Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 15 września 2006 r.
I PK 75/06
1. Ocena, że doszło do przejścia części zakładu pracy na nowego praco-
dawcę (art. 231
k.p.) zależy od ustalenia, iż przejął on w faktyczne władanie
część zadania lub zadań, stanowiących placówkę zatrudnienia, a więc w zakre-
sie pozwalającym na wykonywanie obowiązków pracowniczych. Nie musi to
polegać na nabyciu przedsiębiorstwa lub jego części oraz nie zależy od rodzaju
czynności prawnej, na podstawie której następuje.
2. Niezachowanie przez dotychczasowego pracodawcę trybu konsultacji
przejścia części zakładu pracy ze związkami zawodowymi (art. 261
ustawy z
dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r.
Nr 79, poz. 854 ze zm.) nie powoduje nieskuteczności tego przejścia na nowego
pracodawcę i przejęcia przez niego pracowników.
Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Katarzyna
Gonera, Józef Iwulski (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 15 września
2006 r. sprawie z powództwa Pawła G. i Jacka B. przeciwko Wojewódzkiemu Zespo-
łowi Zakładów Opieki Zdrowotnej Centrum Leczenia Chorób Płuc i Rehabilitacji w Ł.
o ustalenie istnienia stosunku pracy oraz warunków pracy, na skutek skargi kasacyj-
nej powodów od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w Łodzi z dnia 25 października 2005 r. [...]
o d d a l i ł skargę kasacyjną.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 28 czerwca 2005 r. [...] Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia
w Łodzi oddalił powództwo Pawła G. i Jacka B. przeciwko Wojewódzkiemu Zespołowi
Zakładów Opieki Zdrowotnej Centrum Leczenia Chorób Płuc i Rehabilitacji w Ł. o
ustalenie istnienia stosunku pracy oraz o ustalenie warunków pracy. Sąd Rejonowy
2
ustalił, że powodowie byli pracownikami pozwanego Zespołu, zatrudnionymi na pod-
stawie umów o pracę zawartych na czas nieokreślony. Wojewódzki Zespół Zakładów
Opieki Zdrowotnej Centrum Leczenia Chorób Płuc i Rehabilitacji w Ł. został utwo-
rzony z dniem 1 stycznia 2004 r. w wyniku przekształcenia Specjalistycznego Szpi-
tala Gruźlicy, Chorób Płuc i Rehabilitacji w T. i Wojewódzkiego Specjalistycznego Ze-
społu Opieki Zdrowotnej Centrum Leczenia Chorób Płuc w Ł. przez połączenie tych
jednostek na mocy uchwały Zarządu Województwa Ł. z dnia 19 sierpnia 2003 r. oraz
w dniu 4 lutego 2004 r. zarejestrowany w Krajowym Rejestrze Sądowym. W dniu 20
grudnia 2004 r. zakładowe organizacje związkowe zostały powiadomione, że z dniem
1 lutego 2005 r. Dział Eksploatacji w Specjalistycznym Szpitalu Gruźlicy, Chorób Płuc
i Rehabilitacji w T. zostanie przekazany „S.” Spółce z o.o. z siedzibą w Ł. W dniu 21
grudnia 2004 r. pozwany Zespół zawiadomił powodów, że z dniem 1 lutego 2005 r.
nastąpi w stosunku do nich zmiana pracodawcy, którym stanie się „S.” Spółka z o.o.
w Ł. Powodowie zostali też poinformowani, że do dnia 21 marca 2005 r. mogą roz-
wiązać stosunki pracy bez wypowiedzenia, za siedmiodniowym uprzedzeniem. W
dniu 3 stycznia 2005 r. pomiędzy pozwanym Zespołem a „S.” Spółką z o.o. w Ł. zo-
stała zawarta umowa o świadczenie usług, na mocy której Zespół zlecił tej spółce od
lutego 2005 r. usługi polegające na obsłudze technicznej pawilonów i terenu szpitala
w T. oraz trzech przyszpitalnych bloków mieszkalnych. W lutym 2005 r. pozwany Ze-
spół sprzedał spółce „S.” narzędzia będące na wyposażeniu pracowników dotychcza-
sowego działu eksploatacji szpitala w T. Na podstawie umowy z 25 marca 2005 r.
pozwany wydzierżawił tej spółce pomieszczenia działu eksploatacji zlokalizowane w
szpitalu w T.
