Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 października 2015 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 9 października 2015 r. w Gdańsku

sprawy K. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji K. R.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 30 stycznia 2015 r., sygn. akt VII U 1533/14

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 711/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 czerwca 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił ubezpieczonemu K. R. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach, z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa, tj. nie udokumentowania przez ubezpieczonego 15 lat pracy
w warunkach szczególnych oraz nie osiągnięcie przez wnioskodawcę wymaganego prawem wieku.

Odwołanie od powyższej decyzji wywiódł ubezpieczony, wskazując, iż w okresie od01 stycznia 1971 r. do 16 kwietnia 1979 r. będąc zatrudnionym w Piekarni (...) w T. oraz w okresie od 19 kwietnia 1979 r. do 31 stycznia 1982 r. będąc zatrudnionym w Piekarstwo i Cukiernictwo P. M. świadczył pracę w szczególnych warunkach przy wypieku pieczywa.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w treści zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy w Gdańsku – Wydział VII Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 30 stycznia 2015 r. oddalił odwołanie K. R. (sygn. akt VII U 1533/14).

Sąd Okręgowy orzekał na podstawie następujących ustaleń faktycznych i rozważań prawnych.

Ubezpieczony K. R., urodzony dnia (...), w dniu 4 kwietnia 2014 r. wystąpił z ponownym wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury w obniżonym wieku. Ubezpieczony nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego, a wymagany prawem wiek 60 lat ukończył dnia (...) r.

Uprzednio, mocą decyzji organu rentowego z dnia 25 października 2013 r., 3 grudnia 2013 r. oraz 5 marca 2014 r. pozwany odmówił skarżącemu prawa do świadczenia emerytalnego z uwagi na niespełnienia wymogów do jego nabycia (nieudokumentowanie
15 – letniego stażu pracy w warunkach szczególnych oraz nieukończenie
przez ubezpieczonego wymaganego przez prawo wieku).

W toku postępowania przez organem rentowym na dzień 31 grudnia 1998 r. skarżący udowodnił 26 lat, 7 miesięcy oraz okresów składkowych i nieskładkowych w tym 6 lat,
6 miesięcy i 6 dni stażu pracy w szczególnych warunkach.

Zaskarżoną w niniejszej sprawie decyzją z dnia 10 czerwca 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił ubezpieczonemu K. R. prawa
do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach,
z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa, tj. nie udokumentowanie
przez ubezpieczonego 15 lat pracy w warunkach szczególnych oraz nie osiągnięcie
przez wnioskodawcę wymaganego prawem wieku. Jednocześnie pozwany informacyjnie wskazał, że przy ustalaniu stażu pracy w szczególnych warunkach nie uwzględniono okresów zatrudnienia od 1 października 1969 r. do 16 kwietnia 1979 r. oraz od 18 kwietnia 1979 r.
do 31 stycznia 1982 r. z uwagi na fakt, iż przedłożone świadectwa wykonywania prac
w szczególnych warunkach nie spełniają wymogów formalnych.

W spornym okresie tj. od 1 października 1969 r. do 16 kwietnia 1979 r. wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Piekarni (...). P. w T..

W początkowym okresie zatrudnienia tj. w latach 1969-1970 ubezpieczony świadczył pracę w charakterze ucznia. Następnie od stycznia 1971 r. skarżący pracował jako piekarz.

Do obowiązków skarżącego należało dozowanie do maszyny mieszającej składników ciasta do wypieku pieczywa. W przypadku braku dostawy prądu ubezpieczony zmuszony był mieszać ciasto ręcznie. Następnie wnioskodawca formował pieczywo. W razie potrzeby zajmował się także jego rozwożeniem.

Ponadto zajmował się także obsługą pieca rurkowo – kanałowego. Umieszczał w nim pieczywo, przekładał je z jednej do drugiej komory oraz wyjmował po wypieku.

