Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 23 sierpnia 2007 r.
I PK 80/07
Przejęcie przez uczelnię niepubliczną od innej uczelni niepublicznej stu-
dentów określonego kierunku studiów i zobowiązanie się do uruchomienia
tego kierunku studiów na uczelni przejmującej (w celu umożliwienia przejętym
studentom kontynuowania kształcenia i ukończenia studiów na wybranym kie-
runku), w oparciu o zezwolenie ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyż-
szego, przejętą dokumentację studentów, know-how dotyczące organizacji i
uruchomienia tego kierunków studiów oraz przejętą kadrę dydaktyczną, może
być uznane za przejście części zakładu pracy na innego pracodawcę w rozu-
mieniu art. 231
§ 1 k.p.
Przewodniczący SSN Józef Iwulski, Sędziowie SN: Katarzyna Gonera (spra-
wozdawca), Jolanta Strusińska-Żukowska.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 23 sierpnia
2007 r. sprawy z powództwa Mirosława W. przeciwko Wyższej Szkole Telekomuni-
kacji i Informatyki w likwidacji w K. i Wyższej Szkole Handlowej w K .o wynagrodze-
nie, na skutek skargi kasacyjnej strony pozwanej Wyższej Szkoły Handlowej w K. od
wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach z dnia
25 października 2006 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok w stosunku do pozwanej Wyższej Szkoły Han-
dlowej w K. i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu-Sądowi Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Kielcach do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postę-
powania kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach wyrokiem z
13 kwietnia 2006 r. [...] zasądził solidarnie od pozwanych Wyższej Szkoły Telekomu-
nikacji i Informatyki w K. w likwidacji oraz Wyższej Szkoły Handlowej w K. na rzecz
2
powoda Mirosława W. kwotę 18.000 zł oraz orzekł o odsetkach i rygorze natychmia-
stowej wykonalności. Sąd Rejonowy ustalił, że powód dr hab. inż Mirosław W. zawarł
22 marca 2004 r. umowę o pracę na czas nieokreślony z pozwaną Wyższą Szkołą
Telekomunikacji i Informatyki w K. Uczelnia zatrudniła powoda w charakterze nau-
czyciela akademickiego na stanowisku profesora w pełnym wymiarze czasu pracy.
Umowa przewidywała, że z tytułu wykonywanej pracy powodowi przysługiwać będzie
stałe miesięczne wynagrodzenie w wysokości 1.500 zł oraz wynagrodzenie zmienne,
zależne od ilości zajęć dydaktycznych za poprzedni miesiąc. W dniu 2 czerwca 2005
r. pozwana Wyższa Szkoła Telekomunikacji i Informatyki w K. (WSTI) zawarła z po-
zwaną Wyższą Szkołą Handlową [...] w K. (WSH) porozumienie (którego stronami
byli także założyciele obydwu uczelni), na mocy którego nastąpiło przejęcie przez
WSH studentów WSTI z kierunków elektronika i telekomunikacja oraz budownictwo,
a następnie przyjęcie ich na studia na tych kierunkach. W porozumieniu ustalono, że
WSTI przekaże WSH oświadczenia wszystkich zatrudnionych nauczycieli akademic-
kich, wchodzących do wymaganego minimum kadrowego do prowadzenia przejmo-
wanych kierunków, wraz z ich zgodą na zatrudnienie od 1 października 2005 r. w
WSH na podstawie umów o pracę. W dniu 13 czerwca 2005 r. powód otrzymał pod-
pisane przez rektora WSTI pismo, w którym poinformowano go, że na podstawie po-
rozumienia z 2 czerwca 2005 r. jego zaległe wynagrodzenie wynikające ze stosunku
pracy w WSTI zostanie wypłacone przez WSH w dwóch ratach: do 30 czerwca 2005
r. kwota 3.000 zł brutto oraz do 31 października 2005 r. kwota 18.000 zł brutto. W
lipcu 2005 r. dokonano wpłaty pierwszej raty na konto powoda, druga rata nie została
jednak zapłacona. Tej kwoty dotyczyła przedmiotowa sprawa.
Sąd pierwszej instancji uznał za bezsporne, że powód za pracę wykonaną dla
pozwanej WSTI nie otrzymał należnego mu wynagrodzenia w kwocie 18.000 zł.