Sąd Rejonowy przyjął, że umowy zawarte pomiędzy pozwanym Zespołem a
spółką „S.” stanowią podstawę do uznania, że doszło do przejęcia w znaczeniu
przedmiotowym części zakładu pracy pozwanego, co na podstawie art. 231
k.p. spo-
wodowało, że spółka stała się z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach
pracy. Skutek ten jest niezależny od woli pracowników i nie mogli się oni temu sprze-
ciwić. Zgodnie z art. 261
ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych
(jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.), dotychczasowy pracodawca
ma obowiązek poinformowania o przewidywanym przejściu zakładu pracy związków
zawodowych działających na jego terenie. W ocenie Sądu Rejonowego, dotychcza-
sowy pracodawca, z zachowaniem wymaganego terminu, poinformował o planowa-
nym przejęciu części zakładu pracy, zarówno związki zawodowe, jak też indywidual-
3
nie pracowników, a zatem nie ma żadnych podstaw, aby ustalić, że czynność ta zo-
stała dokonana niezgodnie z prawem. Dodatkowo Sąd Rejonowy zaznaczył, że na-
wet gdyby obowiązek informacyjny nie został spełniony, to i tak pracownikom służy-
łaby jedynie możliwość powstrzymania się od wykonywania pracy z dniem 1 lutego
2005 r. z powołaniem się na nieznajomość warunków wykonywania pracy i płacy u
nowego pracodawcy, nie mogliby oni natomiast w żaden sposób przeciwdziałać prze-
jęciu zakładu pracy. Sąd Rejonowy uznał też, że powodowie nie mają interesu praw-
nego w ustaleniu, iż zmiana stanowisk pracy została dokonana przez pozwanego
nieprawidłowo i jest nieskuteczna.
Wyrokiem z dnia 25 października 2005 r. [...] Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi uchylił wyrok Sądu Rejonowego w części doty-
czącej ustalenia warunków pracy i w tym zakresie przekazał sprawę do ponownego
rozpoznania oraz oddalił apelację powodów w pozostałej części. Sąd Okręgowy po-
dzielił stanowisko Sądu pierwszej instancji, że na podstawie umów zawartych pomię-
dzy pozwanym Zespołem a „S.” Spółką z o.o. doszło do przejścia części zakładu
pracy w rozumieniu art. 231
k.p., a brak jest podstaw do stwierdzenia nieważności
tych umów. Dla skuteczności przejścia części zakładu pracy nie jest konieczne doko-
nanie jednorazowej czynności prawnej. W rozpoznawanej sprawie trzy umowy zo-
stały zawarte między tymi samymi podmiotami i w niedużym odstępie czasu. Na ich
podstawie doszło do wydzierżawienia pomieszczeń działu eksploatacji w szpitalu w T.
oraz wydzielenia zakresu zadań przyjętych do wykonywania przez spółkę „S.”. Pra-
cownicy przejmowanej części zakładu pracy z mocy prawa stali się pracownikami
przejmującej spółki. Skutek ten nastąpił nienależnie od woli pracowników, co ozna-
cza, że nie mieli oni możliwości przeciwdziałania temu. Sąd Okręgowy podzielił rów-
nież pogląd Sądu Rejonowego, że naruszenie art. 261
ustawy o związkach zawodo-
wych przez niepoinformowanie jednego ze związków działających na terenie zakładu
pracy o planowanym przejściu części tego zakładu, nie powoduje nieważności tego
przejścia. Przyjęcie, że doszło do takiego naruszenia mogłoby rodzić jedynie odpo-
wiedzialność z tytułu naruszenia ustawy, a zgodnie z jej art. 35 sankcją za takie na-
ruszenie jest kara grzywny lub ograniczenia wolności. W ocenie Sądu Okręgowego
nietrafne było natomiast stanowisko Sądu Rejonowego, polegające na przyjęciu, że
powodowie nie mają interesu prawnego w ustaleniu, iż zmiana stanowiska pracy z
konserwatora urządzeń ciepłowniczych na konserwatora urządzeń technicznych,
dokonana została przez pozwanego nieprawidłowo i jest nieskuteczna.