W czasie, w którym pieczywo przebywało w piecu, ubezpieczony zajmował się formowaniem kolejnego pieczywa. Z kolei po wypieczeniu chleba wyjmował go łopatą
z pieca oraz umieszczał następny wsad.

Wskazane wyżej czynności związane z obsługą pieca były wykonywane także przez właściciela piekarni (...), a w okresach wzmożonej pracy te zadania wykonywał również zatrudniany przez pracodawcę emeryt.

W kolejnym spornym okresie tj. od 19 kwietnia 1979 r. do 31 stycznia 1982 r. ubezpieczony był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Piekarnio - Cukierni (...) w T., gdzie pracował w charakterze piekarza piecowego.

We wskazanym powyżej zakładzie pracy zatrudnionych było więcej pracowników
niż w Piekarni (...). P.. Z uwagi na powyższe do obowiązków skarżącego należała tylko
i wyłącznie obsługa pieca do wypieku pieczywa. Wnioskodawca nie wykonywał równolegle innego typu czynności (jak np. formowanie pieczywa, przygotowywanie ciasta), które były przypisane pozostałym pracownikom. Do zadań ubezpieczonego należało wyłącznie wkładanie pieczywa do pieca, jego przekładanie oraz wyjmowanie, jak również dozorowanie paleniska.

W okresie uznanym przez pozwanego ubezpieczony także tylko i wyłącznie pracował jako piekarz piecowy.

Przechodząc do rozważań merytorycznych Sąd Okręgowy wskazał, że przedmiotem niniejszego postępowania była kwestia ustalenia prawa ubezpieczonego do emerytury
w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

Wyniki przeprowadzonego przez Sąd postępowania dowodowego wykazały,
że wnioskodawca nie legitymuje się wymaganym 15 – letnim stażem pracy w szczególnych warunkach, co sprawia, że stanowisko organu emerytalnego odmawiające wnioskodawcy prawa do wcześniejszej emerytury jest słuszne.

Sąd I instancji przypomniał, że ogólne zasady nabywania prawa do emerytury
dla ubezpieczonych urodzonych po 1948 r. zostały uregulowane w treści art. 184 ustawy
z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(tj. Dz. U. z 2013, poz. 1440 ze zm.), zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, tj. spełniają łącznie następujące warunki na dzień 1 stycznia 1999 r. :

1) legitymują się okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury
w wieku niższym niż: 65 lat - dla mężczyzn, 60 dla kobiet,

2) mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej: 25 lat dla mężczyzn, 20 dla kobiet,

3) nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek
o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym,
za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Sąd zaznaczył również, iż dla uzyskania uprawnień do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym wymagane jest osiągnięcie wskazanego w przepisach wykonawczych wieku,
a także przepracowanie określonej ilości lat w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Aktem wykonawczym, do którego odsyła ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Stosownie do treści § 4 tego rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli na dzień 1 stycznia 1999 r. spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy
w szczególnych warunkach.

W wykazie A – prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia
do niższego wieku emerytalnego – stanowiącym załącznik do rozporządzenia, w dziale X
(w rolnictwie i przemyśle rolno - spożywczym) pod poz. 11 wskazano prace przy wypieku pieczywa.

W przepisach branżowych tj. w uchwale nr (...) Zarządu Głównego (...) Związku Spółdzielni Rolniczych (...) z dnia 25 lipca 1983 r. w wykazie, w dziale X (w rolnictwie i przemyśle rolno – spożywczym) pod poz. 11 (prace przy wypieku pieczywa) w pkt 3 wskazano piekarza.

Sąd I instancji dodatkowo wskazał, iż zgodnie z przepisem § 2 ust. 1 i 2 powołanego wyżej rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach
lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie
§ 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (§ 2 ust. 2).