Kwestią sporną było natomiast, czy zobowiązana do wypłaty zaległego wynagrodze-
nia jest - oprócz pozwanej WSTI - również pozwana WSH. Według Sądu, rozstrzy-
gnięcie tej kwestii związane jest z oceną charakteru prawnego porozumienia zawar-
tego przez obie pozwane uczelnie. W szczególności rozstrzygnięcia wymagało, czy
porozumienie to można zakwalifikować jako przejęcie części zakładu pracy przez
nowego pracodawcę w rozumieniu art. 231
k.p. W przypadku uznania porozumienia
za przejęcie części zakładu pracy zastosowanie miałby bowiem art. 231
§ 2 k.p.,
zgodnie z którym za zobowiązania wynikające ze stosunku pracy, powstałe przed
3
przejściem części zakładu pracy na innego pracodawcę, dotychczasowy i nowy pra-
codawca odpowiadają solidarnie.
W ocenie Sądu Rejonowego, przedmiotem porozumienia zawartego 2
czerwca 2005 r. było przejęcie od likwidowanej WSTI studentów kierunków elektro-
nika i telekomunikacja oraz budownictwo i przyjęcie ich na studia na tych kierunkach
w nowej uczelni, a także przejęcie niezbędnej dokumentacji w celu kontynuowania
procesu kształcenia. Niezależnie od powyższego, pozwana WSTI zobowiązała się
przekazać pozwanej WSH oświadczenia wszystkich zatrudnionych nauczycieli aka-
demickich (wchodzących w skład wymaganego minimum kadrowego do prowadzenia
zajęć na przejmowanych kierunkach) wraz z ich zgodą na zatrudnienie od 1 paź-
dziernika 2005 r. w WSH na podstawie umów o pracę. Ponadto, porozumienie prze-
widywało, że WSH zapłaci WSTI określoną kwotę tytułem przekazania know-how
dotyczącego organizacji i uruchomienia kierunków studiów określonych w porozu-
mieniu. Zdaniem Sądu Rejonowego, głównym celem porozumienia było przejęcie
podstawowych zadań likwidowanej uczelni wraz z niezbędnym do tego mieniem (do-
kumentacją) oraz składnikami niematerialnymi (know-how). Niezależnie od przejęcia
zadań WSTI, pozwana WSH zastrzegła sobie w porozumieniu prawo odstąpienia od
niego, w przypadku gdy nauczyciele akademiccy, którzy mieli zostać zatrudnieni w
WSH, nie zostaną zaliczeni przez ministerstwo właściwe do spraw szkolnictwa wyż-
szego do minimum kadrowego niezbędnego do prowadzenia danego kierunku stu-
diów. W ocenie Sądu, przytoczone postanowienia umowne jednoznacznie wskazują
na zamiar przejęcia pracowników WSTI przez WSH w trybie art. 231
k.p. w celu wy-
konywania przejętych zadań. Sąd Rejonowy podkreślił, że tezę o przejściu części
zakładu pracy na nowego pracodawcę przy przejęciu przez niego choćby tylko części
zadań potwierdza jednolite stanowisko Sądu Najwyższego (por. wyrok z 16 maja
2001 r., I PKN 73/00, OSNP 2003 nr 5, poz. 124 ). W powołanym wyroku Sąd Naj-
wyższy wyraził pogląd, że proces likwidacji zakładu pracy, który zmierza do wykorzy-
stania majątku w celu wykonywania tych samych zadań przez nowego pracodawcę i
któremu towarzyszy przejęcie części pracowników, mieści się w formule przejścia
zakładu pracy na innego pracodawcę, który z mocy art. 231
k.p. staje się stroną sto-
sunków pracy z przejętymi pracownikami. Również w wyroku z 9 grudnia 2004 r., I
PK 103/04 (OSNP 2005 nr 15, poz. 220), Sąd Najwyższy stwierdził, że przejęcie za-
kładu pracy ma miejsce nie tylko przy przekazaniu składników majątkowych, ale
także przy przejęciu zadań zakładu. Konsekwencją ustalenia, że zawarcie porozu-
4
mienia z 2 czerwca 2005 r. oznaczało przejście części zakładu pracy na nowego pra-
codawcę w rozumieniu art. 231
k.p., jest przyjęcie sukcesji (następstwa prawnego) w
stosunkach pracy. Oznacza to, że do czasu wypowiedzenia pracownikom warunków
pracy i płacy przez nowego pracodawcę, który przejął zakład pracy w warunkach opi-
sanych w tym przepisie, pracodawcę tego wiążą dotychczasowe warunki umów o
pracę. Co więcej, skutek w postaci wstąpienia nowego pracodawcy z mocy prawa w
stosunki pracy w miejsce dotychczasowego pracodawcy nie może być przez strony
uczestniczące w przejęciu (czyli „starego” i „nowego” pracodawcę) w żaden sposób
zmodyfikowany ani uchylony (por. wyrok Sądu Najwyższego z 6 stycznia 1995 r., I
PRN 116/94, OSNAPiUS 1995 nr 12, poz. 145 ). Przyjęcie powyższych ustaleń i
ocen prawnych pozwala na zastosowanie art. 231
§ 2 k.p. i solidarne zasądzenie do-
chodzonej kwoty od obydwu pozwanych.