4
Powodowie wnieśli skargę kasacyjną od tego wyroku Sądu Okręgowego w
części oddalającej ich apelację. Zarzucili naruszenie prawa materialnego przez przy-
jęcie błędnego poglądu, że zawarcie przez zakład pracy umowy zlecenia wykonania
usług, bez przejęcia całości mienia i zadań, stanowi przejęcie zakładu pracy w rozu-
mieniu art. 231
k.p. w związku z art. 300 k.p. i art. 734 k.c., a także naruszenie art.
261
ustawy o związkach zawodowych, przez przyjęcie, że błędne poinformowanie
pracowników i niepoinformowanie w ogóle związków zawodowych o planowanym
przejęciu części zakładu pracy nie rodzi skutków prawnych dla procedury przejęcia i
nie narusza zagwarantowanej w art. 24 Konstytucji RP ochrony pracy. W uzasadnie-
niu skargi powodowie wywiedli w szczególności, że w sprawie bezsporne jest, że
strona pozwana zawiadomiła swych pracowników o planowanym przejęciu części
zakładu, ale celowo zaniechała powiadomienia o tym związku zawodowego, którego
członkami byli powodowie (Paweł G. był nadto członkiem zarządu). W zawiadomie-
niach podano nieprawdziwy adres firmy „S.”, a nadto strona pozwana nie wyjaśniła
pracownikom, w jaki sposób firma o kapitale 10 tys. zł ma przejąć obsługę techniczną
całego szpitala oraz dlaczego umowa zlecenia usług, zawarta w dniu 3 stycznia 2005
r., już po zawiadomieniu pracowników o przejęciu zakładu, gwarantować miała
pracownikom ciągłość zatrudnienia i niezmienione warunki pracy i płacy. Zdaniem
skarżących, umowy zlecenia usługi polegającej na obsłudze technicznej pawilonów i
terenu szpitala, najmu oraz sprzedaży części narzędzi, nie prowadzą do nabycia lub
przejęcia przedsiębiorstwa albo jego części, a umowa wykonania usług nie tworzy
stanu stałego, tym bardziej, że podlega wypowiedzeniu w cyklu miesięcznym, przeto
nie sposób przyjąć, że może mieć zastosowanie gwarancyjna w stosunku do
pracowników i stosunków pracy norma art. 231
k.p. Zdaniem powodów, ustawodawca
zakładał, że dochodzi do względnie trwałej sukcesji majątku i zadań dotychczaso-
wego pracodawcy na rzecz nowego. Umowa o świadczenie usług, w której nowy za-
kład pracy jest jedynie płatnikiem kwot przekazywanych przez dotychczasowego
pracodawcę na wykonanie zlecenia (w tym na wynagrodzenia pracowników) oraz,
która może być wypowiedziana w terminie miesięcznym, nie tworzy stanu trwałości,
tym bardziej, że podstawowa część mienia (jak np. kotłownia) nadal pozostaje wła-
snością strony pozwanej. Należy przyjąć, że nie o taki skutek chodziło ustawodawcy,
gdyż musiałby popaść w sprzeczność z gwarancją płynącą z art. 24 Konstytucji RP.
W ocenie powodów, Sąd Okręgowy zbagatelizował skutki naruszenia przez stronę
pozwaną art. 261
ustawy o związkach zawodowych przez niepowiadomienie związku
5
zawodowego o planowanym przejęciu, wywodząc, że z tego tytułu pracodawcy grozi
jedynie grzywna. Sąd nie dostrzegł, że zgodnie z Dyrektywą Rady Unii Europejskiej z
12 marca 2001 r. 2001/23/WE, „ustawodawca czynności tej nadał szczególne zna-
czenie w znowelizowanym kodeksie pracy, akcentując potrzebę poinformowania o
terminie, powodach prawnych, ekonomicznych i socjalnych skutkach przejęcia, a to
dla wzmocnienia funkcji gwarancyjnej, ochronnej wobec stosunków pracy i pracowni-
ków”.
