął pracę w (...) na stanowisku specjalisty ds. administracji. Praca ta była bardzo zbieżna i podobna do tego, czym zajmował się wcześniej. Jedyna różnica była taka, że w poprzednich firmach odpowiadał za przetargi publiczne, a tu takich nie było. Uznanie płatnika składek mógł zdobyć z uwagi na szerokie kontakty we wszelkich urzędach z racji poprzedniego doświadczenia. Znał wszystkich naczelników w gminach powiatu (...) i nawet szerzej (CV K. 52-53 a.s., zeznania J. O. k. 240-244 a.s., zeznania M. L. k. 238-240 a.s.).

W dniu 29 października 2021 r. M. L. reprezentujący (...) zawarł z J. O. umowę o pracę na stanowisku specjalisty ds. administracji za miesięcznym wynagrodzeniem 7.000,00 złotych w pełnym wymiarze czasu pracy na czas nieokreślony. Jako termin rozpoczęcia pracy wskazano 1 listopada 2021 r. (umowa o pracę z 29 października 2021 r. k. 41 a.s.).

W dniu 3 listopada 2021 r. J. O. odbył szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (karta szkolenia BHP k. 11 a.s.).

Odwołujący zajmował się pracami projektowymi związanymi z przebudową drogi tzw. koordynowaniem rzędnych drogi z budową, ustalaniem tego z kierownikiem budowy i projektantem. Ponadto, zajmował się zmianami lokatorskimi i zwykłym porządkowaniem dokumentów związanych z budową, skanowaniem tych dokumentów. Miał stałe godziny pracy 8:00-16:00 albo 9:00-17:00. Podpisywał listę obecności. M. L. rozliczał go z wykonanych zadań. Zlecał na bieżąco zadania, pytał o efekty bądź sam sprawdzał, co zostało zrobione. Zdarzały się bieżące polecenia ad hoc, co wynikało ze specyfiki pracy przy budowie.

Spółka posiadała laptop, z którego ubezpieczony mógł korzystać, aczkolwiek używał swojego sprzętu, ponieważ z poprzedniej pracy miał zainstalowany program do projektów – (...), który pomagał mu w pracy. Miał adres służbowy (...). Polecenia służbowe otrzymywał głównie od M. L.. Nabywcy mieszkań kontaktowali się najpierw z M. Z., który był odpowiedzialny za sprzedaż. M. Z. bezpośrednio nie wydawał ubezpieczonemu poleceń, więc kontaktował się z M. L., który dzwonił do ubezpieczonego i polecał mu, żeby podjechać i sprawdzić w dokumentach i fizycznie, czy uda się daną czynność wykonać. Wtedy odwołujący jechał na plac budowy i z kierownikiem budowy T. P. przeglądali dokumentację i ustalali, czy da się coś zrobić czy nie. Odwołujący był odpowiedzialny również przy drodze za naniesienie rzędnych, niwelowanie terenu, dopasowanie wysokości do punktu 0. Uzgadniał to z T. P.. On dalej zlecał to swoim podwładnym. Ustalał z T. P. temat połączenia zjazdów nowego osiedla z istniejącą drogą. Wymieniali się przy tym dokumentacją budowlaną i zajmowali się ustalaniem błędów, które wykonawca znalazł i trzeba było je korygować. T. P. spotkał się w sporym okresie 10-12 razy z ubezpieczonym. Przede wszystkim na budowie, ale kilka razy w biurze inwestora w O..

Ubezpieczony odbywał robocze spotkania z M. L., raz czasami dwa razy w tygodniu, w zależności od tego co się działo, ale też codzienne widywali się w biurze, więc był na bieżąco informowany co się dzieje. Ubezpieczony podpisywał listę obecności (zeznania J. O. k. 240-244 a.s., zeznania M. L. k. 238-240 a.s., zeznania T. P. k. 110-112 a.s.).

