Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CNP 88/11
POSTANOWIENIE
Dnia 25 maja 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie ze skargi R. K. i M. K.
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego
z dnia 17 maja 2011 r.,
w sprawie z powództwa Gminy G. - Zakładu Mienia Komunalnego w G.
przeciwko R. K. i M. K.
o zapłatę,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 25 maja 2012 r.,
odrzuca skargę i zasądza od R. K. i M. K. solidarnie na rzecz
Gminy G. - Zakładu Mienia Komunalnego w G. 1200 (tysiąc
dwieście) zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.
Uzasadnienie
2
Wyrokiem z dnia 17 maja 2011 r. Sąd Okręgowy zmienił wyrok Sądu
Rejonowego, którym oddalono powództwo, w ten sposób, że zasądził od
pozwanych solidarnie na rzecz powódki 17 601,91 zł z ustawowymi odsetkami i
orzekł o kosztach procesu za obie instancje.
Od wyroku Sądu drugiej instancji pozwani wnieśli skargę o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia,
ustanowiona ustawą z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks
postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych
(Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98) jest - podobnie jak skarga kasacyjna - środkiem
prawnym sformalizowanym. Wysokie wymagania formalne stawiane skardze są
związane nie tylko z jej specjalną, nadzwyczajną funkcją w systemie prawa,
ale wynikają także z potrzeby spełnienia wysokich oczekiwań profesjonalnych.
Zgodnie z art. 4245
§ 1 k.p.c. skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia powinna zawierać oznaczenie orzeczenia, od którego
została wniesiona, przytoczenie jej podstaw i ich uzasadnienia, wskazanie przepisu
prawa, z którym zaskarżone orzeczenie jest niezgodne, uprawdopodobnienie
wyrządzenia szkody, spowodowanej przez wydanie orzeczenia, którego skarga
dotyczy, wykazanie, że wzruszenie zaskarżonego orzeczenia w drodze innych
środków prawnych nie było i nie jest możliwe i wniosek o stwierdzenie niezgodności
orzeczenia z prawem.
Wymienione wymagania skargi mają charakter konstrukcyjny i powinny być
spełnione kumulatywnie. To oznacza, że skarga niespełniające któregokolwiek
z nich jest dotknięta tzw. brakiem istotnym, nienaprawialnym w trybie właściwym
dla usuwania braków i podlega odrzucenie bez wzywania do ich usunięcia.
Każde z tych wymagań przewidzianych w art. 4245
§ 1 k.p.c. – na co Sąd
Najwyższy wielokrotnie zwracał uwagę – ma charakter samoistny, powinno być
zatem spełnione niezależnie od innych wymagań (por. postanowienia
3
Sąd Najwyższego: z dnia 20 lipca 2005 r., IV CNP 1/05 i z dnia 18 stycznia 2006 r.,
III CNP 21/05 niepubl.).
Należące do wymagań konstrukcyjnych skargi uprawdopodobnienie
wyrządzenia szkody, spowodowanej przez wydanie orzeczenia, którego skarga
dotyczy, pozostaje w związku z tym, że skarga o stwierdzenie niezgodności
z prawem prawomocnego orzeczenia - zgodnie z art. 4241
§ 1 k.p.c.,
odczytywanym łącznie z art. 4171
§ 2 k.c. - przysługuje tylko wtedy, gdy przez
wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem stronie została
wyrządzona szkoda. A contrario, jeżeli szkoda nie wystąpiła, to skarga
nie przysługuje (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 23 września 2005 r.,
III CNP 5/05, niepubl. oraz z dnia 11 sierpnia 2005 r., III CNP 4/05, OSNC 2006,
nr 1, poz. 16). Użyty w art. 4241
§ 1 i w art. 4245
§ 1 pkt 4 tryb dokonany nakazuje
przyjąć, że chodzi o szkodę, która już wystąpiła, a nie o szkodę hipotetyczną,
zagrażającą w przyszłości (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 31
stycznia 2006 r., IV CNP 38/05, OSNC 2006, nr 7-8, poz. 141).
Składając w skardze oświadczenie o jej wystąpieniu, skarżący powinien wykazać
rodzaj i rozmiar szkody, czas jej powstania oraz związek przyczynowy między
wystąpieniem szkody a wydaniem orzeczenia (verba legis: spowodowanej przez
wydanie orzeczenia) (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 11 sierpnia
2005 r., III CNP 4/05 i z dnia 31 stycznia 2006 r., IV CNP 38/05).
Szkodą w rozumieniu art. 4241
§ 1 pkt 4 k.p.c. jest tylko taka szkoda, która została
spowodowana wydaniem orzeczenia. Dlatego tak rozumianej szkody nie stanowią
koszty poniesione przed wydaniem zaskarżonego orzeczenia (por. postanowienia
Sądu Najwyższego: z dnia 28 listopada 2006 r., III CNP 46/06, niepubl., z dnia
27 lipca 2006 r. II BP 11/06, OSNP 2007, nr 15-16, poz. 223 oraz z dnia 25 maja
2007 r., III CNP 30/07, niepubl.).
Przepis art. 4241
§ 1 pkt 4 k.p.c. wymaga uprawdopodobnienia szkody,
spowodowanej przez wydanie orzeczenia, którego skarga dotyczy. W uzasadnieniu
postanowienia z dnia 23 marca 2006 r., IV CNP 23/06 (OSNC 2006, nr 6, poz. 110)
Sąd Najwyższy zauważył, że uprawdopodobnienie występuje w wielu przepisach
Kodeksu postępowania cywilnego (art. 50, 162 § 2, art. 243, 7301
), jednakże
w żadnym z nich nie zostało określone. Jedynie przepis art. 243 k.p.c. stanowi,
4
że zachowanie szczegółowych przepisów o postępowaniu dowodowym
nie jest konieczne, ilekroć ustawa przewiduje uprawdopodobnienie zamiast
dowodu. Wypowiadając się we wcześniejszych orzeczeniach w kwestii
uprawdopodobnienia, Sąd Najwyższy stwierdził, że sąd może uznać jakieś
twierdzenie za uprawdopodobnione tylko wtedy, gdy nabierze przekonania,
iż prawdopodobnie tak właśnie było lub jest. Strony w celu uprawdopodobnienia
mogą posługiwać się zarówno środkami właściwymi dla zwykłego postępowania
dowodowego (np. dokumentami, zeznaniami świadków lub opiniami biegłych),
jak i środkami nieuznawanymi przez Kodeks postępowania cywilnego za dowody
(np. pisemne oświadczenia osób trzecich, surogaty dokumentów czy tzw. opinie
prywatne). Samo twierdzenie strony, że wystąpiła szkoda nie wystarcza do
uwiarygodnienia wystąpienia szkody i wywołania u sędziego przekonania o jej
wystąpieniu. Spełnienie przewidzianej w art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c. przesłanki
uprawdopodobnienia szkody wymaga, aby skarżący powołał w skardze nie tylko
wszystkie znane mu fakty, świadczące o związku między zaskarżonym
orzeczeniem a spowodowanymi jego wydaniem stratami lub utraconymi
korzyściami, ale także wskazał dowody lub co najmniej ich surogaty,
uwiarygodniające twierdzenie wyrządzenia szkody (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 23 marca 2006 r., IV CPN 23/03, niepubl.).
Wprawdzie skarżący zamieścili w skardze zawarty w oddzielnym punkcie wywód
dotyczący uprawdopodobnienia szkody, spowodowanej przez wydanie
zaskarżonego postanowienia, jednakże nie odpowiada on wyżej przedstawionym
wymaganiom. Przede wszystkim oświadczenie skarżących, że zaskarżone
postanowienie spowodowało szkodę jest oparte tylko na ich twierdzeniu, bez
wskazania środków w postaci dowodów lub ich surogatów pozwalających Sądowi
stwierdzić wiarygodność wystąpienia szkody. Ponadto z ogólnikowego
stwierdzenia, że zaskarżone orzeczenie spowodowało „szkodę w postaci
konieczności spełnienia nieudowodnionego co do wysokości roszczenia” nie wynika
rozmiar i rodzaj szkody, czas jej powstania i związek przyczynowy między
wystąpieniem szkody a wydaniem orzeczenia. W tej sytuacji należało uznać,
że skarga nie spełnia wymagania przewidzianego w art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c.
5
W literaturze i orzecznictwie przyjmuje się, że obciążający skarżącego
obowiązek wykazania, iż wzruszenie zaskarżonego orzeczenia w drodze
innych środków prawnych nie było i nie jest możliwe oznacza przeprowadzenie
prawniczej analizy przepisów dotyczących środków prawnych, których
zastosowanie jest niedopuszczalne lub które z innych przyczyn nie mogły odnieść
skutku. Zgodnie z art. 4245
§ 1 pkt 5 k.p.c. skarżący musi „wykazać” (a więc nie
„wskazać”, „przytoczyć” czy „uwiarygodnić”), że wzruszenie zaskarżonego
orzeczenia w drodze innych środków prawnych nie było i nie jest możliwe.
Podkreśla się, że nie chodzi tylko o skargę kasacyjną czy skargę o wznowienie
postępowania, ale także o inne środki prawne pozwalające na zmianę lub uchylenie
orzeczenia, ewentualnie służące pozbawieniu lub ograniczeniu wykonalności
(por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 27 stycznia 2006 r., III CZP 23/05,
OSNC 2006, nr 7-8, poz. 140, z dnia 21 grudnia 2006 r., III CZP 57/06 niepubl.).
Tymczasem pozwani poprzestali na stwierdzeniu, że wzruszenie
zaskarżonego orzeczenia w drodze innych środków prawnych nie było i nie jest
możliwe, gdyż „brak ustawowej podstawy do złożenia skargi o wznowienie
postępowania, zaskarżony wyrok z uwagi na zakres zaskarżenia nie podlega
wzruszeniu skargą kasacyjną, nie może też w trybie powództwa
przeciwegzekucyjnego zostać pozbawiony wykonalności”. Okoliczności powołane
przez skarżących nie mogą zatem być uznane za spełniające wymaganie
przewidziane w art. 4241
§ 1 pkt 5 k.p.c.
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji
postanowienia (art. 4248
§ 1 k.p.c. oraz art. 98 w związku z art. 391 § 1, art. 39821
i art. 42412
k.p.c.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13