Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 marca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, I Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 19 marca 2015 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa M. S. (1) i M. S. (2)

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą

w (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w P.

o zapłatę

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 15 lipca 2014 r., sygn. akt XII C 1608/12

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powodów na rzecz pozwanej (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w P. kwotę 5.400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym .

/-/SSA M. Głowacka /-/SSA A. Daczyński /-/SSA A. Adamczuk

Sygn. akt IACa 1158/14

UZASADNIENIE

Powodowie M. S. (1) i M. S. (2) pozwem z dnia 27 lipca 2012r. skierowanym przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. wnieśli o zasądzenie solidarnie na ich rzecz od pozwanej kwoty 263.590,47 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości zapisanej w księdze wieczystej (...) w okresie od dnia 11 grudnia 2002r. do dnia 28 listopada 2011r. oraz zasądzenie od pozwanej na ich rzecz solidarnie kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa prawnego w podwójnej wysokości stawki minimalnej. Jako podstawę prawną dochodzonego roszczenia powodowie wskazali przepisy art. 230 k.c. w związku z art. 224 k.c. i 225 k.c.

Pozwana (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. w odpowiedzi na pozew z dnia 29 sierpnia 2012r. wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy w Poznaniu na wniosek powodów postanowieniem z 28 lutego 2013r. wezwał (...) Spółkę Akcyjną do niniejszego postępowania w charakterze pozwanej obok dotychczasowej pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P.. Pozwana (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w P. w odpowiedzi na pozew z 13 marca 2013r. wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powodów solidarnie na jej rzecz zwrotu kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz kwoty 17 zł tytułem zwrotu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Sąd Okręgowy w Poznaniu wyrokiem z dnia 15 lipca 2014r. oddalił powództwo, kosztami procesu obciążył powodów i na tej podstawie zasądził od nich solidarnie na rzecz każdego pozwanego po 7.217 zł tytulem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego i nakazał ściągnąć solidarnie od powodów na rzecz Skarbu Państwa - Sąd Okręgowy w Poznaniu kwotę 2.044 zł tytułem nieuiszczonych wydatków na opinię biegłego.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że w dniu 8 listopada 2000r. na podstawie umowy sprzedaży sporządzonej przed notariuszem w Kancelarii Notarialnej w P. powodowie nabyli na zasadzie współwłasności do swoich majątków odrębnych nieruchomość położoną w miejscowości C., gmina C., powiat (...), województwo (...), obręb ewidencyjny K., działka nr (...) dla której Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w P. Wydział V Ksiąg Wieczystych prowadził księgę wieczystą o numerze (...). Obecnie księga wieczysta jest zamknięta, a działki gruntu przeniesiono do nowych ksiąg wieczystych na podstawie umowy zniesienia współwłasności. Powodowie byli współwłaścicielami w/w nieruchomości po ½ części w okresie objętym pozwem tj. od 11 grudnia 2002r. do 28 listopada 2011r. Następnie prawo własności wydzielonych działek zostało zbyte na podstawie umów darowizny przez powodów na rzecz I. S. i E. S.. W oparciu o decyzję nr (...) wydaną przez Wójta Gminy C. z dnia 22 sierpnia 2008r., która stała się ostateczna 17 września 2008r. nastąpił podział geodezyjny nieruchomości. W wyniku podziału działki nr (...) powstały 23 odrębne działki w tym dwie pod drogę publiczną (działki nr (...)) i dwie pod drogę wewnętrzną (działki nr (...)), dziewiętnaście działek budowlanych (działki nr (...)). Zgodnie z decyzją zatwierdzającą projekt podziału działki nr (...) wydzielona działka nr (...) przeznaczona została pod poszerzenie drogi powiatowej, a tym samym z mocy prawa stała się własnością Powiatu (...). Działka nr (...) stanowi obecnie drogę publiczną i z dniem w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna działka ta stała się z mocy prawa własnością Gminy C.. Wzdłuż działek nr (...) przebiega napowietrzna linia energetyczna średniego napięcia15 kv zawieszona na trzech słupach betonowych. Słupy konstrukcji betonowej posadowione są na działkach oznaczonych nr (...).

Sąd pierwszej instancji ustalił, że właścicielem posadowionych na nieruchomości powodów słupów i napowietrznej linii 15 kv jest pozwana (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Linia została pobudowana przed 1968r. Z tej linii zasilana jest trakcja linii 65. W decyzji o lokalizacji szczegółowej z 5 marca 1968r. Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w P. wyraziło zgodę na budowę stacji energetycznej przy ul. (...), która została podłączona do linii 15 kv już istniejącej, przebiegającej przez nieruchomość powodów, a także przez ul. (...). Powyższa stacja otrzymała niepowtarzalny nr (...) 240 dotyczący danego rejonu dystrybucji energii. Dnia 30 grudnia 1969r. dokonano przeglądu technicznego tej stacji. W dniu 28 lutego 1984r. dokonano odbioru technicznego kolejnej powstałej trafostacji przy ul. (...) (obecnie działka (...)). W dniu 31 marca 1984r. dokonano pomiaru rezystencji uziemień w wyniku której stwierdzono, że urządzenie to nadaje się do eksploatacji. Nieruchomość powodów jest niezabudowana i niezagospodarowana, nie użytkowana i porośnięta zielenią. Ustalona szerokość strefy bezumownego korzystania z rzeczy wynosi 3,5 m. Długość linii w okresie od 11 grudnia 2002r. do 17 września 2008r. (uprawomocnienie się decyzji podziałowej) wynosiła ok. 316 metrów oraz w okresie od 17 września 2008r. do 28 listopada 2011r. wynosiła ok. 295 metrów. Tym samym powierzchnia pasa bezumownego korzystania z nieruchomości wynosiła odpowiednio 1105 m ² i 1030 m ².

Sąd pierwszej instancji ustalił, że do 5 grudnia 1990r. posiadaczem linii był Skarb Państwa w zarządzie przedsiębiorstwa państwowego - Zakładu (...). Aktem notarialnym z dnia 12 lipca 1993r. nastąpiło przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Zakład (...) w P. w spółkę akcyjną (...) Spółka Akcyjna. Aktem notarialnym z dnia 17 grudnia 2002r. nazwę Spółki zmieniono na Grupa (...) Spółka Akcyjna, a aktem notarialnym z dnia 23 września 2004r. na (...) Spółka Akcyjna. Aktem notarialnym z dnia 30 czerwca 2007r. (...) Spółka Akcyjna zbyła na rzecz pozwanej przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55 ¹ k.c. W skład zbytego na rzecz pozwanej przedsiębiorstwa weszły w szczególności prawa własności ruchomości, a zwłaszcza związane z prowadzeniem działalności w zakresie dystrybucji energii elektrycznej. Pismami z dnia 14 listopada 2011r. powodowie wezwali pozwaną (...) Spółkę Akcyjną do zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z ich nieruchomości położonej w K.. Pozwana w/w wezwaniom nie uczynił zadość. W toku procesu pozwana zainicjowała postępowanie w sprawie ustanowienia służebności przesyłu, które do dnia wydania wyroku nie zostało zakończone.

