V CZ 61/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:03-04-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:II CSK 2/10 II CSK 562/11 IV CZ 124/10 V CSK 18/07 V CSK 3/07 V CZ 61/09 II CKN 587/97 III CKN 1237/98
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CZ 61/12
POSTANOWIENIE
Dnia 13 grudnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marian Kocon (przewodniczący)
SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca)
SSN Bogumiła Ustjanicz
w sprawie z powództwa D. POLAND Spółki z o.o.
przeciwko CENTRUM BIZNESU T. Spółce z o.o. i T. Spółce z o.o.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 13 grudnia 2012 r.,
zażalenia pozwanych na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 15 marca 2012 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z dnia 15 marca 2012 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę
kasacyjną pozwanych (Centrum Biznesu T. spółki z o.o. oraz T. spółki z o.o.) oraz
zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powódki (D. Poland spółki z o.o.) kwotę
2.700 zł tytułem kosztów postępowania kasacyjnego.
Zgodnie z art. 3982
§ 2 pkt 1 k.p.c., skarga kasacyjna - bez względu na
wartość przedmiotu zaskarżenia w sprawach o prawa majątkowe – jest
niedopuszczalna w sprawie o czynsz najmu. Rodzaj sprawy (o czynsz najmu) jest
kryterium decydującym o dopuszczalności skargi kasacyjnej. Jak wynika z treści
pozwu oraz uzasadnień orzeczeń Sądów obu instancji, dochodzona przez powódkę
należność została zasądzona z tytułu czynszu najmu w związku z łączącą strony
umową najmu. Z tego względu skarga kasacyjna jako niedopuszczalna podlegała
odrzuceniu na podstawie art. 3986
§ 2 w zw. z art. 3982
§ 2 pkt 1 k.p.c.
Od powyższego postanowienia zażalenie złożyli pozwani, którzy - zarzucając
naruszenie art. 3982
§ 2 pkt 1 w zw. z art. 3986
§ 2 k.p.c. - wnieśli o jego uchylenie.
Podnieśli, że przedmiotem rozpoznania w sprawie nie były wyłącznie roszczenia
o zapłatę czynszu najmu, w konsekwencji sprawa nie może być uznana za sprawę
o czynsz najmu. Pozwana T. spółka z o.o. nigdy nie była stroną umów najmu
zawartych z powódką, a kierowane wobec niej roszczenia wynikają z
odpowiedzialności nabywcy przedsiębiorstwa odpowiedzialnego za zobowiązania
Centrum Biznesu T. spółki z o.o. Ewentualna odpowiedzialność pozwanej T. spółki
z o.o. nie jest więc odpowiedzialnością kontraktową. Ponadto, w świetle zarzutów
podnoszonych przez pozwaną Centrum Biznesu T. spółkę z o.o., przedmiotem
sprawy nie było wyłącznie określenie zasadności i wysokości należności
czynszowych, lecz ustalenie istnienia (nieistnienia) stosunku prawnego - stosunku
najmu wynikającego z przedstawionych przez powoda umów najmu - z uwagi na
pozorny charakter tych umów.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Według art. 3982
§ 2 pkt 1 k.p.c., skarga kasacyjna jest niedopuszczalna
w sprawach o czynsz najmu. Sprawa, której przedmiotem było żądanie zasądzenia
od pozwanej Centrum Biznesu T. spółki z o.o. należności z tytułu czynszu
3
wynikającego z umowy najmu, której wskazana spółka była stroną, mieściło się w
kategorii „sprawy o czynsz najmu”. W postanowieniu z dnia 11 grudnia 2009 r., V
CZ 61/09 (Lex nr 551160) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że sprawą o czynsz jest taka,
która dotyczy obowiązku płacenia czynszu, jego wysokości, czy istnienia
zobowiązań z tego tytułu, a skarżący kwestionowałby trafność rozstrzygnięcia w
tym przedmiocie. Charakteru sprawy nie zmieniały więc zarzuty podniesione w
postępowaniu przez pozwaną Centrum Biznesu T. spółkę z o.o., w tym zarzut
nieistnienia stosunku najmu uzasadniony pozornością tej umowy. Sprawą o czynsz
jest bowiem także sprawa, w której przedmiotem badania - jako przesłanki
rozstrzygnięcia w przedmiocie żądania dotyczącego zapłaty czynszu – jest
ustalenie istnienia (lub nieistnienia) stosunku najmu, z którego jest wywodzone
dochodzone roszczenie (por. również postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 17
kwietnia 1998 r., II CKN 587/97, OSNC 1998, nr 12, poz. 213, z dnia 10 czerwca
1999 r., III CKN 1237/98, nie publ. oraz z dnia 10 lutego 2011 r., IV CZ 124/10, Lex
nr 785544). W postanowieniu z dnia 5 kwietnia 2012 r., II CSK 562/11 (Lex nr
116259) przyjęto, że z perspektywy dopuszczalności skargi kasacyjnej nie ma
znaczenia, że sąd uznał umowę najmu za pozorną.