Sąd Okręgowy zwrócił jednak uwagę, że zgodnie z utartą praktyką i orzecznictwem
w postępowaniu przed sądem, okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach
lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mogą być ustalane także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia z zakładu pracy (por. uchwała Sądu Najwyższego
z dnia 10 marca 1984 r., III UZP 6/84 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 r. III UZP 48/84), a więc wszelkimi dopuszczalnymi przez prawo środkami dowodowymi.

Sąd stwierdził, iż w sprawie bezspornym jest, że ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999 r. udokumentował okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze przekraczającym 25 lat, nie jest członkiem OFE, a w dniu (...) r. ukończył wymagany prawem wiek 60 lat. Przedmiot sporu stanowiło wyłącznie ustalenie, czy skarżący legitymuje się wymaganym przez prawo 15- letnim stażem pracy w szczególnych warunkach.

W ocenie Sądu Okręgowego wynik przeprowadzonego w sprawie postępowania dowodowego nie dał podstaw do takiego uznania.

W pierwszej kolejności Sąd wskazał, iż zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci znajdującej się w aktach rentowych dokumentacji, zeznań powołanych w sprawie świadków oraz zeznań samego ubezpieczonego wykazał ponad wszelką wątpliwość, iż praca wykonywana przez skarżącego w okresie od 1 października 1969 r. do 16 kwietnia 1979 r. podczas zatrudnienia w Piekarni (...). P. w T. nie może być kwalifikowana jako świadczona w szczególnych warunkach.

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Nie ma też znaczenia to, że pracodawca uznał pracę za wykonywaną w warunkach szczególnych, jeżeli w istocie nie była ona świadczona stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy). Decydującą rolę w analizie charakteru pracy ubezpieczonego z punktu widzenia uprawnień emerytalnych ma możliwość jej zakwalifikowania pod którąś z pozycji załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów. W świetle art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych pracami w szczególnych warunkach nie są bowiem wszelkie prace wykonywane w narażeniu na kontakt z niekorzystnymi dla zdrowia pracownika czynnikami, lecz jedynie takie, które zostały rodzajowo wymienione w tymże rozporządzeniu (por. wyrok Sądu Najwyższego 2010-06-01, II UK 21/10, Legalis).

W rozporządzeniu z dnia 7 lutego 1983 r. w Dziale X ("w rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym") pod poz. 11 wymieniono: "prace przy wypieku pieczywa". Analiza przywołanego powyżej zapisu załącznika do rozporządzenia nie nasuwa – jak wskazał Sąd
I instancji - żadnych wątpliwości interpretacyjnych, jakie prace są według tego aktu prawnego uznawane za prace wykonywane w warunkach szczególnych. Mianowicie, są to tylko
i wyłącznie prace wykonywane przy wypieku pieczywa.

Tymczasem z zeznań wnioskodawcy, jak i świadka E. P. wynika,
że ubezpieczony nie pracował jako piekarz stale i w pełnym wymiarze czasu pracy
przy wypieku pieczywa, bo w trakcie "dniówki" wykonywał jeszcze wiele innych prac, które nie były związane z wypiekiem pieczywa.

Sąd Okręgowy nie negował przy tym faktu, iż w trakcie spornego okresu zatrudnienia skarżący zajmował się także obsługą pieca, wkładaniem, przekładaniem, wyjmowaniem pieczywa, jak również nadzorowaniem paleniska - ale przywołane powyżej prace
nie zajmowały ubezpieczonemu 8 godzin dziennie. Do obowiązków skarżącego należało bowiem również m. in. dozowanie składników do maszyny wyrabiającej ciasta, a czasem jego ręczne wyrabiane, formowanie pieczywa, a nawet zajmowanie się jego dostawą. Ponadto znajdujący się w zakładzie pracy piec obsługiwały również pozostałe osoby, czyli właściciel, a w okresie wzmożonej pracy także zatrudniony przez pracodawcę emeryt. Powyższa okoliczność została wprost przyznana przez zeznającego w sprawie świadka E. P., który wyjaśnił, że ubezpieczony w trakcie spornego okresu zatrudnienia wykonywał różnego typu prace, nie obsługiwał wyłącznie pieca. Okoliczność tą potwierdził także wnioskodawca, chociaż starał się marginalizować fakt wykonywania innych prac.