Niezdolność do pracy u odwołującego powstała od 7 grudnia 2021 r. z uwagi na zabieg wymiany biodra, o którym to terminie dowiedział się dwa dni wcześniej. Ubezpieczony, gdy wcześniej dzwonił do szpitala i pytał o możliwy termin zabiegu, to zawsze dostawał odpowiedź, że nie ma możliwości wskazania dokładnego terminu. Przy pierwszym kontakcie z dyrektorem szpitala dowiedział się, że operacja będzie w ciągu dwóch lat, nie podano mu żadnych terminów. Operacja biodra nie doszła do skutku. W trakcie zabiegu okazało się, że ubezpieczony ma wadę serca i został zdyskwalifikowany przez anestezjologa do zabiegu. Następnie na krótko wrócił do pracy. Potem był niezdolny do pracy od 21 grudnia 2021 r., ponieważ bardzo mocno podupadł na zdrowiu z uwagi na bolące ciągle biodro, problemy z sercem, co przeniosło się na problemy psychiatryczne. W dalszym okresie był pod opieką psychologa i psychiatry z uwagi na zły stan zdrowia, ponieważ sytuacja zdrowotna go załamała. Ubezpieczony podjął kilka prób powrotu do pracy, ale cierpiał na bardzo mocną bezsenność, co uniemożliwiało mu bycie efektywnym. Płatnik składek dowiedział się, że ubezpieczony ma problemy zdrowotne z biodrem na początku grudnia 2021 r., pierwsza ta nieobecność miała być krótka. Zakładał że, powróci on do pracy. Następnie dowiedział się, że pojawiły się inne problemy zdrowotne u ubezpieczonego i podjął decyzję o zatrudnieniu na jego zastępstwo A. K., która pracowała w spółce od lutego do sierpnia 2022 r. Ubezpieczony natomiast przebył zabieg na serce i później miał dość długą przerwę w pracy, nadal jest pod opieką kardiologa. W listopadzie 2022 r. kiedy unormowały się problemy kardiologiczne otrzymał zatrudnienie i pracuje nadal. Na początku to była firma (...), a teraz (...). Zmienił branże, już nie pracuje w branży dróg czy deweloperskiej (zeznania J. O. k. 240-244 a.s., zeznania M. L. k. 238-240 a.s., zeznania M. Z. k. 234-235 a.s., zeznania A. K. k. 235-237 a.s.).

Pismami z 3 marca 2022 r. organ rentowy poinformował płatnika składek i ubezpieczonego o wszczęciu postepowania wyjaśniającego celem ustalenia prawidłowości zgłoszenia J. O. do ubezpieczeń społecznych na podstawie umowy o pracę zawartej z płatnikiem składek (...) (zawiadomienie o wszczęciu postepowania – nienumerowane karty a.r.).

Po zakończeniu postępowania, decyzją z 29 kwietnia 2022 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. stwierdził, że J. O. jako pracownik u płatnika składek (...) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i chorobowemu od 1 listopada 2021 r. (decyzja ZUS z 29 kwietnia 2022 r. - nienumerowane karty a.r.).

W dniu 31 maja 2022 r. płatnik składek rozwiązał zawartą z ubezpieczonym umowę o pracę z dnia 29 października 2021 r. bez zachowania okresu wypowiedzenia z powodu niezdolności do pracy wskutek choroby, która trwa dłużej niż 3 miesiące (rozwiązanie umowy o pracę k. 65 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie wymienionych dokumentów, a także w oparciu o zeznania odwołującego się oraz świadków T. P., M. Z. i A. K., a także M. i K. L. reprezentujących płatnika składek, dając im wiarę w całości. Z zeznań świadków wynika jednoznacznie, że świadkowie współpracowali z odwołującym w ramach jego zatrudnienia u płatnika składek. Relacje świadków co do okoliczności świadczenia pracy przez odwołującego były spójne, szczegółowe i przekonywujące. Dokumenty zawierają spójne informacje dotyczące okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, które w części nie były sporne. Natomiast zeznania ubezpieczonego, którym Sąd dał wiarę odnośnie okoliczności zatrudnienia u płatnika składek i wykonywanych czynności, znajdują potwierdzenie w dokumentach i zeznaniach osób reprezentujących płatnika składek oraz świadków.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie J. O. podlegało uwzględnieniu.

