Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 717/11
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 11 lipca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSN Zbigniew Kwaśniewski
Protokolant Maryla Czajkowska
w sprawie z powództwa "S. E." Spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością
przeciwko "S. Centrum Renowacyjne" Spółce
z ograniczoną odpowiedzialnością
o zapłatę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 11 lipca 2012 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 28 lipca 2011 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego
rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu pozostawiając temu Sądowi
rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
2
Wyrokiem z dnia 29 grudnia 2010 r. Sąd Okręgowy uwzględniając częściowo
powództwo „S. E." Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zasądził od
pozwanego S. Centrum Renowacyjnego Spółki z ograniczona odpowiedzialnością
kwotę 79.051,50 złotych tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z
zabudowanej nieruchomości położonej w S. przy ul. Ś. 43.
Na skutek apelacji strony pozwanej, Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 28 lipca
2011 r. zmienił uwzględniający powództwo wyrok Sądu Okręgowego w ten sposób,
powództwo oddalił i zasądził od powódki na rzecz pozwanej koszty procesu za obie
instancje. Sąd odwoławczy uznał, że pozwana nie władała faktycznie lokalami
znajdującymi się w budynku a zajmowali je najemcy jako posiadacze zależni.
Dlatego powódce nie przysługuje wobec pozwanej roszczenie o wynagrodzenie za
korzystanie z lokali dochodzone na podstawie art. 224 § 2 k.c. i art. 225 k.c.
Powodowa spółka wniosła skargę kasacyjną od wyroku Sądu drugiej instancji.
Opierając ją na obu podstawach wymienionych w art. 398 3
§ 3 k.p.c. powódka
zarzuciła naruszenie art. 479 14
§ 2 k.p.c. a także art. 225 k.c. w zw. z art. 224 § 2,
222 § 1 oraz art. 230 k.c., art. 336, 339 k.c. i w końcu art. 21 ust. 1 Konstytucji RP
oraz art. 1 Protokołu Nr 1 i 4 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka
i Podstawowych Wolności sporządzonego w Paryżu z dnia 20 marca 1952 r. oraz
sporządzonego w Strasburgu dnia 16 września 1963 r. Na tej podstawie powódka
wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Apelacyjnego i przekazanie
sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach
postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W związku z wynikającym z treści art. 398 13
§ 1 k.p.c nakazem wzięcia przez
Sąd Najwyższy pod rozwagę z urzędu, w granicach zaskarżenia, nieważności
postępowania przed sądem drugiej instancji, a zatem niezależnie od tego, czy
został postawiony zarzut tej treści w skardze kasacyjnej, w pierwszej kolejności
wymaga rozważenia kwestia ważności postępowania przed Sądem Apelacyjnym.
Potrzeba ta wiąże się z uczestnictwem K. G., sędziego innego sądu -
delegowanego przez Prezesa Sądu Apelacyjnego, na podstawie art. 77 § 8 ustawy
z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych ( Dz. U. Nr 98, poz.
1070, ze zm. - dalej jako u.s.p.) - w składzie Sądu Apelacyjnego, który wydał
3
zaskarżony skargą kasacyjną wyrok. Zgodnie z decyzją Prezesa Sądu
Apelacyjnego K. G. sędzia Sądu Okręgowego w S. został delegowany do
orzekania w Sądzie Apelacyjnym tylko w dniu 14 lipca 2011 r. W tym dniu Sąd
Apelacyjny z udziałem sędziego delegowanego przeprowadził rozprawę i po jej
zamknięciu odroczył ogłoszenie orzeczenia do dnia 28 lipca 2011 r. Z sentencji
zaskarżonego wyroku wydanego w składzie z udziałem sędziego K. G. wynika, że
wyrok został wydany dnia 28 lipca 2011 r. po rozpoznaniu sprawy w dniu 14 lipca
2011 r.
Delegowanie na podstawie art. 77 § 8 u.s.p., umożliwiające czasowe
przenoszenie sędziego do innego sądu (na inne miejsce służbowe), oznacza
niewątpliwie upoważnienie do pełnienia wszystkich obowiązków sędziowskich we
wskazanym sądzie, w czasie określonym w zarządzeniu o delegowaniu.
Delegowanie obejmuje zatem uczestniczenie w rozprawie ( posiedzeniu), naradzie,
wydaniu wyroku i ogłoszeniu wyroku lub postanowienia co do istoty
w postępowaniu nieprocesowym ( zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 21
czerwca 2006 r., I CSK 87/06; z dnia 17 kwietnia 2008 r., I CSK 500/07 - niepubl. ).
Zgodnie z treścią art. 326 § 1 k.p.c. ogłoszenie wyroku powinno nastąpić na
posiedzeniu, na którym zamknięto rozprawę. Jednakże w sprawie zawiłej sąd
może odroczyć ogłoszenie wyroku na czas do dwóch tygodni. Wówczas daty
rozpoznania sprawy i wydania wyroku będą różne, co potwierdza również
sentencja wyroku Sądu Apelacyjnego. Zgodnie z art. 324 § 1 k.p.c. sąd wydaje
wyrok po niejawnej naradzie sędziów, która obejmuje dyskusję, głosowanie nad
mającym zapaść orzeczeniem i zasadniczymi powodami rozstrzygnięcia oraz
spisanie sentencji. Sentencję wyroku podpisuje cały skład sądu. Wszystkie te
czynności muszą być dokonywane przez sędziów, przed którymi odbyła się
rozprawa poprzedzająca bezpośrednio wydanie wyroku (art. 323 k.p.c.). Jedynie
w odniesieniu do ogłoszenia orzeczenia, które wprawdzie nie jest czynnością
składającą się na wyrokowanie w ścisłym tego słowa znaczeniu, ale stanowi
kreatywny element wydania wyroku w jego szerokim znaczeniu (zob.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2005 r., I CK 298/05, OSNC
2006, nr 9, poz. 152 oraz uchwałę z dnia 22 lutego 2007 r., III CZP 160/06, OSNC
2008, nr 1, poz. 7), w art. 326 § 2 k.p.c. dopuszcza się wyjątek dokonania
4
odroczonego ogłoszenia orzeczenia przez przewodniczącego lub sędziego
sprawozdawcę.