Sąd Okręgowy zważył, że niewątpliwie wnioskodawca pracował w spornym okresie jako piekarz. Samo jednak takie ustalenie nie daje podstaw do przyznania emerytury
w obniżonym wieku, skoro nie pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy
przy wypieku pieczywa.

Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, iż skarżący, co wynika jednoznacznie z jego wypowiedzi na rozprawie, utożsamia pracę piekarza w ogólności z pracą w warunkach szczególnych, bez względu na to, jakie czynności wykonuje piekarz i bez znaczenia
dla skarżącego jest to, czy prace te są wykonywane przy wypieku pieczywa, czy też nie. Jest to twierdzenie błędne. Gdyby intencją ustawodawcy było zaliczenie pracy piekarzy jako takiej do warunków szczególnych, to niewątpliwie inna byłaby treść załącznika A
do rozporządzenia. Tymczasem wskazuje on, że do pracy świadczonej w warunkach szczególnych została zakwalifikowana tylko praca piekarzy przy wypieku pieczywa. Zatem piekarz, który pracuje tylko przy wypieku pieczywa, tzw. piekarz piecowy, wykonuje prace
w warunkach szczególnych(por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 27 marca 2014 r.
o sygn. akt III AUa 1109/13).

Na marginesie Sąd wskazał, iż taki podział piekarzy na „piekarza piecowego”
i „piekarza ciastowego” znajduje potwierdzenie także w zeznania świadka M. –kolejnego pracodawcy ubezpieczonego.

Odnosząc się do kolejnego, z zakwestionowanych przez pozwanego, okresu Sąd uznał, że praca wykonywana przez skarżącego w okresie od 19 kwietnia 1979 r. do 31 stycznia
1982 r., gdy ubezpieczony był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Piekarnio- Cukierni (...) w T. kwalifikuje się do prac wykonywanych
w szczególnych warunkach z uwagi na fakt, iż skarżący pracując w charakterze piekarza piecowego stale oraz w pełnym wymiarze czasu zajmował się wyłącznie obsługą pieca, wkładaniem, przekładaniem oraz wyjmowaniem pieczywa oraz dbaniem o palenisko.
Na powyższą okoliczność wskazywał sam ubezpieczony, jak i powołany w sprawie świadek – ówczesny pracodawca wnioskodawcy P. M..

Takie też prace tj. prace piekarza piecowego, jak zeznał skarżący, wykonywał również stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w czasie zatrudnienia w niespornym, uznanym
przez organ okresie.

Uwzględnienie jednakże obu wyżej wskazanych okresów (uznanego przez ZUS
i okresu pracy w Piekarnio-Cukierni (...)) skutkuje tym, że wnioskodawca nadal nie spełnia wymogu legitymowania się 15- letnim stażem pracy w szczególnych warunkach.

W konkluzji, z wyżej przytoczonych względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. w związku z cytowanymi wyżej przepisami oddalił odwołanie ubezpieczonego, uznając ja za bezzasadne.

Postanowieniem z dnia 17 lutego 2015 r. Sąd Okręgowy zasądził od wnioskodawcy na rzecz ZUS 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Apelację od wyroku wywiódł ubezpieczony, zarzucając, iż Sąd I instancji nie rozważył przesłanek do ponownego ustalenia prawa do świadczenia na podstawie art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz nie uwzględnił zeznań świadków - byłych pracodawców wnioskodawcy.

Mając na uwadze powyższe skarżący wniósł o ponowne ustalenie prawa
do świadczenia, uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Odpowiedź na apelację wniósł pozwany organ rentowy, wnosząc o jej oddalenie
i zasądzenie od wnioskodawcy zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego podlega oddaleniu jako bezzasadna.

