Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 27/07
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 19 kwietnia 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Kazimierz Zawada (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Zbigniew Strus
SSN Tadeusz Wiśniewski
w sprawie z powództwa C. S.A. w W.
przeciwko A. P.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 19 kwietnia 2007 r.,
skargi kasacyjnej pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 24 sierpnia 2006 r.,
uchyla zaskarżony wyrok w części zasądzającej i orzekającej
o kosztach procesu (pkt 1, 3 i 4) i w tym zakresie przekazuje
sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.
Uzasadnienie
2
[…] „C.” wniosło o zasądzenie w postępowaniu nakazowym od A. P. kwoty
96 782,28 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 7 sierpnia 2004 r. Podstawę żądania
stanowił weksel własny wystawiony przez pozwaną.
Sąd Okręgowy po rozpoznaniu zarzutów pozwanej uchylił nakaz zapłaty
i powództwo oddalił.
Z dokonanych przez Sąd Okręgowy ustaleń wynika, że w dniu 11 kwietnia
2001 r. strony zawarły umowę sprzedaży samochodu „alfa romeo” 156 za
78 466,79 zł oraz umowę pożyczki kwoty stanowiącej równowartość 19 293,05
euro, której celem było sfinansowanie ceny zakupu samochodu przez pozwaną.
Tego samego dnia doszło też do przewłaszczenia kupionego przez pozwaną
samochodu na stronę powodową oraz do wręczenia stronie powodowej
wystawionego przez pozwaną weksla w celu zabezpieczenia otrzymanej przez
pozwaną pożyczki. Zgodnie z umową pożyczki, strona powodowa w razie
niezapłacenia przez pozwaną dwóch rat mogła wypowiedzieć umowę pożyczki
i domagać się spłaty pozostałej do zwrotu kwoty pożyczki z upływem siódmego
dnia od daty wymagalności drugiej niezapłaconej raty. W razie niezapłacenia
zaległości w terminie siedmiu dni od daty wezwania strona powodowa mogła
sprzedać przewłaszczony samochód oraz wypełnić otrzymany weksel in blanco.
Gdyby cena sprzedaży przewłaszczonego samochodu była wyższa od zaległości,
pożyczkodawca powinien zwrócić pożyczkobiorcy kwotę stanowiącą różnicę,
a gdyby cena sprzedaży przewłaszczonego samochodu była niższa od zaległości,
pożyczkobiorca powinien uiścić pożyczkodawcy resztę zaległości. Pozwana po
zapłaceniu stronie powodowej 8 rat (łącznie uiściła jej 24 279,57 zł) zaprzestała
spłaty pożyczki. W grudniu 2001 r. pozwana, po uprzednim wypowiedzeniu jej
umowy pożyczki, została wezwana do zwrotu samochodu. Zwrot samochodu
nastąpił dopiero 12 grudnia 2002 r., sprzedano go zaś 2 czerwca 2003 r. za
27 250, 01 zł. Według przedstawionej przez pozwaną opinii rzeczoznawcy wartość
samochodu bezpośrednio przed zwróceniem stronie powodowej wynosiła
52 000 zł. Strona powodowa wypełniła weksel in blanco na kwotę zaległości
3
pozwanej z tytułu zwrotu pożyczki po zaliczeniu na poczet jej długu ceny uzyskanej
za samochód.
Według Sądu Okręgowego, strona powodowa nie wykazała wysokości
zobowiązania pozwanej. Dowód sprzedaży samochodu osobie trzeciej wskazuje
jedynie na to, że strona powodowa zbyła go za podaną cenę, nie przesądza
natomiast o wartości pojazdu w dacie odbioru go od pozwanej, ani w dacie
sprzedaży go osobie trzeciej.
Sąd Apelacyjny po rozpoznaniu apelacji strony powodowej zmienił wyrok
Sądu Okręgowego w ten sposób, że zasądził od pozwanej kwotę 95 013,30 zł
z odsetkami od dnia 28 lutego 2005 r.; w pozostałym zakresie powództwo oddalił.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego, dowód, że cena sprzedaży samochodu powinna być
wyższa obciążał pozwaną, kwestionującą należność wekslową. Pozwana jednak
dowodu tego nie przeprowadziła.
