Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

dnia 12 października 2023 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi w VIII Wydziale Cywilnym

w składzie: przewodniczący: Sędzia Bartek Męcina

protokolant: st. sekr. sąd. Ewa Ławniczak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 października 2023 roku w Ł.

sprawy z powództwa (...) Finanse spółka z o.o. w T.

przeciwko J. T.

o zapłatę

1. zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 3.242,56 zł (trzy tysiące dwieście czterdzieści dwa złote pięćdziesiąt sześć groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 5 stycznia 2023 r. do dnia 12 października 2023 r.,

2. oddala powództwo w pozostałej części,

3. zasądzoną w punkcie 1 (pierwszym) kwotę 3.242,56 zł (trzy tysiące dwieście czterdzieści dwa złote pięćdziesiąt sześć groszy) rozkłada na 13 (trzynaście) miesięcznych rat, w tym:

a) 12 (dwanaście) rat po 250 zł (dwieście pięćdziesiąt złotych) każda,

b) ostatnia 13-ta (trzynasta) rata w wysokości 242,56 zł (dwieście czterdzieści dwa złote pięćdziesiąt sześć groszy), płatnych z góry do 15-go (piętnastego) dnia każdego miesiąca z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat, ustalając termin płatności pierwszej raty do 15-go (piętnastego) dnia miesiąca następującego po dniu uprawomocnienia się wyroku,

4. zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 250 zł (dwieście pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, a w pozostałej części nie obciąża pozwanej obowiązkiem ich poniesienia.

Sygn. akt VIII C 448/23

UZASADNIENIE

W dniu 6 kwietnia 2023 roku powód (...) Finanse Sp. z o.o. z siedzibą w T., reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, wytoczył przeciwko pozwanej J. T. powództwo o zapłatę kwoty 3.873,58 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 5 stycznia 2023 roku do dnia zapłaty, ponadto wniósł o zasądzenie od pozwanej kosztów procesu. W uzasadnieniu pełnomocnik wyjaśnił, że dochodzona wierzytelność wynika z zawartej z pozwaną w dniu 25 sierpnia 2022 roku umowy pożyczki. Przed związaniem się umową pozwana złożyła wniosek o udzielenie pożyczki za pomocą środków porozumiewania się na odległość, utworzyła panel klienta, przeszła pozytywną weryfikację przy użyciu jednorazowych kodów autoryzacyjnych oraz uiściła opłatę weryfikacyjną, co pozwoliło rozpocząć procedurę oceny zdolności kredytowej. Na mocy umowy pozwanej wypłacono na zweryfikowany rachunek bankowy pożyczkę w wysokości 3.600 zł, którą zobowiązała się zwrócić wraz z odsetkami (49,18 zł) w terminie do dnia 24 września 2022 roku. W dacie 26 września 2022 roku strony zawarły aneks do umowy, na podstawie którego termin spłaty został przesunięty o jeden miesiąc. Przedłużenie terminu spłaty wiązało się
z obowiązkiem uiszczenia prowizji w kwocie 297 zł. W dalszej kolejności pełnomocnik wskazał, że pozwana nie wywiązała się z zaciągniętego zobowiązania, że poza wpłatą w/w prowizji nie dokonała żadnej innej, że poza kapitałem pożyczki dochodzona w sprawie suma obejmuje odsetki kapitałowe (99,59 zł) oraz karne (173,99 zł).

(pozew k. 3-5)

W dniu 23 maja 2023 referendarz sądowy wydał przeciwko pozwanej nakaz zapłaty
w postępowaniu upominawczym, zasądzając na rzecz powoda dochodzoną kwotę wraz
z kosztami procesu. Nakaz ten pozwana zaskarżyła sprzeciwem wnosząc o oddalenie powództwa w całości oraz o nieobciążanie jej kosztami sądowymi. W uzasadnieniu podniosła, że dochodzona kwota jest wygórowana, ponadto powołała się na złą sytuację materialną.

(nakaz zapłaty k. 41, sprzeciw k. 45)

W toku procesu stanowiska stron nie uległy zmianie. Na rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku J. T. oświadczyła, że nie neguje faktu zawarcia umowy, zakwestionowała roszczenie w zakresie kwoty prowizji, a także wniosła o rozłożenie należności na raty.