Apelację od powyższego wyroku wniosła pozwana Wyższa Szkoła Handlowa
w Kielcach w części zasądzającej od niej na rzecz powoda kwotę 18.000 zł. W ape-
lacji pozwana zarzuciła naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i
niewłaściwe zastosowanie art. 231
k.p. w wyniku przyjęcia, że doszło do przejścia
zakładu pracy na innego pracodawcę w trybie tego przepisu, oraz sprzeczność istot-
nych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału, przez przyjęcie, że po-
zwana na mocy porozumienia przejęła w całości dokumentację konieczną do konty-
nuowania procesu kształcenia. Skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i
oddalenie powództwa, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do po-
nownego rozpoznania. Stwierdziła, że samo przekazanie zadań w przypadku szkół
wyższych nie jest wystarczające do tego, aby można było mówić o przejęciu zakładu
pracy w ujęciu art. 231
§ 2 k.p. Według pozwanej, koniecznym elementem warunku-
jącym uznanie, że doszło do przejścia zakładu pracy (w następstwie przejęcia zadań
dotychczasowego pracodawcy), jest zezwolenie ministerstwa właściwego do spraw
szkolnictwa wyższego na uruchomienie nowych kierunków studiów, w tym przypadku
elektroniki i telekomunikacji oraz budownictwa. We wnioskach o wydanie stosowne-
go zezwolenia, składanych przez WSH, tylko w nieznacznej części wykorzystano
know-how przejęte od WSTI, np. w zakresie planów i programów studiów. W odnie-
sieniu do minimum kadrowego WSH przedstawiła ministerstwu prawie całkowicie
odmienny personalnie skład profesorów i doktorów (powoda w nim nie uwzględnio-
no). Ponadto studenci nie przeszli z WSTI do WSH bezpośrednio na mocy przed-
miotowego porozumienia, a jedynie w wyniku zawarcia nowych umów z WSH, co
5
nastąpiło dopiero po uzyskaniu zezwolenia na prowadzenie określonego kierunku
studiów.
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach wyrokiem z
25 października 2006 r. [...] oddalił apelację pozwanej Wyższej Szkoły Handlowej w
K. od wyroku Sądu Rejonowego. Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że zgodnie z art. 231
§ 1 i 2 k.p. w razie przejścia zakładu pracy w całości lub części na innego pracodaw-
cę staje się on, co do zasady, z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach
pracy. Za zobowiązania wynikające ze stosunku pracy powstałe przed przejściem
części zakładu pracy na innego pracodawcę, dotychczasowy i nowy pracodawca od-
powiadają solidarnie. Przepis ten wprowadza sukcesję (następstwo prawne) w sto-
sunkach pracy. Do czasu wypowiedzenia pracownikom warunków pracy i płacy przez
pracodawcę, który przejął zakład pracy na podstawie normy prawnej zawartej w tym
przepisie, pracodawcę wiążą dotychczasowe warunki umów o pracę. Wstąpienie z
mocy prawa w prawa i obowiązki pracodawcy oznacza sukcesję generalną ex lege,
która nie podlega żadnej ocenie, nawet z punktu widzenia art. 8 k.p. Mechanizm
prawny ustalony w art. 231
k.p. polega na przekształceniu stosunku pracy po stronie
podmiotowej. Zmiana pracodawcy następuje ex lege, a to oznacza, że skutek - pole-
gający na tym, iż nowy pracodawca staje się stroną stosunku pracy z pracownikiem
przejętego zakładu lub jego części w znaczeniu przedmiotowym - nie może być oce-
niany z punktu widzenia zasad współżycia społecznego. Pracownik nie może bo-
wiem nadużyć prawa, skoro stał się pracownikiem innego pracodawcy z woli samego
ustawodawcy i to niezależnie od swojego zachowania.
