Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE
z dnia 22 czerwca 2011 r.
Sygn. akt Ts 125/10


Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Zbigniew Cieślak,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Łucji S. w sprawie zgodności:
art. 194a ust. 5 i 6 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.) z art. 77 ust. 1 i 2 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 24 maja 2010 r. skarżąca zakwestionowała zgodność art. 194a ust. 5 i 6 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.; dalej: ustawa o emeryturach i rentach z FUS) rozumianych w ten sposób, że waloryzacja świadczeń emerytalno-rentowych następuje według dat następujących po sobie waloryzacji, a nie według daty faktycznego przyznania świadczenia osobom uprawnionym, z art. 77 ust. 1 in fine i ust. 2 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Na podstawie zaskarżonych przepisów Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Oddział w Poznaniu decyzjami z 19 kwietnia 2007 r., 10 marca 2008 r. oraz 25 marca 2008 r. (nr 08140021-1/10/E) ustalił skarżącej wysokość przysługującej jej emerytury. Wyrokiem z 29 września 2008 r. (sygn. akt VIII U 2130/07) Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu, Wydział VIII Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie skarżącej od wskazanych powyżej decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Apelacja złożona od powyższego rozstrzygnięcia została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 17 marca 2009 r. (sygn. akt III AUa 963/08), doręczonym skarżącej 27 kwietnia 2009 r. Skarżąca w dalszej kolejności podjęła szereg prób wzruszenia prawomocnego orzeczenia, kierując pisma do Rzecznika Praw Obywatelskich z prośbą o wystąpienie ze skargą kasacyjną, jak też wnosząc skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Sąd Najwyższy postanowieniem z 23 lutego 2010 r. (sygn. akt II BU 18/09) odmówił przyjęcia skargi do rozpoznania, uznając ją za oczywiście bezzasadną.

Z wydaniem wskazanych w skardze rozstrzygnięć skarżąca wiąże naruszenie prawa do wynagrodzenia szkody, jaka została wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej, którym – w ocenie skarżącej – jest także Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a także naruszenie prawa konstytucyjnego, o którym mowa w art. 67 ust. 1 Konstytucji. W ocenie skarżącej jej emerytura od daty rewaloryzacji emerytury w 1991 r. obliczana jest przy przyjęciu zaniżonego – z powodu zmniejszonych kwot bazowych – wskaźnika wysokości podstawy wymiaru, wynoszącego 250%. Zaniżenie to jest wynikiem: po pierwsze, obniżenia podstawy wymiaru emerytury do 91% przeciętnego wynagrodzenia w 1993 r. i do 93% w 1994 r., a w okresie od czerwca 1994 r. do lutego 2007 r. do 94,5%; po drugie, nieprawidłowego zwaloryzowania świadczenia „za IV kwartał 1995 r.”; po trzecie, niezastosowania wskaźnika weryfikacyjnego w świadczeniu emerytalnym przez okres 10 lat, a także zaniżenia świadczenia z powodu nieuwzględnienia w emeryturze trzymiesięcznego okresu składkowego.
In fine skargi skarżąca podnosi, że wprawdzie wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 17 marca 2009 r. (sygn. akt III AUa 963/08) jest wyrokiem prawomocnym, to jednak nie jest to rozstrzygnięcie ostateczne w jej sprawie. Orzeczenie to nie rozstrzygnęło bowiem w sposób definitywny o przysługujących jej prawach i wolnościach. Oznacza to, że wykorzystanie przysługującej skarżącej drogi prawnej nastąpiło dopiero z momentem wniesienia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna stanowi środek ochrony konstytucyjnych praw i wolności, którego wniesienie zostało obwarowane koniecznością spełnienia szeregu przesłanek wynikających bezpośrednio z art. 79 ust. 1 Konstytucji, a doprecyzowanych w przepisach ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Jedną z przesłanek formalnych – wynikającą z art. 46 ust. 1 ustawy o TK – jest wymóg wniesienia skargi konstytucyjnej w terminie 3 miesięcy od daty doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia decydującego o wyczerpaniu drogi prawnej od orzeczenia, z którego wydaniem wiąże on naruszenie przysługujących mu konstytucyjnych praw lub wolności. Przesłanka ta nie została w niniejszej sprawie spełniona.
Rozstrzygnięciem kończącym drogę prawną w sprawie, w związku z którą wniesiono skargę konstytucyjną, jest wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 17 marca 2009 r. (sygn. akt III AUa 963/08). Został on doręczony pełnomocnikowi skarżącej 27 kwietnia 2009 r. Skarga konstytucyjna została złożona do Trybunału Konstytucyjnego 24 maja 2010 r. Tym samym nie został dochowany ustawowy trzymiesięczny termin określony w art. 46 ust. 1 ustawy o TK, co stanowi samoistną podstawę odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
Należy podkreślić, że zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego do wyczerpania drogi prawnej – w rozumieniu wskazanego powyżej przepisu ustawy o TK – dochodzi w momencie uzyskania prawomocnego orzeczenia w konsekwencji skorzystania z przysługujących skarżącemu zwyczajnych środków odwoławczych. Wniesienie innych środków zaskarżenia, tzw. nadzwyczajnych środków (np. skarga kasacyjna w sprawach cywilnych, kasacja w sprawach karnych, skarga o wznowienie postępowania, czy też skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego rozstrzygnięcia), wykracza poza ramy „drogi prawnej”, o której mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK (zob. postanowienia TK z: 25 lipca 2006 r., Ts 143/06, OTK ZU nr 1/B/2007, poz. 55; 15 lutego 2007 r. i 16 maja 2007 r., Ts 144/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 129 i 130; 13 lutego 2007 r., Ts 162/06, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 15; 4 października 2007 r., Ts 47/07, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 67; 27 listopada 2007 r., Ts 107/07, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 39; 27 listopada 2007 r., Ts 284/06, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 60). Z tego względu nie budzi wątpliwości, że podejmowane przez skarżącą próby wzruszenia prawomocnego orzeczenia sądu II instancji są irrelewantne z punktu widzenia biegu terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej. Przyjęcie odmiennego stanowiska, a zatem wprowadzenie wymogu skorzystania z wszystkich środków odwoławczych przed wniesieniem skargi konstytucyjnej, a także środków takich jak skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, doprowadziłoby do przedłużania stanu naruszenia konstytucyjnego prawa lub konstytucyjnej wolności na czas nieokreślony. W tym zakresie podział na zwyczajne i nadzwyczajne środki zaskarżenia i uzależnienie wystąpienia ze skargą wyłącznie od uprzedniego skorzystania przez skarżącego z pierwszej z wymienionych kategorii środków odwoławczych, nie tylko nie koliduje z istotą skargi konstytucyjnej, ale też służy realizacji funkcji, jakie ma ona do spełnienia.

Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 oraz art. 46 ust. 1 ustawy o TK.