Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE
z dnia 19 maja 2011 r.
Sygn. akt Ts 97/09

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Piotr Tuleja – przewodniczący
Wojciech Hermeliński – sprawozdawca
Andrzej Rzepliński,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 lipca 2010 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Jacka B.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 9 kwietnia 2009 r. wniesiono o zbadanie zgodności art. 357 § 2 zdanie drugie ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji. Skarżący zarzucił, że powyższy przepis nieproporcjonalnie ogranicza konstytucyjne prawo do sprawiedliwego sądu oraz jest niezgodny z zasadą demokratycznego państwa prawnego, ponieważ strona nie może uzyskać wyjaśnienia podstaw rozstrzygnięcia.
Postanowieniem z dnia 14 lipca 2010 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Skarżący domagał się stwierdzenia niekonstytucyjności art. 357 § 2 zdanie drugie k.p.c. w związku z ostatecznym orzeczeniem wydanym w jego sprawie w postępowaniu egzekucyjnym. Tymczasem objęty zaskarżeniem przepis ma charakter ogólny, a norma związana ze stanem faktycznym skargi nie może być skonstruowana wyłącznie na gruncie art. 357 § 2 zdanie drugie k.p.c., mogłaby być natomiast skonstruowana z wykorzystaniem istotnych elementów wynikających z treści normatywnych innych przepisów (dotyczących postępowania egzekucyjnego), niezakwestionowanych jednak przez skarżącego.
W zażaleniu na to postanowienie skarżący wskazał, że dokładnie określił objętą skargą normę, zaś art. 357 § 2 zdanie drugie k.p.c. może stanowić samodzielny przedmiot skargi konstytucyjnej. Ponadto podkreślił, że zapadłe w jego sprawie orzeczenie miało charakter konkretny i indywidualny, zostało zaś wydane bez sporządzenia uzasadnienia.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6-7 i z art. 49 ustawy o TK).

Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Za trafne należy uznać rozstrzygnięcie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, skarżący nie wskazał bowiem ostatecznego orzeczenia o prawach lub wolnościach konstytucyjnych, wydanego na podstawie zakwestionowanego art. 357 § 2 zdanie drugie k.p.c. Nie budzi wątpliwości, że postanowienie o oddaleniu skargi na czynność komornika nie jest rozstrzygnięciem o odmowie sporządzenia pisemnego uzasadnienia (por. postanowienie TK z dnia 11 sierpnia 2010 r., Ts 185/09, niepubl.). Skarżący nie wniósł o sporządzenie i doręczenie mu uzasadnienia, a orzeczenie, które – zdaniem skarżącego – jest ostatecznym rozstrzygnięciem o prawach i wolnościach konstytucyjnych, nie dotyczy kwestii sporządzenia bądź odmowy sporządzenia uzasadnienia.
Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie wskazywał w swym orzecznictwie, że zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej może być wyłącznie ta regulacja prawna, która była podstawą ostatecznego orzeczenia odnoszącego się do praw lub wolności konstytucyjnych skarżącego (por. postanowienia TK z dnia: 10 marca 2010 r., Ts 221/08, OTK ZU nr 3/B/2010, poz. 171; 14 czerwca 2010 r., Ts 123/09, OTK ZU nr 6/B/2010, poz. 442; 27 lipca 2010 r., Ts 115/09, niepubl.). W przeciwnym wypadku nadawałoby to postępowaniu w trybie skargi konstytucyjnej charakter actio popularis (por. wyrok TK z dnia 24 lutego 1999 r., SK 4/98, OTK ZU nr 2/1999, poz. 24). Zatem bezwzględną przesłanką dopuszczalności zainicjowania tego trybu jest uzyskanie ostatecznego orzeczenia wydanego nie w związku, ale na podstawie zaskarżonego przepisu. W niniejszej sprawie przesłanka ta nie została spełniona.
Skarżący powołał się na treść zaskarżonego art. 357 § 2 k.p.c. jedynie abstrakcyjnie, gdyż przedmiotem orzeczenia o jego wolnościach i prawach nie było zagadnienie uzasadniania postanowień wydawanych przez sąd. Z tego względu nie przedstawił również orzeczenia opartego na tymże przepisie.
Merytoryczne rozpoznanie zarzutów przedstawianych w skardze konstytucyjnej dopuszczalne jest zaś jedynie wówczas, gdy skarżący dochował wszystkich wymogów określonych w art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 46-48 ustawy o TK. Brak ostatecznego orzeczenia opartego na zaskarżonym art. 357 § 2 k.p.c. uniemożliwia rozpoznanie niniejszej skargi w zakreślonym w petitum zakresie. Warunkiem wniesienia skargi konstytucyjnej jest bowiem – jak wskazał Trybunał Konstytucyjny – naruszenie praw lub wolności skarżącego, które zaistniało „w wyniku orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej, podjętego na podstawie aktu normatywnego, którego dotyczy zarzut niezgodności z Konstytucją stanowiący przedmiot skargi. Zawsze więc wcześniej musi toczyć się przed jednym z wymienionych organów postępowanie w indywidualnej sprawie skarżącego, zakończone wydaniem orzeczenia, mającego charakter orzeczenia ostatecznego (…)” – zob. postanowienie TK z dnia 28 listopada 2001 r., SK 12/00 (OTK ZU nr 8/2001, poz. 267).
Ponadto wyrażone w zażaleniu stanowisko, w myśl którego o dopuszczalności skargi konstytucyjnej przesądza wyłącznie konkretny i indywidualny charakter orzeczenia, uznać należy za niezasadne. Jest to bowiem warunek konieczny, ale nie wystarczający do spełnienia wymogów formalnych z art. 79 Konstytucji i art. 46 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Mimo że skarżący trafnie wywodzi, iż zapadłe w jego sprawie postanowienie dotyczy go bezpośrednio, to jednak nie zostało ono wydane w oparciu o kwestionowany przepis.
Na marginesie należy podnieść, że skarżący nie spełnił warunku wystąpienia o sporządzenie uzasadnienia zamykając sobie drogę do nadania biegu skardze konstytucyjnej. Okoliczność, iż przeszkodę tę Trybunał podnosi dopiero w postępowaniu zażaleniowym nie ma wpływu na szanse skarżącego co do powodzenia dalszego biegu sprawy, gdyż oczywiste jest, że w toku następnie prowadzonego postępowania Trybunał Konstytucyjny byłby zobligowany do umorzenia postępowania z uwagi na niedopuszczalność skargi.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 7 ustawy o TK nie uwzględnił zażalenia na postanowienie o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.