(pismo procesowe k. 61-62, protokół rozprawy k. 81-82)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 25 sierpnia 2022 roku J. T. zawarła z (...) Finanse Sp. z o.o.
z siedzibą w T. umowę pożyczki numer (...), na mocy której otrzymała pożyczkę w wysokości 3.600 zł, z czego kwota 3.000 zł stanowiła kapitał (całkowitą kwotę pożyczki), a kwota 600 zł prowizję. Kwotę pożyczki pozwana zobowiązała się spłacić wraz
z odsetkami umownymi w wysokości 20% rocznie (49,18 zł), w terminie do dnia 24 września 2022 roku.

Niespłacenie całkowitej kwoty do zapłaty w całości lub w części w ustalonym terminie powodowało uznanie niespłaconej kwoty za zadłużenie przeterminowane, od którego pożyczkodawca był uprawniony do naliczania odsetek w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie.

Przedmiotowa umowa została zawarta w formie elektronicznej za pomocą środków porozumiewania się na odległość. Warunkiem zawarcia umowy oraz udzielenia pożyczki było uprzednie utworzenie przez pożyczkobiorcę konta klienta na stronie internetowej pożyczkodawcy oraz weryfikacja tożsamości i numeru rachunku bankowego klienta. Ta mogła nastąpić poprzez wykonanie przelewu weryfikacyjnego w kwocie 1 zł.

Pozwana spełnił powyższe warunki, w tym w dniu 28 kwietnia 2022 roku dokonała na rachunek pożyczkodawcy przelewu weryfikacyjnego w wysokości 1 zł.

Podstawę zawartej umowy stanowił wniosek pozwanej z dnia 25 sierpnia 2022 roku przesłany na adres email pożyczkodawcy, w treści której zawnioskowała ona o kwotę 3.000 zł na okres 30 dni.

Kwota pożyczki została pozwanej przelana w dacie zawarcia przedmiotowej umowy na uprzednio zweryfikowany przez nią numer rachunku bankowego. Dokumentacja związana
z umową została przesłana na pocztę email pożyczkobiorcy.

Na mocy aneksu do umowy z dnia 26 września 2022 roku strony wydłużyły termin spłaty pożyczki do dnia 24 października 2022 roku, co skutkowało wzrostem wartości odsetek umownych z kwoty 49,18 zł do kwoty 99,59 zł. Z tytułu aneksu pozwana uiściła na rzecz powoda prowizję w wysokości 297 zł.

(dowód z przesłuchania pozwanej – elektroniczny protokół rozprawy z dnia 9 października 2023 roku, umowa pożyczki z załącznikami k. 13-19, wydruk wiadomości email k. 20, k. 24, potwierdzenie wykonania transakcji płatniczej k. 21, k. 22, aneks k. 23, potwierdzenie przelewu k. 63, okoliczności bezsporne)

Poza uiszczoną prowizją za przedłużenie terminu spłaty pożyczki J. T. nie dokonała żadnej innej wpłaty na poczet zaciągniętego zobowiązania.

Pismem z dnia 24 listopada 2022 roku, doręczonym w dniu 7 grudnia 2022 roku, powód wezwał pozwaną do spłaty zadłużenia przeterminowanego w kwocie 3.771,59 zł.

(dowód z przesłuchania pozwanej – elektroniczny protokół rozprawy z dnia 9 października 2023 roku, wezwanie do zapłaty k. 25-25v., potwierdzenie odbioru k. 26, okoliczności bezsporne)

Pozwana do dnia wyrokowania nie uregulowała wskazanego zadłużenia dochodzonego przedmiotowym powództwem.

(okoliczność bezsporna)

J. T. ma 30 lat, jest osobą bezrobotną. Uczęszcza do szkoły medycznej ucząc się zawodu higienistki stomatologicznej. Ma na utrzymaniu dwie córki w wieku 2 i 4 lat. Sama prowadzi gospodarstwo domowe. Ojciec dzieci wyjechał do innego miasta, nie utrzymuje z nimi kontaktu, nie płaci alimentów. Pozwana utrzymuje się ze świadczeń socjalnych w wysokości 2.000 zł. Okazjonalnie korzysta z pomocy matki. Posiada zadłużenie z tytułu chwilówek, które zaciągnęła, żeby utrzymać rodzinę. Nie ma obciążeń komorniczych.

