Pełny tekst orzeczenia

258/6/B/2006



POSTANOWIENIE

z dnia 21 czerwca 2006 r.

Sygn. akt Tw 56/05



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Adam Jamróz,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Krajowej Rady Izby Architektów o zbadanie zgodności:

ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. Nr 19, poz. 177 ze zm.) z art. 2, art. 5, art. 21 ust. 1, art. 32 ust. 2 oraz art. 64 Konstytucji,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu.



UZASADNIENIE:



W dniu 25 listopada 2005 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Krajowej Rady Izby Architektów o zbadanie zgodności ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. Nr 19, poz. 177 ze zm.) z art. 2, art. 5, art. 21 ust. 1, art. 32 ust. 2 oraz art. 64 Konstytucji.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 1 lutego 2006 r. wezwano wnioskodawcę do usunięcia braków formalnych wniosku, przez doręczenie dokumentacji pozwalającej stwierdzić, że uchwała Krajowej Rady Izby Architektów nr O-13-05 z 9 listopada 2005 r. została podjęta w trybie i na warunkach, określonych w przepisach prawa dotyczących Izby Architektów; doręczenie oryginału wyciągu z protokołu z posiedzenia Krajowej Rady Izby Architektów, na którym podjęto uchwałę nr O-13-05 oraz czterech egzemplarzy tej uchwały; wskazanie umocowanego przedstawiciela do reprezentowania Krajowej Rady Izby Architektów przed Trybunałem Konstytucyjnym; doręczenie czterech egzemplarzy wniosku oraz oryginału i trzech egzemplarzy statutu Izby Architektów.

W piśmie z 13 lutego 2006 r. wnioskodawca odniósł się do stwierdzonych przez Trybunał braków formalnych.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



1. W myśl art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, podmiotem uprawnionym do inicjowania kontroli konstytucyjności prawa są ogólnokrajowe władze organizacji zawodowych. Analiza treści tego przepisu prowadzi do wniosku, iż na poziomie konstytucyjnym określono wyraźnie podmiot legitymowany, mający możliwość wszczęcia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. Wszczęcie takiego postępowania jest możliwe jedynie wówczas, kiedy podmiot ten w odpowiedniej formie określi zakres zaskarżenia w danej sprawie, wskazując zarówno przedmiot, jak i wzorzec kontroli. Wskazanie tych podstawowych elementów wymaga zatem podjęcia uchwały, która w sposób precyzyjny będzie określać kwestionowany akt normatywny lub jego część oraz zawierać sformułowanie zarzutu niezgodności z aktem wyższego rzędu. Sformułowanie zarzutu, o którym mowa w art. 32 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej: ustawa o TK), stanowi przejaw wyrażanej przez skarżącego negatywnej oceny co do hierarchicznej zgodności norm. Polega ona na skonkretyzowaniu relacji między kwestionowanym aktem normatywnym (lub jego częścią), a wyraźnie określonym wzorcem, stanowiącym podstawę kontroli. Dopiero tak rozumiany związek między normą kontrolowaną, a normatywnym wzorcem, wyznacza przedmiotowe granice kontroli sprawowanej przez Trybunał Konstytucyjny (art. 66 ustawy o TK).

Uchwała Krajowej Rady Izby Architektów (nr O-13-05), przedłożona Trybunałowi Konstytucyjnemu wraz z wnioskiem z 22 listopada 2005 r. nie zawiera prawidłowego sformułowania zarzutu niezgodności kwestionowanej ustawy – Prawo zamówień publicznych z Konstytucją. Wnioskodawca wskazując w uchwale jako przedmiot zaskarżenia całą ustawę, nie określił przepisu Konstytucji mającego stanowić wzorzec kontroli w sprawie. Tego rodzaju wadliwość uchwały Krajowej Rady Izby Architektów, polegająca na braku sformułowania zarzutu niezgodności kwestionowanej regulacji z odpowiednimi normami konstytucyjnymi, uniemożliwia uznanie jej za skutecznie złożone przez wnioskodawcę oświadczenie woli wystąpienia z wnioskiem, o którym mowa w art. 191 ust. 1 Konstytucji. Stanowi to samoistną przesłankę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi Krajowej Rady Izby Architektów. Jedynie na marginesie powyższych ustaleń należy podkreślić, iż wnioskodawca kwestionując całą ustawę – Prawo zamówień publicznych, posługuje się w uzasadnieniu wniosku określeniami o charakterze ogólnym. Dotyczy to w szczególności tych stwierdzeń, które odwołują się do konstytucyjnie chronionych interesów architektów jako twórców oraz praw obywateli do życia w odpowiednio ukształtowanej przestrzeni publicznej. Argumentacja wnioskodawcy opiera się ponadto na wykazaniu niezgodności kwestionowanego aktu normatywnego z wybranymi przepisami innych ustaw. Także w tym zakresie wnioskodawca przytacza generalnie sformułowane zarzuty, powołując się na naruszenie „ducha oraz litery” poszczególnych aktów normatywnych. Mając to na względzie należy raz jeszcze podkreślić, że Trybunał Konstytucyjny może orzekać wyłącznie na podstawie zarzutów sformułowanych w odpowiedniej formie przez podmiot legitymowany do inicjowania abstrakcyjnej kontroli norm. Zakres kompetencji Trybunału Konstytucyjnego obejmuje natomiast badanie hierarchicznej zgodności norm w systemie obowiązującego prawa, co wyklucza dopuszczalność poziomej kontroli uregulowań ustawowych.



2. Niezależnie od ustaleń zawartych w pkt 1 niniejszego uzasadnienia, Trybunał Konstytucyjny pragnie zwrócić uwagę na inny problem, uniemożliwiający nadanie dalszego biegu wnioskowi Krajowej Rady Izby Architektów. Wnioskodawcy, jako jednemu z podmiotów wskazanych w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, przysługuje ograniczona legitymacja procesowa w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym. Oznacza to, iż może on kwestionować jedynie takie akty normatywne, które dotyczą spraw objętych jego zakresem działania (art. 191 ust. 2 Konstytucji).

Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie wypowiadał się na temat przesłanki „spraw objętych zakresem działania”, zawartej w art. 191 ust. 2 Konstytucji. Zdaniem Trybunału jej właściwe odczytanie możliwe jest jedynie w ścisłym powiązaniu z art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Już pobieżna analiza art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji pozwala natomiast stwierdzić, iż uprawnienie do inicjowania abstrakcyjnej kontroli norm przyznane zostało trzem różnym podmiotom, ale w obrębie jednego przepisu ustawy zasadniczej. Prowadzi to zdaniem Trybunału Konstytucyjnego do wniosku, iż intencją ustrojodawcy było przyznanie ochrony tylko takim interesom tychże organizacji, które mają pewien wspólny mianownik. Są to zatem odpowiednio interesy pracodawców w związku z zatrudnianiem pracowników, interesy pracownicze oraz interesy związane z wykonywaniem zawodu. Tego rodzaju wykładnia oznacza, iż organizacje zawodowe oraz inne podmioty wymienione w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji mogą w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym kwestionować wyłącznie te akty normatywne, które w bezpośredni sposób kształtują relacje pomiędzy pracownikiem a pracodawcą. Wystąpienie przez organizację zawodową z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego nie może zatem stanowić środka ochrony wszystkich praw bądź interesów, związanych z działalnością tego typu organizacji. Wniosek taki w szczególności nie może służyć ochronie szeroko rozumianych interesów gospodarczych i majątkowych, przysługujących osobom zrzeszonym w organizacji zawodowej (por. postanowienia z: 17 marca 2003 r., sygn. Tw 63/02, OTK ZU nr 1/B/2003, poz. 11; 25 lutego 2003 r., sygn. Tw 77/02, OTK ZU nr 3/B/2003, poz. 163; 19 marca 2003 r., sygn. Tw 73/02, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 80; 21 maja 2003 r., sygn. Tw 6/03, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 85; 28 stycznia 2004 r., sygn. Tw 74/02, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 2; 30 marca 2004 r., sygn. Tw 10/03, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 6; 14 kwietnia 2004 r., sygn. Tw 22/03, OTK ZU nr 2/B/2004, poz. 105; 20 czerwca 2005 r., sygn. Tw 16/05, OTK ZU nr 6/B/2005, poz. 212 oraz 7 września 2005 r., sygn. Tw 28/05, OTK ZU nr 5/B/2005, poz. 183).

Krajowa Rada Izby Architektów kwestionuje we wniosku całą ustawę – Prawo zamówień publicznych. Jak podkreśla wnioskodawca, wskazana regulacja narusza m.in. twórcze prawa architektów, a w szczególności prawo własności, którego ochronę gwarantują powołane we wniosku wzorce kontroli w postaci art. 21 ust. 1 oraz art. 64 Konstytucji. Mając na względzie powyższe argumenty należy zauważyć, iż ustawa – Prawo zamówień publicznych nie odnosi się, co do zasady, do tych relacji, jakie w ramach stosunku pracy zachodzą pomiędzy pracodawcą a pracobiorcą. Zgodnie z art. 1 omawianej ustawy, określa ona zasady, tryb i kontrolę udzielania zamówień publicznych oraz organy właściwe w tym zakresie. Wnioskodawca, występując w imieniu osób wykonujących zawód architekta zwraca uwagę na te interesy członków swojej organizacji, które związane są z braniem udziału w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego. Chodzi tu zatem o tę sferę relacji, która kształtuje się pomiędzy zamawiającym a wykonawcą na gruncie umów o świadczenie usług, dostaw lub robót budowlanych. W świetle wskazanego wyżej sposobu rozumienia zakresu legitymacji procesowej organizacji zawodowej w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym należy stwierdzić, że kwestionowane przepisy nie należą do zakresu spraw, które mogłyby stanowić podstawę wystąpienia przez Krajową Radę Izby Architektów z wnioskiem w trybie abstrakcyjnej kontroli norm.



Mając na uwadze powyższe, Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.