Pełny tekst orzeczenia

509/5/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 7 października 2014 r.
Sygn. akt Ts 139/14

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Zubik,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej M.S., G.Sz. i M.W. w sprawie zgodności:
1) art. 2 ustawy z dnia 29 października 2010 r. o zmianie ustawy o Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. Nr 239, poz. 1589) z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 2, art. 64 ust. 2 oraz art. 66 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
2) art. 35 ust. 9 w zw. z art. 71a ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1230, ze zm.) w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2005 r. do 31 grudnia 2010 r. z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 2, art. 64 ust. 2 oraz art. 66 ust. 2 Konstytucji;
3) art. 97c ust. 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1230, ze zm.) z art. 2, art. 30, art. 32 i art. 66 ust. 1 Konstytucji,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 28 maja 2014 r. (data nadania) M.S., G.Sz. i M.W. (dalej: skarżący) zakwestionowali zgodność: 1) art. 2 ustawy z dnia 29 października 2010 r. o zmianie ustawy o Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. Nr 239, poz. 1589; dalej: ustawa zmieniająca) – „w części zawierającej stwierdzenie: w okresie rozliczeniowym bezpośrednio poprzedzającym wejście w życie niniejszej ustawy”, która ogranicza prawo strażaka do odpowiedniej rekompensaty za służbę w czasie wolnym jedynie do okresu od 1 lipca 2010 r. – z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 2, art. 64 ust. 2 oraz art. 66 ust. 2 Konstytucji; 2) art. 35 ust. 9 w zw. z art. 71a ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1230, ze zm.; dalej: ustawa o PSP) w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2005 r. do 31 grudnia 2010 r. – „w zakresie, w jakim przepis ten pozbawia strażaka prawa do rekompensaty za służbę w czasie wolnym zarówno w postaci czasu wolnego, jak i rekompensaty finansowej” − z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 2, art. 64 ust. 2 oraz art. 66 ust. 2 Konstytucji; 3) art. 97c ust. 1 ustawy o PSP – „w części zawierającej stwierdzenie: »stanowi 60% z 1/172 przeciętnego uposażenia, o którym mowa w art. 85 ust. 3, obowiązującego w okresie rozliczeniowym«” − z art. 2, art. 30, art. 32 i art. 66 ust. 1 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującym stanem faktycznym sprawy. W latach 2005−2010 skarżący pełnili służbę w Państwowej Straży Pożarnej w wymiarze przekraczającym 40 godzin tygodniowo. Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej w Kielcach wypłaciła im z tego tytułu rekompensatę pieniężną za okres od 1 lipca do 31 grudnia 2010 r. i przyznała 18 dni dodatkowego płatnego urlopu wypoczynkowego za okres od kwietnia 2008 r. do 30 czerwca 2010 r. Nie zgodziwszy się z taką formą rekompensaty, skarżący wystąpili z powództwem przeciwko Komendzie Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej w Kielcach.
Wyrokiem z 18 grudnia 2012 r. (sygn. akt IV P 519/11) Sąd Rejonowy w Jędrzejowie oddalił powództwo skarżących o wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych ewentualnie o udzielenie równoważnego czasu wolnego od służby. Sąd uznał, że art. 35 ustawy o PSP nie przewidywał możliwości wykonywania pracy przez strażaka w wymiarze większym niż 48 godzin tygodniowo, stąd dodatkowo przepracowane godziny należało uznać za nadliczbowe. Jedyną rekompensatą za pełnienie służby ponad normy czasu pracy do 30 czerwca 2010 r. był natomiast płatny osiemnastodniowy urlop dodatkowy. Możliwość uzyskania rekompensaty pieniężnej za przedłużony okres służby została wprowadzona na mocy ustawy zmieniającej od 1 lipca 2010 r.
Sąd Okręgowy w Kielcach, w wyroku z 19 kwietnia 2013 r. (sygn. akt I Pa 25/13), oddalił apelację, którą skarżący wnieśli od wyroku sądu rejonowego. Sąd uznał ustalenia faktyczne sądu pierwszej instancji za prawidłowe, a ocenę prawną tychże ustaleń za właściwą. Postanowieniem z 21 stycznia 2014 r. Sąd Najwyższy odrzucił skargę kasacyjną skarżących.
W zarządzeniu z 25 czerwca 2014 r. sędzia Trybunału Konstytucyjnego wezwał skarżących do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej, m.in. przez wskazanie daty doręczenia skarżącym wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach z 19 kwietnia 2013 r. Skarżący ustosunkowali się do tego wezwania w terminie.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekły ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Zasady korzystania z tego środka ochrony wolności i praw sprecyzowane są w przepisach ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK).