Skarżąc wyrok Sądu Apelacyjnego w zakresie uwzględniającym apelację
strony powodowej, pozwana jako podstawy kasacyjne przytoczyła naruszenie art.
232 zdanie drugie w związku z art. 278 § 1 k.p.c., art. 385 § 2 w związku z art. 65
k.c., art. 3851
§ 1 i 2 k.c. oraz art. 10 Pr. weksl. w związku z art. 6 k.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarżąca trafnie podniosła, że zawierając w dniu 11 kwietnia 2001 r. umowy
ze stroną powodową miała status konsumenta. Strona powodowa była niewątpliwie
przedsiębiorą, jednocześnie materiał zebrany w sprawie, która, warto ubocznie
zauważyć, nie toczyła się w postępowaniu przewidzianym dla spraw
gospodarczych, nie wskazuje na to, żeby pozwana w chwili zawierania umów ze
stroną powodową prowadziła jakąś działalności gospodarczą, a tym samym, aby
zawarła umowy ze stroną powodową w celu bezpośrednio związanym ze swą
działalnością gospodarczą (por. obowiązujący w chwili zawarcia objętych sporem
umów art. 384 § 3 k.c.).
Jednocześnie kluczowa w sporze umowa, określona mianem pożyczki,
wykazuje cechy umowy zawartej przy użyciu przygotowanego przez stronę
powodową formularza (wzoru umowy), a zatem - wzorca umowy w rozumieniu art.
384 §1 k.c.
4
Zgodnie z art. 187 § 1 k.p.c., pozew musi zawierać określone żądanie
skierowane do sądu oraz przytaczać okoliczności faktyczne uzasadniające to
żądanie; w myśl art. 321 § 1 k.p.c., żądanie powoda uzasadnione przytoczonymi
okolicznościami faktycznymi jest dla sądu wiążące, wyznacza granice wyrokowania
przez sąd. Powód nie musi natomiast przytoczyć materialnoprawnej podstawy
żądania pozwu. Sąd pierwszej instancji, dokonując subsumcji stanu faktycznego
sprawy ustalonego w granicach żądania pozwu, stosuje prawo materialne z urzędu.
Podobnie sąd drugiej instancji powinien w toku postępowania apelacyjnego,
będącego kontynuacją merytorycznego rozpoznania sprawy (por. w szczególności
uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 1999 r. –
zasadę prawną - III CZP 59/98, OSNC1999, nr 7-8, poz. 124), usunąć w granicach
zaskarżenia wyroku sądu pierwszej instancji wszelkie dostrzeżone naruszenia
prawa materialnego przez sąd pierwszej instancji - choćby więc nie były one objęte
zarzutami apelacji (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 sierpnia 2006 r., IV CSK
101/06, LEX nr 195416, i cytowane w nim orzeczenia). Jeżeli zatem stan faktyczny
sprawy wyczerpuje hipotezy norm kodeksu cywilnego dotyczących konsumenckich
wzorców umownych, sąd pierwszej instancji oraz sąd drugiej instancji powinien
w sporze między przedsiębiorcą a konsumentem stosować te normy - na przykład
normy odnoszące się do wykładni niejednoznacznych postanowień wzorców
umownych oraz stanowiące podstawę incydentalnej kontroli klauzul wzorców
umownych pod kątem ich niedozwolonego charakteru - z urzędu. Wyrażone
w piśmiennictwie zapatrywanie, że możliwość uwzględnienia przez sąd z urzędu
bezskuteczności niedozwolonej klauzuli wzorca w ramach już toczącego się sporu
pomiędzy przedsiębiorca a konsumentem napotyka przeszkody w świetle
uregulowania zawartego w art. 321 § 1 k.p.c., jest wynikiem nieporozumienia.
Przedstawiony wyżej stan prawny, według którego sądy stosują z urzędu prawo
materialne, w tym również normy kodeksu cywilnego dotyczące wzorców
umownych w stosunkach z udziałem konsumentów, harmonizuje ze stanowiskiem
wyrażonym w wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 27 czerwca
2000 r. w połączonych sprawach Océano Grupo Editorial S.A. przeciwko Rocio
Muriciano Quinteiro, C-240/98, oraz Salvat Editores S.A. przeciwko Jose M.
