Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CNP 29/14
POSTANOWIENIE
Dnia 30 kwietnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Barbara Myszka (sprawozdawca)
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 30 kwietnia 2015r.,
skargi T. W.
o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w K.
z dnia 20 grudnia 2013r., wydanego
w sprawie z powództwa A. Ł.
przeciwko T. W.
o zapłatę,
odrzuca skargę.
2
UZASADNIENIE
W dniu 25 października 2011 r. Sąd Rejonowy w B. wydał nakaz zapłaty,
którym orzekł, że pozwany T. W. ma w ciągu dwóch tygodni od dnia doręczenia
nakazu zapłacić powodowi A. Ł. kwotę 20 000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia
6 sierpnia 2011 r. oraz kosztami postępowania w kwocie 2 667 zł albo wnieść w
tym terminie zarzuty.
Po wniesieniu zarzutów, Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 24 czerwca 2013 r.
uchylił nakaz zapłaty i oddalił powództwo. Ustalił, że pozwany był zainteresowany
nabyciem nieruchomości w obrębie B. i w związku z tym nawiązał kontakt
z powodem i jego żoną E. Ł., którzy zamierzali zbyć nieruchomości położone na
tym terenie. W dniu 7 sierpnia 2010 r. strony zawarły umowę przedwstępną
sprzedaży nieruchomości o obszarze 10,2945 ha za cenę 160 000 zł, w której
termin zawarcia umowy przyrzeczonej uzależniły od przyznania kredytu bankowego
i pomocy dla młodych rolników. Ostateczny termin zawarcia umowy ustaliły na
dzień 1 grudnia 2010 r. Przy zawarciu umowy przedwstępnej pozwany zapłacił
powodowi kwotę 2 000 zł.
W dniu 5 czerwca 2011 r. doszło do spotkania stron przy udziale
współmałżonków, ponieważ wyłoniła się realna możliwość sfinalizowania transakcji.
W czasie spotkania powód podwyższył cenę do kwoty 180 000 zł, na co pozwany
i jego żona nie wyrazili zgody. Strony ustaliły jednak, że dnia następnego spotkają
się u notariusza, a w dniu 6 czerwca 2011 r. zawarły umowę notarialną, zgodnie
z którą pozwany i jego żona M. W. nabyli od powoda i jego żony bliżej opisaną
nieruchomość o obszarze 10,2945 ha za cenę 160 000 zł. Na poczet ceny
zaliczono kwotę 2 000 zł zapłaconą przed podpisaniem aktu notarialnego, a kwotę
158 000 zł nabywcy zobowiązali się zapłacić w terminie tygodniowym z kredytu
bankowego i w tym zakresie poddali się egzekucji, zgodnie z art. 777 § 1 pkt 4 k.p.c.
W dniu 10 czerwca 2011 r. pozwany dokonał przelewu kwoty 158 000 zł
na rachunek bankowy żony powoda.
W dniu 6 czerwca 2011 r. pozwany złożył przed notariuszem oświadczenie,
że zobowiązuje się do przekazania powodowi kwoty 20 000 zł w terminie do dnia
3
6 sierpnia 2011 r. W treści oświadczenia nie wskazano przyczyny tego
przysporzenia.
Sąd Rejonowy odmówił wiary zeznaniom powoda i jego żony, według
których strony ostatecznie ustaliły cenę sprzedaży na kwotę 180 000 zł, a sporna
kwota 20 000 zł miała stanowić dopłatę do ceny wskazanej w akcie notarialnym.
Podkreślił, że powód nie przedstawił żadnych dowodów na poparcie swoich
twierdzeń, a samo oświadczenie złożone przed notariuszem nie może stanowić
podstawy powództwa, ponieważ nie wskazano w nim przyczyny przysporzenia.
Poza tym oświadczenie to zostało złożone wyłącznie przez pozwanego, natomiast
rozporządzenie majątkiem o wartości 20 000 zł należy uznać za czynność
przekraczającą zakres zwykłego zarządu. Dla ważności tej czynności zatem była
wymagana zgoda współmałżonka, a żona pozwanego zgody takiej nie wyraziła
(art. 37 k.r.o.).
Na skutek apelacji powoda, Sąd Okręgowy w K. wyrokiem z dnia 20 grudnia
2013 r. zmienił zaskarżony wyrok i utrzymał w mocy nakaz zapłaty z dnia 25
października 2011 r. Zdaniem Sądu Okręgowego, za niewiarygodne należy uznać
twierdzenie pozwanego, że oświadczenie z dnia 6 czerwca 2011 r. miało być
zabezpieczeniem interesów powoda, ponieważ w akcie notarialnym pozwany
wspólnie z żoną poddali się egzekucji, zgodnie z art. 777 § 1 pkt 4 k.p.c., a poza
tym oświadczenie to nie mogło być zabezpieczeniem transakcji o wartości znacznie
przekraczającej wskazaną w nim kwotę. Pozwany sporządził oświadczenie, dlatego
że cena wskazana w umowie nie mogła być zmieniona ze względu na wysokość
udzielonego kredytu, a kwotę 20 000 zł miał zapłacić z dotacji dla młodych rolników.
Sąd Okręgowy stwierdził też, że Sąd pierwszej instancji powołał się na przepisy art.
36 § 2 i art. 37 k.r.o. w brzmieniu nieobowiązującym w chwili orzekania.
W dniu 7 marca 2014 r. pozwany T. W. wniósł skargę o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego z dnia 20
grudnia 2013 r. Zarzucił, że zaskarżony wyrok został wydany z naruszeniem
przepisów art. 247 k.p.c. przez przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron
przeciwko osnowie dokumentu obejmującego treść czynności prawnej, i art. 158 k.c.
przez przyjęcie, że essentialia negotii umowy sprzedaży nieruchomości mogą być
4
częściowo ukształtowane poza treścią aktu notarialnego, obejmującego umowę
przenoszącą własność tej nieruchomości.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W pierwszej kolejności rozważenia wymaga kwestia dopuszczalności skargi
wniesionej przez pozwanego. Podejmując ten problem, trzeba przypomnieć,
że skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku
przysługuje tylko wtedy, gdy przez wydanie zaskarżonego orzeczenia stronie
została wyrządzona szkoda (art. 4241
§ 1 k.p.c.). Istnienie szkody jest zatem jedną
z przesłanek dopuszczalności skargi. Z art. 4241
§ 1 k.p.c. wynika, że ma to być
szkoda wyrządzona „przez wydanie” zaskarżonego wyroku, co oznacza, że między
wydaniem tego wyroku a szkodą musi zachodzić normalny związek przyczynowy
unormowany w art. 361 § 1 k.c. oraz że szkoda musi być - w stosunku do tego
wyroku - poniesiona później.
Ze względu na to, że istnienie szkody jest przesłanką dopuszczalności skargi,
do jej wymagań konstrukcyjnych - zgodnie z art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c. - należy m.in.
uprawdopodobnienie wyrządzenia szkody, spowodowanej przez wydanie wyroku,
którego skarga dotyczy. Spełnienie tego wymagania polega na złożeniu przez
skarżącego oświadczenia, że szkoda wystąpiła – ze wskazaniem jej rodzaju
i rozmiaru – oraz uwiarygodnieniu tego oświadczenia, co nastąpi wtedy,
gdy twierdzenie zostanie uzasadnione na tyle, że będzie można uznać je za
prawdziwe (zob. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 2005 r.,
III CNP 4/05, OSNC 2006, nr 1, poz. 16 i z dnia 18 stycznia 2006 r., III CNP 22/05,
OSNC 2006, nr 6, poz. 111).
Nie jest spełnieniem omawianego wymagania odwołanie się do szkody, która
jeszcze nie wystąpiła, przesłanką dopuszczalności skargi o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego wyroku jest bowiem istnienie szkody
w chwili wnoszenia skargi, a nie możliwość wystąpienia szkody w przyszłości.
Szkodą majątkową w rozumieniu przepisów o skardze jest rzeczywisty, a nie tylko
hipotetyczny uszczerbek w majątku skarżącego, w związku z czym nie stanowi
jeszcze szkody samo powołanie się na pasywa w majątku wynikające z tytułu
egzekucyjnego, jakim jest zaskarżony wyrok (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
5
6 sierpnia 2008 r., II BP 68/07, OSNP 2010, nr 1-2, poz. 6 oraz postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 11 sierpnia 2005 r., III CNP 4/05, z dnia 27 października
2005 r., V CNP 28/05, nie publ., z dnia 11 stycznia 2006 r., II CNP 13/05, OSNC
2006, nr 6, poz. 110 i z dnia 16 października 2012 r., IV CNP 46/12, nie publ.).
Skarżący, dla spełnienia wymagania określonego w art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c.,
przytoczył, że „…wydanie zaskarżonego orzeczenia spowodowało wyrządzenie
szkody polegającej na „przekształceniu” wierzytelności niezaskarżalnej
w wymagalne roszczenie pieniężne mogące być przymusowo egzekwowane od
pozwanego…”. Powołał się przy tym na dowody z dokumentów w postaci aktu
notarialnego z dnia 6 czerwca 2011 r., oświadczenia z dnia 5 czerwca 2011 r.,
nakazu zapłaty Sądu Rejonowego w B. z dnia 25 października 2011 r. oraz wyroku
Sądu Okręgowego w K. z dnia 20 grudnia 2013 r.
Przytoczone twierdzenia wskazują jedynie na możliwość powstania szkody
w przyszłości. Szkodą majątkową w rozumieniu art. 4241
§ 1 k.p.c. jest natomiast
uszczerbek w majątku poszkodowanego, który ma charakter rzeczywisty, nie
hipotetyczny, spodziewany lub „odłożony” w czasie (zob. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 10 grudnia 2010 r., III CNP 48/10, Izba Cywilna 2011, nr 10,
s. 51).
Konkludując trzeba stwierdzić, że nie została spełniona przesłanka
przewidziana w art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c., wobec czego skarga podlega odrzuceniu
jako niedopuszczalna.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 4248
§ 1 k.p.c. orzekł, jak
w sentencji.