Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 12/15
POSTANOWIENIE
Dnia 9 kwietnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner
SSN Barbara Myszka (sprawozdawca)
w sprawie ze skargi P. S.
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu
Apelacyjnego w […] z dnia 13 czerwca 2014 r.
w sprawie z powództwa A. G.
przeciwko P. S.
przy udziale interwenienta ubocznego I. Sp. z o.o.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 9 kwietnia 2015 r.,
zażalenia skarżącego na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 4 grudnia 2014 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania pozostawiając temu
Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego.
UZASADNIENIE
2
Postanowieniem z dnia 4 grudnia 2014 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę P.
S. o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem tego Sądu
z dnia 13 czerwca 2014 r., oddalającym jego apelację od wyroku Sądu
Okręgowego w G. z dnia 5 czerwca 2013 r., utrzymującego w mocy wyrok zaoczny
tego Sądu z dnia 9 marca 2012 r., którym zasądzono od skarżącego na rzecz
powoda A. G. kwotę 332 719,92 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 27 listopada
2010 r.
W uzasadnieniu Sąd Apelacyjny stwierdził, że skarżący wskazał jako
podstawę wznowienia „…wykrycie takich okoliczności faktycznych lub środków
dowodowych, które miały wpływ na wynik sprawy, a z których nie mógł skorzystać
w poprzednim postępowaniu (art. 403 § 2 k.p.c.)…”. Środkiem dowodowym
spełniającym te warunki miała być decyzja Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej
w K. z dnia 27 czerwca 2014 r., w której – jak wywodził skarżący – dokonano
ustaleń w zakresie rzetelności podstaw opodatkowania oraz prawidłowości
obliczania i wpłacania podatku od towarów i usług w okresie od dnia 1 czerwca do
dnia 31 grudnia 2010 r. Poza tym z decyzji tej wynika, że umowa cesji, będąca
podstawą żądania dochodzonego w postępowaniu, którego dotyczy skarga o
wznowienie, była nieważna.
Sąd Apelacyjny podkreślił, że kontrola podstawy wznowienia obejmuje
również ustalenie, czy powołana w skardze podstawa wznowienia rzeczywiście
istnieje. Możliwość wznowienia postępowania na podstawie art. 403 § 2 k.p.c. jest
uzależniona od wystąpienia łącznie trzech przesłanek w postaci wykrycia po
uprawomocnieniu się wyroku nowych okoliczności faktycznych lub środków
dowodowych, które istniały w toku postępowania, ale nie zostały w nim powołane,
możliwości ich wpływu na wynik sprawy oraz niemożności skorzystania z nich przez
stronę w poprzednim postępowaniu. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem,
podstawą wznowienia nie może być środek dowodowy, który powstał po
uprawomocnieniu się orzeczenia. Takim środkiem jest natomiast decyzja Dyrektora
Urzędu Kontroli Skarbowej w K. z dnia 27 czerwca 2014 r., która nie istniała w toku
postępowania zakończonego wyrokiem z dnia 13 czerwca 2014 r.
3
W zażaleniu na to postanowienie skarżący zarzucił Sądowi Apelacyjnemu
naruszenie art. 410 § 2 w związku z art. 403 § 2 k.p.c. przez niewyjaśnienie
okoliczności dotyczących chwili dowiedzenia się przez niego o nowych
okolicznościach faktycznych i dowodach oraz o chwili ich powstania, art. 403 § 2
w związku z art. 410 k.p.c. przez pominięcie wskazanych podstaw wznowienia
postępowania, art. 403 § 2 k.p.c. przez nieuwzględnienie nowych okoliczności
faktycznych i środków dowodowych w postaci ustaleń zawartych w decyzji
Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej i powołanych w niej świadków, art. 233 § 1 w
związku z art. 406 k.p.c. przez nierozważenie, że wspomniana decyzja stanowiła
nie tylko środek dowodowy, lecz także stwierdzenie okoliczności faktycznych, i art.
328 § 2 w związku z art. 361 i art. 406 k.p.c. przez niewyjaśnienie, na jakich faktach
Sąd oparł swoje ustalenia i doszedł do przekonania, że skarga nie spełnia
ustawowych przesłanek wznowienia. W konkluzji skarżący wniósł o uchylenie
zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania,
ewentualnie orzeczenie co do istoty sprawy przez wznowienie postępowania
zakończonego wyrokiem z dnia 13 czerwca 2014 r. i zmianę tego wyroku przez
oddalenie powództwa.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzut naruszenia art. 328 § 2 w związku z art. 361 i 406 k.p.c. przez
niewyjaśnienie podstawy prawnej rozstrzygnięcia jest nieuzasadniony, ponieważ
przyczyna odrzucenia skargi wynika wyraźnie z uzasadnienia zaskarżonego
postanowienia. Sąd Apelacyjny – przyjmując, że środek dowodowy, który powstał
po uprawomocnieniu się wyroku, nie stanowi podstawy wznowienia postępowania
przewidzianej w art. 403 § 2 k.p.c. – uznał, iż skarga nie została oparta na
ustawowej podstawie wznowienia. Środkiem tym bowiem miała być decyzja
Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej wydana w dniu 27 czerwca 2014 r., a więc po
uprawomocnieniu się wyroku oddalającego apelację pozwanego.