( dowód z przesłuchania pozwanej – elektroniczny protokół rozprawy z dnia 9 października 2023 roku, informacja o przyznaniu świadczenia wychowawczego k. 66-67, k. 70-72, informacja o przyznaniu rodzinnego kapitału opiekuńczego k. 73-75, umowa o praktyki zawodowe k 68, zaświadczenie k. 69)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, których prawidłowość i rzetelność sporządzenia nie budziła wątpliwości Sądu. Za podstawę ustaleń faktycznych Sąd przyjął również dowód
z przesłuchania pozwanej, której twierdzenia nie były podważane przez stronę przeciwną.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie w przeważającej części.

Powód oparł swoje żądanie na przepisie art. 720 k.c., w myśl którego, przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury kodeksowa definicja pożyczki wskazuje, że świadczeniem dającego pożyczkę jest przeniesienie na własność biorącego pożyczkę określonej ilości pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku i wykonanie tego świadczenia dający pożyczkę powinien udowodnić w procesie cywilnym. Dopiero wówczas zasadne staje się oczekiwanie od biorącego pożyczkę, że udowodni on spełnienie swego świadczenia umownego tj. zwrot pożyczki (por. wyrok SA we Wrocławiu z dnia 17 kwietnia 2012 roku, I ACa 285/12, LEX). Innymi słowy pozwany, od którego powód domaga się zwrotu pożyczki nie musi wykazywać zwrotu pożyczki, dopóty powód nie wykaże, że pożyczki udzielił.

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie powód wykazał, że udzielił pozwanej pożyczki w wysokości 3.600 zł (w tym 3.000 zł kapitału), którą zobowiązała się ona zwrócić wraz
z kosztem pożyczki w terminie 30 dni. Następnie na mocy aneksu strony przedłużyły termin zwrotu przedmiotowego zobowiązania do dnia 24 października 2022 roku, z tytułu czego pozwana uiściła prowizję w wysokości 297 zł. Zmiana terminu spłaty pociągała za sobą również ponowne wyliczenie odsetek umownych. Przypomnienia wymaga, że przedmiotowa umowa została zawarta w formie elektronicznej, a powód złożył do akt sprawy umowę pożyczki wraz z załącznikami, w tym wnioskiem o pożyczkę, formularzem informacyjnym, wydrukiem korespondencji email potwierdzającym, że pozwana wnioskowała o pożyczkę, przeszła pozytywną weryfikację, otrzymała dokumentację związaną z umowę, jak również aneks do umowy. W poczet materiału dowodowego zostały również załączone potwierdzenia uiszczenia przez pozwaną kwoty 1 zł tytułem przelewu weryfikacyjnego, wypłaty środków pieniężnych przez pożyczkodawcę, wreszcie uiszczenia przez pozwaną prowizji za wydłużenie terminu spłaty. Przedmiotowa dokumentacja nie była podważana przez pozwaną, wręcz przeciwnie na ostatniej rozprawie potwierdziła ona fakt zawarcia umowy, zaś
w złożonych wyjaśnieniach otrzymanie kwoty 3.000 zł oraz zmianę terminu zwrotu pożyczki. Strony były ponadto zgodne odnośnie tego, że J. T. uiściła na rzecz powoda wyłącznie sumę 297 zł stanowiącą prowizję z tytułu zawartego aneksu. Tym samym do zwrotu pozostawała kwota pożyczki (w tym prowizja) wraz z odsetkami umownymi oraz –
w związku z powstaniem zadłużenia przeterminowanego – odsetkami karnymi.

W zajętym stanowisku procesowym pozwana zakwestionowała natomiast roszczenie
z tytułu prowizji. Dlatego też należało ustalić, czy postanowienia umowy z dnia 25 sierpnia 2022 roku były dla jej stron wiążące. Sąd bowiem może, a nawet powinien dokonywać oceny postanowień zawartych umów, a także postanowień samych wzorców umów, co do ich zgodności z prawem. Ocena ta może zostać dokonana również in concreto w toczącym się miedzy przedsiębiorcą, a konsumentem sporze, którego przedmiotem są skutki prawne określone postanowieniami umowy. Umowy konsumenckie podlegają bowiem ocenie
w świetle klauzuli generalnej z art. 385 ¹ §1 k.c. z wyłączeniem jedynie jednoznacznie sformułowanych postanowień określających główne świadczenia stron oraz tych postanowień, na których treść konsument miał rzeczywisty wpływ, co musi zostać wykazane przez proferenta (por. m.in. wyrok SA w Warszawie z dnia 15 czerwca 2007 roku,
VI Ca 228/07, LEX).