Przedmiotem sporu między stronami było, czy wnioskodawca K. R. spełnił kumulatywne przesłanki warunkujące nabycie prawa do emerytury w wieku obniżonym, przewidzianej w art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227
ze zm.) w zw. z art. 32 tej ustawy. Spór stron dotyczył w szczególności legitymowania się przez wnioskodawcę 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych. Na etapie postępowania apelacyjnego, wobec doliczenia przez Sąd I instancji do stażu pracy
w warunkach szczególnych uznanego przez ZUS, okresu od 19 kwietnia 1979 r.
do 31 stycznia 1982 r. ( Piekarnio – Cukiernia (...) w T.), sporny między stronami pozostawał jedynie okres zatrudnienia K. R.
od 1 października 1969 r. do 16 kwietnia 1979 r. w Piekarni (...). P. w T..

We wskazanym powyżej zakresie Sąd Okręgowy przeprowadził wystarczające
dla kategorycznego rozstrzygnięcia sprawy postępowanie dowodowe, a wynik tego postępowania ocenił zgodnie z treścią art. 233 § 1 k.p.c., nie przekraczając granic swobodnej oceny dowodów, przepisem tym zakreślonym. W uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia Sąd I instancji wyjaśnił powody rozstrzygnięcia oraz przekonywująco wykazał, dlaczego odwołanie należało oddalić. Podkreślić należy, iż przedmiotem oceny Sądu Okręgowego były dowody zaoferowane przez strony, zostały one przeanalizowane, a następnie szczegółowo omówione w uzasadnieniu, co pozwala na ich instancyjną kontrolę i prowadzi do wniosku,
że wszystkie one zostały ocenione w zgodzie w zasadami logicznego rozumowania oraz doświadczenia życiowego. W konsekwencji, Sąd odwoławczy oceniając jako prawidłowe ustalenia faktyczne i rozważania prawne dokonane przez Sąd pierwszej instancji uznał je
za własne, co oznacza, iż zbędnym jest ich szczegółowe powtarzanie w uzasadnieniu wyroku Sądu odwoławczego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., sygn. akt
I PKN 339/98, OSNAPiUS z 1999 r., z. 24, poz. 776).

Podzielając w całości stanowisko Sądu I instancji wyrażone w uzasadnieniu skarżonego wyroku Sąd Apelacyjny wskazuje, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie dawał podstaw do przyjęcia, że wnioskodawca spełnia przesłankę wykonywania pracy w szczególnych warunkach przez okres co najmniej 15 lat.

Z materiału dowodowego sprawy wynika, iż do obowiązków K. R.
w trakcie zatrudnienia w Piekarni (...). P. w latach 1969 – 1979 (przy czym do roku 1971 w charakterze ucznia) należało dozowanie do maszyny mieszającej składników do wypieku pieczywa, czasem – ręczne mieszanie ciasta, formowanie pieczywa, jak również obsługa pieca. Taki zakres czynności został potwierdzony zeznaniami świadka i wyjaśnieniami ubezpieczonego. Skarżący stawia zarzut nie uznania przez Sąd Okręgowy za prace wykonywane w warunkach szczególnych, wykonywanych przez niego prac piekarza.

W tym miejscu podkreślić należy, iż orzecznictwo Sądu Najwyższego daje wyraz stanowisku, iż dla uznania danej pracy jako wykonywanej w warunkach szczególnych konieczne jest wykonywanie takiej pracy na konkretnie tak zakwalifikowanym stanowisku pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. Zgodnie z wykazem A, Dział X, poz. 11 rozporządzenia Rady Ministrów z 1983 r. do prac uprawniających do emerytury z obniżonym wieku zalicza się prace przy wypieku pieczywa. Posiłkując się wykazem A załącznika Nr 1 do Uchwały Nr (...) Zarządu Głównego (...) Związku Spółdzielni Rolniczych (...) z dnia 25 lipca 1983 r. wskazać należy, iż w dziale X, pod poz. 11, zatytułowaną prace przy wypieku pieczywa,
w pkt 1-10 wymienia się następujące stanowiska: ręczny odbiór pieczywa na blachach
z pieca, ręczny odbiór listka waflowego z pieca, piekarz, ciastkarz, operator linii produkcyjnych nakładających kęsy ciasta do pieca i odbierający pieczywo z pieca, ekspedytor wyrobów gotowych, przesiewacz mąki, trzepacz worków, operator linii przy produkcji koncentratów ciast, obsługujący agregat caramil cream.