W apelacji strona pozwana kładła nacisk na to, że powód nie podjął od 1 paź-
dziernika 2005 r. pracy w WSH, zaś w odniesieniu do minimum kadrowego WSH
przedstawiła prawie całkowicie odmienny skład profesorów i doktorów (powód nie
został w nim uwzględniony). Sąd uznał te okoliczności za fakty bez znaczenia. Sku-
tek wynikający z art. 231
§ 1 k.p. jest niezależny od faktycznego podjęcia przez pra-
cownika pracy u nowego pracodawcy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 22 września
1999 r., I PKN 264/99, OSNAPiUS 2001 nr 2, poz. 37). W ocenie Sądu Okręgowego
istotne w sprawie było, że przy zawarciu porozumienia z 2 czerwca 2005 r. powód
został uwzględniony w obsadzie kadrowej jako minimum kadrowe w grupie profeso-
rów i doktorów habilitowanych planowanych do zatrudnienia w pełnym wymiarze
czasu pracy w WSH. Sąd zauważył, że porozumienie to miało obowiązywać pod wa-
runkiem rozwiązującym w postaci uzyskania przez WSH stosownych zezwoleń mi-
6
nisterstwa właściwego do spraw szkolnictwa wyższego, jednakże brak stosownych
zezwoleń mógłby powodować rozwiązanie porozumienia zawartego przez dwie
uczelnie jako pracodawców, a nie automatyczne rozwiązanie stosunków pracy z
przejętymi pracownikami. Sąd Okręgowy podzielił pogląd Sądu Rejonowego, że za-
warte 2 czerwca 2005 r. porozumienie spowodowało przejęcie podstawowych zadań
likwidowanej uczelni wraz z niezbędnym do tego mieniem (dokumentacją) oraz
składnikami niematerialnymi (know-how). Pogląd, zgodnie z którym przejęcie zadań
stanowi przejście części zakładu na nowego pracodawcę (art. 231
§ 1 k.p.), jest już
utrwalony w orzecznictwie Sądu Najwyższego i poza wyrokami przytoczonymi przez
Sąd Rejonowy, Sąd Okręgowy powołał uchwałę Sądu Najwyższego z 23 październi-
ka 1992 r., I PZP 38/92, LEX 14700, wyrok z 26 stycznia 2000 r., I PKN 489/99,
OSNAPiUS 2001 nr 11, poz. 381, wyrok z 10 października 2003 r., l PK 456/02,
OSNP 2004 nr 19, poz. 335. Zdaniem Sądu, nie ma przy tym znaczenia podnoszony
przez stronę pozwaną argument, że studenci z WSTI zawierali z WSH nowe umowy
o kształcenie, albowiem rozpoznawana sprawa dotyczy pracowników obu pozwa-
nych uczelni, a nie ich studentów. Za tym, że doszło do przejęcia powoda jako pra-
cownika przez WSH, przemawia wypłacenie mu przez WSH części zaległego wyna-
grodzenia należnego od WSTI (za pracę świadczoną na rzecz WSTI). Jako pozba-
wiony znaczenia prawnego Sąd Okręgowy ocenił zarzut dotyczący przejęcia tylko
części dokumentacji z likwidowanej WSTI, podnosząc, że art. 231
k.p. stanowi za-
równo o przejściu całego zakładu pracy, jak i jego części.
Skargę kasacyjną od wyroku Sądu Okręgowego wniósł pełnomocnik pozwanej
Wyższej Szkoły Handlowej w Kielcach, zaskarżając wyrok ten w całości. Skarga ka-
sacyjna oparta została na podstawie naruszenia prawa materialnego przez błędną
wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 231
k.p., w wyniku przyjęcia, że doszło do
przejścia zakładu pracy na innego pracodawcę w trybie przewidzianym w tym przepi-
sie. Skarżąca zarzuciła ponadto sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebra-
nego w sprawie materiału, przez przyjęcie, że pozwana na mocy porozumienia prze-
jęła w całości dokumentację konieczną do kontynuowania procesu kształcenia.
Jako okoliczność uzasadniającą przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania
powołano potrzebę wykładni art. 231
k.p., budzącego poważne wątpliwości w doktry-
nie prawa pracy oraz w orzecznictwie. Pełnomocnik strony pozwanej wniósł o uchy-
lenie zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego i poprzedzającego go wyroku Sądu
Rejonowego oraz przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania.
7
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna zasługuje na uwzględnienie, choć część podniesionych w
niej zarzutów oraz przedstawionej argumentacji prawnej jest całkowicie chybiona.
Przede wszystkim, Sąd Najwyższy nie może w żaden sposób odnieść się do zarzutu
„sprzeczności istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału”, po-
nieważ zarzut taki nie może stanowić podstawy skargi kasacyjnej. Zgodnie z art.