Taki sam charakter (o czynsz najmu) miała również sprawa w odniesieniu do
pozwanej T. spółki z o.o. Dochodzona należność dotyczyła bowiem zobowiązania
zapłaty przez tę pozwaną czynszu należnego powódce na podstawie umowy najmu
zawartej pomiędzy powódką a Centrum Biznesu T. spółką z o.o., za które to
zobowiązanie pozwana T. spółka z o.o., jako nabywca przedsiębiorstwa, ponosi
solidarną odpowiedzialność na podstawie art. 554
k.c. ze zbywcą przedsiębiorstwa.
W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2007 r., V CSK 18/07 (OSP 2008,
nr 9, poz. 97) przyjęto, że sens art. 554
k.c. jest taki, że zobowiązanie, które
obciążało tylko zbywcę ex lege rozszerza się na nabywcę przedsiębiorstwa.
Odpowiednio, po stronie zarówno zbywcy jak i nabywcy, istnieje obowiązek
świadczenia na rzecz wierzyciela. Również w wyroku z dnia 4 kwietnia 2007 r., V
CSK 3/07 (M. Prawn. 2007, nr 9, str. 460) Sąd Najwyższy przyjął, że
odpowiedzialność nabywcy przedsiębiorstwa oparta jest na konstrukcji
przystąpienia do długu, co oznacza, iż odpowiada on solidarnie ze zbywcą za długi
związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Odpowiedzialność nabywcy
4
przedsiębiorstwa jest więc następstwem pochodnym pod tytułem szczególnym. Po
stronie nabywcy nie powstaje nowy dług wobec wierzyciela zbywcy
przedsiębiorstwa, czy też jedynie odpowiedzialność za cudzy dług (zbywcy
przedsiębiorstwa). Charakter długu obciążającego nabywcę przedsiębiorstwa nie
ulega więc zmianie (por. również wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca 2010
r., II CSK 2/10, Lex nr 621142 dotyczący skutków nabycia gospodarstwa rolnego w
odniesieniu do zobowiązań zbywcy). Ustalenie, czy i w jakim zakresie pozwana T.
spółka z o.o. jako nabywca przedsiębiorstwa ponosi na podstawie art. 554
k.c.
odpowiedzialność wobec powódki z tytułu czynszu najmu, było jedynie przesłanką
przyjęcia, że pozwana spółka ponosi wobec powódki odpowiedzialność z tytułu
czynszu najmu. Charakter dochodzonego w sprawie roszczenia przeciwko wyżej
wymienionej pozwanej był więc determinowany charakterem długu
zbywcy przedsiębiorstwa (z tytułu czynszu), nie zaś zdarzeniem (nabyciem
przedsiębiorstwa), które spowodowało, że pozwana za ten dług ponosiła
odpowiedzialność wobec powódki.