Strona pozwana w odpowiedzi na skargę kasacyjną wniosła o jej oddalenie i
zasądzenie kosztów postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Sąd Okręgowy zaakceptował pogląd Sądu Rejonowego, że zawarcie przez
stronę pozwaną ze spółką „S.” trzech umów, to jest umowy o świadczenie usług pole-
gających na obsłudze technicznej pawilonów i terenu szpitala w T. oraz trzech przy-
szpitalnych bloków mieszkalnych, umowy sprzedaży narzędzi będących na wyposa-
żeniu pracowników dotychczasowego działu eksploatacji szpitala w T. oraz umowy
dzierżawy pomieszczeń działu eksploatacji zlokalizowanych w szpitalu w T., oznacza
przejście części zakładu pracy na nowego pracodawcę w rozumieniu art. 231
§ 1 k.p.,
a to prowadzi do przejęcia pracowników zatrudnionych w tej części zakładu pracy
przez nowego pracodawcę. Jest to pogląd trafny i zarzuty skargi kasacyjnej w tym
zakresie nie są zasadne. Sąd Okręgowy trafnie odwołał się do wykładni przedstawio-
nej w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 2003 r., I PK 1/03
(OSNP 2004 nr 22, poz. 381), według której do wywołania skutku uregulowanego w
art. 231
k.p. nie jest konieczne dokonanie jednorazowej (jednoczesnej) czynności
prawnej. Skutek taki wywołuje także kilka czynności, zdziałanych między tymi sa-
mymi podmiotami i w niedużym odstępie czasu. Trafnie też Sąd Okręgowy przypisał
podstawowe znaczenie przekazaniu (przejęciu) zadań wykonywanych dotychczas
przez stronę pozwaną we własnym zakresie, a polegających na „obsłudze technicz-
nej pawilonów i terenu szpitala”. Sprzedaż narzędzi i wydzierżawienie pomieszczeń
były czynnościami ściśle powiązanymi z przekazaniem tych zadań i służyły ich prawi-
dłowemu wykonywaniu. Przejęcie zadań (kompetencji) pracodawcy, w utrwalonym
orzecznictwie Sądu Najwyższego, jest traktowane jako przejęcie części zakładu
pracy, zwłaszcza, gdy jest połączone z przejęciem w faktyczne władanie części mie-
6
nia dotychczasowego pracodawcy. Na przykład, nałożenie na gminy obowiązku pro-
wadzenia przygotowania przedszkolnego spowodowało przejęcie nauczycieli klas
zerowych szkół podstawowych (wyrok z dnia 18 lutego 1994 r., I PRN 2/94,
OSNAPiUS 1994 nr 1, poz. 6; por. też wyroki z dnia 10 maja 1994 r., I PRN 19/94,
OSNAPiUS 1994 nr 4, poz. 64 oraz z dnia 26 stycznia 2000 r., I PKN 489/99,
OSNAPiUS 2001 nr 11, poz. 381). Tak samo w przypadku przejęcia przez gminę za-
dań z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (wyrok z dnia 10 października 2003 r.,
I PK 456/02, OSNP 2004 nr 19, poz. 335; por. też wyroki z dnia 16 maja 2001 r., I
PKN 573/00, OSNP 2003 nr 5, poz. 124; z dnia 22 stycznia 2004 r., I PK 288/03,
OSNP 2004 nr 22, poz. 388 oraz z dnia 9 grudnia 2004 r., II PK 80/04, OSNP 2005 nr
14, poz. 211). Taka wykładnia jest również ugruntowana w orzecznictwie Europej-
skiego Trybunału Sprawiedliwości (ETS). W szczególności w wyroku z dnia 19 maja
1992 r., C-29/91, w sprawie Sophie Redmond Stichting przeciwko Henricus Bartol
and others (ECR 1992, s. I-3189 - patrz: L. Mitrus: Przejęcie zakładu pracy przez no-
wego pracodawcę w prawie Wspólnoty Europejskiej, PiZS 1998 nr 2, s. 14) Trybunał
uznał, że działalność o szczególnym charakterze, stanowiąca samodzielne zadanie,
może, stosownie do okoliczności, być zrównana z zakładem lub częścią zakładu, a w
wyroku z dnia 14 kwietnia 1994 r., C-392/92, w sprawie Christel Schmidt przeciwko
Spar und Leihkasse Der Fruheren Aemter Bordeesholm, Kiel und Cronshagen (ECR
1994, s. I-1311 - patrz: A. Tomanek: Przejście zakładu pracy na innego pracodawcę,
Wrocław 2002, s. 27 i 38) przyjął, że przejście części zakładu pracy następuje w sy-
tuacji, w której przedsiębiorca powierza innemu przedsiębiorcy, w drodze umowy,
odpowiedzialność za wykonywanie prac związanych ze sprzątaniem realizowanych
wcześniej bezpośrednio, nawet jeśli prace te były wykonywane przed przeniesieniem
przez jednego pracownika.
Zdaniem skarżących, umowy zlecenia usługi polegającej na obsłudze tech-
nicznej pawilonów i terenu szpitala, najmu oraz sprzedaży części narzędzi, nie pro-
wadzą do nabycia lub przejęcia przedsiębiorstwa albo jego części, a umowa wykony-
wania usług nie tworzy stanu stałego (podlega wypowiedzeniu w cyklu miesięcznym)
i dlatego nie jest zapewniona gwarancyjna dla pracowników funkcja art. 231
k.p. Po-
glądy te nie są trafne. Ocena, że doszło do przejścia części zakładu pracy na no-
wego pracodawcę zależy od ustalenia, iż przejął on w faktyczne władanie część mie-
nia lub zadań, stanowiących placówkę zatrudnienia, a więc w zakresie pozwalającym
na wykonywanie obowiązków pracowniczych. To przejęcie w faktyczne władanie nie
7
musi polegać na nabyciu przedsiębiorstwa lub jego części oraz nie zależy od rodzaju
czynności prawnej, na podstawie której następuje (np. umowa o charakterze rzeczo-
wym, czy obligacyjnym; bezterminowa, czy terminowa itp.; por. wyrok Sądu Najwyż-
szego z dnia 29 sierpnia 1995 r., I PRN 38/95, OSNAPiUS 1996 nr 6, poz. 83).
Wbrew twierdzeniom powodów, taka wykładnia zapewnia gwarancyjną funkcję trwa-
łości stosunków pracy przejmowanych pracowników (ochronę pracy w rozumieniu
art. 24 Konstytucji RP, na który powołują się skarżący), gdyż ich treść pozostaje nie-
zmieniona u nowego pracodawcy. W przypadku przekazania zadań wykonywanych
dotychczas przez określonych pracowników na rzecz innego podmiotu i pozostaniu
tych pracowników u dotychczasowego pracodawcy, wystąpiłyby natomiast przesłanki
do rozwiązania z nimi stosunków pracy. Jeżeli przekazanie zadań ma charakter okre-
sowy, to z jego upływem pracownik zostanie ponownie przejęty przez podmiot wyko-
nujący te zadania, nie wykluczając przejęcia przez pierwszego z pracodawców (por.
np. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca 1994 r., I PZP 20/94, OSNAPiUS
1994 nr 9, poz. 141, według której, jeżeli w wyniku zawarcia umowy dzierżawy nastą-
piło przejęcie zakładu pracy przez dzierżawcę, to rozwiązanie tej umowy prowadzi do
ponownego przejęcia zakładu pracy przez wydzierżawiającego oraz wyrok Sądu Naj-
wyższego z dnia 26 lutego 2003 r., I PK 67/02, OSNP 2004 nr 14, poz. 240, a także
wyrok ETS z dnia 15 czerwca 1988 r., C-101/87, w sprawie P. Bork International A/S
and others przeciwko Forenigen af Arbejdsledere, ECR 1988, s. 3057 - patrz: L. Flo-
rek: Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawach dotyczą-
cych stosunku pracy [w:] Europejskie prawo pracy i prawo socjalne a prawo polskie,
pod red. H. Szurgacza, Wrocław 1998, s. 42 i 145). Dla oceny „względnie trwałej suk-
cesji majątku i zadań dotychczasowego pracodawcy na rzecz nowego”, na którą po-
wołują się powodowie, istotne jest, że trwały (stały) charakter mają zadania polega-
jące obsłudze technicznej pawilonów i terenu szpitala, gdyż występuje konieczność
ich wykonywania.