Sanchez i inni, C-241-244/98 (Zb. Orz. 2000 r., s. I-4941). W wyroku tym Europejski
5
Trybunał Sprawiedliwości opowiedział się za możliwością stwierdzenia z urzędu
przez sąd rozpoznający daną sprawę abuzywności klauzuli (zob. też uchwałę
składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 2004 r., III CZP
110/03, OSNC 2004, nr 9, poz. 133, oraz uchwałę Sądu Najwyższego z dnia
13 lipca 2006 r., III SZP 3/06, OSNP 2007, nr 1-2, poz. 35).
W związku z tym, że sąd drugiej instancji powinien w toku postępowania
apelacyjnego usunąć w granicach zaskarżenia wszelkie dostrzeżone naruszenia
prawa materialnego, podstawę kasacyjną może stanowić oczywiście także
naruszenie przez sąd drugiej instancji tych przepisów prawa materialnego, których
nie dotyczyły twierdzenia stron w postępowaniu apelacyjnym.
Podniesionego w skardze kasacyjnej naruszenia art. 3851
§ 1 i 2 k.c.
pozwana dopatruje się w tym, że Sąd Apelacyjny nie uznał za niedozwolone, a tym
samym za bezskuteczne w stosunku do niej, dwóch klauzul umowy pożyczki z dnia
11 kwietnia 2001 r. Według pozwanej, § 4 ust. 1 umowy pożyczki, zezwalający na
wypełnienie weksla in blanco na sumę odpowiadającą kwocie niezapłaconej
pożyczki wraz z oprocentowaniem, oraz § 6 ust. 4 tej umowy, przewidujący
obowiązek pożyczkobiorcy pokrycia różnicy między wielkością jego zaległości
z tytułu zwrotu pożyczki a ceną sprzedaży samochodu przewłaszczonego w celu
zabezpieczenia zwrotu pożyczki, kształtują jej obowiązki w sposób sprzeczny
z dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszają jej interesy. Wynika to, w ocenie
pozwanej, stąd, że klauzule te nie określają warunków sprzedaży
przewłaszczonego samochodu, wobec czego pozostawiają stronie powodowej
swobodę co do terminu sprzedaży tego samochodu oraz ustalenia jego ceny.
W każdym razie istnieje w tym względzie – zdaniem pozwanej - brak
jednoznaczności.
Obie przytoczone wyżej klauzule są - jako objęte wzorem umowy
przygotowanej przez stronę powodową - niewątpliwie nie uzgodnione indywidualnie
w rozumieniu art. 3851
§ 1 k.c. To otwiera drogę do ich kontroli z punktu widzenia
kryteriów określonych w tym przepisie. Kontrola ta jednak musi być poprzedzona
oceną w świetle powołanych w skardze kasacyjnej przepisów art. 385 § 2 i art. 65
k.c., ponieważ proces kontroli postanowień wzorców umownych jest wtórny
6
względem ich wykładni. Choć zgodnie z przeważającym poglądem piśmiennictwa,
który znalazł wyraz także w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 2000 r.,
I CKN 970/98 (OSNC 2001, nr 6, poz. 93), związanie stron wzorcem umownym nie
wynika z objęcia go konsensem stron, lecz z dopełnienia ustawowo określonych
wymagań (por. art. 384 i 3841
k.c.), nie ulega w zasadzie wątpliwości dokonywanie
wykładni wzorców umownych według reguł wywodzonych z art. 65 k.c. - opartych
jednak tylko na obiektywnej metodzie wykładni. Stosując przy wykładni wzorców
umownych ze względu na ich funkcję standaryzacyjną metodę obiektywną, za
miarodajny uznaje się sens dostępny dla typowego adresata wzorca. Doniosłość
możliwości poznawczych typowego adresata dla określenia wiążącego znaczenia
postanowień konsumenckiego wzorca umownego podkreśla zawarty w art. 385 § 2