W ocenie Sądu Apelacyjnego analiza treści zarówno rozporządzenia, jak i uchwały nie budzi wątpliwości co do tego, jakie prace są według tych aktów prawnych uznawane za prace wykonywane w warunkach szczególnych. Mianowicie, są to tylko i wyłącznie prace wykonywane przy wypieku pieczywa. Tymczasem z zeznań wnioskodawcy, jak i świadka wynika, że K. R. nie pracował jako piekarz stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przy wypieku pieczywa, bo w trakcie "dniówki" wykonywał jeszcze wiele innych prac, które nie były związane z wypiekiem pieczywa. Powtarzając za Sądem I instancji należy wskazać, że niewątpliwie wnioskodawca pracował w spornym okresie jako piekarz, ale nie pracował stale i przez 8 godzin dziennie tylko przy wypieku pieczywa.

Stanowisko Sądu Apelacyjnego w przedmiocie braku możliwości zakwalifikowania prac przygotowawczych jako prac przy wypieku pieczywa znajduje potwierdzenie także
w orzecznictwie Sądu Najwyższego. W wyroku z dnia 12 lipca 2011 r. (II UK 2/11, LEX
nr 989128) Sąd Najwyższy uznał, że wykonywanie przez ciastkarza prac polegających
na przygotowywaniu ciasta (rozczyn) wyrabianiu, porcjowaniu i formowaniu ciasta oraz dekorowaniu pieczywa nie pozwala na przyjęcie, że wnioskodawczyni stale i w pełnym wymiarze (8 godzin dziennie) pracowała przy wypieku pieczywa. Innymi słowy, powyższe prace przygotowawcze zostały uznane przez Sąd Najwyższy jako prace, które nie są pracami przy wypieku pieczywa. Także w orzecznictwie Sądów Apelacyjnych wyrażany jest pogląd, że tylko prace przy wypieku pieczywa są pracami wykonywanymi w warunkach szczególnych i nie jest taką pracą np. formowanie ciasta. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego
w Krakowie z dnia 23 października, III AUa 783/12, internetowy portal orzeczeń).

Sąd Apelacyjny zwraca uwagę, że obniżenie wieku emerytalnego niektórym grupom zawodowym uzasadnia się narażeniem tych osób na szybsze niż przeciętne zrealizowanie się emerytalnego ryzyka z powodu wystąpienia w ich zawodach czynników negatywnych (najczęściej szkodliwych dla zdrowia lub obniżających sprawności psychofizyczne), które doprowadzają do wcześniejszej niż powszechnie utraty sił do wykonywania dotychczasowej pracy. Stąd też prawo do emerytury w wieku niższym nie jest tu przywilejem,
lecz co do zasady wynika ze szczególnych właściwości wykonywanej pracy. Pamiętać
przy tym należy, iż prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym stanowi odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 24 i 27 ustawy o emeryturach i rentach z FUS
i określonego w nim wieku emerytalnego, tak więc przepisy regulujące to prawo należy interpretować w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo.

Rodzaje prac w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze wymienione zostały w wykazie „A" stanowiącym załącznik do cytowanego wyżej rozporządzenia,
zaś poszczególne stanowiska pracy w warunkach szczególnych - w zarządzeniach „resortowych" poszczególnych ministrów, wydanych na podstawie delegacji zawartej
w przepisie § 1 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Sąd Apelacyjny podkreśla, że za pracę w warunkach szczególnych może zostać uznane wyłącznie zatrudnienie wymienione w ww. przepisach, choćby inny rodzaj zatrudnienia, nie mieszczący się w tym katalogu, wiązał się - zwłaszcza w subiektywnym przekonaniu pracownika -
ze szkodliwym oddziaływaniem na jego stan zdrowia. Decydującą rolę w analizie charakteru pracy ubezpieczonego z punktu widzenia uprawnień emerytalnych ma zatem możliwość jej zakwalifikowania pod którąś z pozycji wspomnianego załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów. Nawiązując do treści apelacji należy wyraźnie podkreślić, iż w świetle przepisu art. 32 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych pracami w szczególnych warunkach nie są wszelkie prace wykonywane w narażeniu na kontakt z niekorzystnymi dla zdrowia pracownika czynnikami, lecz jedynie takie, które zostały rodzajowo wymienione w tymże rozporządzeniu. Przepis § 1 ust. 1 rozporządzenia stanowi zresztą, że akt ten ma zastosowanie do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4 - 15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do niego (analogiczne stanowisko w przedmiotowej kwestii zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia l czerwca 2010 r., sygn. akt: II UK 21/10; LEX nr 619638).

Jak już wyżej wspomniano, niezbędną cechą pozwalającą na uznanie danego zatrudnienia za wykonywane w szczególnych warunkach w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. jest wykonywanie pracy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Stanowi o tym cytowany przepis § 2 ust. 1 rozporządzenia, wskazując przez to, że intencją ustawodawcy było zawężenie zakresu okresów szczególnych tylko do tych okresów zatrudnienia, w których praca w warunkach szczególnych była faktycznie wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Zaznaczyć zatem trzeba, że tylko okresy wykonywania zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy kreują i wypełniają weryfikowalne kryterium uznania pracy
o cechach znacznej szkodliwości dla zdrowia lub znacznego stopnia uciążliwości,
lub wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Taki sam warunek odnosi się do wymagania stałego wykonywania takich prac, co oznacza, że krótsze dobowo (nie w pełnym wymiarze obowiązującego czasu pracy
na danym stanowisku), i nie stałe świadczenie pracy wyklucza dopuszczalność uznania pracy za świadczoną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskutek niespełnienia warunku stałej znacznej szkodliwości dla zdrowia lub stałego znacznego stopnia uciążliwości wykonywanego zatrudnienia (vide: wyrok SN z 19 września 2007 r.,
III UK 38/07, OSNP 2008/21-22/329).

W tym miejscu warto również przywołać tezę wyroku Sądu Najwyższego z dnia
8 czerwca 2011 r., I UK 393/10, LEX nr 950426, która stanowi, iż: „Praca
w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych
w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze”.

Nie jest dopuszczalne uwzględnianie do okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które
nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika. Stanowisko takie wyraził Sąd Najwyższy m. in. w wyroku z dnia 4 czerwca 2008 r. (II UK 306/07, OSNP 2009/21-22/290) oraz w wyroku z dnia 3 grudnia 2013 r. (I UK 181/13, LEX nr 1467148), a Sąd Apelacyjny
w niniejszym składzie pogląd ten w całości podziela.

Skoro więc wnioskodawca nie pracował w spornym okresie zatrudnienia stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przy wypieku pieczywa, to okres ten nie może być zaliczony do stażu pracy w warunkach szczególnych. To z kolei prowadzi do ustalenia, że wnioskodawca
nie udowodnił co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Wobec tego nie spełnił wszystkich warunków do nabycia emerytury na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach
i rentach z FUS. Podniesione w apelacji zarzuty okazały się nieuzasadnione.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, na podstawie art. 385 k.p.c., Sąd Apelacyjny orzekł, jak w sentencji.