Sąd pierwszej instancji dokonując oceny opinii z 30 lipca 2013r. sporządzonej przez biegłego sądowego M. C. podtrzymanej przez biegłego w całości w czasie przesłuchania na rozprawie uzupełnionej opinią dodatkową z października 2013r. wraz aneksem do tej opinii również z października 2013r. uznał, że jest ona zupełna, rzeczowa, wewnętrznie spójna, a treść opinii wskazuje na dysponowanie przez biegłego wiedzą fachową oraz doświadczeniem. Opinia została złożona zgodnie z posiadaną przez biegłego wiedzą z uwzględnieniem całokształtu materiału dowodowego. Wnioski opinii i zeznania biegłego są logiczne i przekonywujące, nie zawierają żadnych luk. Opinia została wykonana przy tym zgodnie z przepisami ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami w zakresie metody zastosowanej do oszacowania wynagrodzenia należnego powodom za korzystanie przez pozwaną z cudzej nieruchomości. Opinia główna oraz opinia uzupełniająca zostały sporządzone zgodnie z tezą dowodową uwzględniającą stan prawny i geodezyjny nieruchomości. Biegły w opinii uzupełniającej wraz z załączonym do niej aneksem usunął błąd dotyczący wyliczenia powierzchni zajętej przez linię energetyczną i słupy energetyczne i dostosował do tego wyliczenia wynagrodzenie dla powodów. Powyższy błąd był spowodowany tylko przyjęciem przez biegłego innej skali na mapie zasadniczej, co zostało skorygowane i prawidłowo przeliczone. Jednocześnie zgodnie z wnioskiem dowodowym powodów wariantowo wyliczył także wartość tego wynagrodzenia dla każdej z działek geodezyjnych z osobna. Zdaniem Sądu biegły ostatecznie w opinii uzupełniającej wraz aneksem prawidłowo wyliczył długość linii energetycznej znajdującej się w granicach badanej nieruchomości i szerokość tzw. pasa eksploatacyjnego, technologicznego. W obecnym stanie prawnym nie obowiązują jakiekolwiek przepisy regulujące kwestię szerokości pasa technologicznego czy też normy techniczne zgodnie ze standardem rzeczoznawców majątkowych. Jedynym dostępnym sposobem ustalenia tegoż pasa jest ustalenie dokonane przez samo przedsiębiorstwo przesyłowe. Pozwana (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością dopiero po zobowiązaniu Sądu do podania z jakich powodów nie udzieliła takiej odpowiedzi powołanemu w sprawie biegłemu, wskazała, iż wystarczającym będzie pas w rzucie pionowym, odpowiadający szerokości linii energetycznej, pod urządzeniami. W ocenie Sądu biegły C. prawidłowo ustalił szerokość pasa technologicznego i logicznie uzasadnił powody przyjęcia wartości 3,5 metra szerokości tego pasa. Sąd podzielił w tym zakresie pogląd biegłego, że pas o w/w wartości zapewnia minimalną ingerencję w prawo własności. Posadowienie na nieruchomości urządzeń przesyłowych powoduje konieczność wjazdu na ten teren (w razie konieczności) służb energetycznych w celu naprawy, konserwacji linii. Wskazana szerokość uwzględnia potrzeby eksploatacji linii energetycznej i utrzymania jej prawidłowego funkcjonowania i stanowi szerokość linii energetycznej powiększonej o minimalną odległość 0,5 metra z każdej strony urządzenia i to odpowiada służebności przesyłu. Pas technologiczny odpowiada także szerokości pojazdu jaki może wjechać na nieruchomość powodów np. w celu usunięcia awarii wynoszący średnio ok. 3,5 – 4 metry szerokości. Jak słusznie zauważył biegły C. taką właśnie wartość podawała sama pozwana w wytycznych dla potrzeb sporządzenia opinii przez biegłego J. D., aktualnej w chwili opiniowania przez biegłego C.. W ocenie Sądu nie było podstaw do przyjęcia szerokości tego pasa wynoszącej aż 7,5 metra (łącznie 15 metrów liczonych od środka linii energetycznej), co wynikało z planu zagospodarowania przestrzennego dla tej nieruchomości uchwalonego w dniu 9 października 2002r. w Gminie C. (uchwała Rady Gminy C. (...)). Zdaniem Sądu powodowie mylili pojęcie pasa technologicznego z pasem oddziaływania elektroenergetycznego – strefy oddziaływania urządzenia. Podane ograniczenie ma tylko ten skutek, że uniemożliwia przedsiębiorstwu przesyłowemu zakaz zabudowy w tej odległości od linii energetycznej, dokonywania nasadzeń wysokiego drzewostanu. Powyższe pojęcie jest zatem zakresowo różne od pojęcia pasa technologicznego utożsamianego jako minimalne obciążenie nieruchomości powodów ustalone w tej sprawie o wartości 3,5 metrów.

Sąd pierwszej instancji z inicjatywy powodów przeprowadził dowód z opinii uzupełniającej przez biegłego C. co do wyliczenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z poszczególnych działek składających się na jedną nieruchomość objętą jedną księgą wieczystą numer (...), to wynik tego wyliczenia (pomijając skuteczność zarzutu zasiedzenia służebności przez pozwaną) nie wpłynął na ostateczną konstatację biegłego co do prawidłowości wyliczenia bez rozbicia na poszczególne działki. Zdaniem Sądu biegły prawidłowo w opinii głównej z 30 lipca 2013r. jako przedmiot opinii przyjął nieruchomość jako całość, a nie składający się na nią zespół działek wyodrębnionych geodezyjnie.

Sąd pierwszej instancji zeznania świadka A. G. uznał zasadniczo za wiarygodne. Były one spójne, konsekwentne, logiczne oraz zgodne z zasadami doświadczenia życiowego. Zeznania tego świadka miały zasadnicze znaczenie dla ustalenia daty budowy linii przebiegającej przez nieruchomość powodów. Nie było przeszkodą dla takiej oceny to, że świadek jest pracownikiem pozwanej. Świadek ten w sposób bardzo wyważony podawał fakty dotyczące zwłaszcza daty budowy linii energetycznej oraz budowy stacji trafo w marcu 1968r., której to budowy dotyczą dokumenty złożone przez pozwaną. Dodatkowo w czasie przesłuchania wskazał na mapce dokładnie w jakim miejscu została wybudowana ta trafostacja potwierdzając tym samym, że chodzi o tą właśnie przedmiotową linię, a obecny na rozprawie pełnomocnik powodów nie zakwestionował autentyczności tego dokumentu. Lokalizacja tego urządzenia przebiega wzdłuż nieruchomości powodów i była przyłączana do już istniejącej linii energetycznej, wybudowanej jak podał wiarygodnie świadek G. przed 1968r. Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadka D. I., gdyż zeznania te były logiczne, spójne i nie zawierały wewnętrznych sprzeczności.

W tak ustalonym stanie faktycznym i po ocenie przeprowadzonych dowodów Sąd pierwszej instancji uznał, że powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd pierwszej instancji uznał, że pozwani nie wykazali tytułu prawnego do korzystania ze spornej nieruchomości. W konsekwencji uznał, że pozwani korzystają z nieruchomości powodów na prawnych warunkach posiadania służebności gruntowej, a do roszczeń powodów w tym zakresie należy odpowiednio stosować przepisy o roszczeniach uzupełniających właściciela wobec posiadacza samoistnego w procesie windykacyjnym. W części obejmującej powierzchnię wykorzystaną na umieszczenie odcinka linii elektroenergetycznej oraz tzw. pasa ochronnego pozwanym towarzyszyła świadomość, że nie przysługują im wobec właściciela żadne prawa rzeczowe ani obligacyjne. Pozwane były posiadaczem w rozumieniu art. 225 k.c. w zw. z art. 224 § 2 k.c., gdyż korzystały z nieruchomości powodów w zakresie odpowiadającym treści służebności gruntowej. Zatem do ich sytuacji powinny znaleźć zastosowanie przepisy art. 225 k.c. w zw. z art. 224 § 2 k.c. w zw. z art. 352 k.c. Zgodnie z art. 224 § 2 k.c. od chwili w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę chyba, że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył. Natomiast stosownie do art. 225 k.c. obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy chyba, że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że z uwagi na podniesiony przez stronę pozwaną zarzut braku złej wiary uzasadniającej obowiązek zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy cudzej jeszcze przed wytoczeniem powództwa, rozważenia wymagała kwestia czy pozwana jest posiadaczem gruntu nad którymi przebiegają linie elektroenergetyczne w dobrej czy też przeciwnie w złej wierze. W tym zakresie Sąd podzielił w całości stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z 6 maja 2009r. II CSK 594/08 (LEX nr 510969), że stałe korzystanie z linii przesyłowej polegające na prowadzeniu prac o charakterze konserwacyjnym lub naprawczym zakłada konieczność swobodnego dostępu do tych urządzeń, a tych uprawnień nie gwarantuje uzyskanie pozwolenia na budowę urządzeń przesyłowych jak też zgodność budowy z wymaganiami Prawa budowlanego. Przedsiębiorstwo energetyczne, które nie legitymuje się uprawnieniem do ingerowania w sferę cudzej własności nieruchomości dla bieżącego utrzymania urządzeń przesyłowych, korzysta z tej nieruchomości w złej wierze i zobowiązane jest co do zasady do świadczenia wynagrodzenia na podstawie art. 225 k.c. Nawet dobra wiara w chwili stawiania urządzeń nie oznacza powstania po stronie przedsiębiorstwa energetycznego prawa do korzystania z nieruchomości skutecznego wobec każdoczesnego jej właściciela, odpowiadającego treści służebności przesyłowej. Zaniechanie rozwiązania tych kwestii oznacza brak tytułu prawnego do dalszego ingerowania w sferę cudzej własności. Dobrą wiarę wyłącza bowiem ujawnienie takich okoliczności, które u przeciętnego człowieka powinny wzbudzić poważne wątpliwości, że nie przysługuje mu prawo do korzystania z rzeczy w dotychczasowym zakresie. Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 5 kwietnia 2013r. V ACa 18/13 wskazał, że nie może być mowy o korzystaniu w dobrej wierze z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu, gdy przedsiębiorca przesyłowy, będący przecież profesjonalistą, nie dysponuje nie tylko zgodą właściciela nieruchomości w jakiejkolwiek postaci, ale też nie legitymuje się zgodą poprzednika prawnego właściciela nieruchomości. Sąd Okręgowy w całości podzielił powyższy pogląd. Zatem przedsiębiorstwo energetyczne, które nie legitymuje się uprawnieniem do ingerowania w sferę cudzej własności nieruchomości dla bieżącego utrzymania urządzeń przesyłowych korzysta z tej nieruchomości w złej wierze (wyrok Sądu Najwyższego z 3 kwietnia 2009r. II CSK 471/08). Pozwana nie przedłożyła decyzji wywłaszczeniowej, która uprawniałaby do zajęcia i wykorzystywania nieruchomości. W konsekwencji Sąd pierwszej instancji uznał, że objęcie przez przedsiębiorstwo państwowe (poprzednika prawnego pozwanych) w posiadanie urządzeń znajdujących się na tych działkach nastąpiło w złej wierze, gdyż pozwana nie wykazała, aby budując te urządzenia poprzednik prawny działał w oparciu o zezwolenie administracyjne, a tylko w takim wypadku można by przyjąć istnienie dobrej wiary. Jak bowiem podkreśla się w orzecznictwie prowadzenie inwestycji na podstawie odpowiednich zezwoleń budowlanych, ale bez decyzji wywłaszczeniowej, jest działaniem nielegalnym, a zatem wyklucza istnienie po stronie poprzednika prawnego istnienia dobrej wiary w chwili objęcia w posiadanie przedmiotowych urządzeń (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 2008r. IV CSK 410/07 nie publ. i z dnia 26 kwietnia 2006r. V CSK 20/06, LEX nr 198525). Wprawdzie pozwana w toku procesu złożyła dokumenty m.in. w postaci protokołu odbioru technicznego, mapki przebiegu linii, jednak świadczą one o tym, że były prowadzone określone roboty związane z budowaniem, a następnie przystąpieniem do eksploatacji sieci i utrzymaniem napowietrznej linii energetycznej. Wśród przywołanych dokumentów brak jest zgody właścicieli nieruchomości, w jakiejkolwiek formie, na korzystanie z nieruchomości. Reasumując Sąd Okręgowy uznał, że pozwane nabyły posiadanie w złej wierze, gdyż wiedziały lub w każdym razie przy dołożeniu należytej staranności mogły się dowiedzieć, że nieruchomość nad którą przebiega linia wysokiego napięcia, nie stanowi ich własności. Dla ustalenia czy posiadacz służebności jest w dobrej czy w złej wierze, ma mianowicie znaczenie nie jego wiedza o tym, kto jest właścicielem obciążonej nieruchomości, ale jego przekonanie co do tego, czy przysługuje mu wykonywane prawo. W sprawie nie budzi wątpliwości to, że pozwane jeżeli nawet nie wiedziały kto jest właścicielem nieruchomości nad którą przebiega linia wysokiego napięcia, to wiedziały, że nieruchomość ta nie stanowi ich własności i jest nieruchomością „cudzą”. Konsekwencją istnienia złej wiary posiadacza jest konieczność dłuższego posiadania, aby doszło do zasiedzenia.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że strony były w sporze co daty wybudowania linii energetycznej przebiegającej przez nieruchomość powodów. Zdaniem Sądu materiał dowodowy złożony przez strony był wystarczający na poczynienie ustaleń faktycznych dotyczących omawianej spornej kwestii. Sąd przyjął na podstawie wiarygodnych zeznań świadka A. G., że sporna linia energetyczna powstała jeszcze przed 1968r. Za takim przyjęciem przemawia fakt, że w decyzji o lokalizacji szczegółowej z 5 marca 1968r. Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w P. wyraziło zgodę na budowę stacji energetycznej przy ul. (...), która została podłączona do linii 15 kv już istniejącej, biegnącej przez nieruchomość powodów i przebiegającej przez ul. (...) . Linia ta została już wybudowana przed 1968r. Protokół oględzin z 30 grudnia 1969r. stanowi dowód tego, że linia ta była w tej dacie na pewno eksploatowana. Świadek G. w czasie przesłuchania zaznaczył na mapie lokalizację tej stacji. Obecny na rozprawie pełnomocnik powodów oświadczył, że nie kwestionuje autentyczności tego dokumentu. Powyższa stacja otrzymała niepowtarzalny nr (...)240 dotyczący danego rejonu dystrybucji energii. W dniu 30 grudnia 1969r. dokonano przeglądu technicznego tej stacji, zaś w dniu 28 lutego 1984r. dokonano odbioru technicznego, kolejnej wybudowanej stacji oznaczonej symbolem (...). Ten fakt potwierdził sam pełnomocnik powodów, który podał w piśmie z 5 maja 2014r., że w lutym 1984r. wybudowano trafostację przy ul. (...) stanowiącej obecnie działkę numer (...). W dniu 31 marca 1984r. dokonano pomiaru rezystencji uziemień w wyniku której stwierdzono, że urządzenie to nadaje się do eksploatacji. Sąd przyjął zatem, że przedmiotowe urządzenia elektroenergetyczne były eksploatowane na pewno od 1 stycznia 1968r., skoro budowa kolejnych stacji polegała na ich przyłączeniu do sieci przesyłowej już istniejącej, wybudowanej jeszcze przed 1968r. Zdaniem Sądu w świetle zebranego materiału dowodowego sprawy brak jest podstaw do przyjęcia, żeby budowa w marcu 1968r. i w lutym 1984r. stacji energetycznych doprowadziła do diametralnej zmiany przebiegu linii energetycznej przez nieruchomość powodów i stąd powstał nowy, różny od poprzedniego stan posiadania, odpowiadający innej (niż przed w/w datami) treści służebności. Istotą omawianej służebności jest przebieganie linii wysokiego napięcia nad nieruchomością powodów. Tym samym dla rozstrzygnięcia sprawy ma znaczenie istnienie i określony przebieg linii energetycznej, a miejsce usadowienia słupów podtrzymujących przewody jest sprawą wtórną, tym bardziej, że jak wynika z zebranego materiału dowodowego trafostacja wybudowana w lutym 1984r. posadowiona jest na innej działce gruntu nie stanowiącej nigdy własności powodów.