k.c. nakaz tłumaczenia niejednoznacznych postanowień wzorca na korzyść
konsumenta. Co do klauzuli zezwalającej na wypełnienie weksla in blanco na sumę
odpowiadającą kwocie niezapłaconej pożyczki wraz z oprocentowaniem nie ma
jednak żadnych przesłanek wskazujących na jej niejednoznaczność, ani na to, że
kształtuje ona obowiązki pozwanej, mającej status konsumenta, w sposób
sprzeczny z dobrymi obyczajami i narusza rażąco jej interesy. Uznanie za
niedozwoloną klauzuli zezwalającej na wypełnienie weksla in blanco na kwotę
niespłaconego długu wraz z oprocentowaniem z tytułu określonej umowy
oznaczałoby całkowite zakwestionowanie posługiwania się wekslem w celu
zabezpieczenia wierzytelności wobec konsumentów, a zatem nawet posługiwanie
się nim w taki sposób, który przewiduje art. 9 – nieobowiązującej w chwili
zawierania umów przez strony – ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie
konsumenckim (Dz. U. nr 100, poz. 1081 ze zm.), zakazujący przyjęcia od
konsumenta pod sankcją odszkodowawczą weksla bez klauzuli „nie na zlecenie”
skutkującej wyłączeniem stosowania ograniczeń w podnoszeniu zarzutów przez
dłużników wekslowych wobec posiadacza weksla będącego osobą trzecią (zob. art.
11 ust. 2 Pr. weksl. w związku z art. 513 k.c.). Warto przy tym zauważyć, że
w stosunku pomiędzy pozwaną a stroną powodową w ogóle nie wchodzi w grę
stosowanie przepisów ograniczających zarzuty dłużników wekslowych wobec
posiadacza weksla będącego osobą trzecią (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
7
18 listopada 1999 r., I CKN 215/98, OSNC 2000, nr 7-8, poz. 128, oraz wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 9 lutego 2005 r., II CK 426/04, LEX nr 147229).
Druga z kwestionowanych przez skarżącą klauzul, przewidująca obowiązek
pożyczkobiorcy pokrycia różnicy między wielkością jego zaległości z tytułu zwrotu
pożyczki a ceną sprzedaży samochodu przewłaszczonego w celu zabezpieczenia
zwrotu pożyczki, określa jedną z możliwych sytuacji w razie sprzedaży przez
pożyczkodawcę przewłaszczonego na niego samochodu. Treść zarzutów, za
pomocą których pozwana podważa wspomniany obowiązek, dowodzi, że kieruje
ona te zarzuty w istocie przede wszystkim przeciwko zasadom dopuszczonej
(między innymi) w § 6 ust. 2 umowy pożyczki sprzedaży przewłaszczonego
samochodu przez pożyczkodawcę. Postanowienie § 6 ust. 2 umowy pożyczki
rzeczywiście trudno uznać za jednoznaczne. Z postanowienia tego może wynikać -
jak zdaje się sugerować strona powodowa - że to, czy możliwe byłoby uzyskanie
przez pożyczkodawcę za samochód wyższej kwoty od ceny, za którą został on
rzeczywiście sprzedany, nie ma żadnej doniosłości, ale też - że sprzedaż
samochodu przez pożyczkodawcę powinna nastąpić niezwłocznie po jego
odebraniu, za cenę odpowiadającą jego wartości rynkowej. Ta niejednoznaczność
może jednak uzasadniać jedynie uznanie za miarodajne drugiego z wspomnianych
znaczeń, zgodnie z wyrażoną w art. 385 § 2 k.c. regułą nakazującą interpretowanie
niejednoznacznych postanowień wzorca na korzyść konsumenta (ponadto, jeżeli
chodzi o wykonanie przez pożyczkodawcę obowiązków związanych ze sprzedażą
przewłaszczonego samochodu, należy pamiętać o art. 354 § 1 i art. 355 k.c.).
