Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CNP 55/10
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 19 maja 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Kazimierz Zawada (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Zbigniew Kwaśniewski
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z powództwa I. T. o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego Sądu Gospodarczego z dnia 10 sierpnia
2009 r., wydanego w sprawie z powództwa I. T.
przeciwko Powszechnemu Zakładowi Ubezpieczeń S.A. w W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 19 maja 2011 r.,
oddala skargę.
Uzasadnienie
2
Wyrokiem z dnia 20 lutego 2009 r. Sąd Rejonowy – Sąd Gospodarczy
zasądził od pozwanego Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń S.A. w W. na rzecz
powoda I. T. kwotę 73 169,19 zł.
Sąd ten ustalił, że w dniu 20 lipca 2005 r. w miejscowości Ł. kierowca
ciągnika rolniczego ubezpieczonego od odpowiedzialności cywilnej u pozwanego
uderzył w tył stojącego i przygotowującego się do skrętu w lewo samochodu
należącego do I. T. W wyniku uderzenia samochód uległ znacznemu uszkodzeniu.
Pozwany – nie kwestionując co do zasady swojej odpowiedzialności – ustalił
początkowo wysokość odszkodowania na kwotę 24 930,62 zł. Następnie jednak
w wyniku wymiany korespondencji między stronami zwiększył kwotę
odszkodowania o sumę 2 200 zł.
W dniu 29 września 2006 r. powód sprzedał wrak pojazdu za 15 000 zł,
później zaś wystąpił z żądaniem dodatkowego odszkodowania, obejmującego
koszty najmu pojazdu zastępczego w wysokości 38 000 zł i koszty przechowywania
wraku pojazdu na strzeżonym parkingu w wysokości 8 720 zł. Zlecił także na
własny koszt ponowną ocenę wartości pojazdu sprzed zdarzenia i po jego
nastąpieniu. Ostatecznie żądanie powoda opiewało na kwotę 99 010,96 zł
z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu.
W ocenie Sądu Rejonowego wypłacone powodowi odszkodowanie w kwocie
26 900 zł nie pozwalało na usunięcie wszystkich skutków kolizji. Należne mu
odszkodowanie powinno obejmować także koszty parkowania uszkodzonego
pojazdu i wynajęcia samochodu zastępczego. Zasądzone przez Sąd Rejonowy
odszkodowanie w wysokości 73 169,19 zł obejmowało: różnicę w wysokości 5 800
zł między ustaloną wartością uszczerbku w pojeździe (32 600 zł) a kwotą
wypłaconą powodowi przez pozwanego (26 800 zł), niepokryte koszty za holowanie
wraku w wysokości 205,27 zł, koszty najmu pojazdu zastępczego i przechowywania
wraku w wysokości 46 720 zł; pozostałą część stanowiły odsetki ustawowe.
Sąd Okręgowy – Gospodarczy Odwoławczy wyrokiem z dnia 10 sierpnia
2009 r. wydanym na skutek apelacji pozwanego zmienił wyrok Sądu Rejonowego
w ten sposób, że obniżył zasądzoną kwotę z 73169,19 zł do 7 576,66 zł. Zdaniem
3
Sądu Okręgowego, powód po zaprzeczeniu przez pozwanego zasadności
powództwa, nie udowodnił, wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 6 k.c., że
poniósł koszty związane z najmem pojazdu zastępczego oraz z parkowaniem
wraku pojazdu. Powód powinien wykazać fakt i potrzebę zawarcia umowy najmu
pojazdu zastępczego oraz poniesione z tego tytułu koszty, a załączone do pozwu
faktury VAT za najem pojazdu i parkowanie wraku nie są dowodem rzeczywiście
zawartych umów, poza tym powód nie próbował nawet wskazać stawek
stosowanych przy tego rodzaju usługach. Ograniczył się do twierdzenia, że miał
prawo wynająć pojazd zastępczy i obowiązek pokrycia kosztów parkowania wraku.
Powód w skardze o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
wyroku Sądu Okręgowego z dnia 10 sierpnia 2009 r. w części obniżającej
wysokość odszkodowania zasądzonego przez Sąd pierwszej instancji powołał się
na naruszenie przez Sąd Okręgowy art. 6, 361 §2 i art. 363 §1 k.c. oraz art. 229,
230, 378 § 1 i art. 386 § 4 k.p.c. w związku z art. 176 ust. 1 Konstytucji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarówno w piśmiennictwie, jak orzecznictwie (por. np. wyroki Sądu
Najwyższego z 5 września 2008 r., I CNP 27/08, LEX nr 457829, i z dnia
20 stycznia 2011 r., I BP 4/10, LEX nr 785671) przyjmuje się, że uzasadniająca
powstanie odpowiedzialności odszkodowawczej niezgodność orzeczenia
z prawem, którą ma na względzie art. 4241
§ 1 k.p.c., posiada charakter
kwalifikowany i zachodzi tylko wtedy, gdy orzeczenie zostało wydane na skutek
rażąco błędnej wykładni prawa lub rażąco niewłaściwego zastosowania prawa, tj.
uchybień odnoszących się do regulacji prawnych istotnych i nieuzasadniających
odmiennych ocen.
W niniejszej sprawie tego rodzaju niezgodność zaskarżonego wyroku
z prawem nie występuje.
