Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III PK 46/11
POSTANOWIENIE
Dnia 23 listopada 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Maciej Pacuda
w sprawie z powództwa G. G.
przeciwko A. K. właścicielowi Spółki Cywilnej . – P. i Z. K. właścicielowi Spółki
Cywilnej P. – P.
o odszkodowanie i zadośćuczynienie,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 23 listopada 2011 r.,
na skutek skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Apelacyjnego […]
z dnia 8 grudnia 2010 r.,
1. odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania,
2. nie obciąża powódki kosztami postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 8
grudnia 2010 r. oddalił apelację wniesioną przez powódkę G. G. od wyroku Sądu
Okręgowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 11 lutego 2010 r.,
oddalającego powództwo wytoczone przez powódkę przeciwko A. K. i Z. K.
właścicielom Spółki Cywilnej P.-P.
Powódka G. G. wywiodła skargę kasacyjną od wymienionego wyroku i
opierając ją na podstawie naruszenia prawa materialnego przez błędną wykładnię
art. 471 k.c. w związku z art. 300 k.p. oraz niezastosowanie art. 445 § 1 k.c. w
związku z art. 300 k.p., wniosła o uchylenie tego wyroku i orzeczenie co do istoty
2
sprawy przez zasądzenie „stosownego odszkodowania” i „odpowiedniej sumy
tytułem zadość uczynienia”, ewentualnie zaś o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy sądowi drugiej instancji do ponownego rozpoznania.
W skardze kasacyjnej został zawarty wniosek o przyjęcie jej do rozpoznania
oparty na treści art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c., wskazujący na istotne zagadnienie
prawne „sprowadzające się do zbadania zasadności tezy, że niewątpliwie
bezprawne działanie pracodawcy wobec pracownika (stwierdzone prawomocnym
orzeczeniem sądu), które wyrządziło pracownikowi szkodę, stanowi o winie
pracodawcy, co najmniej w postaci zamiaru ewentualnego i uzasadnia
odpowiedzialność tego pracodawcy za wywołaną szkodę; wszak pracodawca ma
obowiązek rozwiązać z pracownikiem stosunek pracy zgodnie z przepisami prawa i
winien ponosić odpowiedzialność za swoje bezprawne działania”.
Sąd Najwyższy zważył co następuje.
Stosownie do art. 3989
§ 1 k.p.c. Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną
do rozpoznania, jeżeli w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne (pkt 1),
istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub
wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów (pkt 2), zachodzi nieważność
postępowania (pkt 3) lub skarga jest oczywiście uzasadniona (pkt 4). Wypada
również dodać, iż zgodnie z art. 3984
§ 2 k.p.c., określającym wymogi formalne
skargi kasacyjnej, skarga kasacyjna powinna zawierać wniosek o przyjęcie do
rozpoznania i jego uzasadnienie. Należy zatem stwierdzić, że wniosek o przyjęcie
skargi kasacyjnej do rozpoznania powinien wskazywać, że zachodzi przynajmniej
jedna z okoliczności wymienionych w powołanym wcześniej art. 3989
§ 1 k.p.c., a
jego uzasadnienie winno zawierać argumenty świadczące o tym, że rzeczywiście,
biorąc pod uwagę sformułowane w ustawie kryteria, istnieje potrzeba rozpoznania
skargi przez Sąd Najwyższy. Skarga kasacyjna nie jest bowiem (kolejnym)
środkiem zaskarżenia przysługującym od każdego rozstrzygnięcia sądu drugiej
instancji kończącego postępowanie w sprawie, z uwagi na przeważający w jej
charakterze element interesu publicznego. Służy ona kontroli prawidłowości
3
stosowania prawa, nie będąc instrumentem weryfikacji trafności ustaleń
faktycznych stanowiących podstawę zaskarżonego orzeczenia.