Powyższa treść tego postanowienia wyklucza zaliczenie go do klauzul
niedozwolonych w rozumieniu art. 3851
§ 1 k.c., tj. kształtujących prawa i obowiązki
konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszających
jego interesy (zob. w związku z art. 3851
§ 1 k.c. treść art. 3 ust. 1 dyrektywy 93/13
EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. o niedozwolonych klauzulach w umowach
konsumenckich, Dz. Urz. WE. z 21.4.1993 r. L.95, 29., oraz – wydanie specjalne
polskie - DZ. Urz. UE sp. 15-2-288, a także wyrok Sądu Najwyższego z dnia
3 lutego 2006 r., I CK 297/05, LEX nr 179741). W następstwie przyjętego,
zgodnego z art. 385 § 2 k.c. rozumienia § 6 ust. 2 umowy pożyczki, obowiązek
pożyczkobiorcy, o którym mowa w § 6 ust. 4 umowy pożyczki, musi zostać uznany
8
w zakresie, w jakim różnica między zaległością z tytułu zwrotu pożyczki a ceną
sprzedaży samochodu byłaby wynikiem nienależytego wykonania przez
pożyczkodawcę obowiązków dotyczących sprzedaży samochodu, za uszczerbek
objęty odpowiedzialnością pożyczkodawcy z wszystkim tego konsekwencjami,
w szczególności możliwością potrącenia wynikającego stąd roszczenia oraz
brakiem podstaw do objęcia w ramach wykładni deklaracji wekslowej zobowiązania
pożyczkobiorcy we wspomnianym zakresie zabezpieczeniem wekslowym.
Pozwany przez remitenta wystawca weksla własnego, wręczonego
remitentowi jako weksel in blanco (art. 10 Pr. weksl.), może się bronić
w szczególności za pomocą zarzutu, że dochodzone zobowiązanie wekslowe nie
powstało w ogóle lub w określonej części ze względu na wypełnienie przez
remitenta weksla in blanco całkowicie lub częściowo niezgodnie z otrzymanym
upoważnieniem do uzupełnienia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca
2006 r., V CSK 70/06, OSNC 2007, nr 4, poz. 59, i cytowane w nim orzeczenia).
W okolicznościach sprawy zarzut ten przybrał postać twierdzenia kwestionującego
dochodzone zobowiązanie wekslowe w zakresie obejmującym dług z tytułu
pożyczki, który by nie istniał, gdyby samochód został sprzedany przez stronę
powodową w należyty sposób, zapewniający uzyskanie wyższej ceny od
otrzymanej. Sąd Apelacyjny ma oczywiście rację, gdy wskazuje, że na stronie
pozwanej spoczywa ciężar dowodu zarzutów podważających zobowiązanie objęte
treścią weksla (art. 6 k.c.). Gdy nie dojdzie do udowodnienia podniesionych przez
stronę pozwaną zarzutów, skierowane przeciwko niej żądanie zapłaty sumy, na
którą opiewa weksel, zostanie uwzględnione (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
18 listopada 1999 r., I CKN 215/98). Konsekwentnie, strona pozwana powinna
także zaoferować dowody na poparcie podniesionych zarzutów. Sąd może jednak
dopuścić także dowód z urzędu co do faktów objętych zarzutem pozwanego.
Wynika to z art. 232 zdanie drugie k.p.c. Poza dowodami objętymi wyraźnymi
zakazami ustawowymi (np. wynikającymi z art. 247 i 259 k.p.c.), wspomniana
możliwość dotyczy wszelkich dowodów, także dowodu z opinii biegłego; nie
doznaje ona również ograniczeń na podstawie przepisów ustanawiających tzw.
prekluzję dowodową (zob. zwłaszcza art. 495 § 3 k.p.c.). W wyjątkowych,
szczególnie uzasadnionych przypadkach, zastosowanie przez sąd art. 232 zdanie
9
drugie k.p.c. może się nawet stać obowiązkiem sądu, naruszenie zaś tego
obowiązku przez sąd drugiej instancji - podstawą kasacyjną (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 22 lutego 2006 r., III CK 341/05, OSNC 2006, nr 10, poz. 174,
oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2004 r., IV CK 24/03, OSNC 2004,
nr 3, poz. 45).