W świetle przytoczonych regulacji dotyczących aktu „wydania wyroku", nie
może, zdaniem Sądu Najwyższego rozpoznającego skargę kasacyjną powódki,
budzić wątpliwości, że wszystkie czynności jurysdykcyjne sędziego delegowanego
do innego sądu, podjęte w tym sądzie, muszą mieścić się w czasie delegacji
sędziego określonym w zarządzeniu prezesa. Czynności podjęte przez tego
sędziego przed czasem delegacji lub po jego upływie nie mają podstawy prawnej
i są czynnościami sędziego niewłaściwego, dokonanymi poza kompetencją oraz
obszarem jurysdykcji.
Tymi, między innymi, względami kierował się Sąd Najwyższy przyjmując
w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 24 maja 2012 r. ( III CZP 77/11,
niepubl.), że delegowanie sędziego przez prezesa sądu apelacyjnego - na
podstawie art. 77 § 8 i 9 ustawy u.s.p. - do pełnienia obowiązków w innym sądzie
nie upoważnia tego sędziego do ogłoszenia, po upływie okresu delegacji, wyroku
wydanego z jego udziałem. Wyrażone w uchwale stanowisko odnosi się także do
wydania wyroku tj. podjęcia rozstrzygnięcia i podpisania sentencji przez sędziego
delegowanego po upływie okresu delegacji, które w aspekcie czasowym i co do
zasady w aspekcie osobowym ( zob. art. 326 § 2 zdanie trzecie k.p.c. ) pokrywa się
z aktem ogłoszenia wyroku ( zob. też wyrok Sądu Najwyższego dnia 9 grudnia
2009 r. IV CSK 193/10, OSNC 2011, nr 7-8, poz. 90 a także postanowienie z dnia
19 sierpnia 2009 r., III CZP 48/09, OSNC-ZD 2010, nr B, poz. 53 ).
Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wymienionej uchwały wskazał, że jest
oczywiste, że jeżeli delegacja sędziego biorącego udział w rozprawie i posiedzeniu,
na którym odroczono ogłoszenie wyroku, nie obejmowała okresu po odbyciu
rozprawy i jej zamknięciu, sędzia ten nie mógłby już dokonać jakiejkolwiek
czynności jurysdykcyjnej, tj. nie tylko nie mógłby podpisać sentencji, ale także nie
mógłby brać udziału w dodatkowej naradzie, uzgadniać rozstrzygnięcia jego
motywów itp. Gdyby tej czynności dokonał, doszłoby do naruszenia przepisów
o składzie sądu, a w konsekwencji do nieważności postępowania, jest bowiem
oczywiste, że sąd powinien być należycie obsadzony aż do chwili ogłoszenia
wyroku. Jednocześnie Sąd Najwyższy nie podzielił odmiennych poglądów
5
wyrażonych we wcześniejszych orzeczeniach opartych na rozszerzającej wykładni
art. 77 § 8 u.s.p..( zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 21 czerwca 2006 r., I CSK
87/06, Prawo Bankowe, 2007, nr 1, poz. 21; z dnia 17 kwietnia 2008 r., I CSK
79/08, niepubl. a także postanowienie z dnia 30 maja 2008 r., III CSK 10/08,
niepubl.) Podkreślił, że przepisy o delegacji sędziów mają charakter wyjątkowy
oraz upoważniający, wszelkie więc wątpliwości powinny być interpretowane
w kierunku ocalenia zasady, z której wynika, że sędzia wykonuje władzę tylko
w tym sądzie, w którym ma swoje miejsce służbowe (por. uchwały Sądu
Najwyższego z dnia 26 września 2002 r., I KZP 28/02, oraz z dnia 17 lipca 2007 r.,
III CZP 81/07, OSNC 2007 nr 10, poz. 154 a także wyrok Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 15 stycznia 2009 r., K 45/07, OTK-A Zb. Urz. 2009, nr 1,
poz. 3). Tym bardziej nieuzasadnione jest wnioskowanie, że jeżeli ogłoszenie
wyroku odroczono po zamknięciu rozprawy w czasie delegacji, to obejmuje ona
także okres (dalsze dni), w którym dochodzi do ogłoszenia wyroku. Delegacja nie
powinna być rozumiana jako upoważnienie do wzięcia udziału w określonej
sprawie lub innej czynności jurysdykcyjnej; oznacza poszerzenie władzy sędziego
na określony czas w określonym sądzie, we wszystkich sprawach wynikających
z właściwości rzeczowej i miejscowej tego sądu.
Z tych wszystkich względów, ponieważ skład sądu wydającego zaskarżony
wyrok w dniu 28 lipca 2011 r., z udziałem sędziego innego sądu, którego delegacja
do orzekania upłynęła przed tym dniem, był sprzeczny z prawem, Sąd Najwyższy
na podstawie art. 398 15
§ 1 w zw. z art. 379 pkt 4 k.p.c. orzekł jak wyżej.
es

II CSK 717/11

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia