Ts 260/08
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
209/3/B/2009
POSTANOWIENIE
z dnia 14 stycznia 2009 r.
Sygn. akt Ts 260/08
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Stanisław Biernat,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Czesławy Sobolewskiej-Fau w sprawie zgodności:
art. 53 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.) z art. 67 ust. 1 w zw. z art. 2 w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 23 sierpnia 2008 r. skarżąca zarzuciła przepisom art. 53 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.) sprzeczność z art. 67 ust. 1 w zw. z art. 2 w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji.
Decyzją z 22 lipca 2005 r. (nr E – 36029983/10) Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Oddział w Legnicy odmówił skarżącej przeliczenia świadczenia od kwoty bazowej obowiązującej w dniu zgłoszenia prawa do emerytury. Wyrokiem z 14 grudnia 2005 r. Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze – Wydział VII Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie złożone od wskazanej decyzji (sygn. akt VII U 1170/05). Apelacja wniesiona od powyższego rozstrzygnięcia została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 25 maja 2007 r. (sygn. akt III AUa 582/06). Od powyższego orzeczenia skarżąca wniosła skargę kasacyjną, która została odrzucona postanowieniem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu – Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 19 listopada 2007 r. (sygn. akt III A Ua 582/06). Postanowieniem z 14 kwietnia 2008 r. (sygn. akt II UZ 6/08) doręczonym skarżącej w dniu 23 maja 2008 r. Sąd Najwyższy oddalił zażalenie wniesione na orzeczenie o odrzuceniu środka zaskarżenia.
Naruszenia prawa do zabezpieczenia społecznego upatruje skarżąca w uniemożliwieniu jej przeliczenia świadczenia emerytalnego w oparciu o kwotę bazową obowiązującą w dacie nabycia „właściwego” prawa do emerytury, z tego tylko względu, że nabyła ona prawo do wcześniejszej emerytury przed dniem wejścia w życie ustawy z 12 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. W ocenie skarżącej taka sytuacja prowadzi do dyskryminacji osób, które świadczenia nabyły przed dniem 1 stycznia 1999 r. (w skardze mylnie podano datę: 1 stycznia 1998 r.) i które znajdują się przez ten fakt w gorszej sytuacji od osób, które przy takim samym stażu ubezpieczeniowym i uzyskaniu dochodów w podobnej wysokości, nabyły prawo do emerytury po dniu 1 stycznia 1999 r. Powołując się na orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego dotyczące zasady równości, a także na fakt braku w ustawie o emeryturach i rentach z FUS przepisów intertemporalnych, nakazujących stosowanie do przyznanych wcześniej świadczeń przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie tej ustawy, skarżąca wywodzi, że ubezpieczony ma prawo domagania się przeliczenia świadczenia na podstawie nowo obowiązujących przepisów, jeżeli jest to dla niego korzystne.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Skarga konstytucyjna stanowi środek prawny służący ochronie konstytucyjnych wolności oraz praw o charakterze podmiotowym, do których naruszenia doszło na skutek wydania rozstrzygnięcia na podstawie przepisu, którego konstytucyjność się kwestionuje. Przesłanki, których spełnienie warunkuje merytoryczne rozpoznanie skargi konstytucyjnej, zostały określone w art. 79 ust. 1 Konstytucji i doprecyzowane w przepisach ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Z przepisów tych wynika obowiązek wniesienia skargi w terminie trzech miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia przesądzającego o wyczerpaniu drogi prawnej. Przy czym w orzecznictwie Trybunału przyjmuje się powszechnie, że do wyczerpania drogi prawnej dochodzi w momencie uzyskania przez skarżącego prawomocnego orzeczenia w konsekwencji skorzystania z przysługujących mu zwyczajnych środków odwoławczych. Wniesienie innych środków zaskarżenia, tzw. nadzwyczajnych środków (np. kasacja w sprawach karnych, skarga o wznowienie postępowania, skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego rozstrzygnięcia, czy też wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji) wykracza poza ramy „drogi prawnej”, o której mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK (zob. np. postanowienie TK z: 25 października 1999 r., Ts 81/99, OTK ZU nr 6/2001, poz. 169; 28 czerwca 2000 r., Ts 82/00, OTK ZU nr 6/2000, poz. 250; 6 listopada 2002 r., SK 4/01, OTK ZU nr 6/A/2002, poz. 85).
W sprawach rozpatrywanych w trybie postępowania cywilnego, jak miało to miejsce w sprawie, w związku z którą wniesiono skargę kasacyjną, dla wyczerpania drogi prawnej warunkiem koniecznym i wystarczającym jest uzyskanie merytorycznego orzeczenia sądu II instancji. Podkreślić należy, że po nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego ustawą z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98) zbędnym stało się, z punktu widzenia przesłanek skargi konstytucyjnej, uzyskiwanie orzeczenia wydanego przez sąd kasacyjny, na skutek rozpatrzenia środka odwoławczego od orzeczenia sądu II instancji. Wskazana powyżej ustawa wprowadziła bowiem w miejsce kasacji skargę kasacyjną oraz zmieniła charakter tego środka odwoławczego: odwołanie od orzeczenia sądu II instancji nabrało charakteru nadzwyczajnego środka wzruszenia prawomocnych orzeczeń sądowych. W związku z powyższym należy przyjąć, że bieg terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej rozpoczyna się w momencie doręczenia skarżącemu prawomocnego orzeczenia sądu II instancji, przy czym wniesienie skargi kasacyjnej lub jakiegokolwiek innego nadzwyczajnego środka zaskarżenia jest irrelewantne dla biegu tego terminu (zob. postanowienia TK z: 25 lipca 2006 r., Ts 143/06, OTK ZU nr 1/B/2007, poz. 55; 15 lutego 2007 r. i 16 maja 2007 r., Ts 144/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 129 i 130; 13 lutego 2007 r., Ts 162/06, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 15; 4 października 2007 r., Ts 47/07, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 67; 27 listopada 2007 r., Ts 107/07, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 39; 27 listopada 2007 r., Ts 284/06, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 60).
Przenosząc powyższe ustalenia na grunt sprawy, w związku z którą wniesiono skargę konstytucyjną, stwierdzić należy, że wymóg wyczerpania drogi prawnej został spełniony w momencie uzyskania przez skarżącą wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 25 maja 2007 r. (sygn. akt III AUa 582/06). Wyrok ten został doręczony skarżącej 9 lipca 2007 r., skarga konstytucyjna została wniesiona 23 sierpnia 2008 r., a zatem fakt wniesienia tego środka prawnego przez skarżącą z przekroczeniem ustawowego terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK, nie budzi wątpliwości. Podkreślić należy, że podjęcie przez skarżącą kroków zmierzających do pozbawienia orzeczenia Sądu Apelacyjnego waloru ostateczności przez wniesienie skargi kasacyjnej od tego rozstrzygnięcia nie wpłynęło już na bieg trzymiesięcznego terminu wystąpienia ze skargą konstytucyjną.
Mając powyższe na uwadze, należało orzec jak na wstępie.
POSTANOWIENIE
z dnia 14 stycznia 2009 r.
Sygn. akt Ts 260/08
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Stanisław Biernat,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Czesławy Sobolewskiej-Fau w sprawie zgodności:
art. 53 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.) z art. 67 ust. 1 w zw. z art. 2 w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 23 sierpnia 2008 r. skarżąca zarzuciła przepisom art. 53 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.) sprzeczność z art. 67 ust. 1 w zw. z art. 2 w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji.
Decyzją z 22 lipca 2005 r. (nr E – 36029983/10) Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Oddział w Legnicy odmówił skarżącej przeliczenia świadczenia od kwoty bazowej obowiązującej w dniu zgłoszenia prawa do emerytury. Wyrokiem z 14 grudnia 2005 r. Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze – Wydział VII Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie złożone od wskazanej decyzji (sygn. akt VII U 1170/05). Apelacja wniesiona od powyższego rozstrzygnięcia została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 25 maja 2007 r. (sygn. akt III AUa 582/06). Od powyższego orzeczenia skarżąca wniosła skargę kasacyjną, która została odrzucona postanowieniem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu – Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 19 listopada 2007 r. (sygn. akt III A Ua 582/06). Postanowieniem z 14 kwietnia 2008 r. (sygn. akt II UZ 6/08) doręczonym skarżącej w dniu 23 maja 2008 r. Sąd Najwyższy oddalił zażalenie wniesione na orzeczenie o odrzuceniu środka zaskarżenia.
Naruszenia prawa do zabezpieczenia społecznego upatruje skarżąca w uniemożliwieniu jej przeliczenia świadczenia emerytalnego w oparciu o kwotę bazową obowiązującą w dacie nabycia „właściwego” prawa do emerytury, z tego tylko względu, że nabyła ona prawo do wcześniejszej emerytury przed dniem wejścia w życie ustawy z 12 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. W ocenie skarżącej taka sytuacja prowadzi do dyskryminacji osób, które świadczenia nabyły przed dniem 1 stycznia 1999 r. (w skardze mylnie podano datę: 1 stycznia 1998 r.) i które znajdują się przez ten fakt w gorszej sytuacji od osób, które przy takim samym stażu ubezpieczeniowym i uzyskaniu dochodów w podobnej wysokości, nabyły prawo do emerytury po dniu 1 stycznia 1999 r. Powołując się na orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego dotyczące zasady równości, a także na fakt braku w ustawie o emeryturach i rentach z FUS przepisów intertemporalnych, nakazujących stosowanie do przyznanych wcześniej świadczeń przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie tej ustawy, skarżąca wywodzi, że ubezpieczony ma prawo domagania się przeliczenia świadczenia na podstawie nowo obowiązujących przepisów, jeżeli jest to dla niego korzystne.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Skarga konstytucyjna stanowi środek prawny służący ochronie konstytucyjnych wolności oraz praw o charakterze podmiotowym, do których naruszenia doszło na skutek wydania rozstrzygnięcia na podstawie przepisu, którego konstytucyjność się kwestionuje. Przesłanki, których spełnienie warunkuje merytoryczne rozpoznanie skargi konstytucyjnej, zostały określone w art. 79 ust. 1 Konstytucji i doprecyzowane w przepisach ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Z przepisów tych wynika obowiązek wniesienia skargi w terminie trzech miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia przesądzającego o wyczerpaniu drogi prawnej. Przy czym w orzecznictwie Trybunału przyjmuje się powszechnie, że do wyczerpania drogi prawnej dochodzi w momencie uzyskania przez skarżącego prawomocnego orzeczenia w konsekwencji skorzystania z przysługujących mu zwyczajnych środków odwoławczych. Wniesienie innych środków zaskarżenia, tzw. nadzwyczajnych środków (np. kasacja w sprawach karnych, skarga o wznowienie postępowania, skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego rozstrzygnięcia, czy też wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji) wykracza poza ramy „drogi prawnej”, o której mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK (zob. np. postanowienie TK z: 25 października 1999 r., Ts 81/99, OTK ZU nr 6/2001, poz. 169; 28 czerwca 2000 r., Ts 82/00, OTK ZU nr 6/2000, poz. 250; 6 listopada 2002 r., SK 4/01, OTK ZU nr 6/A/2002, poz. 85).
W sprawach rozpatrywanych w trybie postępowania cywilnego, jak miało to miejsce w sprawie, w związku z którą wniesiono skargę kasacyjną, dla wyczerpania drogi prawnej warunkiem koniecznym i wystarczającym jest uzyskanie merytorycznego orzeczenia sądu II instancji. Podkreślić należy, że po nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego ustawą z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98) zbędnym stało się, z punktu widzenia przesłanek skargi konstytucyjnej, uzyskiwanie orzeczenia wydanego przez sąd kasacyjny, na skutek rozpatrzenia środka odwoławczego od orzeczenia sądu II instancji. Wskazana powyżej ustawa wprowadziła bowiem w miejsce kasacji skargę kasacyjną oraz zmieniła charakter tego środka odwoławczego: odwołanie od orzeczenia sądu II instancji nabrało charakteru nadzwyczajnego środka wzruszenia prawomocnych orzeczeń sądowych. W związku z powyższym należy przyjąć, że bieg terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej rozpoczyna się w momencie doręczenia skarżącemu prawomocnego orzeczenia sądu II instancji, przy czym wniesienie skargi kasacyjnej lub jakiegokolwiek innego nadzwyczajnego środka zaskarżenia jest irrelewantne dla biegu tego terminu (zob. postanowienia TK z: 25 lipca 2006 r., Ts 143/06, OTK ZU nr 1/B/2007, poz. 55; 15 lutego 2007 r. i 16 maja 2007 r., Ts 144/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 129 i 130; 13 lutego 2007 r., Ts 162/06, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 15; 4 października 2007 r., Ts 47/07, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 67; 27 listopada 2007 r., Ts 107/07, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 39; 27 listopada 2007 r., Ts 284/06, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 60).
Przenosząc powyższe ustalenia na grunt sprawy, w związku z którą wniesiono skargę konstytucyjną, stwierdzić należy, że wymóg wyczerpania drogi prawnej został spełniony w momencie uzyskania przez skarżącą wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 25 maja 2007 r. (sygn. akt III AUa 582/06). Wyrok ten został doręczony skarżącej 9 lipca 2007 r., skarga konstytucyjna została wniesiona 23 sierpnia 2008 r., a zatem fakt wniesienia tego środka prawnego przez skarżącą z przekroczeniem ustawowego terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK, nie budzi wątpliwości. Podkreślić należy, że podjęcie przez skarżącą kroków zmierzających do pozbawienia orzeczenia Sądu Apelacyjnego waloru ostateczności przez wniesienie skargi kasacyjnej od tego rozstrzygnięcia nie wpłynęło już na bieg trzymiesięcznego terminu wystąpienia ze skargą konstytucyjną.
Mając powyższe na uwadze, należało orzec jak na wstępie.