Zgodnie z art. 403 § 2 k.p.c., można żądać wznowienia postępowania
w razie późniejszego wykrycia prawomocnego wyroku, dotyczącego tego samego
stosunku prawnego, albo wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków
dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie
4
mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu. Zarówno w orzecznictwie, jak
i w doktrynie przyjmuje się, że muszą to być okoliczności faktyczne lub środki
dowodowe, które istniały w czasie trwania poprzedniego postępowania, lecz nie
były znane stronie i z tej przyczyny nie mogły być przez nią wykorzystane w tym
postępowaniu. Muszą to być przy tym takie okoliczności faktyczne lub środki
dowodowe, do których strona nie miała dostępu i nie mogła ich znać. Nie stanowi
podstawy wznowienia ani środek dowodowy powstały po wydaniu zaskarżonego
orzeczenia, ani istniejący przed jego wydaniem i znany stronie, którego
w poprzednim postępowaniu nie powołała, choć istniała taka możliwość
i obiektywna potrzeba. Chodzi o to, aby okoliczności faktyczne lub środki
dowodowe zostały wykryte po prawomocnym zakończeniu poprzedniego
postępowania, a więc o takie okoliczności lub środki dowodowe, o których strona
dopiero wówczas powzięła wiadomość w sposób pozwalający na ich powołanie
(zob. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 1969 r.,
III PZ 63/68, OSNCP 1969, nr 12, poz. 208 oraz postanowienia Sądu Najwyższego
z dnia 15 maja 1968 r., I CO 1/68, OSNCP 1969, nr 2, poz. 36, z dnia 21 lipca 1982
r., II CO 4/82, nie publ., z dnia 12 października 1993 r., I CO 29/93, nie publ., z dnia
17 stycznia 2001 r., IV CKN 1515/00, nie publ., z dnia 10 lutego 2006 r., I PZ 33/06,
OSNP 2007, nr 3-4, poz. 48, z dnia 15 maja 2007 r., V CZ 36/07, nie publ., z dnia
16 maja 2008 r., III CZ 20/08, nie publ., z dnia 22 lipca 2008 r., II UZ 31/08, nie
publ., z dnia 2 lutego 2010 r., II UK 167/09, nie publ., z dnia 6 maja 2010 r., III PZ
3/10, nie publ., z dnia 17 czerwca 2010 r., III CZ 18/10, nie publ., z dnia 22 lipca
2010 r., I CSK 601/09, nie publ., z dnia 26 stycznia 2011 r., II UZ 42/10, nie publ.,
z dnia 1 kwietnia 2011 r., III CZ 13/11, nie publ., z dnia 18 kwietnia 2011 r., III UZ
6/11, nie publ., z dnia 25 maja 2011 r., II CZ 20/11, nie publ., z dnia 16 stycznia
2014 r., IV CZ 104/13, nie publ. i z dnia 11 grudnia 2014 r., I PZ 27/14, nie publ.).
Sąd Apelacyjny wyszedł z trafnego założenia, że środek dowodowy, który
powstał po uprawomocnieniu się wyroku w postępowaniu, którego dotyczy skarga
o wznowienie, nie stanowi podstawy wznowienia przewidzianej w art. 403 § 2 k.p.c.
Uszło jednak uwagi Sądu Apelacyjnego, że w skardze o wznowienie skarżący
powołał się na wykrycie nie tylko środków dowodowych, lecz także okoliczności
faktycznych, z których nie mógł skorzystać w poprzednim postępowaniu.
5
Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 21 lipca 1982 r., II CO
4/82 (nie publ.), okoliczność faktyczna – obok prawomocnego wyroku i środka
dowodowego – stanowi równoważną i samodzielną podstawę wznowienia
postępowania. Charakteryzuje się jednak tym, że jest nie tylko samodzielną
podstawą wznowienia, lecz także przedmiotem innej podstawy, tj. prawomocnego
wyroku albo środka dowodowego. Z tej przyczyny pogląd, że nie stanowi podstawy
wznowienia prawomocny wyrok lub środek dowodowy zaistniały po
uprawomocnieniu się wyroku w postępowaniu, którego dotyczy skarga
o wznowienie, nie wystarczy do stwierdzenia, że nie zachodzi podstawa
wznowienia, może ją bowiem stanowić okoliczność faktyczna istniejąca jeszcze
przed uprawomocnieniem się wyroku w poprzednim postępowaniu (zob. też
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2007 r., V CZ 36/07, nie publ.).
Pod tym kątem Sąd Apelacyjny sprawy w ogóle nie rozważył, odniósł się
bowiem jedynie do środka dowodowego w postaci decyzji Dyrektora Urzędu
Kontroli Skarbowej, wydanej po prawomocnym zakończeniu poprzedniego
postępowania. Zarzut naruszenia art. 403 § 2 i art. 410 § 1 k.p.c. trzeba więc uznać
za uzasadniony.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
§ 1 w związku z art.
3941
§ 3 k.p.c. uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania, postanawiając o kosztach
postępowania zażaleniowego zgodnie z art. 108 § 2 w związku z art. 39821
i art.
3941
§ 3 k.p.c.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13