Pierwsze co budzi wątpliwości na gruncie umowy stron to naliczenie przez pożyczkodawcę wynagrodzenia prowizyjnego w wysokości 600 zł, która to kwota stanowi 20% całkowitej kwoty pożyczki. W ocenie Sądu postanowienia przedmiotowej umowy,
w której zastrzeżono prowizję uznać należy za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego w rozumieniu art. 58 § 2 k.c., art. 353 ¹ k.c. i art. 5 k.c., a także za stanowiące niedozwolone klauzule umowne w myśl art. 385 ¹ § 1 k.c. W myśl bowiem tego ostatniego przepisu, postanowienia umowy zawartej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Wskazania wymaga, że
w sprawie w ogóle nie wyjaśniono kryteriów, jakimi kierował się powód ustalając wysokość omawianej prowizji. O ile za niesporne uznać należy, że pożyczkodawca ma prawo pobierać wynagrodzenie z tytułu udzielenia pożyczki, to jednocześnie oczywistym pozostaje, iż wynagrodzenie to nie może być kształtowane w sposób dowolny. Konstatacji tej nie zmienia okoliczność, iż przepisy ustawy o kredycie konsumenckim (art. 36a) ograniczają wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu poprzez wprowadzenie matematycznego wzoru służącego do obliczenia tychże. Wzór ten ustala bowiem maksymalną, a nie powszechnie obowiązującą wysokość kosztów dodatkowych. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 czerwca 2022 roku (I NSNc 455/21, Legalis), „jest oczywiste, że przepisy art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim nie określają pozytywnie, w sposób bezwzględnie wiążący, liczby, charakteru i konkretnej wysokości kosztów składających się na pozaodsetkowe koszty kredytu, a jedynie wytyczają ramy, w których postanowienia umowy kredytu konsumenckiego, określające te koszty, muszą się mieścić”. Zamieszczony w ustawie wzór nie może stanowić sposobu obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych przez dodawanie do kwot spłaty bliżej nieuzasadnionych i z niczego nie wynikających dodatkowych obciążeń. Pożyczkodawca udzielając pożyczki w wysokości 3.000 zł i pobierając od tej kwoty odsetki umowne nie może doliczać do kwoty spłat dalszych 600 zł tylko dlatego, że z wzoru zawartego w art. 36a cyt. wyżej ustawy taka kwota odnośnie tej pożyczki może być wyliczona. Powtórzenia wymaga, że w sprawie całkowicie nieweryfikowalne jest, czy koszty tego rodzaju, co omawiane, są faktycznie ponoszone, w szczególności w związku z nakładem pracy, wygenerowanymi wydatkami, czy też współistniejącym ryzykiem. Kwestie te powód zdaje się całkowicie pomijać, przyjmując odgórnie na gruncie umowy, że koszty około kredytowe w wysokości przewidzianej ustawą należą się pożyczkodawcy tylko i wyłącznie z uwagi na brzmienie komentowanego przepisu ustawy. Taki tok rozumowania, a więc de facto wyłączający jakąkolwiek kontrolę ze strony Sądu pod kątem rażącego naruszenia interesów konsumenta (nadmierność ustalonych kosztów wobec faktycznie poniesionych wydatków) nie może zasługiwać na aprobatę. Nie budzi przy tym wątpliwości, że wprowadzenie do ustawy
o kredycie konsumenckim konstrukcji pozaodsetkowych kosztów kredytu nie wyłącza możliwości badania, czy zapisy umowne przewidujące tego rodzaju koszty nie stanowią niedozwolonych klauzul umownych. W orzecznictwie wskazuje się, że jakkolwiek celem omawianego przepisu była ochrona konsumentów, to normatywny algorytm ustalania maksymalnej ich wysokości został określony sztywnie i to na takim poziomie, który może zachęcać przedsiębiorcę do stosowania maksymalnego pułapu i wykorzystywania jego zapisów dla swoich celów z ewidentnym pokrzywdzeniem konsumenta. Im bowiem wyższa kwota kapitału (tj. całkowita kwota kredytu w rozumieniu ustawy o kredycie konsumenckim - art. 5 pkt 7), tym wyższa kwota dopuszczalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu - np. przy pożyczce w kwocie 100.000 zł, maksymalna kwota pozaodsetkowych kosztów może wynieść 100.000 zł. (por. m.in. uchwała SN z dnia 27 października 2021 roku, III CZP 43/20, Biul. SN 2021/10). W konsekwencji, postanowienia umowne określające inne niż odsetki koszty kredytu konsumenckiego mogą zostać uznane za klauzule abuzywne, nawet jeśli ich wysokość nie przekracza maksymalnych kwot takich kosztów określonych (por. m.in. wyroki SO w Łodzi: z dnia 18 października 2022 roku, III Ca 2722/21, Legalis; z dnia 13 września 2022 roku, III Ca 1099/21, Legalis; z dnia 30 marca 2022 roku, III Ca 1538/21, Legalis). Wprawdzie sporna prowizja została ustalona w umowie zawartej przez strony, to jednak pamiętać należy, że swoboda umów nie pozostaje całkowicie dowolna i podlega pewnym ograniczeniom. I tak, w myśl art. 353 ¹ k.c. treść lub cel stosunku prawnego ułożonego przez strony nie może sprzeciwiać się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Tymczasem zapisy umowy odnoszące się do przedmiotowej prowizji są sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i kształtują obowiązki drugiej strony umowy (pożyczkobiorcy – pozwanej) w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, albowiem określona przez pożyczkodawcę prowizja nie ma jakiegokolwiek uzasadnienia.
W tym miejscu wypada przypomnieć, że w judykaturze uznaje się, że pod pojęciem działania wbrew dobrym obyczajom – przy kształtowaniu treści stosunku zobowiązaniowego – kryje się wprowadzanie do umowy klauzul, które godzą w równowagę kontraktową stron takiego stosunku, natomiast przez rażące naruszenie interesów konsumenta rozumie się nieusprawiedliwioną dysproporcję – na niekorzyść konsumenta – praw i obowiązków stron, wynikających z umowy (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 13 lipca 2005 roku,
I CK 832/04, Biul. SN 2005/11/13 oraz z dnia 3 lutego 2006 roku, I CK 297/05, Biul. SN 2006/5-6/12). Dokonując oceny rzetelności określonego postanowienia umowy konsumenckiej należy zawsze rozważyć indywidualnie rozkład obciążeń, kosztów i ryzyka, jaki wiąże się z przyjętymi rozwiązaniami oraz zbadać jak wyglądałyby prawa lub obowiązki konsumenta w sytuacji, w której postanowienie to nie zostałoby zastrzeżone, pamiętając jednocześnie podczas dokonywania kontroli o tym, że każdorazowo istotny jest charakter stosunku prawnego regulowanego umową, który w konkretnej sytuacji może usprawiedliwiać zastosowaną konstrukcję i odejście do typowych reguł wyznaczonych przepisami dyspozytywnymi. Dlatego też Sąd uznał, że brak jest jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, iż koszty, jakie pożyczkodawca poniósł w związku z czynnościami skutkującymi zawarciem umowy i wypłatą kapitału, pozostają w choćby zbliżonej proporcji do żądanego od pozwanej świadczenia wzajemnego. Wskazać wreszcie należy, że nie jest rolą Sądu ustalanie, w jakiej wysokości pożyczkodawca był uprawniony naliczyć prowizję od udzielonej pozwanej pożyczki. To powód winien wykazać kryteria, jakimi kierował się ustalając sporną opłatę
i właściwie uzasadnić konieczność naliczenia wynagrodzenia w tej właśnie wysokości, której to powinności nie sprostał. Finalnie w omawianym przypadku spełnione są z całą pewnością również pozostałe przesłanki zastosowania art. 385 ¹ § 1 k.c., skoro pożyczkodawca bezsprzecznie, zawierając przedmiotową umowę pożyczki, posłużył się wzorcem umownym, na który konsument nie miał rzeczywistego wpływu, a prowizja nie ma charakteru świadczenia głównego (por. m.in. wyrok SN z dnia 6 kwietnia 2004 roku, I CK 472/03, Legalis).