3983
§ 1 k.p.c., skargę kasacyjną strona może oprzeć na następujących podstawach:
1) naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe za-
stosowanie, 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć
istotny wpływ na wynik sprawy. Podstawą skargi kasacyjnej może być zatem jedynie
naruszenie konkretnie i precyzyjnie określonych przez skarżącego przepisów prawa
materialnego lub procesowego. Zarzut „sprzeczności istotnych ustaleń sądu z treścią
zebranego w sprawie materiału” niepołączony z żadnym przepisem postępowania
uchyla się spod kontroli sądu kasacyjnego, ponieważ Sąd Najwyższy rozpoznaje
skargę kasacyjną w granicach zaskarżenia oraz w granicach podstaw (art. 39813
§ 1
k.p.c.), co oznacza kontrolę zgodności z prawem zaskarżonego orzeczenia tylko w
zakresie wynikającym ze sformułowanych przez skarżącego zarzutów naruszenia
określonych przepisów prawa. Co więcej, zgodnie z art. 3983
§ 3 k.p.c., podstawą
skargi kasacyjnej nie mogą być zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowo-
dów, a zatem zarzut „sprzeczności istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w
sprawie materiału” uchylałby się spod kontroli kasacyjnej nawet wtedy, gdyby skar-
żący połączył go z jakimś przepisem postępowania dotyczącym dokonywania przez
sąd drugiej instancji ustaleń faktycznych.
Ponadto, nietrafne jest założenie skarżącego jakoby przepisy ustawy z dnia 27
lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. Nr 164 poz. 1365 ze zm.) sta-
nowiły lex specialis w stosunku do art. 231
k.p. Pomijając istotną wątpliwość, czy do
zdarzeń podlegających ocenie prawnej w rozpoznawanej sprawie mogły mieć zasto-
sowanie przepisy Prawa o szkolnictwie wyższym - ponieważ weszła ona w życie, co
do większości jej przepisów, dopiero 1 września 2005 r. (por. art. 277), podczas gdy
podstawowe znaczenie dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie miał fakt zawarcia
między pozwanymi uczelniami porozumienia z 2 czerwca 2005 r. - stwierdzić należy,
że przejęcie przez szkołę wyższą studentów określonych kierunków studiów od innej
8
uczelni i uruchomienie tych kierunków w trybie przewidzianym w przepisach tej
ustawy w żaden sposób nie wyłącza ani nie ogranicza automatyzmu wynikającego z
art. 231
k.p. Powołane w uzasadnieniu skargi kasacyjnej przepisy ustawy Prawo o
szkolnictwie wyższym nie stanowią dla przedmiotu objętego treścią art. 231
§ 1 k.p.
żadnej szczególnej regulacji normatywnej. Regulują bowiem jedynie kwestię utwo-
rzenia nowego kierunku studiów i pozyskania studentów nie z punktu widzenia
ochrony stosunku pracy nauczyciela akademickiego (pracownika dydaktycznego),
lecz z punktu widzenia zadań szkoły wyższej, przede wszystkim zapewnienia odpo-
wiedniego standardu kształcenia studentów.
Sąd Okręgowy podzielił pogląd Sądu Rejonowego, że zawarte 2 czerwca
2005 r. pomiędzy pozwanymi uczelniami porozumienie spowodowało przejęcie pod-
stawowych zadań likwidowanej uczelni wraz z niezbędnym do tego mieniem (doku-
mentacja) oraz składnikami niematerialnymi (know-how) przez nową uczelnię. Po-
gląd, zgodnie z którym przejęcie zadań stanowi przejście części zakładu pracy na
nowego pracodawcę (art. 231
§ 1 k.p.), jest już utrwalony w orzecznictwie Sądu Naj-
wyższego i poza wyrokami przytoczonymi przez Sąd Rejonowy oraz Sąd Okręgowy
można powołać się na szereg innych orzeczeń (por. np. wyrok z 15 września 2006 r.,
I PK 75/06, niepublikowany). Zawarcie przez skarżącą z Wyższą Szkołą Telekomuni-
kacji i Informatyki w Kielcach porozumienia dotyczącego: po pierwsze - przejęcia
studentów studiujących w WSTI na kierunkach elektronika i telekomunikacja oraz
budownictwo i przyjęcia ich na studia na tych kierunkach w WSH z zaliczeniem
przedmiotów zaliczonych przez nich na WSTI (§ 1 porozumienia), po drugie - wystą-
pienia przez WSH o zezwolenie na uruchomienie kierunków telekomunikacja i elek-
tronika oraz budownictwo w oparciu o dokumentację przekazaną przez WSTI oraz
kadrę dydaktyczną, która zostanie przejęta (§ 3 ust. 1 porozumienia) na podstawie
oświadczeń wszystkich nauczycieli akademickich wchodzących w skład minimum
kadrowego na kierunkach elektronika i telekomunikacja oraz budownictwo (§ 2 ust. 2
porozumienia), mogło zostać potraktowane jako powodujące przejście części zakła-
du pracy na nowego pracodawcę w rozumieniu art. 231
§ 1 k.p., a to prowadziło do
oceny, że doszło do przejęcia pracowników zatrudnionych w tej części zakładu pracy
na nowego pracodawcę.