Jak stanowi art. 46 ust. 1 ustawy o TK, skarżący może wnieść skargę konstytucyjną po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu trzech miesięcy od dnia doręczenia mu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia.
Trybunał Konstytucyjny niejednokrotnie wyjaśniał, że przez wyczerpanie drogi prawnej należy rozumieć skorzystanie przez skarżącego ze wszystkich zwyczajnych środków prawnych przysługujących w toku instancji, które umożliwiają merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy. Wniesienie nadzwyczajnych środków prawnych nie mieści się w zakresie tego pojęcia, a więc nie ma wpływu na bieg terminu do złożenia skargi konstytucyjnej (zob. postanowienia TK z: 6 czerwca 2001 r., Ts 7/01, OTK ZU nr 5/B/2001; 25 lipca 2006 r., Ts 143/06, OTK ZU nr 1/B/2007, poz. 55; 16 maja 2007 r., Ts 105/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 123; 10 października 2006 r., Ts 99/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 119 oraz 13 sierpnia 2010 r., Ts 20/10, OTK ZU nr 6/B/2010, poz. 464). W chwili uzyskania prawomocnego orzeczenia sądowego, a więc orzeczenia, od którego nie przysługują już zwyczajne środki odwoławcze, zostaje spełniony obowiązek wynikający z art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Takie orzeczenie nadaje bowiem – niezbędny w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji – walor ostateczności rozstrzygnięciu, z którego wydaniem skarżący wiąże zarzut naruszenia swoich wolności lub praw.
Trybunał podkreśla, że w postępowaniu cywilnym ostatecznym orzeczeniem w rozumieniu art. 79 Konstytucji oraz art. 46 ust. 1 ustawy o TK jest prawomocny wyrok lub postanowienie. Orzeczenie sądu cywilnego zyskuje zaś walor prawomocności, gdy nie przysługują od niego zwyczajne środki zaskarżenia, tj. odpowiednio apelacja albo zażalenie. Skarga kasacyjna jest natomiast nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia. Tym samym termin do wniesienia skargi konstytucyjnej rozpoczyna bieg w momencie uzyskania przez skarżącego prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji, a wniesienie skargi kasacyjnej jest irrelewantne dla biegu tego terminu.
Trybunał ustalił, że w rozpatrywanej sprawie ostatecznym orzeczeniem w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 46 ust. 1 ustawy o TK jest prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Kielcach z 19 kwietnia 2013 r. i od daty jego doręczenia rozpoczął bieg termin do wniesienia skargi konstytucyjnej. Jak wskazano w piśmie będącym odpowiedzią na zarządzenie z 25 czerwca 2014 r., wyrok Sądu Okręgowego doręczono stronie 23 maja 2013 r. Postanowienie Sądu Najwyższego z 21 stycznia 2014 r. nie miało natomiast wpływu na bieg terminu do złożenia skargi konstytucyjnej. Termin ten upłynął więc 23 sierpnia 2013 r., a skargę wniesioną 28 maja 2014 r. Trybunał uznaje za spóźnioną.
Okoliczność ta jest samoistną podstawą odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej na podstawie art. 49 w związku z art. 46 ust. 1 ustawy o TK.
Trybunał stwierdza ponadto, że wskazanie postanowienia Sądu Najwyższego z 21 stycznia 2014 r. jako ostatecznego orzeczenia w sprawie uniemożliwiło skarżącym spełnienie innej przesłanki określonej w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Przepis ten pozwala bowiem na objęcie skargą konstytucyjną tylko tych przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, które były podstawą prawną ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej, wydanego w indywidualnej sprawie skarżącego. Tymczasem w postanowieniu z 21 stycznia 2014 r. Sąd Najwyższy nie stosował żadnego z kwestionowanych przez skarżących przepisów ustawy o PSP czy ustawy zmieniającej. Sąd ten oparł swoje orzeczenie wyłącznie na przepisach ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. − Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101, ze zm.).
Dwie wyżej wskazane przesłanki odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu zwalniają Trybunał od dalszego jej badania pod względem formalnym.

Z powyższych względów Trybunał Konstytucyjny, na podstawie art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 49 w zw. z art. 46 ust. 1 ustawy o TK, postanowił jak w sentencji.