Jeśli więc wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania, poprzez
odwołanie się do art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c., jak w rozpoznawanej sprawie, wskazuje
na występowanie w sprawie istotnego zagadnienia prawnego, to w uzasadnieniu
wniosku (sporządzonym odrębnie od uzasadnienia podstaw kasacyjnych) winno
zostać sformułowane zagadnienie prawne oraz przedstawione argumenty prawne,
które wykażą możliwość różnorodnej oceny zawartego w nim problemu. Zgodnie ze
stanowiskiem wyrażonym w judykaturze, skarżący ma w tym zakresie obowiązek
wywiedzenia i uzasadnienia występującego w sprawie problemu prawnego w
sposób zbliżony do tego, jaki jest przyjęty przy przedstawianiu zagadnienia
prawnego przez sąd odwoławczy na podstawie art. 390 k.p.c. (por. postanowienie
Sądu najwyższego z dnia 9 maja 2006 r., V CSK 75/06, niepublikowane). Oznacza
to w praktyce, iż zagadnienie prawne musi odpowiadać określonym wymaganiom, a
mianowicie: 1) być sformułowane w oparciu o okoliczności mieszczące się w stanie
faktycznym sprawy wynikającym z dokonanych przez sąd ustaleń (wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 17 kwietnia 1996 r., II UR 5/96, OSNP 1997 nr 3, poz. 39 i
postanowienie z dnia 7 czerwca 2001 r., III CZP 33/01, LEX nr 52571), 2) być
przedstawione w sposób ogólny i abstrakcyjny tak, by umożliwić Sądowi
Najwyższemu udzielenie uniwersalnej odpowiedzi, nie sprowadzającej się do samej
subsumcji i rozstrzygnięcia konkretnego sporu (postanowienia Sądu Najwyższego z
dnia 15 października 2002 r., III CZP 66/02, LEX nr 57240; z dnia 22 października
2002 r., III CZP 64/02 LEX nr 77033 i z dnia 5 grudnia 2008 r., III CZP 119/08, LEX
nr 478179), 3) pozostawać w związku z rozpoznawana sprawą i 4) dotyczyć
zagadnienia budzącego rzeczywiście istotne (a zatem poważne) wątpliwości.
Istotność zagadnienia prawnego konkretyzuje się zaś w tym, że w danej sprawie
występuje zagadnienie prawne mające znaczenie dla rozwoju prawa lub znaczenie
precedensowe dla rozstrzygnięcia innych podobnych spraw. Twierdzenie o
występowaniu istotnego zagadnienia prawnego jest uzasadnione tylko wtedy, kiedy
przedstawiony problem prawny nie został jeszcze rozstrzygnięty przez Sąd
Najwyższy lub kiedy istnieją rozbieżne poglądy w tym zakresie, wynikające z
odmiennej wykładni przepisów konstruujących to zagadnienie (por. postanowienie
4
Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 2010 r., II UK 363/09, LEX nr 577467, czy też
postanowienie Sądu najwyższego z dnia 12 marca 2010 r., II UK 400/09, LEX nr
577468).
Tymczasem uzasadnienie wniosku powódki o przyjęcie jej skargi kasacyjnej
do rozpoznania nie zawiera jakiejkolwiek argumentacji prawnej, której
konsekwencją byłaby sformułowana w tym wniosku teza (będąca w gruncie rzeczy
pytaniem o jej zasadność), nazwana przez skarżącą zagadnieniem prawnym. W
ramach oceny, czy skarga kasacyjna może być przyjęta do rozpoznania, nie jest
natomiast rzeczą Sądu Najwyższego doszukiwanie się w uzasadnieniu podstaw
kasacyjnych argumentacji mającej wykazać istnienie zagadnienia prawnego, które
miałoby istotny charakter, zwłaszcza że na tym etapie postępowania (przesąd)
podstawy kasacyjne nie podlegają jeszcze badaniu (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 27 maja 2010 r., II UK 274/09, LEX nr 585794). Wynika to
stąd, że na tym etapie przedmiotem badania dokonywanego przez Sąd Najwyższy
jest jedynie to, czy wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej wskazuje i wykazuje choć
jedną z podstaw (przesłanek) przedsądu wymienionych w art. 3989
§ 1 k.p.c.
Natomiast podstawy kasacyjne stanowią odrębny od przesłanek przedsądu
element skargi, w związku z czym nie zastępują one (ani ich uzasadnienie) i nie
mogą zastąpić przesłanek przedsądu. Innymi słowy podstawy kasacyjne podlegają
rozpoznaniu dopiero po przyjęciu skargi kasacyjnej do rozpoznania.