Sąd pierwszej instancji podkreślił, że zasiedzenie jest instytucją prowadzącą do nabycia prawa na skutek upływu czasu. Umożliwia ono, sankcjonując stan faktyczny, usunięcie długotrwałej niezgodności między stanem prawnym a stanem posiadania. Na skutek zasiedzenia, które następuje ex lege, dotychczasowy uprawniony traci swoje prawo, a nabywca uzyskuje je niezależnie od niego; jest więc ono pierwotnym sposobem nabycia prawa podmiotowego. W sytuacji rozważania zarzutu zasiedzenia służebności przesyłu i przyjęcia odpowiedniego terminu zasiedzenia, decydujące znaczenie ma istnienie dobrej bądź złej wiary w momencie przeprowadzenia inwestycji i objęcia w posiadanie nieruchomości (służebności) oraz wynikające z przepisu art. 7 k.c. domniemanie dobrej wiary posiadacza. Istotna przy tym będzie jedynie dobra wiara na początku okresu posiadania prowadzącego do zasiedzenia. Jej utrata w czasie trwania posiadania nie ma dla zasiedzenia znaczenia (odmiennie niż w przypadku rozliczeń pomiędzy właścicielem a posiadaczem). Posiadanie pozwanych, prowadzące do zasiedzenia służebności, Sąd uznał jako posiadanie w złej wierze. Kodeks cywilny, który wszedł w życie z dniem 1 stycznia 1965r. wprowadził w przepisie art. 172 k.c. termin zasiedzenia przy dobrej wierze – 10 lat, zaś przy złej wierze - 20 lat i terminy te obowiązywały do zmiany art. 172, wprowadzonej ustawą z dnia 28 lipca 1990r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321 z późn. zm.) na mocy której terminy te wynoszą obecnie 20 i 30 lat. Te krótsze terminy stosuje się, gdy zasiedzenie nastąpiło przed wejściem w życie wyżej wymienionej noweli tj. przed dniem 1 października 1990r. Jeśli natomiast bieg zasiedzenia rozpoczął się, ale nie zakończył przed tą datą, mają zastosowanie terminy 20 i 30 lat (art. 9 ustawy z dnia 28 lipca 1990r.). W tej sprawie przy przyjęciu złej wiary, 20 - letni termin zasiedzenia rozpoczynający się w dniu 1 stycznia 1968r. upłynął 1 stycznia 1988r., a więc przed wejściem w życie ustawy nowelizującej kodeks cywilny z 28 lipca 1990r. W uchwale z dnia 22 października 2009r. III CZP 70/2009 (OSNC 2010/5 poz. 64) Sąd Najwyższy stwierdził, a Sąd Okręgowy ten pogląd w pełni podzielił, że korzystanie przez przedsiębiorstwo państwowe z nieruchomości w sposób odpowiadający treści służebności gruntowej, prowadzące do zasiedzenia służebności gruntowej przed dniem 1 lutego 1989r., stanowiło podstawę do nabycia tej służebności przez Skarb Państwa. Beneficjentem działań podejmowanych przez przedsiębiorstwa państwowe, które prowadziły do nabycia praw w wyniku zasiedzenia w tym także zasiedzenia służebności gruntowej, był Skarb Państwa. Podkreślono, że objęcie przez Skarb Państwa reprezentowany przez przedsiębiorstwo państwowe w celu budowy linii energetycznej, następuje nie w ramach władczych uprawnień państwa, lecz w celu wykonania państwowych zadań gospodarczych. Dostarczanie przez państwowe przedsiębiorstwa energetyczne energii elektrycznej oraz budowa i konserwacja urządzeń do tego służących stanowiło bowiem wykonywanie zadań gospodarczych państwa, było więc działaniem w ramach dominium, a nie w ramach imperium. Skarb Państwa może być zatem uznany za posiadacza tych urządzeń oraz nieruchomości na których się znajdują w zakresie odpowiadającym służebności przesyłowej (postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 2008r. I CSK 171/2008 LexPolonica nr 1977892 oraz z dnia 13 października 2011r. V CSK 502/2010 LexPolonica nr 3996829). Na podobnym stanowisku stanął Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 czerwca 2013r. III CZP 31/2013 (OSNC 2014/2 poz. 11). Zatem Skarb Państwa nabył służebność przesyłu z dniem 2 stycznia 1988r. i tym samym pozwane Spółki wykazały nabycie uprawnień do korzystania z nieruchomości powodów. Do czasu przekształcenia poprzednika prawnego w spółkę akcyjną (...) Spółka Akcyjna (następnie (...) Spółka Akcyjna) wybudowane na nieruchomości linie przesyłowe pozostawały w posiadaniu przedsiębiorstwa państwowego Zakład (...) w P., a następnie spółki akcyjnej.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że w związku z omawianą powyżej kwestią powstało zagadnienie możliwości zaliczenia do okresu posiadania, prowadzącego do zasiedzenia, czasu w jakim obowiązywała zasada jednolitej własności państwowej wyrażona w przepisie art. 128 § 1 k.c. w brzmieniu obowiązującym do dnia 1 lutego 1989r. W tym zakresie wykształciły się w orzecznictwie i doktrynie dwie koncepcje. Pierwsza z nich bazując na treści przepisu art. 128 § 2 k.c. zakładała, że przedsiębiorstwo państwowe zarządzając mieniem państwowym, w relacjach z osobami trzecimi występowało tak jak właściciel. Mogło zatem wykonywać w swoim imieniu posiadanie w rozumieniu przepisu art. 336 k.c. w tym prowadzące do zasiedzenia. W takim przypadku przekształcenia własnościowe przedsiębiorstwa w tym związane z prywatyzacją skutkowały również sukcesją generalną stanów faktycznych i roszczeń związanych z posiadaniem (np. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 2008r. I CSK 171/08, OSNC, z. 1 z 2010r. poz. 15; z dnia 12 stycznia 2012r. IV CSK 183/11, LEX nr 1130302 oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2009r. I CSK 333/07, OSNC ZD, z. D z 2009r. poz. 97 i z dnia 10 maja 2013r. CSK 495/12, LEX nr 1365592). Zwolennicy odmiennej wykładni wychodząc z literalnej, ścisłej interpretacji przepisu art. 128 § 1 k.c. przyjmowali natomiast, że przedsiębiorstwo państwowe zarządzając mieniem ogólnonarodowym mogło wykonywać posiadanie wyłącznie w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2013r. II CSK 10/13, LEX nr 1386028). Zdaniem Sądu przesądzanie o trafności którejś z wymienionych wyżej propozycji wykładni nie było na gruncie rozpoznawanej sprawy konieczne. Nawet bowiem, gdyby z korzyścią dla koncepcji prezentowanej przez powodów przyjąć, że przedsiębiorstwo państwowe w tym przypadku Zakład (...), mogło wykonywać, do czasu nabycia własności urządzeń przesyłowych, posiadanie służebności wyłącznie na rzecz i w imieniu Skarbu Państwa to przyjmuje się zarazem, że mogło ono zaliczyć ten okres do okresu własnego posiadania prowadzącego do zasiedzenia, jeżeli nastąpiło przeniesienie posiadania (postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2006r. I CSK 11/05, LEX nr 181257 oraz z dnia 14 października 2011r. III CSK 251/10, LEX nr 1095830). Z kolei do przeniesienia posiadania mogło dojść w każdy przewidziany prawem sposób w tym w trybie art. 348 k.c. tzn. m.in. przez wydanie dokumentów lub środków umożliwiających rozporządzenie rzeczą. Sąd podkreślił, że przyjmuje się, iż w przypadku państwowych osób prawnych takim dokumentem może być decyzja właściwego organu uwłaszczająca te osoby na posiadanym mieniu (postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2007r. I CSK 64/07, LEX nr 286763 oraz z dnia 23 stycznia 2013r. I CSK 256/12, LEX nr 1294472). W tej sprawie za taki, wystarczający do wykazania przejścia posiadania, dokument Sąd uznał akt notarialny z dnia 12 lipca 1993r. przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w spółkę akcyjną, którym wniesiono do spółki wszystkie prawa majątkowe dotychczasowego przedsiębiorstwa państwowego Zakład (...). Nie doszło przy tym do przerwania biegu zasiedzenia poprzez wytoczenie przed upływem terminu zasiedzenia powództwa o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie ze służebności przesyłu. Sprawa taka nie jest rodzajem sporu o własność pomiędzy właścicielem gruntu, a posiadaczem służebności. W trybie tego powództwa nie można dochodzić też pozbawienia posiadania, zmiany jego charakteru czy też nowego ukształtowania stosunków prawno rzeczowych między właścicielem a posiadaczem służebności. W tej sytuacji nawet „szeroka” interpretacja art. 123 § 1 pkt. 1 k.c. w zw. z art. 175 k.c. nie daje podstaw do przyjęcia, że wytoczenie tego rodzaju powództwa przerywa bieg terminu zasiedzenia służebności przesyłu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2013r. IV CSK 88/13, LEX nr 1391334). Pozwana zatem wykazała w tym na podstawie przepisu art. 176 k.c. ciągłość posiadania służebności przesyłu przez okres wystarczający do stwierdzenia jej zasiedzenia także w złej wierze. W ocenie Sądu zasiedzenie przez posiadacza własności skutkuje wygaśnięciem roszczeń właściciela z tytułu wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, także za okres sprzed daty upływu terminu zasiedzenia. Odmienny pogląd powodowałby, że ład, porządek prawny, stabilizacja stosunków w zakresie odnoszącym się do własności rzeczy czyli wszystko to do czego zapewnienia zmierza zasiedzenie, uległoby ponownie zakłóceniu przez spory dotyczące związanego z roszczeniem windykacyjnym i tym samym uzależnionego przede wszystkim od kwestii własnościowych, roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy w okresie poprzedzającym datę zasiedzenia. Przyznanie byłemu właścicielowi takiego roszczenia wobec posiadacza, który stał się właścicielem, byłoby więc nie do pogodzenia z celem zasiedzenia. W związku z powyższym osobie, której nieruchomość została obciążona służebnością przesyłu wskutek jej zasiedzenia, nie przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za „służebność za okres do chwili zasiedzenia” (art. 292 k.c. w powiązaniu z art. 172 k.c.). Co prawda wierzytelność o zapłatę wynagrodzenia, o jakim mowa w art. 224 § 2 k.c. oraz w art. 225 k.c. ma charakter obligacyjny i z chwilą powstania uzyskuje samodzielny byt prawny (uchwały Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2005r. III CZP 29/05, OSNC, z. 4 z 2006r. poz. 64 oraz z dnia 24 lipca 2013r. III CZP 36/13, LEX nr 1350223) to jednak przekonująca jest argumentacja prezentowana w utrwalonej już linii orzecznictwa zgodnie z którą pierwotny charakter nabycia własności przez zasiedzenie, będącego skutkiem bierności („przemilczenia”) właściciela w dochodzeniu ochrony swojej własności, powinien w sposób logiczny skutkować jednoczesnym „wygaszeniem” wzajemnych roszczeń między właścicielem a posiadaczem z tytułu posiadania rzeczy, także za okres poprzedzający upływ terminu zasiedzenia (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 kwietnia 2011r. III CZP 7/11, OSP z. 10 z 2012r. poz. 93 oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2012r. II CSK 258/11, LEX nr 1125088 oraz z dnia 19 września 2013r. I CSK 700/12, LEX nr 1388637). W ocenie Sądu zaprezentowana wykładnia nie narusza konstytucyjnej zasady ochrony własności. Samo zasiedzenie stanowi instytucję prowadzącą do bezodszkodowawczego wyzucia z prawa własności. Mimo to wielokrotnie instytucję tą, jako służącą ochronie porządku prawnego, uznawano w wyrokach sądów i trybunałów jako zgodną z Konstytucją oraz nie naruszającą podstawowych praw człowieka. W realiach niniejszej sprawy za taki, wystarczający do wykazania przejścia posiadania, dokument Sąd uznał akt notarialny z dnia 12 lipca 1993r. przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w spółkę akcyjną, którym wniesiono do spółki wszystkie prawa majątkowe dotychczasowego przedsiębiorstwa państwowego Zakład (...). Kolejnymi umowami sporządzanymi w formach aktów notarialnych dochodziło do przekształceń przedsiębiorstwa państwowego - Zakładu (...) w P. w (...) Spółkę Akcyjną, a następnie w Grupę (...) Spółkę Akcyjną, (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. W konsekwencji Sąd uznał, że pozwane jako posiadacze samoistni w złej wierze trwałego i widocznego urządzenia, nabyły po upływie 20 lat posiadania służebność gruntową odpowiadającą służebności przesyłu. Stąd roszczenia powództwa co do rozpatrywanej nieruchomości wygasły.

