Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 52/08
POSTANOWIENIE
Dnia 8 sierpnia 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Józef Frąckowiak (przewodniczący)
SSN Barbara Myszka
SSN Zbigniew Strus (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa K. S. i A. S.
przeciwko Gminie K.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 8 sierpnia 2008 r.,
zażalenia powodów na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 20 maja 2008 r., sygn.
akt I ACa (…),
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny postanowieniem z 20 maja 2008 r. odrzucił skargę kasacyjną
powodów od wyroku tego Sądu z 30 stycznia 2008 r. oddalającego skargę kasacyjną w
sprawie o zapłatę tytułem naprawienia szkody. Rozstrzygnięcie to wydane na podstawie
art. 1302
§ 3 k.p.c. oparto na ustaleniu, że skarga sporządzona przez pełnomocnika
ustanowionego przez Sąd (dla strony zwolnionej od kosztów sądowych) nie zawierała
znaków opłaty podstawowej w kwocie 30 zł.
Zażalenie powodów zarzuca naruszenie art. 14 u.k.s.c. i art. 100 ust. 2 u.k.s.c.
Według zapatrywania skarżących, w rozpoznawanej sprawie mają zastosowanie
przepisy tej ustawy w brzmieniu obowiązującym od 1 lutego 2008 r., a do tego wniosku
prowadzi przede wszystkim charakter skargi kasacyjnej, jako środka nadzwyczajnego,
2
wszczynającego konkretne postępowanie oderwane od postępowania dotyczącego tego
samego przedmiotu (roszczenia) lecz prawomocnie zakończonego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Podnoszone przez skarżących zagadnienie prawne nie jest nowe, ponieważ art. 2
ustawy z dnia 14 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych, (Dz.U.07.21.123) budził wątpliwości podnoszone m. in. w zażaleniu.
Przykładem może być uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2008 r., sygn. III
CZP 48/08, (publ. w elektronicznych zbiorach orzeczeń) stanowiąca, że w sprawie
wszczętej przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.), apelacja wniesiona
po dniu 10 marca 2007 r. przez stronę zwolnioną od kosztów sądowych w całości
podlega opłacie podstawowej określonej w art. 14 ust. 2 i art. 100 ust. 2 tej ustawy w
brzmieniu obowiązującym do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 14 grudnia 2006 r. o
zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 21, poz. 123).
Przedtem jednak Sąd Najwyższy wielokrotnie wypowiadał się odnośnie tej
kwestii: W postanowieniu z dnia 2 sierpnia 2007 r., V CZ 70/07, (niepubl.) Sąd
Najwyższy podniósł, że obowiązek uiszczenia opłaty podstawowej przez stronę
zwolnioną całkowicie od kosztów sądowych wynika z treści art. 100 ust. 2 u.k.s.c., który
to przepis został zmieniony z dniem 10 marca 2007 r. przez ustawę nowelizującą z dnia
14 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, ale
tylko w odniesieniu do spraw wszczętych po nowelizacji. W uzasadnieniu podkreślono,
że art. 2 ustawy nowelizującej ma charakter przepisu szczególnego wobec ogólnego
unormowania przewidzianego w art. 149 ust. 1 u.k.s.c. i nie uzależnia obowiązku
poniesienia opłaty od określonego stadium (instancji) postępowania sądowego.
W postanowienie z dnia 2 sierpnia 2007 r., V CZ 78/07, (niepubl.) Sąd Najwyższy
nie miał żadnych wątpliwości, że „sprawą wszczętą” w rozumieniu art. 2 ustawy
nowelizującej z dnia 14 grudnia 2006 r. jest tylko sprawa sądowa wszczęta przez stronę
złożeniem pozwu lub wniosku. W ocenie Sądu Najwyższego przepis ten ma charakter
przepisu szczególnego wobec unormowania zamieszczonego w art. 149 ust. 1 u.k.s.c.,
pomija zasadę stadialności (instancyjności), i dlatego data wniesienia środka
odwoławczego nie ma żadnego znaczenia dla wejścia w życie znowelizowanej treści art.
100 ust. 2 u.k.s.c.
Dokonując wykładni art. 2 ustawy nowelizującej, Sąd Najwyższy w postanowieniu
z dnia 20 września 2007 r., II CZ 64/07, (niepubl.), wskazał, że ustawodawca znosząc
3
obowiązek uiszczania opłaty podstawowej nie wprowadził zasady podwójnego
odesłania, skutkiem czego wyłączone jest stosowanie art. 149 ust. 1 ustawy o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.). W konsekwencji
takiego unormowania obowiązek uiszczania opłaty podstawowej został uchylony tylko w
sprawach wszczętych po dniu 10 marca 2007 r.