Sformułowane przez powódkę we wniosku o przyjęcie jej skargi kasacyjnej
do rozpoznania „zagadnienie prawne”, ograniczające się do zacytowanej wyżej
tezy, nie spełnia przedstawionych kryteriów również z tej przyczyny, iż skarżąca,
wskazując na przesłankę występowania w sprawie istotnego zagadnienia
prawnego, nie odnosi jej do żadnych przepisów prawa materialnego lub
procesowego. Tym samym nie podejmuje w ogóle próby wykazania, że
sformułowane przez nią wątpliwości, będące w istocie próbą uzyskania oceny
zasadności zarzutów kasacyjnych, stanowią istotne zagadnienie prawne
wymagające zaangażowania Sądu Najwyższego. Jeszcze raz przypomnieć
natomiast wypada, że zagadnienie prawne jest to zagadnienie, które wiąże się z
określonym przepisem prawa materialnego lub procesowego lub uregulowaniem
prawnym, których wyjaśnienie ma nie tylko znaczenie dla rozstrzygnięcia
5
przedmiotowej sprawy, ale także dla rozstrzygnięcia innych podobnych spraw.
Wskazanie zagadnienia prawnego uzasadniającego wniosek o rozpoznanie skargi
kasacyjnej powinno zatem nastąpić przez określenie przepisów prawa, w związku z
którymi zostało sformułowane i wskazaniu argumentów, które prowadzą do
rozbieżnych ocen. Dopiero wówczas Sąd Najwyższy ma bowiem podstawę do
oceny, czy przedstawione zagadnienie jest rzeczywiście zagadnieniem „prawnym"
oraz czy jest to zagadnienie „istotne" (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia
10 maja 2001 r., II CZ 35/01, OSNC z 2002 nr 1, poz. 11, z dnia 13 sierpnia 2002 r.,
I PKN 649/01, OSNP z 2004 nr 9, poz. 158 oraz z dnia 14 lutego 2003 r., I PK
306/02, Wokanda z 2004 7-8, poz. 51). Niewystarczające jest więc samo
sformułowanie zagadnienia prawnego, bez przedstawienia jurydycznej
argumentacji służącej wykazaniu, że zagadnienie to rzeczywiście występuje i
wymaga wyjaśnienia przez Sąd Najwyższy (por. postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 16 kwietnia 2008 r., I CZ 11/08, Lex nr 393883 oraz postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 3 lutego 2010r., II UK 311/09, LEX nr 604212).
Jedynie na marginesie powyższych rozważań należy także podkreślić, że w
orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalił się pogląd, iż podstawą prawną
uzupełniającej odpowiedzialności odszkodowawczej pracodawcy w razie
rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia są przepisy Kodeksu cywilnego o
odpowiedzialności deliktowej (art. 415 k.c. w związku z art. 300 k.p.) oraz, że
dochodząc w takiej sytuacji odszkodowania w wysokości przewyższającej limit z
art. 58 k.p., pracownik musi udowodnić wszystkie przesłanki odpowiedzialności
odszkodowawczej pracodawcy, a więc bezprawność, winę, szkodę i związek
przyczynowy (por. m.in. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 18 sierpnia 2010 r., II PK
28/10, LEX nr 686800 oraz z dnia 1 kwietnia 2011 r., II PK 238/10, LEX nr 898417).
Tymczasem powódka jako podstawę prawną swojej skargi kasacyjnej wymienia art.
471 k.c. Przedstawione przez nią „zagadnienie prawne” w ogóle więc nie występuje
w kontekście wskazanych podstaw skargi.
Kierując się przedstawionymi motywami, Sąd Najwyższy uznał, iż powódka
nie wykazała potrzeby rozpoznania jej skargi kasacyjnej. Dlatego, na podstawie art.
3989
§ 2 k.p.c., orzekł, jak w sentencji. O kosztach postępowania kasacyjnego
orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c., uznając że w okolicznościach faktycznych
6
rozpoznawanej sprawy (szczegółowo wykazanych w oświadczeniach powódki
składanych w związku z jej wnioskami o ustanowienie pełnomocnika z urzędu i o
zwolnienie od opłaty sądowej od skargi kasacyjnej), w odniesieniu do powódki
zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony.

III PK 46/11

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia