Ts 53/10
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
393/5/B/2010
POSTANOWIENIE
z dnia 12 maja 2010 r.
Sygn. akt Ts 53/10
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Marian Grzybowski,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Grzegorza S. w sprawie zgodności:
art. 55 § 11 i § 2 zdanie pierwsze w zw. z art. 30 § 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.) z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 oraz art. 176 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 2 marca 2010 r. skarżący zarzucił art. 55 § 11 i § 2 zdanie pierwsze w zw. z art. 30 § 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.; dalej: k.p.) sprzeczność z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 oraz art. 176 ust. 1 Konstytucji.
W dniu 9 stycznia 2004 r. skarżący rozwiązał ze swoim pracodawcą umowę o pracę bez wypowiedzenia. We wniesionym powództwie skarżący domagał się odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, tj. za 3 miesiące, zasądzenia wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych oraz zwrotu kwot należnych za nierozliczone przez pracodawcę delegacje wraz z ustawowymi odsetkami od dnia ich wymagalności. Sąd Rejonowy dla Warszawy Praga-Południe w Warszawie – VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po rozpatrzeniu powództwa wyrokiem z dnia 26 marca 2008 r. (sygn. akt VI P 1617/06) zasądził na rzecz skarżącego określoną kwotę pieniężną tytułem wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych oraz zwrot należności wynikających z nierozliczonych delegacji służbowych. W zakresie roszczenia o zasądzenie odszkodowania na podstawie zaskarżonego art. 55 § 11 k.p. sąd orzekający oddalił powództwo, wskazując w uzasadnieniu na brak ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika przez pozwanego pracodawcę. Apelacja wniesiona od powyższego rozstrzygnięcia została oddalona przez Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie – VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 16 grudnia 2008 r. (sygn. akt VII Pa 89/08). Postanowieniem z dnia 6 października 2009 r. Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania (sygn. akt II PK 161/09).
Z wydaniem wskazanych w skardze rozstrzygnięć skarżący wiąże naruszenie przysługującego mu prawa do sprawiedliwego i pełnego rozpoznania sprawy przez sąd (art. 45 ust. 1 Konstytucji), a także naruszenie zasady równości wobec prawa (art. 32 Konstytucji) i zasady sprawiedliwości społecznej i proporcjonalności.
Naruszenie prawa do sądu skarżący upatruje w przyjętym przez orzekające w sprawie sądy stanowisku, zgodnie z którym wskazanie w pisemnym oświadczeniu konkretnej przyczyny, uzasadniającej rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy powoduje, że spór przed sądem toczy się tylko w granicach zarzutu skonkretyzowanego w tym pisemnym oświadczeniu. Irrelewantne stają się zatem podnoszone w trakcie procesu inne okoliczności znajdujące się po stronie pracodawcy i uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia. Oznacza to tym samym, że proces sądowy zamiast doprowadzić do ustalenia prawdy obiektywnej stał się „jedynie procesem wyrywkowym i formalnym, skoncentrowanym jedynie na przyczynach rozwiązania podanych w piśmie. Tym samym sądy obu instancji w sposób naruszający Konstytucję RP ograniczyły proces badania uzasadnionego charakteru przyczyn rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez uzasadnienia”.
Skarżący wskazuje ponadto, że literalne rozumienie zaskarżonych przepisów i odnoszenie ich w tym samym stopniu do stron nierównego ze swej istoty stosunku pracy narusza zasadę sprawiedliwości społecznej oraz zasadę równości. Uzasadniając powyższy zarzut, skarżący wskazuje, że w momencie rozwiązania umowy o pracę pracownik może nie mieć pełnej wiedzy o uchybieniach, jakich dopuścił się pracodawca. Może mieć ponadto problemy z zakwalifikowaniem pewnych okoliczności jako przyczyn rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia czy trudności z ich sprecyzowaniem. Z tego względu niezasadne jest wymaganie także w stosunku do pracownika podania wszystkich przyczyn w piśmie rozwiązującym umowę o pracę, które uzasadniają dokonanie tego rozwiązania bez wypowiedzenia.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Merytoryczne rozpatrzenie skargi konstytucyjnej warunkowane jest spełnieniem wszystkich jej przesłanek wynikających z art. 79 ust. 1 Konstytucji i doprecyzowanych w przepisach ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Z art. 46 ust. 1 ustawy o TK wynika obowiązek wniesienia skargi w terminie trzech miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia przesądzającego o wyczerpaniu drogi prawnej. Niespełnienie tego obowiązku uzasadnia odmowę nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej.
Analiza orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego wskazuje jednoznacznie, że do wyczerpania drogi prawnej – w rozumieniu wskazanego powyżej przepisu – dochodzi w momencie uzyskania prawomocnego orzeczenia w konsekwencji skorzystania z przysługujących skarżącemu zwyczajnych środków odwoławczych, przy czym skorzystanie oznacza wniesienie takiego środka przy spełnieniu wszystkich wymogów wynikających z danej procedury. Wniesienie innych środków zaskarżenia, tzw. nadzwyczajnych środków (np. skarga kasacyjna w sprawach cywilnych, kasacja w sprawach karnych, skarga o wznowienie postępowania, czy też skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego rozstrzygnięcia) wykracza poza ramy „drogi prawnej”, o której mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK (zob. postanowienia TK z dnia: 25 lipca 2006 r., Ts 143/06, OTK ZU nr 1/B/2007, poz. 55; 15 lutego 2007 r. i 16 maja 2007 r., Ts 144/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 129 i 130; 13 lutego 2007 r., Ts 162/06; OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 15; 4 października 2007 r., Ts 47/07, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 67; 27 listopada 2007 r., Ts 107/07, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 39; 27 listopada 2007 r., Ts 284/06, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 60). Zaznaczyć także należy, że przyjęcie odmiennego stanowiska, a zatem wprowadzenie wymogu skorzystania z wszystkich środków odwoławczych przed wniesieniem skargi konstytucyjnej, w tym nadzwyczajnych środków zaskarżenia, doprowadziłoby do przedłużania stanu naruszenia konstytucyjnego prawa lub konstytucyjnej wolności na czas nieokreślony. W tym zakresie podział na zwyczajne i nadzwyczajne środki zaskarżenia i uzależnienie wystąpienia ze skargą wyłącznie od uprzedniego skorzystania przez skarżącego w pierwszej z wymienionych kategorii środków odwoławczych, nie tylko nie koliduje z istotą skargi konstytucyjnej, ale też służy realizacji funkcji, jakie ma ona do spełnienia.
Nie budzi także wątpliwości Trybunału Konstytucyjnego, że skarga kasacyjna wniesiona od prawomocnego rozstrzygnięcia sądu II instancji w sprawach rozpatrywanych w trybie postępowania cywilnego nie mieści się w ramach tzw. zwyczajnych środków odwoławczych, których wniesienie jest z jednej strony warunkiem sine qua non merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej, z drugiej zaś wyznacza moment (data doręczenia ostatniego z nich), od którego biegnie trzymiesięczny termin do wniesienia skargi konstytucyjnej.
Rozstrzygnięciem przesądzającym o wyczerpaniu drogi prawnej jest zatem w niniejszej sprawie wyrok Sądu Okręgowego Warszawa - Praga w Warszawie – VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 16 grudnia 2008 r. (sygn. akt VII Pa 89/08). Biorąc pod uwagę datę orzeczenia wydanego na skutek wniesienia skargi kasacyjnej od tego rozstrzygnięcia (postanowienie SN z dnia 6 października 2009 r., sygn. akt II PK 161/09) oraz fakt wystąpienia ze skargą konstytucyjną do Trybunału Konstytucyjnego w dniu 2 marca 2010 r., przyjąć należy, że przekroczenie ustawowego terminu do wniesienia skargi nie budzi najmniejszej wątpliwości.
Reasumując, należy stwierdzić, że wniesionej skardze konstytucyjnej nie można nadać dalszego biegu ze względu na niespełnienie przesłanek tego środka odwoławczego, wynikających z art. 46 ust. 1 ustawy o TK.
POSTANOWIENIE
z dnia 12 maja 2010 r.
Sygn. akt Ts 53/10
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Marian Grzybowski,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Grzegorza S. w sprawie zgodności:
art. 55 § 11 i § 2 zdanie pierwsze w zw. z art. 30 § 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.) z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 oraz art. 176 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 2 marca 2010 r. skarżący zarzucił art. 55 § 11 i § 2 zdanie pierwsze w zw. z art. 30 § 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.; dalej: k.p.) sprzeczność z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 oraz art. 176 ust. 1 Konstytucji.
W dniu 9 stycznia 2004 r. skarżący rozwiązał ze swoim pracodawcą umowę o pracę bez wypowiedzenia. We wniesionym powództwie skarżący domagał się odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, tj. za 3 miesiące, zasądzenia wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych oraz zwrotu kwot należnych za nierozliczone przez pracodawcę delegacje wraz z ustawowymi odsetkami od dnia ich wymagalności. Sąd Rejonowy dla Warszawy Praga-Południe w Warszawie – VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po rozpatrzeniu powództwa wyrokiem z dnia 26 marca 2008 r. (sygn. akt VI P 1617/06) zasądził na rzecz skarżącego określoną kwotę pieniężną tytułem wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych oraz zwrot należności wynikających z nierozliczonych delegacji służbowych. W zakresie roszczenia o zasądzenie odszkodowania na podstawie zaskarżonego art. 55 § 11 k.p. sąd orzekający oddalił powództwo, wskazując w uzasadnieniu na brak ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika przez pozwanego pracodawcę. Apelacja wniesiona od powyższego rozstrzygnięcia została oddalona przez Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie – VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 16 grudnia 2008 r. (sygn. akt VII Pa 89/08). Postanowieniem z dnia 6 października 2009 r. Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania (sygn. akt II PK 161/09).
Z wydaniem wskazanych w skardze rozstrzygnięć skarżący wiąże naruszenie przysługującego mu prawa do sprawiedliwego i pełnego rozpoznania sprawy przez sąd (art. 45 ust. 1 Konstytucji), a także naruszenie zasady równości wobec prawa (art. 32 Konstytucji) i zasady sprawiedliwości społecznej i proporcjonalności.
Naruszenie prawa do sądu skarżący upatruje w przyjętym przez orzekające w sprawie sądy stanowisku, zgodnie z którym wskazanie w pisemnym oświadczeniu konkretnej przyczyny, uzasadniającej rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy powoduje, że spór przed sądem toczy się tylko w granicach zarzutu skonkretyzowanego w tym pisemnym oświadczeniu. Irrelewantne stają się zatem podnoszone w trakcie procesu inne okoliczności znajdujące się po stronie pracodawcy i uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia. Oznacza to tym samym, że proces sądowy zamiast doprowadzić do ustalenia prawdy obiektywnej stał się „jedynie procesem wyrywkowym i formalnym, skoncentrowanym jedynie na przyczynach rozwiązania podanych w piśmie. Tym samym sądy obu instancji w sposób naruszający Konstytucję RP ograniczyły proces badania uzasadnionego charakteru przyczyn rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez uzasadnienia”.
Skarżący wskazuje ponadto, że literalne rozumienie zaskarżonych przepisów i odnoszenie ich w tym samym stopniu do stron nierównego ze swej istoty stosunku pracy narusza zasadę sprawiedliwości społecznej oraz zasadę równości. Uzasadniając powyższy zarzut, skarżący wskazuje, że w momencie rozwiązania umowy o pracę pracownik może nie mieć pełnej wiedzy o uchybieniach, jakich dopuścił się pracodawca. Może mieć ponadto problemy z zakwalifikowaniem pewnych okoliczności jako przyczyn rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia czy trudności z ich sprecyzowaniem. Z tego względu niezasadne jest wymaganie także w stosunku do pracownika podania wszystkich przyczyn w piśmie rozwiązującym umowę o pracę, które uzasadniają dokonanie tego rozwiązania bez wypowiedzenia.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Merytoryczne rozpatrzenie skargi konstytucyjnej warunkowane jest spełnieniem wszystkich jej przesłanek wynikających z art. 79 ust. 1 Konstytucji i doprecyzowanych w przepisach ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Z art. 46 ust. 1 ustawy o TK wynika obowiązek wniesienia skargi w terminie trzech miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia przesądzającego o wyczerpaniu drogi prawnej. Niespełnienie tego obowiązku uzasadnia odmowę nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej.
Analiza orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego wskazuje jednoznacznie, że do wyczerpania drogi prawnej – w rozumieniu wskazanego powyżej przepisu – dochodzi w momencie uzyskania prawomocnego orzeczenia w konsekwencji skorzystania z przysługujących skarżącemu zwyczajnych środków odwoławczych, przy czym skorzystanie oznacza wniesienie takiego środka przy spełnieniu wszystkich wymogów wynikających z danej procedury. Wniesienie innych środków zaskarżenia, tzw. nadzwyczajnych środków (np. skarga kasacyjna w sprawach cywilnych, kasacja w sprawach karnych, skarga o wznowienie postępowania, czy też skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego rozstrzygnięcia) wykracza poza ramy „drogi prawnej”, o której mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK (zob. postanowienia TK z dnia: 25 lipca 2006 r., Ts 143/06, OTK ZU nr 1/B/2007, poz. 55; 15 lutego 2007 r. i 16 maja 2007 r., Ts 144/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 129 i 130; 13 lutego 2007 r., Ts 162/06; OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 15; 4 października 2007 r., Ts 47/07, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 67; 27 listopada 2007 r., Ts 107/07, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 39; 27 listopada 2007 r., Ts 284/06, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 60). Zaznaczyć także należy, że przyjęcie odmiennego stanowiska, a zatem wprowadzenie wymogu skorzystania z wszystkich środków odwoławczych przed wniesieniem skargi konstytucyjnej, w tym nadzwyczajnych środków zaskarżenia, doprowadziłoby do przedłużania stanu naruszenia konstytucyjnego prawa lub konstytucyjnej wolności na czas nieokreślony. W tym zakresie podział na zwyczajne i nadzwyczajne środki zaskarżenia i uzależnienie wystąpienia ze skargą wyłącznie od uprzedniego skorzystania przez skarżącego w pierwszej z wymienionych kategorii środków odwoławczych, nie tylko nie koliduje z istotą skargi konstytucyjnej, ale też służy realizacji funkcji, jakie ma ona do spełnienia.
Nie budzi także wątpliwości Trybunału Konstytucyjnego, że skarga kasacyjna wniesiona od prawomocnego rozstrzygnięcia sądu II instancji w sprawach rozpatrywanych w trybie postępowania cywilnego nie mieści się w ramach tzw. zwyczajnych środków odwoławczych, których wniesienie jest z jednej strony warunkiem sine qua non merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej, z drugiej zaś wyznacza moment (data doręczenia ostatniego z nich), od którego biegnie trzymiesięczny termin do wniesienia skargi konstytucyjnej.
Rozstrzygnięciem przesądzającym o wyczerpaniu drogi prawnej jest zatem w niniejszej sprawie wyrok Sądu Okręgowego Warszawa - Praga w Warszawie – VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 16 grudnia 2008 r. (sygn. akt VII Pa 89/08). Biorąc pod uwagę datę orzeczenia wydanego na skutek wniesienia skargi kasacyjnej od tego rozstrzygnięcia (postanowienie SN z dnia 6 października 2009 r., sygn. akt II PK 161/09) oraz fakt wystąpienia ze skargą konstytucyjną do Trybunału Konstytucyjnego w dniu 2 marca 2010 r., przyjąć należy, że przekroczenie ustawowego terminu do wniesienia skargi nie budzi najmniejszej wątpliwości.
Reasumując, należy stwierdzić, że wniesionej skardze konstytucyjnej nie można nadać dalszego biegu ze względu na niespełnienie przesłanek tego środka odwoławczego, wynikających z art. 46 ust. 1 ustawy o TK.