Nadto Sąd pierwszej instancji za skuteczny uznał zarzut częściowego przedawnienia roszczenia powodów zgłoszony przez pozwaną (...) Spółkę Akcyjną obejmujący okres od 11 grudnia 2002r. do 27 lutego 2003r. Zgodnie z art. 117 k.c. i 118 k.c. z zastrzeżeniem wypadków wymienionych w ustawie roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu z upływem 10 lat. Zatem skoro powodowie dochodzili wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z ich nieruchomości za okres od 11 grudnia 2002r. do 28 listopada 2011r., a materialno prawny skutek polegający na przerwaniu biegu przedawnienia w stosunku do pozwanej (...) Spółki Akcyjnej nastąpił w dniu 28 lutego 2013r. tj. z momentem wydania postanowienia wzywającego tę Spółkę do udziału w procesie w charakterze pozwanej to uwzględniwszy 10 letni termin przedawnienia doszło do częściowego przedawnienia roszczenia powodów w stosunku do pozwanej (...) Spółki Akcyjnej za okresie od 11 grudnia 2002r. do 27 marca 2003r.

Apelację od powyższego wyroku wnieśli powodowie M. S. (1) i M. S. (2) zaskarżając wyrok w całości. Powodowie zarzucili naruszenie przepisów prawa procesowego tj.:

1) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wadliwą ocenę dowodów zebranych w sprawie w szczególności zeznań świadka A. G. i dokumentów złożonych przez niego na rozprawie w dniu 29 kwietnia 2014r. oraz poczynienie ustaleń faktycznych w sposób naruszający zasadę swobodnej oceny dowodów i sprzecznych z zasadami logicznego rozumowania, a w konsekwencji błędne uznanie, że napowietrzna linia elektroenergetyczna przebiegała przez nieruchomości będące przedmiotem postępowania w dacie 1 stycznia 1968r.,

2) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wadliwą ocenę dowodów zebranych w sprawie w szczególności uchwały Rady Gminy C. nr (...) z dnia 9 października 2002r. w sprawie ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla wsi K. oraz opinii biegłego sądowego M. C. i sprzeczne z zasadami logicznego rozumowania przyjęcie, że szerokość strefy bezumownego korzystania z nieruchomości będącej przedmiotem sporu wynosi 3.5 metra.

Powodowie zarzucili także naruszenie prawa materialnego przez niewłaściwe jego zastosowanie tj. art. 292 k.c. w związku z art. 172 k.c. poprzez uznanie, że z dniem 2 stycznia 1988r. Skarb Państwa nabył w drodze zasiedzenia służebność gruntową odpowiadającą treścią służebności przesyłu podczas, gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwalał na przyjęcie, że w 1968r. powstał odcinek linii przebiegający przez nieruchomości będące przedmiotem postępowania oraz, że w 1968r. posadowiono na tej nieruchomości słupy, a ponadto, że przedmiotowe linie zostały włączone do sieci elektroenergetycznej poprzednika prawnych pozwanych w 1968r. Powodowie wskazując na powyższe zarzuty wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości poprzez orzeczenie zgodnie z żądaniem oraz zasądzenie od każdego z pozwanych solidarnie na rzecz powodów kosztów postępowania w tym postępowania apelacyjnego oraz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, a także opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł. Ewentualnie powodowie wnieśli o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Poznaniu do ponownego rozpoznania przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego.

Pozwana (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. w odpowiedzi na apelację wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie od powodów na jej rzecz zwrot kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwana (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w P. w odpowiedzi na apelację wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie od powodów na rzecz pozwanej zwrot kosztów postępowania przed Sądem drugiej instancji tj. kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja powodów nie zasługiwała na uwzględnienie.

Powodowie zarówno w apelacji jak i w pismach procesowych złożonych w toku postępowania apelacyjnego nie kwestionują uznania Sądu pierwszej instancji, że roszczenia powodów w stosunku do pozwanej (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w P. uległy przedawnieniu za okres od 11 grudnia 2002r. do 27 lutego 2003r. Powodowie w ogóle w złożonym środku odwoławczym, jak i w późniejszych pismach procesowych oraz na rozprawie apelacyjnej w dniu 19 marca 2015r., nie odnieśli się do kwestii przedawnienia w szczególności nie zarzucili naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 117 k.c. i 118 k.c. W tych warunkach uznać należy, że powodowie stanowisko Sądu pierwszej instancji w tym zakresie zaaprobowali, stąd w odniesieniu do pozwanej (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w P. nieprawidłowo wskazali w apelacji zarówno zakres zaskarżenia wyroku jak i wniosek o zmianę orzeczenia.

Z uwagi na podniesienie przez powodów w apelacji zarzutów dotyczących naruszenia zarówno przepisów prawa procesowego jak i materialnego Sąd Apelacyjny w pierwszej kolejności oceni zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego.

Powodowie w apelacji kwestionują ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd pierwszej instancji dotyczące daty wybudowania linii elektroenergetycznej na nieruchomościach, których spór dotyczy. Jednakże w apelacji nie zarzucili błędu w ustaleniach dokonanych w tym zakresie przez Sąd pierwszej instancji.

Zarzucili wyłącznie naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wadliwą ocenę dowodów zebranych w sprawie w szczególności zeznań świadka A. G. i dokumentów złożonych przez niego na rozprawie w dniu 29 kwietnia 2014r. oraz poczynienie ustaleń faktycznych w sposób naruszający zasadę swobodnej oceny dowodów i sprzecznych z zasadami logicznego rozumowania, a w konsekwencji błędne uznanie, że napowietrzna linia elektroenergetyczna przebiegała przez nieruchomości będące przedmiotem postępowania w dacie 1 stycznia 1968r. Co do zarzutu naruszenia przez Sąd pierwszej instancji zasady swobodnej oceny dowodów przewidzianej w art. 233 § 1 k.p.c. wskazać należy, że do skutecznego postawienia tego zarzutu skarżący obowiązani są wykazać, że Sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu Sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Powodowie w apelacji skutecznie nie zakwestionowali oceny wiarygodności zeznań A. G. dokonanej przez Sąd pierwszej instancji. A. G. przesłuchany w charakterze świadka na rozprawie w dniu 29 kwietnia 2014r. zeznał, że linia została wybudowana przed 1968r. przy czym dwukrotnie to powtórzył (vide: k. 677 i 678 akt). Pełnomocnik procesowy powodów będący na tej rozprawie nie zadał świadkowi pytania skąd czerpie wiedzę na ten temat. Zarzut więc przytoczony w apelacji, że A. G. wiedzę na ten temat czerpie wyłącznie z dokumentów, które znajdują się w posiadaniu pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. i mają być niekompletne nie jest trafny, gdyż okoliczność skąd świadek posiada wiedzę na ten temat nie została wyjaśniona w toku jego przesłuchania, a powodowie w dalszym toku postępowania nie zaoferowali Sądowi dowodu z ponownego przesłuchania A. G. w celu wyjaśnienia źródła wiedzy świadka. Wręcz przeciwnie pełnomocnik powodów na rozprawie w dniu 1 lipca 2014r. oświadczył, że wnioski dowodowe osobowe zostały w całości zrealizowane (vide: k. 726 akt). Nie można wykluczyć, że A. G. wiadomym o tym było od innych pracowników (pracownika) zatrudnionych u poprzedników prawnych pozwanych lub u pozwanych, z innych dokumentów niż złożone do akt niniejszej sprawy lub też z innych jeszcze źródeł. Twierdzenie powodów, że A. G. wiedzę na ten temat czerpie wyłącznie z dokumentów, które znajdują się w posiadaniu pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. i są niekompletne stanowi wyłącznie spekulację powodów. Okoliczność, że A. G. jest dopiero od 1 lutego 1986r. zatrudniony u pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością automatycznie nie przesądza, że nie mógł on wiedzieć o faktach zaistniałych przed 1968r. lub w 1968r. zważywszy, że w trakcie przesłuchania posługiwał się dokumentami, które na rozprawie w dniu 29 kwietnia 2014r. zostały złożone do akt niniejszej sprawy. Powodowie w apelacji nie kwestionują ustalenia Sądu pierwszej instancji, że wybudowana stacja otrzymała numer (...)240 oraz, że w dniu 30 grudnia 1969r. dokonany został przegląd techniczny tej stacji (vide: k. 669). Linia ta musiała więc zostać wybudowana przed 30 grudnia 1969r., co oznacza, że przy przyjęciu nawet 20 letniego okresu zasiedzenia poprzednik prawny pozwanych najpóźniej z dniem 30 grudnia 1989r. zasiedział nieruchomości, których dotyczy spór. Powyższe stanowisko znajduje uzasadnienie w decyzji (...) Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w P. z dnia 5 marca 1968r. wyrażającej zgodę na budowę sieci energetycznej na terenie położonym w K. (vide: k. 661), przy czym stacja ta miała zostać usytuowana w istniejącej już sieci energetycznej, co wynika z pieczęci na mapie stanowiącej załącznik do tej decyzji. Pozwana (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w P. w odpowiedzi na apelację wyjaśniła, że na początku sporu podano 1984r. jako termin powstania linii, gdyż odszukanie w archiwach dokumentów sprzed ponad 40 lat było bardzo czasochłonne (vide: k. 800 akt). Pozwane będąc zobowiązanym przez Sąd do podania w określonym terminie daty powstania linii korzystały wyłącznie z dokumentów, które do tego czasu zostały odszukane w archiwum; dopiero w późniejszym czasie zostały odnalezione dokumenty świadczące o terminie powstania linii w 1968r. (vide: k. 800 akt). Podkreślić należy, że powodowie nie ustosunkowali się do tego zarzutu pozwanej (...) Spółki Akcyjnej. Zarzut więc naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie zasługiwał na uwzględnienie. Konsekwencją uznania powyższego jest bezzasadność zarzutu naruszenia prawa materialnego tj. art. 292 k.c. w związku z art. 172 k.c.