Reasumując Sąd doszedł do przekonania, że mimo, iż strony łączył stosunek zobowiązaniowy o charakterze dobrowolnym, to jednak niedopuszczalną jest sytuacja, kiedy jedna ze stron wykorzystując swoją pozycję profesjonalisty, kształtuje wzorzec umowny
w taki sposób, że wprowadza do niego konstrukcję prawną, która prowadzi do pokrzywdzenia jednej ze stron stosunku prawnego, w tym wypadku konsumenta. W szczególności nie może mieć miejsca przypadek, w którym konsument zostaje obciążony nadmierną, a wręcz nawet rażąco wygórowaną prowizją. W niniejszej sprawie pożyczkodawca arbitralnie i całkowicie dowolnie narzucił pozwanej sporną opłatę, która nie znajduje żadnego racjonalnego uzasadnienia, kierując się w tej sferze wyłącznie własnym partykularnym interesem. Tego typu praktyki polegające na czerpaniu dodatkowych profitów zasługują na szczególne potępienie, zwłaszcza, gdy sięgają po nie podmioty działające na rynku finansowym.

A. postanowień dotyczących prowizji pociągała za sobą konieczność ponownego wyliczenia odsetek karnych przyjmując za podstawę obliczenia wyłącznie kwotę niespłaconego kapitału pożyczki (3.000 zł). Odsetki te za okres od dnia 25 października 2022 roku do dnia 4 stycznia 2023 roku (tj. poprzedzającego datę wniesienia pozwu w e.p.u.) wyniosły 142,97 zł. Zasadne w całości okazało się natomiast roszczenie z tytułu odsetek umownych, które zostały naliczone zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa i wyniosły 99,59 zł.

Mając powyższe na uwadze Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 3.242,56 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 5 stycznia 2023 roku do dnia
12 października 2023 roku, oddalając powództwo w pozostałym zakresie.

M.-prawną podstawę roszczenia odsetkowego powoda stanowi przepis
art. 481 § 1 k.c., zgodnie z treścią którego jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Wskazany przepis art. 481 k.c. obciąża dłużnika obowiązkiem zapłaty odsetek bez względu na przyczyny uchybienia terminu płatności sumy głównej. Sam fakt opóźnienia przesądza, że wierzycielowi należą się odsetki. Dłużnik jest zobowiązany uiścić je, choćby nie dopuścił się zwłoki w rozumieniu art. 476 k.c., a zatem nawet w przypadku gdy opóźnienie jest następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności i choćby wierzyciel nie doznał szkody. Odpowiedzialność dłużnika za ustawowe odsetki w terminie płatności ma zatem charakter obiektywny. Do jej powstania jedynym warunkiem niezbędnym jest powstanie opóźnienia w terminie płatności. Zgodnie z treścią § 2 art. 481 k.c. jeżeli strony nie umówiły się co do wysokości odsetek z tytułu opóźnienia lub też wysokość ta nie wynika ze szczególnego przepisu, to wówczas wierzycielowi należą się odsetki ustawowe za opóźnienie.

Na wypadek uwzględnienia roszczenia powoda strona pozwana wniosła o jego rozłożenie na raty.

Zgodnie z przepisem art. 320 k.p.c., w szczególnie uzasadnionych wypadkach Sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie. Przepis ten daje Sądowi możliwość orzekania o sposobie spełnienia świadczenia w sposób bardziej dogodny dla zobowiązanego, aniżeli wynikałoby to z regulacji prawa materialnego. Uprawnienie do rozłożenia zasądzonego świadczenia na raty przysługuje Sądowi w szczególnie uzasadnionych wypadkach, a więc w sytuacjach, w których ze względu na stan majątkowy, rodzinny czy zdrowotny spełnienie zasądzonego świadczenia byłoby dla pozwanego niemożliwe do wykonania lub w każdym razie bardzo utrudnione i narażałoby go na niepowetowane szkody. Trudności w spełnieniu świadczenia mogą być obiektywne bądź subiektywne - spowodowane działaniem samego dłużnika. Należy podkreślić, że rozłożenie na raty należności nie eliminuje konieczności uwzględnienia żądania powoda zasądzenia na jego rzecz odsetek za okres do dnia wydania wyroku zasądzającego świadczenie, powoduje natomiast, że nie przysługują mu odsetki od świadczeń ratalnych za okres pomiędzy wydaniem wyroku a datą płatności poszczególnych rat (por. uchwała składu 7 Sędziów Sądu Najwyższego z dnia
22 września 1970 roku, III PZP 11/70, OSNCP 1971/4/61, a także L. S.: Glosa do uchwały z 22 września 1970 roku, III PZP 11/70, OSPiKA 1971/11/202; por. też
W. S., w: Kodeks postępowania cywilnego, Komentarz , t. I, W. 1975, s. 504). Stąd też odsetki ustawowe za opóźnienie Sąd zasądził wyłącznie za okres od dnia 5 stycznia 2023 roku do dnia 12 października 2023 roku, tj. do dnia wydania wyroku, nie zaś do dnia zapłaty.