Z tych względów zażalenie jako bezzasadne podlegało oddaleniu na
podstawie art. 39814
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.
jw
POSTANOWIENIE
Dnia 13 grudnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marian Kocon (przewodniczący)
SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca)
SSN Bogumiła Ustjanicz
w sprawie z powództwa D. POLAND Spółki z o.o.
przeciwko CENTRUM BIZNESU T. Spółce z o.o. i T. Spółce z o.o.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 13 grudnia 2012 r.,
zażalenia pozwanych na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 15 marca 2012 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z dnia 15 marca 2012 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę
kasacyjną pozwanych (Centrum Biznesu T. spółki z o.o. oraz T. spółki z o.o.) oraz
zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powódki (D. Poland spółki z o.o.) kwotę
2.700 zł tytułem kosztów postępowania kasacyjnego.
Zgodnie z art. 3982
§ 2 pkt 1 k.p.c., skarga kasacyjna - bez względu na
wartość przedmiotu zaskarżenia w sprawach o prawa majątkowe – jest
niedopuszczalna w sprawie o czynsz najmu. Rodzaj sprawy (o czynsz najmu) jest
kryterium decydującym o dopuszczalności skargi kasacyjnej. Jak wynika z treści
pozwu oraz uzasadnień orzeczeń Sądów obu instancji, dochodzona przez powódkę
należność została zasądzona z tytułu czynszu najmu w związku z łączącą strony
umową najmu. Z tego względu skarga kasacyjna jako niedopuszczalna podlegała
odrzuceniu na podstawie art. 3986
§ 2 w zw. z art. 3982
§ 2 pkt 1 k.p.c.
Od powyższego postanowienia zażalenie złożyli pozwani, którzy - zarzucając
naruszenie art. 3982
§ 2 pkt 1 w zw. z art. 3986
§ 2 k.p.c. - wnieśli o jego uchylenie.
Podnieśli, że przedmiotem rozpoznania w sprawie nie były wyłącznie roszczenia
o zapłatę czynszu najmu, w konsekwencji sprawa nie może być uznana za sprawę
o czynsz najmu. Pozwana T. spółka z o.o. nigdy nie była stroną umów najmu
zawartych z powódką, a kierowane wobec niej roszczenia wynikają z
odpowiedzialności nabywcy przedsiębiorstwa odpowiedzialnego za zobowiązania
Centrum Biznesu T. spółki z o.o. Ewentualna odpowiedzialność pozwanej T. spółki
z o.o. nie jest więc odpowiedzialnością kontraktową. Ponadto, w świetle zarzutów
podnoszonych przez pozwaną Centrum Biznesu T. spółkę z o.o., przedmiotem
sprawy nie było wyłącznie określenie zasadności i wysokości należności
czynszowych, lecz ustalenie istnienia (nieistnienia) stosunku prawnego - stosunku
najmu wynikającego z przedstawionych przez powoda umów najmu - z uwagi na
pozorny charakter tych umów.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Według art. 3982
§ 2 pkt 1 k.p.c., skarga kasacyjna jest niedopuszczalna
w sprawach o czynsz najmu. Sprawa, której przedmiotem było żądanie zasądzenia
od pozwanej Centrum Biznesu T. spółki z o.o. należności z tytułu czynszu
3
wynikającego z umowy najmu, której wskazana spółka była stroną, mieściło się w
kategorii „sprawy o czynsz najmu”. W postanowieniu z dnia 11 grudnia 2009 r., V
CZ 61/09 (Lex nr 551160) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że sprawą o czynsz jest taka,
która dotyczy obowiązku płacenia czynszu, jego wysokości, czy istnienia
zobowiązań z tego tytułu, a skarżący kwestionowałby trafność rozstrzygnięcia w
tym przedmiocie. Charakteru sprawy nie zmieniały więc zarzuty podniesione w
postępowaniu przez pozwaną Centrum Biznesu T. spółkę z o.o., w tym zarzut
nieistnienia stosunku najmu uzasadniony pozornością tej umowy. Sprawą o czynsz
jest bowiem także sprawa, w której przedmiotem badania - jako przesłanki
rozstrzygnięcia w przedmiocie żądania dotyczącego zapłaty czynszu – jest
ustalenie istnienia (lub nieistnienia) stosunku najmu, z którego jest wywodzone
dochodzone roszczenie (por. również postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 17
kwietnia 1998 r., II CKN 587/97, OSNC 1998, nr 12, poz. 213, z dnia 10 czerwca
1999 r., III CKN 1237/98, nie publ. oraz z dnia 10 lutego 2011 r., IV CZ 124/10, Lex
nr 785544). W postanowieniu z dnia 5 kwietnia 2012 r., II CSK 562/11 (Lex nr
116259) przyjęto, że z perspektywy dopuszczalności skargi kasacyjnej nie ma
znaczenia, że sąd uznał umowę najmu za pozorną.
