II CZ 15/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:22-01-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:I CZ 100/10 I CZ 142/10 IV CZ 136/10 V CSK 292/06 V CZ 23/11 V CZ 91/10 V CZ 97/10 I CZ 110/07 II CZ 210/73 V CK 648/03
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CZ 15/12
POSTANOWIENIE
Dnia 24 maja 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marta Romańska (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Irena Gromska-Szuster
SSN Wojciech Katner
w sprawie ze skargi A. S.
przeciwko J. M.
o uchylenie wyroku sądu polubownego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 24 maja 2012 r.,
zażalenia pozwanego
na postanowienie o kosztach zawarte w pkt. 1 i 3
wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 24 sierpnia 2011 r.,
1) oddala zażalenie,
2) zasądza od J. M. na rzecz A. S. kwotę 1.800 (tysiąc
osiemset) zł tytułem kosztów postępowania
zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
W wyroku z 24 sierpnia 2011 r. Sąd Apelacyjny zasądził od J. M. -
pozwanego w sprawie ze skargi A. S. o uchylenie wyroku sądu polubownego na
rzecz powoda kwotę 93 829 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego
i kasacyjnego.
W zażaleniu na postanowienie Sądu Apelacyjnego rozstrzygające
o kosztach postępowania apelacyjnego i kasacyjnego J. M. zarzucił, że zapadło
ono z obrazą art. 102 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie w okolicznościach
rozpoznawanej sprawy, chociaż ujawnione w niej okoliczności uzasadniały
odstąpienie od obciążenia go kosztami postępowania.
Powód wniósł o oddalenie zażalenia i zasądzenie na jego rzecz kosztów
postępowania zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 102 k.p.c., w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd
może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej
w ogóle kosztami. Przepis wyraża zasadę słuszności w orzekaniu o kosztach,
stanowiąc wyjątek od zasady odpowiedzialności za wynik procesu.
Ustawodawca nie skonkretyzował w nim pojęcia „wypadek szczególnie
uzasadniony”, pozostawiając sądowi tę kwalifikację, przy uwzględnieniu
całokształtu okoliczności danej sprawy (por. m.in. postanowienie Sądu
Najwyższego z 20 grudnia 1973 r., II CZ 210/73, nie publ.). Możliwość odstąpienia
od obciążania strony przegrywającej kosztami postępowania, wprowadzona w art.
102 k.p.c. stanowi zatem dyskrecjonalną kompetencję sądu rozpoznającego
sprawę, nie oznacza to jednak, by stosowanie tego przepisu mogło następować
w sposób całkowicie dowolny (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 25 marca
2011 r., IV CZ 136/10, nie publ. oraz wyrok Sądu Najwyższego z 15 czerwca
2011 r., V CZ 23/11, nie publ.).
Odstąpienie od obciążenia strony przegrywającej obowiązkiem zwrotu
kosztów procesu przeciwnikowi mogą uzasadniać zarówno fakty związane
3
z samym procesem, jak i leżące poza nim, a dotyczące sytuacji życiowej, stanu
majątkowego stron, które powinny być oceniane przede wszystkim
z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego. Zatem przepis art. 102 k.p.c.
powinien być zastosowany wówczas, gdy w okolicznościach danej sprawy
obciążenie strony przegrywającej kosztami procesu na rzecz przeciwnika byłoby
rażąco niezgodne z zasadami słuszności. W orzecznictwie Sądu Najwyższego
podkreśla się, że o nieobciążeniu strony przegrywającej kosztami procesu sąd
orzeka na podstawie okoliczności konkretnej sprawy zasługujących na miano
wyjątkowych (wyrok z 15 lipca 2004 r., V CK 648/03, nie publ.). Stwierdzenie,
że dane okoliczności mają charakter „wypadków szczególnie uzasadnionych”
następuje niezależnie od przyznanego stronie zwolnienia od kosztów sądowych
(postanowienia Sądu Najwyższego z 26 stycznia 2007 r., V CSK 292/06, nie publ.;
z 13 października 2010 r., I CZ 100/10, nie publ.; z 19 stycznia 2011 r., V CZ 91/10,
nie publ.; z 9 lutego 2011 r., V CZ 97/10, nie publ.).
W niniejszej sprawie skarżący nie powołał się na takie okoliczności, które
można by uznać za szczególnie wyjątkowe, uzasadniające zmianę zaskarżonego
postanowienia przez sąd wyższej instancji (zob. m.in. postanowienia SN
z 3 grudnia 2007 r., I CZ 110/07, nie publ. i z 1 października 2010 r., I CZ 142/10,
nie publ.). W takich kategoriach nie sposób jest potraktować perspektywy
otrzymania wynagrodzenia w terminie 10 października 2011 r., bo skoro skarżący
może podjąć pracę, to może też ponieść koszty postępowania.
Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3
k.p.c. orzeczono jak w postanowieniu, a co do kosztów postępowania
zażaleniowego – stosownie do art. 108 § 1, art. 98 § 1 i 3, art. 122 k.p.c. w zw.
z art. 39821
i art. 391 § 1 k.p.c. oraz § 6 pkt 4, § 13 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).
POSTANOWIENIE
Dnia 24 maja 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marta Romańska (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Irena Gromska-Szuster
SSN Wojciech Katner
w sprawie ze skargi A. S.
przeciwko J. M.
o uchylenie wyroku sądu polubownego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 24 maja 2012 r.,
zażalenia pozwanego
na postanowienie o kosztach zawarte w pkt. 1 i 3
wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 24 sierpnia 2011 r.,
1) oddala zażalenie,
2) zasądza od J. M. na rzecz A. S. kwotę 1.800 (tysiąc
osiemset) zł tytułem kosztów postępowania
zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
W wyroku z 24 sierpnia 2011 r. Sąd Apelacyjny zasądził od J. M. -
pozwanego w sprawie ze skargi A. S. o uchylenie wyroku sądu polubownego na
rzecz powoda kwotę 93 829 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego
i kasacyjnego.
W zażaleniu na postanowienie Sądu Apelacyjnego rozstrzygające
o kosztach postępowania apelacyjnego i kasacyjnego J. M. zarzucił, że zapadło
ono z obrazą art. 102 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie w okolicznościach
rozpoznawanej sprawy, chociaż ujawnione w niej okoliczności uzasadniały
odstąpienie od obciążenia go kosztami postępowania.
Powód wniósł o oddalenie zażalenia i zasądzenie na jego rzecz kosztów
postępowania zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 102 k.p.c., w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd
może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej
w ogóle kosztami. Przepis wyraża zasadę słuszności w orzekaniu o kosztach,
stanowiąc wyjątek od zasady odpowiedzialności za wynik procesu.
Ustawodawca nie skonkretyzował w nim pojęcia „wypadek szczególnie
uzasadniony”, pozostawiając sądowi tę kwalifikację, przy uwzględnieniu
całokształtu okoliczności danej sprawy (por. m.in. postanowienie Sądu
Najwyższego z 20 grudnia 1973 r., II CZ 210/73, nie publ.). Możliwość odstąpienia
od obciążania strony przegrywającej kosztami postępowania, wprowadzona w art.
102 k.p.c. stanowi zatem dyskrecjonalną kompetencję sądu rozpoznającego
sprawę, nie oznacza to jednak, by stosowanie tego przepisu mogło następować
w sposób całkowicie dowolny (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 25 marca
2011 r., IV CZ 136/10, nie publ. oraz wyrok Sądu Najwyższego z 15 czerwca
2011 r., V CZ 23/11, nie publ.).
Odstąpienie od obciążenia strony przegrywającej obowiązkiem zwrotu
kosztów procesu przeciwnikowi mogą uzasadniać zarówno fakty związane
3
z samym procesem, jak i leżące poza nim, a dotyczące sytuacji życiowej, stanu
majątkowego stron, które powinny być oceniane przede wszystkim
z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego. Zatem przepis art. 102 k.p.c.
powinien być zastosowany wówczas, gdy w okolicznościach danej sprawy
obciążenie strony przegrywającej kosztami procesu na rzecz przeciwnika byłoby
rażąco niezgodne z zasadami słuszności. W orzecznictwie Sądu Najwyższego
podkreśla się, że o nieobciążeniu strony przegrywającej kosztami procesu sąd
orzeka na podstawie okoliczności konkretnej sprawy zasługujących na miano
wyjątkowych (wyrok z 15 lipca 2004 r., V CK 648/03, nie publ.). Stwierdzenie,
że dane okoliczności mają charakter „wypadków szczególnie uzasadnionych”
następuje niezależnie od przyznanego stronie zwolnienia od kosztów sądowych
(postanowienia Sądu Najwyższego z 26 stycznia 2007 r., V CSK 292/06, nie publ.;
z 13 października 2010 r., I CZ 100/10, nie publ.; z 19 stycznia 2011 r., V CZ 91/10,
nie publ.; z 9 lutego 2011 r., V CZ 97/10, nie publ.).
W niniejszej sprawie skarżący nie powołał się na takie okoliczności, które
można by uznać za szczególnie wyjątkowe, uzasadniające zmianę zaskarżonego
postanowienia przez sąd wyższej instancji (zob. m.in. postanowienia SN
z 3 grudnia 2007 r., I CZ 110/07, nie publ. i z 1 października 2010 r., I CZ 142/10,
nie publ.). W takich kategoriach nie sposób jest potraktować perspektywy
otrzymania wynagrodzenia w terminie 10 października 2011 r., bo skoro skarżący
może podjąć pracę, to może też ponieść koszty postępowania.
Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3
k.p.c. orzeczono jak w postanowieniu, a co do kosztów postępowania
zażaleniowego – stosownie do art. 108 § 1, art. 98 § 1 i 3, art. 122 k.p.c. w zw.
z art. 39821
i art. 391 § 1 k.p.c. oraz § 6 pkt 4, § 13 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).