W ocenie Sądu w stosunku do pozwanej zachodzi taki szczególny przypadek, o którym mowa w przepisie art. 320 k.p.c. Z jednej strony należy wskazać, że ryzyko wystąpienia okoliczności uniemożliwiających lub utrudniających wykonanie zobowiązań umownych – spłatę zadłużenia z tytułu umowy pożyczki – obciąża pozwaną, z drugiej jednak strony należy mieć na względzie fakt, że J. T. znajduje się w trudnej sytuacji życiowej
i materialnej. Pozwana samodzielnie prowadzi gospodarstwo domowe, samotnie opiekuje się dwójkę małoletnich dzieci, jest osobą uczącą się, bezrobotną, utrzymuje się ze świadczeń socjalnych. Korzystając z uprawnienia wynikającego z art. 320 k.p.c., Sąd miał na celu także uchronienie pozwaną od postępowania egzekucyjnego oraz naliczania dalszych odsetek. Biorąc powyższe pod uwagę stwierdzić należy, iż jednorazowe spełnienie zasądzonego świadczenia byłoby dla pozwanej bardzo utrudnione, o ile w ogóle byłoby możliwe. Finalnie podkreślenia wymaga, że powód nie oponował wobec wniosku pozwanej o rozłożenie świadczenia na raty.

Rozkładając zasądzone świadczenie na raty, Sąd określił dokładnie wysokość tychże rat i termin ich zapłaty. Zasądzone świadczenie zostało rozłożone na 13 miesięcznych rat, w tym pierwsze 12 rat po 250 zł każda rata, zaś ostatnia 13-ta rata w wysokości 242,56 zł, uznając że w tej wysokości J. T. będzie w stanie spłacać zadłużenie i zachowana zostanie funkcja przepisu art. 320 k.p.c. Oznaczone w wyroku raty są płatne z góry do 15-go dnia każdego miesiąca z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat, a termin płatności pierwszej raty Sąd ustalił na 15-ty dzień miesiąca następującego po dniu uprawomocnienia się orzeczenia.

O kosztach procesu w zakresie uwzględnionej części powództwa Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c., mając na uwadze szczególnie trudną sytuację życiową pozwanej, która zdaniem Sądu, oceniana przez pryzmat zasad współżycia społecznego, uzasadnia odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu. Zgodnie z treścią wskazanego przepisu, w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Sposób skorzystania z art. 102 k.p.c. jest przy tym suwerennym uprawnieniem sądu orzekającego i od oceny tegoż sądu należy przesądzenie, że taki szczególnie uzasadniony wypadek nastąpił w rozpoznawanej sprawie oraz usprawiedliwia odstąpienie od obowiązku ponoszenia kosztów procesu (por. m.in. postanowienie SN z dnia 25 marca 2011 roku, IV CZ 136/10, LEX; postanowienie SN z dnia 19 stycznia 2012 roku, IV CZ 118/11, LEX; postanowienie SN z dnia 26 stycznia 2012 roku, III CZ 10/12, OSNC 2012/7-8/98; postanowienie SN z dnia 9 lutego 2012 roku, III CZ 2/12, LEX). W ocenie Sądu taki właśnie szczególny wypadek zachodzi w stosunku do pozwanej ze względów, o których mowa wyżej, a które przesądziły o rozłożeniu zasądzonego świadczenia na raty. Analiza sytuacji życiowej i majątkowej J. T. doprowadziła Sąd orzekający w sprawie do przekonania, że pozwana nie posiada wystarczających środków na pokrycie całości kosztów procesu, które zgodnie z ogólną zasadą odpowiedzialności stron za wynik sprawy winna ponieść w zakresie uwzględnionej części powództwa. Mając na uwadze tę sytuacją Sąd doszedł do wniosku, że pozwana jest w stanie zwrócić przeciwnikowi koszty procesu
w kwocie 250 zł, natomiast w pozostałym zakresie Sąd odstąpił od obciążenia nimi pozwanej.

Z powyższych względów orzeczono, jak w sentencji.