Pogląd Sądu Okręgowego dotyczący oceny charakteru prawnego i skutków
porozumienia z 2 czerwca 2005 r. nie został skutecznie podważony w skardze kasa-
cyjnej. W szczególności nie mogły go skutecznie zakwestionować rozważania peł-
9
nomocnika skarżącej dotyczące sposobu uruchamiania nowego kierunku studiów w
szkole wyższej. Sąd Okręgowy trafnie przypisał podstawowe znaczenie przekazaniu
(przejęciu) zadań wykonywanych dotychczas przez WSTI. Przejęcie zadań (kompe-
tencji) pracodawcy jest traktowane, w utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyższego,
jako przejęcie części zakładu pracy, zwłaszcza gdy jest połączone z przejęciem w
faktyczne władanie części mienia dotychczasowego pracodawcy (por. wyroki Sądu
Najwyższego: z 18 lutego 1994 r., I PRN 2/94, OSNAPiUS 1994 nr 1, poz. 6; z 10
maja 1994 r., I PRN 19/94, OSNAPiUS 1994 nr 4, poz. 64; z 26 stycznia 2000 r., I
PKN 489/99, OSNAPiUS 2001 nr 11, poz. 381; z 10 października 2003 r., I PK
456/02, OSNP 2004 nr 19, poz. 335; z 16 maja 2001 r., I PKN 573/00, OSNP 2003 nr
5, poz. 124; z 22 stycznia 2004 r., I PK 288.03, OSNP 2004 nr 22, poz. 388 oraz z 9
grudnia 2004 r., II PK 80/04, OSNP 2005 nr 14, poz. 211). Ocena, że doszło do
przejścia części zakładu pracy na nowego pracodawcę, zależy od ustalenia, iż prze-
jął on w faktyczne władanie część mienia albo przejął faktycznie do wykonania część
zadań stanowiących placówkę zatrudnienia, a więc w zakresie pozwalającym na wy-
konywanie obowiązków pracowniczych przez przejętych pracowników. To przejęcie
w faktyczne władanie nie musi polegać na nabyciu przedsiębiorstwa lub jego części
oraz nie zależy od rodzaju czynności prawnej, na podstawie której następuje przeję-
cie (np. umowa o charakterze rzeczowym lub tylko obligacyjnym, bezterminowa lub
terminowa, zawarta bez warunków lub pod warunkiem rozwiązującym, itd.; por. wy-
rok Sądu Najwyższego z 29 sierpnia 1995 r., I PRN 38/95 OSNAPiUS 1996 nr 6,
poz. 83). Taka wykładnia art. 231
§ 1 k.p. zapewnia gwarancyjną funkcję trwałości
stosunków pracy przejmowanych pracowników (ochronę pracy w rozumieniu art. 24
Konstytucji RP), gdyż ich treść pozostaje niezmieniona u nowego pracodawcy.
Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że przejęcie przez uczelnię nie-
publiczną od innej uczelni niepublicznej studentów określonego kierunku studiów i
zobowiązanie się do uruchomienia tego kierunku studiów na uczelni przejmującej (w
celu umożliwienia przejętym studentom kontynuowania kształcenia i ukończenia stu-
diów na wybranym kierunku) - w oparciu o zezwolenie ministra właściwego do spraw
szkolnictwa wyższego, przejętą dokumentację studentów, know-how dotyczące or-
ganizacji i uruchomienia tego kierunków studiów oraz przejętą kadrę dydaktyczną -
może być uznane za przejście zakładu pracy na innego pracodawcę w rozumieniu
art. 231
§ 1 k.p. Inaczej mówiąc, przejęcie przez szkołę wyższą studentów określo-
nego kierunku studiów i zobowiązanie się do uruchomienia tego kierunku studiów
10
może być uznane za przejęcie zadań, a zatem przejście części zakładu pracy na in-
nego pracodawcę.
Nie bez znaczenia w rozpoznawanej sprawie jest świadomość skarżącej (po-
zwanej WSH) - manifestowana już w chwili zawierania porozumienia z 2 czerwca
2005 r. - że uruchomienie nowych kierunków studiów (elektronika i telekomunikacja
oraz budownictwo) odbędzie się w oparciu o dokumentację przekazaną przez WSTI
oraz kadrę dydaktyczną, która zostanie przejęta na warunkach określonych w poro-
zumieniu (§ 3 ust. 1 porozumienia).