W postanowieniu z dnia 4 października 2007 r., V CZ 82/07 (niepubl.), Sąd
Najwyższy podniósł, że art. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o
kosztach sądowych w sprawach cywilnych, przewiduje stosowanie przepisów
dotychczasowych do spraw wszczętych przed dniem wejścia w życie tej ustawy. Sąd
Najwyższy zwrócił uwagę, że w języku potocznym przymiotnik „dotychczasowy” oznacza
„dotychczas istniejący”, „poprzedzający chwilę obecną” oraz że zgodnie z wykładnią
językową tego przepisu, zawierającego normę z zakresu prawa międzyczasowego
prywatnego (intertemporalnego), pod pojęciem „przepisów dotychczasowych” należy
zatem rozumieć przepisy poprzednio obowiązujące, a mianowicie przepisy ustawy o
kosztach sądowych w sprawach cywilnych, w brzmieniu sprzed wejścia w życie ustawy
nowelizującej. Sąd Najwyższy stwierdził, że rozważane pojęcie rozumiane jest w ten
sposób w orzecznictwie i piśmiennictwie oraz przytoczył fragment uzasadnienia wyroku
Trybunału Konstytucyjnego z dnia 31 stycznia 2001 r., P 4/99 (OTK 2001 r., nr 1, poz.
5.), w którym Trybunał podkreślił, że normy międzyczasowe (intertemporalne)
rozgraniczają czasowy zakres stosowania kolejno obowiązujących przepisów przez
wskazanie, który z nich należy zastosować w danej sytuacji. Sąd Najwyższy wyraził też
pogląd, że do „przepisów dotychczasowych” w rozumieniu art. 2 ustawy nowelizującej
należy art. 149 ust. 1 u.k.s.c., który przewiduje stosowanie dotychczasowych przepisów
o kosztach sądowych w sprawach wszczętych przed dniem wejścia w życie ustawy, do
czasu zakończenia postępowania w danej instancji. Przyjęcie poglądu o stosowaniu
przepisów o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zmienionym brzmieniu
oznaczałoby swoiste odesłanie zwrotne przez ustawę w dotychczasowym brzmieniu
(ustawę dawną) do ustawy o zmienionym brzmieniu (ustawę nową). Takie odesłanie
następowałoby wbrew wyraźnej dyspozycji normy intertemporalnej zamieszczonej w
nowej ustawie, która jak w sytuacji określonej w art. 2 ustawy nowelizującej przewiduje
stosowanie przepisów dotychczasowych. W wypadku ewentualnej kolizji między
normami intertemporalnymi ustawy nowej i ustawy dawnej trzeba przyznać
pierwszeństwo tym pierwszym, zgodnie z regułą lex posterior derogat legi priori.
4
W postanowieniu z dnia 24 października 2007 r. IV CZ 75/07 (niepubl.), Sąd
Najwyższy zwrócił z kolei uwagę na odmienność regulacji zawartej w art. 2. od
przewidzianej w art. 149 u.k.s.c., zgodnie z którą w sprawach wszczętych przed dniem
wejścia w życie ustawy stosuje się, do czasu zakończenia postępowania w danej
instancji, dotychczasowe przepisy o kosztach sądowych. Wywiódł z tego wniosek, że
przepisy o opłacie podstawowej mają zastosowanie do czasu zakończenia sprawy
wniesionej przed wejściem w życie ustawy nowelizującej, a nie tylko do jej zakończenia
w danej instancji.
Taką samą lub podobną argumentację zawierały także postanowienia z dnia 9
listopada 2007 r., V CZ 96/07 (niepubl.), z dnia 9 listopada 2007 r., V CZ 98/07
(niepubl.), z dnia 4 października 2007 r., V CZ 84/07, (niepubl.); z dnia 10 października
2007 r., I CZ 113/07, (niepubl.); z dnia 27 listopada 2007 r., IV CZ 93/07, (niepubl.); z
dnia 30 listopada 2007 r., IV CZ 102/07, (niepubl.); z dnia 20 grudnia 2007 r., V CSK
454/07, (niepubl.); z dnia 11 stycznia 2008 r., V CZ 115/07, (niepubl.); z dnia 6 marca
2008 r., I CZ 150/07, (niepubl.).
Ponieważ ustawowym zadaniem Sądu Najwyższego jest kształtowanie
prawidłowej i jednolitej wykładni przepisów prawa (art. 1 ust. 1 lit. a i b ustawy z dnia 23
listopada 2002 r. Sądzie Najwyższym (Dz. U. 2002 r. Nr 240, poz. 2052 ze zm.)
uczestnicy postępowania sądowego (zwłaszcza pełnomocnicy, od których wymaga się
specjalnych kwalifikacji), mają obowiązek – z zachowaniem należytej staranności
zawodowej - zapoznawać się z orzecznictwem Sądu Najwyższego i uwzględniać je w
praktyce. Uznając, że przedstawiona wyżej wykładnia art. 2 ustawy jest utrwalona i
prawidłowa, Sąd Najwyższy nie dopatrzył się podstaw do uwzględnienia zażalenia,
dlatego na podstawie art. 3941
§ 1 i 3, w związku z art. 39814
k.p.c. postanowił jak na
wstępie.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13