Przede wszystkim nie nastąpiło w ogóle wysunięte na czoło skargi
naruszenie art. 378 §1 k.p.c. Twierdzenie skarżącego o naruszeniu tego przepisu
przez wyjście poza granice apelacji wskutek obniżenia kwoty zasądzonej przez Sąd
Rejonowy, mimo iż pozwany żądał oddalenia powództwa w całości, jest wynikiem
nieporozumienia. Zmiana przez sąd drugiej instancji wyroku sądu pierwszej
4
instancji polegająca na obniżeniu wysokości zasądzonego świadczenie mieści się
oczywiście w granicach dokonanego przez pozwanego zaskarżenia wyroku sądu
pierwszej instancji w całości. W takim razie wygrana pozwanego przed sądem
drugiej instancji nie jest całkowita, a tylko częściowa.
Sąd Okręgowy nie naruszył także art. 378 §1 k.p.c. przez to, że obniżył
wysokość odszkodowania w zakresie odnoszącym się do kosztów najmu pojazdu
zastępczego oraz przechowania samochodu uszkodzonego, mimo baku w apelacji
pozwanego zarzutów kwestionujących zawarcie przez powoda umów najmu
pojazdu zastępczego i przechowywania samochodu uszkodzonego. Ze względu na
to, że postępowanie apelacyjne polega na ponownym merytorycznym rozpoznaniu
sprawy przez sąd odwoławczy w granicach zaskarżenia apelacją (zob. uchwała
składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego – zasada prawna – z dnia 31 stycznia
2008 r., III CZP 49/07, OSNC 2008, nr 6, poz. 55), sąd odwoławczy nie jest
związany zawartymi w apelacji zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa
materialnego. Powinien więc usunąć w granicach zaskarżenia wyroku sądu
pierwszej instancji, uwzględniając dokonane przez siebie ustalenia faktyczne,
wszelkie dostrzeżone naruszenia prawa materialnego, choćby nie były one objęte
zarzutami apelacji (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 2007 r., I CSK
27/07, OSNC-ZD 2008, nr A, poz. 25, i z dnia 24 stycznia 2002 r., III CKN 495/00,
OSNC 2002, nr 11, poz.143).
Wreszcie nie mogło niewątpliwie naruszyć art. 378 §1 k.p.c. zarzucane
w skardze Sądowi Okręgowemu „oparcie swego rozstrzygnięcia na art. 6 k.c.”.
W konsekwencji bezzasadne są również łączone przez skarżącego
z podnoszonymi wobec art. 378 §1 k.p.c. uchybieniami zarzuty naruszenia art. 386
§ 4 k.p.c. i art. 176 ust. 1 Konstytucji.
Sąd Okręgowy nie dopuścił się też naruszenia przepisów art. 229 i 230 k.p.c.
Zgodnie z art. 229 k.p.c. nie wymagają dowodu fakty przyznane w toku
postępowania przez stronę przeciwną, jeżeli przyznanie nie budzi wątpliwości.
Twierdzenie skarżącego o przyznaniu przez pozwanego faktów zawarcia umów
najmu pojazdu zastępczego i przechowania przez powoda samochodu
uszkodzonego są bezzasadne. Faktami przyznanymi w rozumieniu art. 229 k.p.c.
są fakty, które jedna ze stron podała, a druga jednoznacznie, pisemnie lub ustnie,
5
w toku postępowania uznała za zgodne z prawdą. Natomiast w materiale sprawy
brak jednoznacznego oświadczenia pozwanej potwierdzającego prawdziwość
faktów zawarcia umów najmu pojazdu zastępczego i przechowania przez powoda
samochodu uszkodzonego.
W okolicznościach sprawy nie było także podstaw do uznania tych faktów za
przyznane na zasadach art. 230 k.p.c., stanowiącego, że gdy strona nie wypowie
się co do twierdzeń strony przeciwnej o faktach, sąd mając na uwadze wyniki całej
rozprawy, może fakty te uznać za przyznane. Z materiału sprawy wynika, że
pozwany podczas całego postępowania, poczynając od sprzeciwu od nakazu
zapłaty, negował objęcie należnym powodowi odszkodowaniem kosztów najmu
pojazdu zastępczego oraz przechowywania uszkodzonego samochodu, tak co do
zasady, jak i wysokości. W szczególności w związku z fakturami przedłożonymi
przez powoda (k.55,56,57) podniósł w apelacji „przynależność” ich wystawcy do
powoda (k. 200) – co zresztą spotkało się z jego polemiką w odpowiedzi na
apelację (k.214).
Niezależnie od tego należy zauważyć, że art. 230 k.p.c. – podobnie jak art.
231 k.p.c. (por. wyrok z dnia 18 lutego 2011 r., I CSK 226/10, niepubl.) –
pozostawia w zakresie swego zastosowania sądowi swobodę wnioskowania. Sąd
zatem w okolicznościach przewidzianych w art. 230 k.p.c. może, ale nie musi uznać
określone fakty za przyznane.
Na tle ustaleń faktycznych stanowiących podstawę zaskarżonego wyroku nie
ma oczywiście także podstaw do uznania naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 361
§2 i art. 363 §1 k.c. przez nieobjęcie odszkodowaniem należnym powodowi
kosztów najmu pojazdu zastępczego oraz przechowania samochodu
uszkodzonego.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 42411
§1 k.p.c. orzekł jak
w sentencji.