Ponieważ Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko Sądu pierwszej instancji co do zasiedzenia nieruchomości, której dotyczy spór przez poprzednika prawnego pozwanych bezprzedmiotowym stało się ustosunkowywanie się do zarzutu powodów naruszenia art. poprzez wadliwą ocenę dowodów zebranych w sprawie w szczególności uchwały Rady Gminy C. nr (...) z dnia 9 października 2002r. w sprawie ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla wsi K. oraz opinii biegłego sądowego M. C. i sprzeczne z zasadami logicznego rozumowania przyjęcie, że szerokość strefy bezumownego korzystania z nieruchomości będącej przedmiotem sporu wynosi 3,5 metra. Gdyby roszczenie powodów Sąd Apelacyjny uznał co do zasady za usprawiedliwione, wówczas zobligowany byłby do oceny tego zarzutu.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego rozważyć należałoby czy poprzednik prawny pozwanych instalując urządzenia na nieruchomościach, których spór dotyczy nie działał bezprawnie. W ocenie Sądu przedłożone przez pozwane dokumenty techniczne dotyczące budowy linii energetycznej pozwalają na przyjęcie, że inwestycja w ramach której wzniesiono urządzenia energetyczne prowadzona była legalnie. Zgodnie z art. 7 k.c. jeżeli określone skutki prawne zależą od dobrej lub zlej wiary, domniemywa się dobrą wiarę. Stosownie zaś do art. 341 k.c. domniemywa się, że posiadanie jest zgodne ze stanem prawnym; domniemanie to dotyczy również posiadania przez poprzedniego posiadacza. Domniemanie istnienia dobrej wiary jest wzruszalne, ale ciężar jego obalenia spoczywa na dochodzącym roszczenia, który z przypisania złej wiary pozwanym wywodzi korzystne dla siebie skutki prawne (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 2010r. I CSK 3/10 LEX nr 786547). Powodowie domagając się wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości, których spór dotyczy obowiązani byli więc wykazać złą wiarę pozwanych. W ocenie Sądu powodowie tej okoliczności nie wykazali, gdyż nie zakwestionowali decyzji Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w P. z dnia 5 marca 1968r. o wyrażeniu zgody na budowę linii przesyłowej. Okoliczność, że pozwani nie wykazali uzyskania na swoją rzecz decyzji administracyjnej oddającej przedmiotowe nieruchomości w zarząd lub w użytkowanie nie oznacza, że posiadanie pozwanych kwalifikować należy jako posiadanie w złej wierze. Do czasu wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie pozwane posiadały nieruchomość w niezakłócony sposób. Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 29 kwietnia 2009r. II CSK 560/08 (LEX nr 511039), że stawianie wielkich instalacji energetycznych, w koniecznych warunkach zgodności w ówczesnym czasie z planami zagospodarowania przestrzennego, nie mogło następować samowolnie i bezprawnie. Powodowie winni byli udowodnić, że pozwane wiedziały o okolicznościach istotnych z punktu widzenia przepisu chroniącego dobrą wiarę, albo, że niewiedza pozwanych była wynikiem ich niedbalstwa. W ocenie Sądu powodowie tej okoliczności nie wykazali. Sąd Apelacyjny podziela stanowisko zaprezentowane w tej kwestii przez pozwaną (...) Spółkę Akcyjną w uzasadnieniu do odpowiedzi na pozew, że sprzeczne z zasadami wiedzy życiowej byłoby twierdzenie, iż osoby wchodzące w skład organów przedsiębiorstwa będącego poprzednikiem prawnym pozwanej mogły mieć przekonanie, że przedsiębiorstwa, którymi zarządzają uzyskały od Skarbu Państwa posiadanie linii energetycznych bez podstawy prawnej, w złej wierze. Trudno oczekiwać, by organy przedsiębiorstwa zakładały, że Skarb Państwa przekazał im mienie do którego nie posiadał tytułu prawnego. Zarząd przedsiębiorstwa państwowego, któremu Skarb Państwa przekazał posiadanie gruntów mógł mieć uzasadnione przekonanie, że Skarb Państwa uprzednio uzyskał tytuł prawny do tych gruntów zważywszy, że nieprzerwanie przez okres ponad 40 lat posiadał je, a powodowie dopiero wezwaniem z dnia 14 listopada 2011r. skierowanym do pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zażądali wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z ich nieruchomości. Przy przyjęciu 10 letniego terminu zasiedzenia, pozwane zasiedziałyby nieruchomości, których spór dotyczy już w 1979r.

Ustalenia poczynione przez Sąd pierwszej instancji, jako znajdujące uzasadnienie w materiale zgromadzonym w aktach niniejszej sprawy, Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne. Wnioski z nich płynące aprobuje z wyżej wskazanym zastrzeżeniem, że zdaniem Sądu Apelacyjnego pozwane były w dobrej wierze uzyskując posiadanie nieruchomości oraz, że w stosunku do pozwanej (...) Spółki Akcyjnej roszczenia powodów uległy przedawnieniu za okres od 11 grudnia 2002r. do 27 lutego 2003r., a nie jak wskazał Sąd pierwszej instancji do 27 marca 2003r. Gdyby nie

podzielić stanowiska Sądu Apelacyjnego w zakresie dobrej wiary pozwanych, zaaprobować wówczas należy uznanie Sądu pierwszej instancji, że chociaż pozwane były w złej wierze to nastąpiło zasiedzenie przez nich nieruchomości, których spór dotyczy. W konsekwencji Sąd podziela uznanie Sądu pierwszej instancji, że roszczenia powodów nie zasługiwały na uwzględnienie.

Biorąc powyższe pod rozwagę apelację powodów, na podstawie art. 385 k.p.c., oddalono.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono stosownie do art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c. i art. 108 § 1 k.p.c. oraz § 6 pkt 7 i § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu ((j.t. Dz.U. 2013. 490) obciążając nimi powodów i z tego tytułu zasądzając od powodów na rzecz pozwanej (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w P. kwotę 5.400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

/-/ SSA M. Głowacka /-/ SSA A. Daczyński /-/ SSO A. Adamczuk