Taki właśnie przypadek wystąpił w rozpoznawanej sprawie. Należy podzielić
podniesiony w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia art. 232 zdanie drugie
w związku z art. 278 § 1 k.p.c. przez niedopuszczenie przez Sąd Apelacyjny
z urzędu dowodu z opinii biegłego co do wartości samochodu w chwili jego wydania
stronie powodowej, uwzględniając jego stan, ceny rynkowe na porównywalne
samochody i możliwości zbytu w tym czasie. W sytuacji gdy pozwana
z powołaniem się na prywatną ekspertyzę rzeczoznawcy kwestionowała rozmiar
dochodzonego od niej zobowiązania twierdząc, że cena, za którą samochód
sprzedano, zaliczona na poczet jej długu z tytułu pożyczki, została arbitralnie
ustalona na poziomie znacznie niższym od ceny możliwej do uzyskania, a Sąd
Apelacyjny miał wątpliwości co do tych twierdzeń, pomimo nie przedłożenia przez
stronę powodową przeciwnych dowodów, konieczność dopuszczenia z urzędu
dowodu z opinii biegłego na wskazaną wyżej okoliczność wynikała nie tylko ze
statusu pozwanej (konsument), ale i stąd, że do objętej sporem sprzedaży
samochodu doszło w związku z jego przewłaszczeniem w celu zabezpieczenia.
Trudności w uzyskaniu efektywnego zaspokojenia przez wierzyciela na podstawie
tradycyjnych zabezpieczeń (zastaw, hipoteka) stały się przyczyną akceptacji
w orzecznictwie - głównie z powołaniem się na zasadę swobody umów -
przewłaszczenia w celu zabezpieczenia rzeczy ruchomych (a nawet
nieruchomości), mimo nasuwających się poważnych wątpliwości co do pogodzenia
przewłaszczenia w celu zabezpieczenia z niektórymi bezwzględnie obowiązującymi
regulacjami, zwłaszcza z przepisami przewidującymi zaspokojenie wierzyciela
w przypadku zabezpieczeń rzeczowych w drodze postępowania egzekucyjnego
(zob. co do zastawu art. 312 k.c.). Zaspokojenie wierzyciela w drodze
postępowania egzekucyjnego chroni nie tylko interesy innych wierzycieli, ale
i interesy właściciela rzeczy będącej przedmiotem zabezpieczenia –
w szczególności w uzyskaniu możliwie wysokiej ceny. Przyjmowane w umowach
10
przewłaszczenia sposoby zaspokojenia wierzyciela nie zapewniają wspomnianym
interesom, w tym interesom przewłaszczającego, porównywalnej gwarancji.
Pomimo „usankcjonowania” przewłaszczenia w celu zabezpieczenia przez
ustawodawcę (zob. art. 101 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe,
jedn. tekst: Dz. U. z 2002 r. nr 72, poz. 665 ze zm., oraz art. 101 i 273 ustawy
z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. nr 60, poz. 535
ze zm.), sądy powinny ze względu na wspomniane wyżej wątpliwości badać
szczególnie wnikliwie przyjęty w umowie przewłaszczenia sposób zaspokojenia
wierzyciela oraz jego wykonanie. Jest to niejako minimalny warunek dopuszczenia
funkcjonowania w porządku prawnym przewłaszczenia w celu zabezpieczenia.
W szczególności jeżeli przewłaszczający kwestionuje prawidłowość zaspokojenia
się przez wierzyciela w drodze sprzedaży przewłaszczonej rzeczy, to choćby ciężar
dowodu tej okoliczności – tak jak w niniejszej sprawie – spoczywał na nim, sąd
powinien dopuścić z urzędu dowód z opinii biegłego na tę okoliczność, gdy zebrany
materiał dowodowy nie pozwala na stanowcze rozstrzygnięcie w tym względzie,
a zaniechanie złożenia przez przewłaszczającego wniosku o przeprowadzenie
wspomnianego dowodu może być w okolicznościach sprawy uznane za
usprawiedliwione. W rozpoznawanej sprawie brak wspomnianego wniosku
w postępowaniu apelacyjnym może być uznany za usprawiedliwiony tym, że
w pierwszej instancji zapadł wyrok korzystny dla pozwanej i mogła ona sądzić, że
jej twierdzenia w tym względzie odwołujące się do prywatnej ekspertyzy będą
wystarczające również w postępowaniu apelacyjnym.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy orzekł na podstawie art. 39815
§ 1
k.p.c. jak w sentencji.
kg