Taki sam charakter (o czynsz najmu) miała również sprawa w odniesieniu do
pozwanej T. spółki z o.o. Dochodzona należność dotyczyła bowiem zobowiązania
zapłaty przez tę pozwaną czynszu należnego powódce na podstawie umowy najmu
zawartej pomiędzy powódką a Centrum Biznesu T. spółką z o.o., za które to
zobowiązanie pozwana T. spółka z o.o., jako nabywca przedsiębiorstwa, ponosi
solidarną odpowiedzialność na podstawie art. 554
k.c. ze zbywcą przedsiębiorstwa.
W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2007 r., V CSK 18/07 (OSP 2008,
nr 9, poz. 97) przyjęto, że sens art. 554
k.c. jest taki, że zobowiązanie, które
obciążało tylko zbywcę ex lege rozszerza się na nabywcę przedsiębiorstwa.
Odpowiednio, po stronie zarówno zbywcy jak i nabywcy, istnieje obowiązek
świadczenia na rzecz wierzyciela. Również w wyroku z dnia 4 kwietnia 2007 r., V
CSK 3/07 (M. Prawn. 2007, nr 9, str. 460) Sąd Najwyższy przyjął, że
odpowiedzialność nabywcy przedsiębiorstwa oparta jest na konstrukcji
przystąpienia do długu, co oznacza, iż odpowiada on solidarnie ze zbywcą za długi
związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Odpowiedzialność nabywcy
4
przedsiębiorstwa jest więc następstwem pochodnym pod tytułem szczególnym. Po
stronie nabywcy nie powstaje nowy dług wobec wierzyciela zbywcy
przedsiębiorstwa, czy też jedynie odpowiedzialność za cudzy dług (zbywcy
przedsiębiorstwa). Charakter długu obciążającego nabywcę przedsiębiorstwa nie
ulega więc zmianie (por. również wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca 2010
r., II CSK 2/10, Lex nr 621142 dotyczący skutków nabycia gospodarstwa rolnego w
odniesieniu do zobowiązań zbywcy). Ustalenie, czy i w jakim zakresie pozwana T.
spółka z o.o. jako nabywca przedsiębiorstwa ponosi na podstawie art. 554
k.c.
odpowiedzialność wobec powódki z tytułu czynszu najmu, było jedynie przesłanką
przyjęcia, że pozwana spółka ponosi wobec powódki odpowiedzialność z tytułu
czynszu najmu. Charakter dochodzonego w sprawie roszczenia przeciwko wyżej
wymienionej pozwanej był więc determinowany charakterem długu
zbywcy przedsiębiorstwa (z tytułu czynszu), nie zaś zdarzeniem (nabyciem
przedsiębiorstwa), które spowodowało, że pozwana za ten dług ponosiła
odpowiedzialność wobec powódki.
Z tych względów zażalenie jako bezzasadne podlegało oddaleniu na
podstawie art. 39814
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.
jw