W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, że przedmiotem oceny była zaskarżona przez ubezpieczonego decyzja z 29 kwietnia 2021 r., w której organ rentowy stwierdził, że J. O. jako pracownik u płatnika składek (...) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 1 listopada 2021 r.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1230 z późn. zm.), zwanej dalej ,,ustawą” obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów. W myśl art. 13 pkt 1 ustawy następuje to od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania. O tym jednak, czy dany stosunek prawny łączący dwa podmioty może być uznany za stosunek pracy, rozstrzygają przepisy prawa pracy. W myśl definicji zawartej w art. 2 k.p. pracownikiem jest osoba zatrudniona między innymi na podstawie umowy o pracę. Użyty w powyższym przepisie zwrot „zatrudniona” oznacza istnienie między pracownikiem a pracodawcą szczególnej więzi prawnej o charakterze zobowiązaniowym, tj. stosunku pracy. Istotą tegoż stosunku jest – w świetle art. 22 § 1 k.p. – uzewnętrznienie woli umawiających się stron, z których jedna deklaruje chęć wykonywania pracy określonego rodzaju w warunkach podporządkowania pracodawcy, natomiast druga – stworzenia stanowiska pracy i zapewnienia świadczenia pracy za wynagrodzeniem. Celem i zamiarem stron umowy o pracę winna być każdorazowo faktyczna realizacja treści stosunku pracy, przy czym oba te elementy wyznaczają: ze strony pracodawcy – realna potrzeba ekonomiczna i umiejętności pracownika, zaś ze strony pracownika – ekwiwalentność wynagrodzenia uzyskanego za pracę.

Dla stwierdzenia, czy zaistniały podstawy do objęcia odwołującego ubezpieczeniem społecznym, w świetle powołanych przepisów, wymagane jest ustalenie, czy zatrudnienie miało charakter rzeczywisty i polegało na wykonywaniu pracy określonego rodzaju, na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, czyli w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p.

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy powołując tezy orzecznictwa wskazywał, że umowa o pracę jako czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego jest nieważna na podstawie art. 58 § 2 k.c. Zgodnie z art. 58 § 2 k.c., na który powołał się organ rentowy, czynność prawna może być sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, przez które rozumie się na ogół obowiązujące w stosunkach między ludźmi reguły postępowania, które za podstawę mają uzasadnienie ocenne, a nie prawne. Odwołują się one do powszechnie uznawanych w całym społeczeństwie lub w danej grupie społecznej wartości i ocen właściwego, przyzwoitego, rzetelnego, lojalnego czy uczciwego zachowania. Zasady te obejmują nie tylko reguły moralne, lecz także obyczajowe (Z. Radwański (w:) System prawa prywatnego, t. 2, 2002, s. 240 i n.; M. Safjan (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. I, 2008, s. 327).

Sąd rozważając, czy faktycznie doszło do nieważności umowy o pracę, analizował stan faktyczny sprawy w odniesieniu do przesłanek z art. 58 k.c. i art. 83 k.c., a więc tak z uwagi na obejście prawa i sprzeczność z zasadami współżycia społecznego, jak i z uwagi na pozorność. Drugi z wymienionych przepisów stanowi w § 1, że nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Pozorność umowy wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych przy jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich. Należy odróżnić przy tym nieważność spowodowaną pozornością czynności prawnej od nieważności czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy (art. 58 § 1 k.c.). Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, które z formalnego punktu widzenia nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez ustawę zakazane. Pojęcie obejścia prawa i pozorności są sobie znaczeniowo bliskie i niejednokrotnie pokrywają się. Ustalenie czy umowa zmierza do obejścia prawa, czy jest pozorna wymaga poczynienia konkretnych ustaleń faktycznych dotyczących okoliczności jej zawarcia, celu jaki strony zamierzały osiągnąć, charakteru wykonywanej pracy i zachowania koniecznego elementu stosunku pracy, jakim jest wykonywanie pracy podporządkowanej (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 1995 r., I PZP 7/95, OSNAPiUS 18/95, poz. 227, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1997 r., I PKN 276/97, OSNAPiUS13/98, poz. 397).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, że przy ocenie istnienia tytułu do ubezpieczenia społecznego nacisk kładzie się na ustalenie faktycznego wykonywania umowy czy działalności (wyroki Sądu Najwyższego: z 26.02.2013 r., I UK 472/12, z 24.08.2010 r. I UK 74/10, z 13.11.2008 r., II UK 94/08, postanowienie Sądu Najwyższego z 18.10.2011 r., III UK 43/11). Nie wystarczy zatem zawarcie samej umowy, lecz konieczne jest rozpoczęcie jej wykonywania. Umowa taka powinna mieć, przynajmniej w zamiarze, realne znaczenie gospodarcze, w innym bowiem przypadku można by mówić jedynie o relacji grzecznościowej, a nie stosunku prawnym.