Nie oznacza to jednak, że zarzuty skargi kasacyjnej, dotyczące naruszenia art.
231
§ 1 k.p., są zupełnie pozbawione racji. Przejęcie pracownika przez nowego pra-
codawcę - wraz z przejściem części przejmowanego zakładu pracy (choćby miało to
oznaczać przejście na innego pracodawcę jedynie części zadań) - dotyczy tylko tych
pracowników, którzy w chwili (w dacie) przejęcia byli zatrudnieni w przejmowanej
części zakładu pracy (przy wykonywaniu przejmowanych zadań). To istotne zagad-
nienie umknęło uwadze Sądów obydwu instancji. Żaden z nich nie ustalił bowiem
wyraźnie i jednoznacznie, kiedy (w jakiej dacie) nastąpiło przejście części zakładu
pracy powoda (WSTI) na nowego pracodawcę (WSH), czy powód był zatrudniony w
przejmowanej części zakładu pracy (przy wykonywaniu przejmowanych zadań), a
także kiedy i w jaki sposób doszło do rozwiązania z powodem stosunku pracy, w
szczególności która z pozwanych uczelni, w jakim czasie, trybie i z jakim skutkiem
prawnym dokonała rozwiązania stosunku pracy z powodem albo też w jakim czasie,
trybie i z jakim skutkiem prawnym dokonał tego rozwiązania sam powód (choćby per
facta concludentia - art. 60 k.c. w związku z art. 300 k.p.). Umowa o pracę łącząca
powoda z pozwaną Wyższą Szkołą Telekomunikacji i Informatyki w Kielcach została
zawarta na czas nieokreślony, nie mogła zatem wygasnąć z upływem czasu, na jaki
była zawarta, lecz jej rozwiązanie wymagało podjęcia określonych czynności faktycz-
nych i prawnych (np. określonych w art. 30 § 1 k.p.).
Zastosowanie art. 231
§ 1 i 2 k.p. do powoda powinno być poprzedzone sta-
nowczym ustaleniem, że przejście części zakładu pracy na nowego pracodawcę i
związane z tym przejściem przejęcie przez nowego pracodawcę pracowników doty-
czyło także powoda. Skoro w rozpoznawanej sprawie przejście części zakładu pracy
polegało na przejęciu zadań (obejmujących kształcenie studentów na dwóch kierun-
kach studiów: elektronika i telekomunikacja oraz budownictwo), to ustalenia wymaga
11
przede wszystkim, czy także powód miał te zadania wykonywać u nowego praco-
dawcy, a jeżeli tak, to czy te zadania kiedykolwiek wykonywał.
Z ustaleń Sądu Okręgowego wynika, że powód został uwzględniony w obsa-
dzie kadrowej jako minimum kadrowe w grupie profesorów i doktorów habilitowanych
planowanych do zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy w WSH. Jednocze-
śnie Sąd uznał za nieistotne (bez znaczenia prawnego) twierdzenie skarżącej, że
powód nie podjął od 1 października 2005 r. pracy w WSH, zaś w odniesieniu do mi-
nimum kadrowego skarżąca przedstawiła ministerstwu prawie całkowicie inny skład
profesorów i doktorów habilitowanych niż to przyjęto w porozumieniu z 2 czerwca
2005 r. (powód nie został w nim uwzględniony). Sąd uznał te okoliczności za fakty
bez znaczenia, ponieważ skutek wynikający z art. 231
§ 1 k.p. jest niezależny od fak-
tycznego podjęcia przez pracownika pracy u nowego pracodawcy (por. wyrok Sądu
Najwyższego z 22 września 1999 r., I PKN 264/99, OSNAPiUS 2001 nr 2, poz. 37).
Podzielając ten ostatni pogląd, przedstawiony w orzecznictwie Sądu Najwyższego,
należy zakwestionować stanowisko Sądu Okręgowego co do braku doniosłości
prawnej okoliczności faktycznych, na które powołała się skarżąca. W rozpoznawanej
sprawie nie zostało ustalone, dlaczego (z jakich przyczyn) powód nie podjął pracy w
pozwanej Wyższej Szkole Handlowej w K. od 1 października 2005 r. i jakie znacze-
nie prawne należy przypisać zdarzeniom poprzedzającym tę datę. Nie zostało usta-
lone, czy dotychczasowy i nowy pracodawca poinformowali powoda na piśmie o
przewidywanym terminie przejścia zakładu pracy lub jego części na innego praco-
dawcę, jego przyczynach, prawnych, ekonomicznych oraz socjalnych skutkach dla
pracowników, a także zamierzonych działaniach dotyczących warunków zatrudnienia
pracowników, w szczególności warunków pracy, płacy i przekwalifikowania (art. 231
§
3 k.p.). Nie zostało również zbadane, kto i w jaki sposób rozwiązał umowę o pracę,
której stroną był powód, zawartą na czas nieokreślony, w jakiej dacie nastąpiło roz-
wiązanie tej umowy (czy jeszcze przed przejściem części zakładu pracy na nowego
pracodawcę, czy już po tym przejściu), z jakim skutkiem prawnym zostały podjęte
przez wszystkich zainteresowanych czynności zmierzające do zachowania lub roz-
wiązania stosunku pracy powoda, co było przyczyną tego rozwiązania, kto złożył
ewentualne oświadczenie o rozwiązaniu (czy któryś z pracodawców, czy też sam
powód, np. na podstawie i w trybie art. 231
§ 4 k.p.). W szczególności istotne może
okazać się ustalenie, czy zachowania powoda nie można rozważać - oceniać i trak-
tować - w taki sposób, że kiedy dotychczasowy pracodawca (likwidowana uczelnia
12
niepubliczna) powiadomił powoda o przejściu zakładu pracy na innego pracodawcę
(jeżeli takie powiadomienie - w rozumieniu art. 231
§ 3 k.p. - w ogóle miało miejsce),
powód nie wyraził na to zgody, co mogło doprowadzić do rozwiązania stosunku
pracy. W kontekście tych wszystkich niewiadomych najważniejsze jest jednak usta-
lenie, kiedy (z jaka datą) i w jaki sposób nastąpiło przejście części zakładu pracy na
innego pracodawcę i czy powód jako pracownik był związany z tą częścią zakładu
pracy, która przeszłą na innego pracodawcę. Od tych ustaleń zależy ocena, czy po-
wód w ogóle został przejęty przez nowego pracodawcę i czy nowego pracodawcę
obciążają - solidarnie z dotychczasowym - zobowiązania ze stosunku pracy powstałe
przed przejściem części zakładu pracy na nowego pracodawcę (art. 231
§ 2 k.p.).
Przejście części zakładu pracy na innego pracodawcę nie musi oznaczać - w kon-
kretnych okolicznościach faktycznych - że przejęci zostają przez nowego praco-
dawcę wszyscy pracownicy zatrudnieni dotychczas w przejmowanej części zakładu
pracy. Przy ustalaniu chwili przejścia zakładu pracy na innego pracodawcę należy
uwzględnić wykładnię przedstawioną w wyroku Sądu Najwyższego z 5 listopada
2003 r., I PK 1/03 (OSNP 2004 nr 22, poz. 381), zgodnie z którą do wywołania
skutku uregulowanego w art. 231
§ 1 k.p. nie jest konieczne dokonanie jednorazowej
(jednoczesnej) czynności prawnej. Skutek taki wywołuje także kilka czynności, doko-
nanych między tymi samymi podmiotami w niedużym odstępie czasu. Wynika z tego,
że chwilą przejścia części zakładu pracy (dotychczasowych zadań) na innego praco-
dawcę wcale nie musi być data zawarcia porozumienia z 2 czerwca 2005 r. Mogło to
nastąpić także później.
Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że w rozpoznawanej sprawie
doszło do naruszenia art. 231
§ 1 k.p., ponieważ brak jest dotychczas podstaw do
stwierdzenia, że przejście części zakładu pracy na innego pracodawcę w rozumieniu
tego przepisu, oznaczające przejęcie przez nowego pracodawcę pracowników za-
trudnionych w chwili przejścia w przejmowanej części zakładu pracy, objęło także
powoda. Stwierdzone naruszenie prawa materialnego - wynikające z niewystarczają-
co wnikliwej analizy treści art. 231
§ 1 k.p. i braku adekwatnych do jego treści nor-
matywnej ustaleń faktycznych - mieści się w granicach zaskarżenia. Nie wiadomo
bowiem, czy powód został przejęty przez pozwaną WSH jako nowego pracodawcę,
na którego przeszła część dotychczasowego zakładu pracy powoda. Przejście zakła-
du pracy lub jego części na innego pracodawcę ma skutek tylko dla istniejących w
chwili przejścia stosunków pracy - nie obejmuje zatem tych pracowników, z którymi
13
stosunki pracy zostały rozwiązane lub wygasły przed przejściem zakładu pracy lub
jego części na innego pracodawcę.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy uwzględnił skargę kasacyjną na podstawie
art. 39815
§ 1 k.p.c.
========================================