Powodowie podnoszą w skardze kasacyjnej, że wystąpiły nieprawidłowości w
poinformowaniu pracowników o zamierzonym przekazaniu części zakładu pracy na
innego pracodawcę oraz niepoinformowanie o tym jednego ze związków zawodo-
wych. W tym zakresie należy w pierwszej kolejności zauważyć, że Sąd Rejonowy
ustalił (a Sąd Okręgowy to ustalenie przejął), iż w dniu 20 grudnia 2004 r. zakładowe
organizacje związkowe zostały powiadomione o przekazaniu Działu Eksploatacji z
dniem 1 lutego 2005 r., a w dniu 21 grudnia 2004 r. pozwany Zespół zawiadomił o
8
tym powodów. Dlatego, w ocenie Sądu Rejonowego, dotychczasowy pracodawca, z
zachowaniem wymaganego terminu, poinformował o planowanym przejęciu części
zakładu pracy, zarówno związki zawodowe, jak też indywidualnie pracowników, a
zatem nie ma żadnych podstaw, aby ustalić, że czynność ta została dokonana nie-
zgodnie z prawem. Pogląd Sądu Okręgowego co do skutków niepoinformowania
związku zawodowego o zamierzonym przekazaniu części zakładu pracy (tak samo
pogląd Sądu Rejonowego) ma więc charakter hipotetyczny. W stanie faktycznym sta-
nowiącym podstawę zaskarżonego wyroku, którym Sąd Najwyższy jest związany
(art. 39813
§ 2 k.p.c.), brak jest ustalenia, że fakty twierdzone przez powodów miały
miejsce. Pełna ocena prawidłowości przeprowadzenia przez stronę pozwaną trybu
konsultacyjnego przy przekazaniu części zakładu pracy wymagałaby dokonania dal-
szych, szczegółowych ustaleń, przykładowo co do treści udzielonych informacji,
liczby działających u strony pozwanej organizacji związkowych i spełniania przez nie
wymagań ustawowych itp. Już z tego względu zarzuty powodów dotyczące tych kwe-
stii nie mogą stanowić usprawiedliwionej podstawy skargi kasacyjnej. Sąd Najwyższy
zauważa więc tylko (również hipotetycznie, zakładając, że fakty twierdzone przez
powodów miały miejsce), że zgodnie z wyrokiem z dnia 8 stycznia 2002 r., I PKN
779/00 (OSNP 2004 nr 4, poz. 7), niewykonanie przez dotychczasowego praco-
dawcę obowiązku udzielenia informacji i pouczenia z art. 231
§ 3 k.p. nie wpływa na
skutek przejęcia zakładu pracy lub jego części z art. 231
§ 1 k.p., polegający na wej-
ściu nowego pracodawcy w prawa i obowiązki strony stosunku pracy. Pogląd ten za-
chowuje aktualność, ale tylko w przypadku pracodawcy, u którego nie działają organi-
zacje związkowe. Począwszy bowiem od dnia 1 stycznia 2004 r. (wejście w życie
ustawy z dnia 14 listopada 2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie
niektórych innych ustaw, Dz.U. Nr 213, poz. 2081) art. 231
§ 3 k.p. otrzymał brzmie-
nie, według którego, jeżeli u pracodawców, nie działają zakładowe organizacje związ-
kowe, dotychczasowy i nowy pracodawca informują na piśmie swoich pracowników o
przewidywanym terminie przejścia zakładu pracy lub jego części na innego praco-
dawcę, jego przyczynach, prawnych, ekonomicznych oraz socjalnych skutkach dla
pracowników, a także zamierzonych działaniach dotyczących warunków zatrudnienia
pracowników, w szczególności warunków pracy, płacy i przekwalifikowania; przeka-
zanie informacji powinno nastąpić co najmniej na 30 dni przed przewidywanym termi-
nem przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę. Oznacza to, że
takie obowiązki (informowania pracowników) nie ciążą na pracodawcy, u którego
9
działają zakładowe organizacje związkowe, a tak było w przypadku strony pozwanej.