Przenosząc zaprezentowane poglądy orzecznictwa na toczący się spór w rozpatrywanej sprawie sąd zważył, że nie zaszły okoliczności wskazujące na zawarcie umowy o pracę dla pozoru lub w celu obejścia prawa lub jej nieważność z uwagi na sprzeczność z zasadami współżycia społecznego. W pierwszej kolejności strony logicznie wskazały, jakie były powody zatrudnienia odwołującego i jak w tym zakresie doszło do porozumienia między nimi. Płatnik składek wykazał, że potrzebował osoby, która zajmie się sprawami związanymi z budową inwestycji i konieczną przebudową drogi, odwołujący natomiast był osobą, która posiadała doświadczenie w tym zakresie. Strony znały się z uwagi na uczęszczanie przez syna członka zarządu (...) M. L. na treningi prowadzone przez odwołującego J. O.. W trakcie rozmów doszły do porozumienia zakresie zatrudnienia i ustaliły warunki tego stosunku pracy. Strony w dniu zawierania umowy o pracę nie wiedziały o terminie zabiegu ubezpieczonego. Odwołujący wprawdzie oczekiwał na ten zabieg, jednak nie miał podanego żadnego konkretnego terminu. Odwołujący nie mógł natomiast wiedzieć o kolejnych problemach zdrowotnych, które ujawniły się u niego dopiero w trakcie przygotowań do zabiegu na biodro i w późniejszym okresie. Były to problemy kardiologiczne, a następnie psychiczne. Nie można zgodzić się z organem rentowym, że strony działały celowo, wiedząc o konieczności zabiegu biodra odwołującego, gdyż strony nie znały terminu tego zabiegu, a ponadto nie miały wiedzy o kolejnych problemach zdrowotnych ubezpieczonego, które wpłynęły na długą przerwę w pracy, a zostały zdiagnozowane dopiero w dniu zabiegu, czyli miesiąc po zawarciu umowy o pracę.

Ponadto strony wykazały, że odwołujący faktycznie świadczył pracę na rzecz płatnika składek. Potwierdzili to powołani w sprawie świadkowie oraz zgromadzony materiał dowodowy. Zostało także wykazane, że ubezpieczony posiadał odpowiednie wykształcenie i doświadczenie do zajmowania powierzonego mu stanowiska, co potwierdza w szczególności przebieg kariery zawodowej ubezpieczonego.

W ocenie sądu, istotne w sprawie było wystąpienie wszystkich elementów koniecznych dla zaistnienia pomiędzy stronami stosunku pracy. Wbrew stanowisku prezentowanego przez ZUS, zgromadzony materiał dowodowy potwierdził wykonywanie pracy przez ubezpieczonego. Dowodem potwierdzającym fakt wykonywania pracy przez ubezpieczonego są zeznania świadków. Wykonywana praca była nadzorowana przez M. L., który dawał bieżące polecenia odwołującemu i sprawdzał efekty jego pracy. W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, że J. O. był podporządkowany swojemu pracodawcy. Odwołujący wykonywał pracę w miejscu przez niego wskazanym, podpisywał także listy obecności. Z tego też względu w stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy uznać należy, że ziściły się przesłanki przewidziane w treści art. 22 § 1 k.p

Po zaprzestaniu świadczenia przez ubezpieczonego pracy na rzecz spółki początkowo płatnik składek oczekiwał na powrót do pracy ubezpieczonego. Jednakże następnie, gdy pojawiały się kolejne problemy zdrowotne u ubezpieczonego, zatrudnił na jego miejsce A. K., co potwierdza konieczność zatrudnienia na stanowisku ubezpieczonego pracownika.

Zdaniem sądu, z materiału dowodowego jasno wynika, że sporna umowa była faktycznie realizowana. Wbrew twierdzeniom organu rentowego nie wystąpiły żadne okoliczności, które mogłyby potwierdzać pozorność umowy, a także jej nieważność.

Mając na względzie powyższe okoliczności sąd stwierdził, że stanowisko organu rentowego wyrażone w zaskarżonej decyzji było nieuzasadnione. Uwzględniając całokształt okoliczności faktycznych ustalonych w oparciu o przeprowadzone postępowanie dowodowego sąd nie znalazł podstaw do uznania, że umowa o pracę została zawarta wyłącznie w celu uzyskania przez ubezpieczonego świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Wobec powyższych ustaleń sąd stwierdził, że odwołanie było uzasadnione, co skutkowało jego uwzględnieniem i stosowną zmianą skarżonej decyzji, o czym Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł w sentencji wyroku. Sąd zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdził, że J. O. jako pracownik u płatnika składek (...) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 1 listopada 2021 r.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 2 k.p.c., zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz ubezpieczonego kwotę 180 zł, która została ustalona na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1935).

Sędzia SO Renata Gąsior