Strona pozwana miała natomiast obowiązek przeprowadzenia konsultacji ze związ-
kami zawodowymi. Według art. 261
ustawy o związkach zawodowych, w razie przej-
ścia zakładu pracy lub jego części na nowego pracodawcę, dotychczasowy i nowy
pracodawca są obowiązani do poinformowania na piśmie działających u każdego z
nich zakładowych organizacji związkowych o przewidywanym terminie tego przej-
ścia, jego przyczynach, prawnych, ekonomicznych oraz socjalnych skutkach dla swo-
ich pracowników, a także zamierzonych działaniach dotyczących warunków zatrud-
nienia tych pracowników, w szczególności warunków pracy, płacy i przekwalifikowa-
nia (ust. 1), a informacje te, dotychczasowy i nowy pracodawca są obowiązani prze-
kazać co najmniej na 30 dni przed przewidywanym terminem przejścia zakładu pracy
lub jego części (ust. 2). W rozpoznawanej sprawie, ze względu na jej przedmiot, roz-
ważenia wymaga, czy niezachowanie tych przepisów powoduje skutek polegający na
niedojściu do przejęcia zakładu pracy (przejścia pracowników do nowego praco-
dawcy). Takiej sankcji przepisy te nie przewidują (tak samo, jak przepisy dotyczące
udzielania informacji pracownikom). Tego rodzaju sankcji nie przewiduje też Dyrek-
tywa Rady 2001/23/WE z dnia 12 marca 2001 r. w sprawie zbliżania ustawodawstw
Państw Członkowskich odnoszących się do ochrony praw pracowniczych w przy-
padku przejęcia przedsiębiorstw, zakładów lub części przedsiębiorstw lub zakładów
(Dz.U.UE.L. 01.82.16; Dz.U.UE-sp.05-4-98). W orzecznictwie Europejskiego Trybu-
nału Sprawiedliwości przyjmuje się, że państwa członkowskie powinny zapewnić
stosowanie sankcji efektywnych, proporcjonalnych i odstręczających pracodawcę od
naruszenia tego obowiązku, ale wybór formy odpowiedzialności pracodawcy powi-
nien być odpowiedni, pod względem materialnym i proceduralnym, do sankcji stoso-
wanych w podobnych przypadkach w ustawodawstwie kraju członkowskiego (wyrok
ETS z dnia 8 czerwca 1994 r., C-382/92, w sprawie Commission przeciwko United
Kingdom, ECR 1994, s. I-2435 - patrz: A. Tomanek: Przejście zakładu pracy na in-
nego pracodawcę, Wrocław 2002, s. 171; A.M. Świątkowski: Restrukturyzacja za-
kładu pracy - komentarz, Kraków 2003, s. 58). Jednakże pracodawca ma swobodę w
dokonywaniu przekształceń organizacyjnych zakładu pracy, w tym także przekazywa-
niu jego części na rzecz innych podmiotów (por. wyrok ETS, C-284/83, w sprawie
Dans Metalabejderforbund and Specialarberforbundet i Danmark przeciwko H. Niel-
sen and Son, Maskinfabrik A/S, ECR 1985, s. 553 - patrz: K. Jaśkowski [w:] K. Jaś-
kowski, E. Maniewska, J. Stelina: Grupowe zwolnienia. Komentarz, Kraków 2004, s.
10
23), a skutek w postaci przejęcia pracowników przez nowego pracodawcę powstaje,
nawet jeśli pracownicy sprzeciwiają się transferowi lub nie wyrażają na niego zgody
(por. wyrok ETS z dnia 5 maja 1988 r., C-144/87 i C-145/87, w sprawie Harty Berg
and Theodorus Maria Busschers przeciwko Ivo Marten Besselsen, ECR 1988, s.
2559 - patrz: L. Florek: Prawo Wspólnot Europejskich w zakresie zatrudnienia i sto-
sunków pracy, Warszawa 1993, s. 40). Sąd Okręgowy wskazał sankcję, jaką polskie
prawo przewiduje w przypadku niezachowania przez pracodawcę trybu konsultacji ze
związkami zawodowymi przekazania (przejęcia) zakładu pracy, a można by konstru-
ować także inne sankcje w zakresie zbiorowego, czy indywidualnego prawa pracy.
Dla rozstrzygnięcia rozpoznawanej sprawy nie ma potrzeby dokonywania oceny, czy
sankcje te są wystarczające. Ważne jest, że niezachowanie tego trybu konsultacji nie
powoduje nieskuteczności (nieważności) przejścia zakładu pracy na nowego praco-
dawcę i przejęcia przez niego pracowników.
Z tych względów skarga kasacyjna podlegała oddaleniu na podstawie art.
39814
k.p.c. O kosztach postępowania kasacyjnego nie orzeczono, gdyż wyrok Sądu
Najwyższego nie kończy postępowania w sprawie (art. 108 k.p.c.; por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 1 lipca 1998 r., I PKN 224/98, OSNAPiUS 1999 nr 15, poz. 484).
========================================